Zagrożenia w środowisku społecznym
Środowisko społeczne, relacje i sposoby komunikowania się ludzi w rodzinie, miejscu nauki i pracy, w społeczności lokalnej oraz czynniki ekonomiczne wpływają w istotny sposób na kondycję psychofizyczną i stan zdrowia ludności. Procesy transformacji polityczno-społeczno-ekonomicznej, rozpoczęte w 1989 r., stwarzają zarówno nowe szanse, jak i nowe zagrożenia zdrowia. Do zjawisk, które mogą odgrywać tu istotną rolę, należą:
Narastające ograniczenie dostępu do podstawowych zasobów, niezbędnych dla utrzymania i pomnażania zdrowia, takich jak pożywienie, mieszkanie, ubranie i praca:
W latach 1989-1994 nastąpiły:
spadek realnych dochodów ludności,
wzrost cen, spadek poziomu wydatków i zmiana ich struktury (wzrost udziału wydatków związanych z mieszkaniem, edukacją, ochroną zdrowia i transportem, mniejsze wydatki na odzież, kulturę i wypoczynek),
zubożenie wielu grup ludności, szczególnie związanych z rolnictwem i pracujących w sektorze państwowym (w latach 1992-1993, według danych szacunkowych, 33-44% ogółu Polaków dysponowało dochodami poniżej minimum socjalnego; UNICEF szacuje, że poniżej tego minimum żyje w Polsce 58% dzieci);
Liczba oddanych mieszkań, w przeliczeniu na 1000 zawartych małżeństw, zmniejszyła się z 587 w 1989 r. do 325 w 1994 r.;
Wzrasta stopa bezrobocia, która w 1994 r. osiągnęła poziom 16% przy 6,3% w 1990 r.
Uzależnienie znacznej części społeczeństwa (obecnie ok. 8%) od pomocy społecznej, przy jednoczesnym wycofywaniu się państwa z różnych form świadczeń społecznych m.in. w sferze ochrony zdrowia.
Niekorzystna sytuacja w dziedzinie edukacji, nauki i kultury, w tym:
zmniejszające się nakłady budżetowe,
niski poziom wykształcenia ludności (tylko 7% posiada wykształcenie wyższe),
zmniejszający się odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, zwłaszcza na wsi (pogłębienie nierówności społecznych).
Nasilające się patologie życia społecznego, prowadzące m.in. do spadku poczucia bezpieczeństwa osobistego, takie jak: osłabienie więzi rodzinnych, wzrost przestępczości, pojawienie się nieznanego dotąd zjawiska terroryzmu kryminalnego, wzrost problemów zdrowotnych i społecznych związanych z nadużywaniem alkoholu i przyjmowaniem substancji psychotropowych.
Narastanie występowania zjawiska określanego jako "syndrom opuszczonych rąk", polegającego na przekonaniu, że "nic się już nie może zmienić, chyba, że na gorsze". Ewidentnym przejawem nasilania się tego zjawiska jest m.in. rosnąca liczba samobójstw (5519 w 1994 r.).