Równowaga przedsiębiorstwa
w warunkach konkurencji monopolistycznej

1. ZAŁOŻENIA RYNKU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ (POLIPOL)
=> model Chamberlina

• Produkty na rynku polipolu są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty.

• Oznacza to, że poszczególni producenci (oferenci) sprzedają na rynku dobra mogące się zastępować przy realizacji określonej funkcji (zaspokojeniu potrzeby).

• Pomiędzy produktami oferowanymi przez różnych sprzedawców istnieją faktycznie lub pozorne różnice dotyczące cech użytkowych lub innych elementów procesu wymiany - np. dotyczące położenia, atrakcyjna forma sprzedaży itp.

• Zróżnicowanie produktów powoduje, że na rynku polipolu tworzą się nisze monopolistyczne.

• W krótkim okresie szczególnie nowe produkty gwarantują wysokie zyski, a  ich krótkie serie utrudniają konkurentom naśladownictwo.

NISZA MONOPOLISTYCZNA - pojęcie

NISZE MONOPOLISTYCZNE - to ta część przestrzeni konsumpcji, w ramach której dany oferent oddziałuje na określonych nabywców, tak jak monopolista „przywiązując'' ich do siebie przy pomocy cechy różnicującej (wyróżniającej) jego produkt.

Wielkość niszy monopolistycznej zależy od
siły oddziaływania cechy różnicującej.

Im jest ona większa, tym nisza jest bardziej rozległa.

ZAŁOŻENIA RYNKU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNE => POLIPOL (2)

2) Na rynku konkurencji monopolistycznej działa wielu producentów (oferentów) i wielu nabywców.
Udział każdego oferenta w podaży i nabywcy w popycie jest niewielki. Żaden podmiot rynkowy nie może wpływać na funkcjonowanie całego rynku i jego parametry (nie może dyktować warunków dla całego rynku).

3) Każdy oferent jest cenotwórcą w ograniczonym zakresie, co oznacza że posiada tylko pewną swobodę w kształtowaniu ceny na swoje produkty.

Zakres ten jest ograniczony przez:

• poziom kosztów wytwarzania oferenta - polipoliści nie posiadają ekonomiczno-finansowych możliwości sprzedawania swoich wyrobów po cenie dumpingowej (poniżej kosztów wytwarzania).

• rzeczywistą granicę oddziaływania cenowego wyznacza rozległość niszy monopolistycznej, która zależy od oddziaływania na nabywców cech różnicujących dany produkt.

ZAŁOŻENIA RYNKU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNE => POLIPOL (3)

4) Rynek konkurencji monopolistycznej charakteryzuje się względną swoboda
wchodzenia na rynek i opuszczenia rynku.

• Założenie to oznacza, że na rynku tym nie istnieją żadne bariery prawne czy technologiczne.

• Względność oznacza, że każda firma wchodząca na rynek polipolu musi ponieść koszty różnicowania produktu, czyli nadania swojemu produktowi takiej cechy, która wyróżni go wśród oferty rynkowej
  i pozwali na stworzenie niszy monopolistycznej.

5) Cechą rynku konkurencji monopolistycznej jest pełna przejrzystość tej struktury.

Oznacza to, że oferenci są dobrze poinformowani
o wielkości popytu na swoje produkty, natomiast nabywcy znają ofertę innych.

ZAŁOŻENIA RYNKU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNE => POLIPOL (4)

6) Konkurencję monopolistyczną określa się jako konkurencję niecenową.

• Oznacza to, że firmy oferujące swoje produkty na rynku konkurencji monopolistycznej nie konkurują o nabywcę za pomocą ceny, tak jak w konkurencji doskonałej.

• Konkurentów jest wielu i istnieją bliskie substytuty ich produktów, nie warto więc różnicować cen
  (np. na rynku proszków do prania).

• Producenci stosują natomiast różnorodne narzędzia i formy współzawodnictwa, które mają doprowadzić do poszerzenia segmentów rynku.

