Kompetencje menedżerskie
Każdy, kto spotkał się z pojęciem marketingu, na pewno miał styczność z terminem menedżer. Pytanie, czy przed tym wyrazem kiedykolwiek widniał napis „kompetentny”? Jeżeli tak, to czy wiemy, o co dokładnie chodzi? Jeśli odpowiadasz sobie twierdząco to dobrze, jeżeli nie postaram się naświetlić sytuację dotyczącą kompetentnego menedżera a dokładnie menedżerskich kompetencji oraz ich poszerzania.
Podstawowa grupa umiejętności to kompetencje osobiste (intrapersonalne). Jest to po prostu całokształt cech, predyspozycji i praktycznych umiejętności kierowania samym sobą. Można dzięki nim zwiększyć osobistą efektywność. Niebagatelną rzeczą jest, iż są przydatne w życiu osobistym i zawodowym. Jako, że należą do jednej grupy, pociągnie to za sobą fakt, iż są nierozdzielne a zaliczyć do nich możemy: samoświadomość, kierowanie stresem a także twórcze rozwiązywanie problemów.
Ta pierwsza - samoświadomość, jest priorytetową umiejętnością w doskonaleniu umiejętności menedżerskich, dotyczy ona wiedzy o samym sobie, na temat własnego stylu poznawczego, tolerancji niepewności i orientacji interpersonalnej. Każdy się raczej zgodzi z twierdzeniem, że aby dobrze kierować innymi, najpierw trzeba umieć kierować sobą. Należy ową samoświadomość rozwijać i permanentnie doskonalić, być w stanie zidentyfikować swoje słabe i mocne strony, móc posiąść umiejętność określania własnych wartości, sposobów zdobywania wiedzy i wykorzystywania jej w praktyce, poprzez styl poznawczy zbierać i przetwarzać zgromadzone informacje. Samoświadomość jest przepustką do zwiększania skuteczności i doskonalenia innych kompetencji.
Przejdźmy teraz do kierowania stresem, jak łatwo się domyślić chodzi tutaj o radzenie sobie ze stresem, należy umieć zidentyfikować źródła stresu i postarać się je wyeliminować, wyrobić w sobie umiejętność redukcji i rozładowywania napięcia. W jaki sposób? Poprzez umiejętność kierowania stresem polegającą na trafnym ustalaniu celów osobistych i zawodowych, ustalaniu rzeczywistych celów organizacyjnych, zarządzaniu czasem poprzez delegowanie części zadań w stronę podwładnych, o czym później. Należy posiąść umiejętność użytecznego zarządzania własnym czasem pracy. Ciągły pośpiech, wykonywanie równocześnie wielu zadań czy kumulowanie się ważnych spraw wywołuje chaos i konflikty w zespole, obniżając prestiż menedżera.
Trzecią a zarazem ostatnią umiejętnością osobistą jest twórcze rozwiązywanie problemów będące synonimem twórczości i innowacji. Na tą umiejętność składa się elastyczne podejście do problemu, poprzez szukanie jego istoty, analizowanie skutku a przyczyny. Należy, że tak powiem, zmienić tok rozumowania wprowadzając umiejętność szybkiego łączenia racjonalnego i twórczego myślenia, a także umiejętności kreowania innowacji, należy przez to rozumieć pobudzanie pracowników. Redefiniować, analizować problemy, co na pewno przyda się w przyszłości.
Powyżej omówiono kompetencje osobiste, będące pierwszą grupą w hierarchii.
Równie istotnym składnikiem kompetencji opisywanego przeze mnie menedżera muszą być umiejętności kierowania zespołami ludzkimi, czyli umiejętności interpersonalne, stanowiące drugą grupę. Bez ich posiadania trudno mówić o kierowniku jako o przywódcy. Jestem pewien, że z biegiem czasu ten aspekt kompetencji menedżera będzie ewoluował nabierając coraz większego znaczenia. Dlaczego? Dlatego, iż przywódca jawić się będzie jako pewien czynnik stabilizacyjny, wytwarzający, poprzez swoją postawę i zachowanie, poczucie pewności, racjonalności decyzji, skupienia wokół kluczowych celów i problemów.
Jakie to, więc umiejętności? Otóż: komunikacja, zdobywanie władzy i wpływu, motywowanie innych, delegowanie, kierowanie konfliktami a także podejmowanie decyzji w grupie.
Komunikacja to nic innego jak skuteczne słuchanie i mówienie a także udzielanie porad swoim współpracownikom. Proces komunikacji powinien mieć charakter wspierający, a sama komunikacja winna być jasna i wywierać wpływ na rozmówcę. Istotnym elementem jest doradzanie przy rozwiązywaniu problemu. Nie muszę chyba dodawać, że chodzi tu o komunikacje werbalną i niewerbalną, które odgrywają kluczową rolę.
Zdobywanie władzy i wpływu to umiejętność posługiwania się władzą i zdobywanie autorytetu. Należy podkreślić, że nadużywanie władzy jest jak najbardziej niepożądane. Owszem, władza powinna stanowić czynnik wpływu na innych, ale nie - jak to często bywa - poprzez stosowanie gróźb. Trudno, bowiem oczekiwać od podwładnych większego zaangażowania, jeśli działają pod jakąkolwiek presją.
