Amortyzacja uzasadniana jest potrzebą równomiernego rozłożenia w czasie znaczących wydatków inwestycyjnych.

Wydatki na zakup środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Kosztem tym jest jedynie odpis amortyzacyjny (rata amortyzacji).

Dla amortyzacji ważne są dwa pojęcia: środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne.
Środki trwałe to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, 

• maszyny, urządzenia i środki transportu, 

• inne przedmioty

o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Środkami trwałymi są również - niezależnie od przewidywanego okresu używania

• środki trwałe wymienione wyżej niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami tych składników, jeżeli to korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych,

• przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, zwane dalej "inwestycjami w obcych środkach trwałych" (np. nakłady najemcy na cudzą nieruchomość), 

• budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, 

• tabor transportu morskiego w budowie

1. Amortyzacja liniowa polega na dokonywaniu odpisów od stałej podstawy (wartości początkowej), przy zastosowaniu stawek zawartych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych.

W metodzie tej zastosować można:

a). podstawowe stawki amortyzacji z Wykazu,

b). stawki podwyższone o określone współczynniki,

c). stawki obniżone,

d). stawki indywidualne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz

pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika,

e). stawki indywidualne dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych.

2. Metoda degresywna

Amortyzacja degresywna polega na dokonywaniu odpisów od zmiennej podstawy przy zastosowaniu podwyższonych stawek.

Metoda ta może być zastosowana wyłącznie do maszyn i urządzeń zaliczanych do grup 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, a także środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.

3. Według 30%

Podatnicy mają także możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych od fabrycznie nowych środków trwałych, zaliczonych do grup 3-6 Klasyfikacji - w wysokości 30% od

wartości początkowej w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji.

W następnym roku podatkowym podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej metodą liniową lub degresywną.

METODA LINIOWA

W metodzie liniowej dokonujemy odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek z Wykazu:

a. podstawowe stawki amortyzacji z Wykazu

Miesięczną wielkość odpisu amortyzacyjnego, zgodnie z tą metodą, obliczamy według

następującego wzoru:

wartość początkowa x stawka amortyzacyjna

12

b. stawki podwyższone

Podwyższenia dokonuje się poprzez pomnożenie stawki amortyzacji podanej w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych przez właściwy współczynnik.

Dla budynków i budowli współczynniki podwyższenia stawek wynoszą nie więcej niż:

• 1,2 - dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych

• 1,4 - dla budynków i budowli używanych w warunkach złych

W stosunku do maszyn i urządzeń zaliczanych do grup 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, a także pozostałej aparatury naukowo-badawczej i doświadczalno-produkcyjnej współczynnik podwyższenia stawki podstawowej wynosi nie więcej niż 2,0.

Maszyny i urządzenia poddane szybkiemu postępowi technicznemu to takie, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki.

c. stawki obniżone

Podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawki dla poszczególnych środków trwałych.

Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

d. indywidualne stawki amortyzacyjne

Podatnik może ustalić indywidualne stawki amortyzacyjne (stosownie do danego rodzaju składnika majątku) dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy

wprowadzonych do ewidencji lub wykazu danego podatnika.

Oznacza to, że nie ma możliwości ustalenia indywidualnej stawki amortyzacji dla składników majątku, które kiedykolwiek figurowały w ewidencji podatnika, zostały z tej ewidencji wykreślone i ponownie wprowadzone. Środki trwałe mogły natomiast figurować w ewidencji innego podatnika.

METODA DEGRESYWNA

Metoda ta może być zastosowana wyłącznie do maszyn i urządzeń zaliczanych do grup 3-6 i 8

Klasyfikacji Środków Trwałych, a także środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.

Przy zastosowaniu metody degresywnej, stawki podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych ulegają podwyższeniu w pierwszym podatkowym roku ich używania o współczynnik:

• nie wyższy niż 2,0 - dla w/w środków,

• nie wyższy niż 3,0 - dla w/w środków używanych w zakładzie położonym na terenie gminy o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo gminy zagrożonej

recesją i degradacją społeczną (wykaz tych gmin ustala Rada Ministrów).

Jeśli w trakcie roku podatkowego gmina utraci status zagrożonej wysokim bezrobociem lub recesją i degradacją społeczną lub też podatnik przeniesie zakład na inny teren, stawkę podwyższoną o wskaźnik 3,0 stosuje się tylko do końca tego roku.

W następnych latach podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy, ustalanej na początek kolejnych lat ich używania.

W przeciwieństwie więc do metody liniowej, metoda ta charakteryzuje się zmienną podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych, bowiem podstawę tę stanowi:

• w pierwszym roku - wartość początkowa,

• w następnych latach - wartość netto środka, czyli wartość początkowa pomniejszona o dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne - wartość tę ustalamy zawsze na początek

każdego roku podatkowego,

Począwszy od roku, w którym kwota rocznej amortyzacji dokonanej według metody degresywnej byłaby niższa od wielkości rocznego odpisu ustalonego metodą liniową (wartość początkowa z pierwszego roku amortyzacji), dalszych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się metodą liniową, aż do całkowitego zrównania się wartości początkowej z wielkością odpisów amortyzacyjnych.

---