2. FORMY KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

• Różnicowanie produktów pod względem marki produktu, znaku firmowego, nazwy firmy, dodatkowych oznakowań, opakowania, dostosowania produktów do indywidualnych gustów i upodobań nabywców, uwzględnianie w produkcji i dystrybucji wymagań ekologicznych itp.,

• Konkurencja jakościowa, tj. ciągła poprawa jakości produktów dostarczanych nabywcom, potwierdzana uzyskanymi znakami jakości i certyfikatami,

• Konkurencja za pomocą różnorodności usług towarzyszących sprzedaży, tj. szybkości dostaw, długoterminowych, dogodnych kredytów, właściwej obsługi klientów, serwisu, warunków gwarancji, sprzedaży wiązanej, świadczenia usług dodatkowych (np. transportu, montażu), itp.,

FORMY KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

• Konkurencja za pomocą reklamy i promocji sprzedaży produktów.

- Poniesienie kosztów sprzedaży produktów, a w tym kosztów reklamy, prowadzi do wyodrębnienia produktu danej firmy spośród innych i zdobycia dla tej firmy określonego segmentu rynku, a następnie utrzymania go.

- Poniesienie kosztów sprzedaży skierowane jest na zmianę przyzwyczajeń konsumentów, ich gustów i preferencji, a także związania ich z produktem. Możliwe staje się wówczas swobodniejsze podnoszenie ceny, bez obawy zmniejszenia sprzedaży, czy utraty klientów.

- Należy pamiętać, że dany producent nie może dowolnie manipulować ceną, gdyż jednocześnie podlega działaniu praw konkurencji, w takim stopniu, w jakim jego produkt współuczestniczy wraz z innymi w zaspokajaniu danej potrzeby.

3. ROLA REKLAMY

• Różnicowanie cen przez producentów, a więc konkurencja cenowa nie jest podstawową i skuteczną metodą poprawy opłacalności.

• Wspólną właściwością dla wszystkich przedsiębiorstw działających na rynku niedoskonale konkurencyjnym jest reklama => główne narzędzie tzw. konkurencji niecenowej.

Reklama może być dwojakiego rodzaju:

• Informacyjna - informuje o rodzaju towarów, ich cechach, cenie;

• Perswazyjna - kształtuje preferencje, namawia do kupna.

W rzeczywistości dominuje drugi typ reklamy.

ROLA REKLAMY (2)

• Niezależnie od rodzaju, każda reklama zmierza do powiększenia zysku firmy. Głównym sposobem jest rozszerzenie popytu na produkty lub zmniejszenie jego elastyczności.

- Przesunięcie funkcji popytu powoduje, że nowa równowaga ustala się przy większych rozmiarach produkcji i sprzedaży, co zapewnia większe rozmiary zysku.

- Podobne skutki wywołuje obniżenie elastyczności popytu: im mniejsza elastyczność popytu na produkty firmy, tym większa jej przewaga na rynku i większa swoboda w ustalaniu korzystniejszych warunków sprzedaży.

4. RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIOSTW W
KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

• W krótkim okresie równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji monopolistycznej jest zbliżona do równowagi monopolu (cenotwórcy),
  a firma osiąga zysk nadzwyczajny. AR ma wysoką elastyczność!!!

• W długim okresie:

• Bariery broniące wejścia na rynek konkurencji monopolistycznej mogą zostać pokonane, a znaczące zyski krótkookresowe przyciągną na rynek innych producentów, którzy aby przyciągnąć klientów obniżą cenę.

• Rynek zostanie podzielony pomiędzy zwiększoną liczbę konkurentów, krzywa popytu pojedynczej firmy spadnie, wyrażając zmniejszony udział każdego z konkurentów w całości rynku.

RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIOSTW W KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ (2)

3) W rezultacie obniży się również krzywa przychodu krańcowego (MR). Krzywa popytu stanie się także bardziej elastyczna odzwierciedlając większą liczbę znajdujących się na rynku substytutów.

4) Wyeliminowany zostanie zysk nadzwyczajny, a przedsiębiorstwo osiągnie zysk normalny. Jeżeli zysk normalny potraktujemy jako wynagrodzenie przedsiębiorcy za jego usługi
i wliczymy go do kosztów, to krzywa AC obejmuje również zysk, czyli zrówna się z

AR = P.

RÓWNOWAGA PREDSIĘBIORSTW W KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ (3)

5) W warunkach konkurencji niedoskonałej stan równowagi długookresowej oznacza nie tylko zrównanie się kosztu krańcowego
z przychodem krańcowym, ale także przychodu przeciętnego z kosztami przeciętnymi

czyli: MR = MC i AR = AC

Dziękuję za uwagę!

Kolejny wykład:
Równowaga przedsiębiorstwa w oligopolu

---