Należy wykluczyć jakiekolwiek groźby a zwiększyć motywację podwładnych. Kompetentny menedżer powinien usprawniać wydajność organizacji przy pomocy właściwie wykorzystanego potencjału ludzkiego. Powinien też zwracać uwagę na potrzeby ludzi a także analizować przyczyny słabej wydajności, jeżeli takowa wystąpi, oraz radzić sobie ze słabymi pracownikami. Menedżerowi wypada jasno wskazać kary i nagrody, a co za tym idzie, te ostatnie przyznawać za wykonanie skutecznych działań.
Umiejętność delegowania, będąca następną po motywacji, jest niezwykle ważna, gdyż jej brak lub niechęć do delegowania często przyczyniają się do niskiej skuteczności menedżera. Na czym polega skuteczne delegowanie? Przede wszystkim na określeniu, jakie zadania, komu i w jakim czasie powierzyć. Należy zastanowić się także nad faktem, jakie zadania wykonywać na własną rękę a jakie przydzielić podwładnym. Umiejętne kalkulowanie czasu, jaki ma się do dyspozycji, może być impulsem do tego, że nasze współdziałanie z pracownikami przybierze nową postać, poprzez omawiane tutaj delegowanie pracownikom części uprawnień i stworzenie tym samym większej swobody działania dla samego siebie.
Kolejna umiejętność to kierowanie konfliktami. Najważniejsze moim zdaniem jest zidentyfikowanie konfliktu, a dokładnie jego źródeł, asertywne zachowanie, opanowanie emocji, a także utrzymanie dobrych stosunków z innymi. Niekiedy jednak przyjdzie nam wysłuchać słów krytyki, ale należy ją przyjąć, rozważyć i poszukać rozwiązania.
Ostatnią umiejętnością interpersonalną jest podejmowanie decyzji w grupie. Meritum sprawy stanowi umiejętne organizowanie i prowadzenie zebrań a także skuteczna prezentacja.
Tak! To są właśnie kompetencje, czyli umiejętności, wiedza i postawy decydujące o tym jak realizujemy powierzone nam zadania.
Być menedżerem znaczy zarządzać kompetentnie. Menedżer kompetentny posiada wymagane kwalifikacje i zdolność podnoszenia odpowiedzialności. Najważniejsza jest jednak jego umiejętność radzenia sobie z ludźmi w taki sposób, aby pracując na rzecz firmy, odczuwali z tej pracy pełną satysfakcję. Dlatego menedżer musi się nieustannie doskonalić. No właśnie… doskonalić. Pytanie, w jaki sposób? O ile opisanie samych kompetencji jest szerokie, o tyle odpowiedź na to pytanie zamknie się w jednym akapicie.
Doskonalenie kompetencji powinno odbywać się poprzez: wymianę doświadczeń, udział w konferencjach, wyjazdy na szkolenia, czytanie fachowej literatury czy też własne doświadczenia (nie mylić z wymianą doświadczeń). Myślę, że cztery pierwsze sposoby łatwo wpadły w ucho i każdy ma już wyobrażenie na ich temat, chociażby przez analogię do nas jako studentów, chodzenie na wykłady = jeżdżeniu na szkolenia, udział w ćwiczeniach można porównać do konferencji zaś czytanie książek porównamy do czytania fachowej literatury.
Jeżeli jednak chodzi o piąty rodzaj doskonalenia, czyli doświadczenia własne postaram się je szerzej sprecyzować. Sami wydajemy sobie ocenę na podstawie dotychczasowych doświadczeń, (jeżeli udało nam się zorganizować doskonale jakiś projekt to wyciągamy wniosek, że posiadamy wysoki poziom umiejętności). Kierowanie się doświadczeniami w ocenie własnej osoby jest jak najbardziej słuszne, gdyż jeżeli nam się coś udaje, to dlaczego nie uznać to za dowód naszych umiejętności? Trudność polega jednak na tym, iż nie wszystkie wymagane umiejętności można w taki sposób ocenić. Jak bowiem na podstawie doświadczeń ocenić np. umiejętność motywowania, komunikowania, delegowania? Co więcej, czyje zdanie jest ważniejsze: menedżera, który sądzi, że doskonale motywuje pracowników, czy jego podwładnych, którzy nie czują się doceniani i zmotywowani? Co należałoby zrobić? Ano nic innego jak zapytać o zdanie tych, którzy bezpośrednio odczuwają skutki poziomu danej kompetencji. Przyjęcie informacji zwrotnej nie jest łatwe, ale jest to najskuteczniejsza metoda do rozwoju. Pamiętajmy, że nasz rozwój w organizacji zależy od tego, w jaki sposób postrzegane są nasze umiejętności. Patrząc na przykład, widać, iż mogą występować rozbieżności między tym, jak my siebie postrzegamy, a jak odbierają nas inni. Dlatego też kolejnym krokiem jest analiza przyczyn tych rozbieżności i opracowanie planu działania doskonalenia wybranych umiejętności.
Na zakończenie - ważne jest, aby menedżer zdał sobie sprawę, jakie umiejętności doskonalić, jeżeli obrał za słuszne wyżej opisane, znajduje się na właściwej drodze, na drodze do sukcesu i do tego, aby godnie nosić miano menedżera kompetentnego.