Antropologia ciała 15.01.2013
Debra L. Gimlin - The Hair Salon
Badania w Salonie fryzjerskim Pamela w Los Angeles na Long Island, mające na celu zbadać „ideologię piękna” oraz relacje zachodzące między klientkami a pracownicami zakładu - jak kształtują się standardy piękna i kto je komu narzuca?
„Fryzjerka wie lepiej”. Rola fryzjerek i stylistek w kreowaniu wizerunku klientek.
Założenie autorki, że mimo stereotypowo narzuconej i krytykowanej roli fryzjerki jako kształtującej i podtrzymującej u klientek destrukcyjne ideały piękna, salony fryzjersko-kosmetyczne w codziennym życiu, nie przenoszą aż tak niszczącej ideologii na kobiety, jak ogólnie się zakłada.
Klientki w zakładzie Pamela, świadomie rezygnują z podążania za ideałami piękna, nie dlatego, że je całkowicie odrzucają, lecz ponieważ identyfikują się z normami innej grupy społecznej.
Komponent emocjonalny pracy stylistek, użycie wiedzy fryzjerskiej do spełnienia „życzeń” klientek. Ważna jest emocjonalna relacja między pracownicami a klientkami. Pracownice przyjmują tu poniekąd rolę podrzędną w relacji fryzjerka-klientka, jednak starają się negocjować swoją pozycję poprzez użycie swojej specjalistycznej wiedzy i profesjonalnych umiejętności, stawiającej je w pozycji wyższej od klientek, a z pewnością wyróżniających je.
Badania i metody
Badania przeprowadzono w ciągu jednego roku i trwały 2 tys godzin, przeprowadzone zostały wywiady z właścicielami, obsługą i 20 klientkami. W trakcie badań zaobserwowane zostały relacje między fryzjerkami i klientkami oraz relacje fryzjerek miedzy sobą. W czasie badań nagrywane były rozmowy oraz przeprowadzane były indywidualne wywiady. Badaczka zadawała pytania dotyczące otoczenia i stylu życia (zatrudnienie, edukacja wiek, stan cywilny itp.), stylu uczesania.
Wśród klientek przeważały kobiety białe, w wieku między 21 a 61 lat, większość pracujących w profesjonalnych zawodach i w większości zamężne, posiadające jedno dziecko;
Klientki to kobiety z klasy średniej lub średniej wyższej, a fryzjerki wywodzą się z klasy pracowniczej lub klasy średniej niższej.
Fryzjerki używają swojej profesji do zmniejszenia dystansu społecznego pomiędzy nimi, a swoimi klientkami.
Fryzjerki/ stylistki:
Wygląd: Część skończyła wyższą szkołę, część szkołę zawodową, Alice chodziła do college' u, większość jest zamężna (w większości mężowie to pracownicy fizyczni) i jedno dziecko, mają od 24 do 46 lat, wszystkie się malują, noszą modne ubrania i dbają o swoje fryzury;
Poprzez swoją profesję tworzą osobną grupę społeczną oraz własną tożsamość „fryzjerek”.
Alice - 26, mężatka, studiowała 2 lata na lokalnym uniwersytecie, ma blond włosy do ramion, całe życie mieszkała na Long Island, wygląda „jak nauczycielka”, sposobem uczesania i ubierania nie pasuje do stereotypowego wyglądu kobiet klasy średniej i fryzjerek.
Mandy - 31, ukończyła liceum i dodatkowe kursy fryzjerskiej, ojciec jest robotnikiem budowlanym, tak samo jej mąż, ma długie, rozjaśnione blond włosy, ubiera się luźno,
Talent fryzjerski jest według fryzjerek czymś wrodzonym, jest darem.
Włosy są wg fryzjerek czymś, co „stwarza” kobietę. Fryzjerski to tzw. „kapłanki piękna”
Fryzjerki poprzez pracowanie na emocjach klientek sprawiają, że te zaczynają je postrzegać jako przyjaciółki, powierniczki oraz terapeutki. Ponadto pozycjonują siebie jako ekspertki w sprawie wyglądu oraz „ideologii piękna”, co czyni je stojącymi wyżej w hierarchii wiedzy. Fryzjerki twierdzą, że istnieje piękno absolutne - niezależne od statusu społecznego,
w odpowiedzi na to klienci twierdzą, że oni mają wiedzę (której nie mają fryzjerzy) o standardzie piękna w obrębie ich pozycji społecznej - inne znaczenie mają włosy dla fryzjerek, a inne dla klientek.
Klientki - relacje i więź między klientkami a fryzjerkami/stylistkami
Wśród klientek przeważały kobiety białe, w wieku między 21 a 61 lat, większość pracujących w profesjonalnych zawodach i w większości zamężne, posiadające jedno dziecko;
Klientki to kobiety z klasy średniej lub średniej wyższej, a fryzjerki wywodzą się z klasy pracowniczej lub klasy średniej niższej,
Klientki używają fryzur do stwarzania siebie poprzez swój wizerunek. Fryzura w pewien sposób oddaje ich tożsamość, pozycję społeczną, zawód, miejsce w hierarchii, stan cywilny. Fryzura może wpływać również na samopoczucie oraz pewność siebie, jest niezwykle ważnym atrybutem kobiecości. Istotne dla wielu klientek jest osiągnięcie tzw. Efektu naturalności - wiele wysiłku i czasu wkłada się w to, żeby uzyskany efekt był jak najbardziej zbliżony do naturalnego, lub przynajmniej sprawiał takie wrażenie. Jest to poniekąd absurdem, gdyż ta „naturalność” nie jest naturalna, tylko wypracowana. Panuje przekonanie, że włosy krótkie nadają się dla mężatek, a długie dla młodych, wolnych kobiet. Długie włosy są kojarzone z seksualnością i namiętnością. Są wabikiem dla mężczyzn, kobiety dojrzałe odchodzą od tego wizerunku, poprzez symboliczne skracanie włosów.
Klientki nie stawiają fryzjerek na równej im pozycji, według nich fryzjerki to nie artystki włosa, lecz pracownice zapewniające im określone usługi. Emocjonalne zaangażowanie i stosowane przez fryzjerki techniki emocjonalne, pomagają w utrzymaniu klientek oraz zdobyciu ich zaufania oraz zwiększeniu lojalności, jednak tym samym nie pozwala wytworzyć atmosfery profesjonalizmu. Kobiece rozumienie piękna napędzane jest różnicami społecznym i kulturowym, używają pracy nad pięknem do podkreślania tych różnic, piękno jest używane dla podkreślenia klasy i pozycji społecznej. Obserwowane klientki różniły się w zależności od stopnia sprzeciwiania się koncepcjom stylistów, w większości przypadków twierdziły, że w ich życiu są ważniejsze rzeczy (obawy, lojalności) niż ideologia piękna. Że inne dziedziny życia przekładają się nad wymagania dotyczące sfery piękna. Odwoływanie się do tych lojalności umożliwia klientkom oprzeć się koncepcjom stylistów, jednocześnie akceptując w większości system normatywny dotyczący profesjonalnego zarządzanie kobiecością.