Symbolizm w literaturze Młodej Polski
istotna jest częstość, nachalność powtarzania się
nie kładzie nacisku na poszczególne motywy, osoby, przedmioty
powtarzają się jednostki pojęciowe, duże obrazy pojęciowe dochodzące do głosu w poezji okresu modernizmu
I symbol genezyjski (akt twórczy)
stanowi jeden z najczęściej podejmowanych problemów
poetyckie transpozycje księgi Genesis (z Bogiem w roli głównej)
Jerzy Żuławski „Z Jandżur Wedy” - zaimki osobowe pisane dużą literą; stwórca przyrównywany do człowieka, który tworzy; konkluzja „człowiek cierpi kiedy tworzy” koncentruje uwagę na człowieku; jest to wyraźne zatoczenie koła; twórca otrzymuje atrybuty boskie
moc twórczą ma słowo
Antoni Lange „Pieśń o słowie” - uwaga zostaje zwrócona na słowo; wchodzi w obręb refleksji metaliterackiej; szereg wierszy o charakterze autotematycznym wpisuje się w pisanie o słowie
akcent położony na produkt tworzenia
może być z punktu widzenia człowieka lub stwórcy - człowieka
Antoni Lange „Z wizyj” - dotyczy artysty, który coś stworzył; istotny jest akt kreacyjny (twórca może tworzyć, ale także unicestwiać); stwórca to Demiurg
stworzenia upominają się o rację/przyczynę swojego istnienia
II symbole architektoniczne (penetracja świadomości ludzkiej, psychologia)
symbol dwoisty
przestrzeń w utworach sprowadza się do wchodzenia w głąb
trafia się do komnat w których składowane jest światło, kamienia szlachetne
poprzez szlachetne kamienia można dotrzeć do ducha
schodzenie w dół dotyczy analizy własnej psychiki
akcja utworu może się rozgrywać w budowlach dostojnych, monumentalnych (pałace, zamki, świątynie)
metafora gmachu świadomości
literatura młodopolska przesycona jest symbolizmem
myślenie symboliczne bierze swój początek z filozofii idealistycznej
podział na świat idei (nie mamy tam dostępu) i zmysłowy (dostrzegalny dzięki zmysłom)
możemy starać się przełożyć idee na ciąg obrazów sugerujących idee, o która nam chodzi
idei nie da się ująć w słowa
stawia się znak równości między mitem a symbolem
mit powstał po to, aby poradzić sobie z oddawaniem świata idei
twórczość młodopolska jest synestezyjna (muzyka, sztuka wizualna, sztuka słowa)
symbol ma mieć korzenie w ciemności
nie jest jednoznaczny
jego składniki są heterogeniczne
próbuje odzwierciedlać ideę
poezję symboliczną charakteryzuje wzniosły charakter