1. Czynniki materialnego środowiska pracy- człowiek---maszyna --> E-efektory(fragmenty ciała, które mają kontakt z maszyną). R-receptory(np wzrok, słuch dotyk- zmysły). 2. Czynniki antropotechniczne i organizatorskie (wewnętrzne): przestrzeń robocza, obciążenie fizyczne, tempo pracy, wydatek energetyczny. 3. Czynniki materialnego środowiska pracy (zewnętrzne): warunki oświetlenia, hałas i wibracje, mikroklimat, zanieczyszczenia powietrza, promieniowanie. 4. Antropometria- opisywanie wielkości ciała ludzkiego oraz możliwości ruchowych człowieka. 5. Przestrzeń robocza- przestrzeń, którą zajmuje pracownik w odpowiedniej postawie przy pracy, stanowisko pracy wraz z narzędziami oraz przestrzeń bezpośrednio przyległą do stanowiska. 6. Metody wyznaczania przestrzeni: metoda bezpośrednia(atlas)- do projektowania sprzętów, korygowania, metoda obszarów pracy- tylko do projektowania- np wybierając najpierw płaszczyznę, gdzie pracownik ma najw. Aktywność, metoda manekinów- skala 1:1-do korygowania istniejącego stanowiska, metoda mekiet- wielkość 1:1, do projektowania i jako uzupełnieni metod bezpośredniej i obszarów pracy. 7. Wydatek energetyczny- zależy od: tempa pracy, obciążenia fizycznego. 8. Wydatek energetyczny całodobowy: podstawowa przemiana materii (PPM)- energia, którą tracimy na procesy życiowe np pracę serca, oddychanie, przyswajanie pokarmu 10-20%ppm, wydatek en. czynnościowy- praca zawodowa 8h i poza pracą. 9. Metody obliczania wydatku energetycznego czynnościowego: metoda szacunkowo tabelaryczna- tworzenie chronometrażu czasu pracy 1kcal~4,2kJ, metoda miernika wydatku energetycznego- wentylacja płuc W(wentylacja)-[l/min]--> we (śr wartości to 8 litrów/minutę), metoda wg zasady telemetrii- pomiar tętna--> we, metoda wg zasady gazometrii- zużycie tlenu (O2)--> we. 10.System oświetlenia: naturalne-dach piłokształtny, świetliki, dziury w elewacji, sztuczne- ogólne(ma oświetlić całą pow pomieszczenia, stanowiskowe(ośw. 1 pow roboczej), mieszane(całkowity system ośw w pomieszczeniu). 11. Parametry do oceny warunków oświetlenia: natężenie oświetlenia: E=dØ/ds [lm/m2]=[lx] (zmiana strumienia do zmian powierzchni), dla ośw ogólnego: Eśr= 1/n * Σ Ei, NDN- najniższe dopuszczalne natężenie światła., równomierność ośw (współczynnik): δ= Emin/Eśr, 0<δ<1. 12. Metody pomiaru (oceny): metoda siatki pomiarowej- uniwersalna: pomieszczenia do pracy ciągłej 8h- wys pomiaru na płaszczyźnie roboczej, wys 85cm, NDN=300lx, δ≥0,65; pomieszczenia pomocnicze: wys pomiaru na podłożu, δ≥0,4, NDN=100-150lx; metoda współczynnika pomieszczenia: W= (P*Q) / [(P+Q)*Hm], W-współczynnik pomieszczenia, P,Q-długość, szerokość pomieszczenia, Hm-wys zawieszenia opraw osw. Metoda stosowana, gdy sa spełnione szczególne warunki- punkty ośw są równomiernie rozmieszczone nad pow osw, każdy punkt osw posiada taką samą moc, wszystkie punkty ośw są sprawne. 13. Zjawisko olśnienia- olśnienie jest częściowym lub całkowitym zniesieniem zdolności widzenia pod wpływem zbyt dużego natężenia oświetlenia lub nadmiernej luminancji. 14. Luminancja- wartość natężenia odbitego światła od powierzchni- duża(pow gładkie, wypolerowane), mała(pow matowe). 15 Środowisko gorące PN-85 N-08011, WBGT= 0,7*tnw + 0,3*tg [oC](wewnątrz budynków i na zew bez nasłonecznienia), WBGT= 0,7*tnw + 0,2*tg + 0,1*ta [oC](na zew budynków z nasłonecznieniem), tnw- temp naturalnie wilgotna (można ją zmierzyć sondą psychometryczna), niskie tnw-mała wilgotność i suche powietrze, wysokie tnw-wysoka wilgotność, tg- temp globalna (mierzymy przy pomocy poczernionej kuli)-pokazuje jak dużo promieniowania dotrze do organizmu-całkowite promieniowanie otoczenia, ta- temp sucha (do mierzenia służy sonda psychrometryczna), Var-[m/s] prędkość ruchu powietrza(do mierzenia służy sonda anenometryczna), WBGT- wskaźnik obciążenia termicznego, zależy od- przyrostu metabolicznego M [w/m2], M≤65, zaaklimatyzowania pracownika, ruchu powietrza- odczuwalny ruch pow to Var>0,5m/s. WBGT≤WBGTodn- pracownik może pracować przez pełne 8h., WBGT>WBGTodn- czas dozwolony <8h. Mikroklimat gorący w środowisku niejednorodnym: WBGTcał= (WBGTgłowy +2WBGTbrzucha +WBGTstóp)/4. 16 Środowisko zimne- WCI [kcal/(m2*h)]- siła chłodząca powietrza= WCI= (10,45 + 10√Var - Var)*(33 - ta). WCI<1200- ekspozycja stała, 1200≤WCI≤2000- skrócona, WCI≥2000- zabroniona. IREQ [clo]- (od 1 do 6??) ciepłochronność odzieży. IREQ zależy od: przyrostu metabolizmu M, temp operacyjnej to, ruchu powietrza Var. to= (ta + tr)/2