MlodaPolska 19, Symbolizm w literaturze Młodej Polski


Symbolizm w literaturze Młodej Polski

Symbolami posługiwała się literatura od zawsze. Były to przedmioty, obrazy, którym obok dosłownego przypisywano inne, przenośne znaczenia. Są one w sztu­ce nośnikami wieloznaczności, dzięki nim sztuka staje się bardziej niezwykła, ta­jemnicza. Przykładem może być symbolika liczb i kolorów w Apokalipsie. Bliska symbolowi jest alegoria, która jednak posiada tylko jedno ogólnie uznane znacze­nie przenośne, np. kobieta z opaską na oczach i wagą jako alegoria sprawiedliwo­ści. Na początku XX wieku powstał kierunek artystyczny, który założył używanie symboli, by wydobyć ukryte w obrazie, motywie, przedmiocie znaczenia. Symboliści uważali, że sztuka nie powinna opisywać tego, co konkretne, że artysta ma za zadanie dążenie do znaczeń ukrytych, które trzeba odszyfrowywać, odgadywać. Symbolizm w malarstwie polskim reprezentuje Jacek Malczewski. W poezji spo­tykamy wiele symboli u wszystkich niemal twórców.

Połączenie tematyki tatrzańskiej z poetyką symboliczną znajdujemy w wierszu Kazimierza Przerwy-Tetmajera Limba. Drzewo stoi nad przepaścią, wkoło piętrzy się zimny i ponury granit, ponad nimi wicher przegania ciemne chmury. Limba jest samotna i smutna, w „krąg otoczona taką pustką okrutną”. Nietrudno odczytać ukryte znaczenie wiersza. Limba symbolizuje człowieka samotnego, wyobcowa­nego ze społeczeństwa. Otoczenie jest mu nieżyczliwe, nieprzyjazne, przeraża go.

Także w wierszu Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach Jana Kasprowi­cza symbolizm łączy się z tematyką tatrzańską. W krajobrazie górskim tkwią dwa przedmioty: próchniejąca limba i krzak róży. Są to symbole, róża przeżywa lęk przed życiem, przed śmiercią, limba przypomina jej o śmierci, o nieuchronnym przemijaniu. Róża to symbol życia, limba śmierci. W twórczości Leopolda Staffa także występują symbole. Najbardziej znany jest wiersz Kowal, w którym kowal-cyklop symbolizuje pragnienie mocy duchowej, osiągnięcia nadczłowieczeństwa. Kucie młotem w kowadło to znak kształtowania własnego charakteru z „masy kru­szców drogocennych”, które tkwią w każdym człowieku, tylko trzeba je uformo­wać w serce „mężne, twarde”. Te „kruszce drogocenne” to wrodzone cechy człowieka.

W zakończeniu powieści Stefana Żeromskiego L udzie bezdomni występuje obraz rozdartej przez osuwające się urwisko sosny. Ranne, okaleczone drzewo symbolizuje stan duszy bohatera, który kocha Joasię, pragnie szczęścia i miłości, ale musi z tego zrezygnować, bo wziął na swe barki zadanie ponad siły i boi się, że myśl o sobie, o radości i rodzinie może oderwać go od obowiązków. Symbole najbardziej nadają się właśnie do obrazowania skomplikowanych stanów duszy, które trudno jednoznacznie określić, tak jak w przypadku Judyma.

Dramatem symbolicznym jest Wesele Stanisława Wyspiańskiego. Symbolicz­ne są tu postacie, sceny, przedmioty. Ukazujące się osoby dramatu, duchy prze­szłości, nabierają znaczenia symbolicznego jako sygnały nadawane przez historię, która uczy i ostrzega współczesnych. Stańczyk, rozmawiający z Dziennikarzem, symbolizuje rozwagę polityczną, rozsądek, Rycerz to symbol męstwa, honoru, potęgi dawnej Polski itd. Kończące dramat sceny wizyjne mają także znaczenie symboliczne. Najpierw scena zasłuchania, gdy zebrani tkwią w bezruchu, odrę­twieniu i czekają, aż coś się zdarzy, aż stanie się cud. Oznacza ona bierne oczeki­wanie społeczeństwa polskiego, które nie może się zdobyć na aktywne działanie. Chocholi taniec oznacza marazm, zniewolenie, zamknięty krąg bierności narodu, niezdolności do zmian. Symboliczne przedmioty to złota podkowa, sznur, czapka z pawimi piórami, dzwon Zygmunta, kosy na sztorc itp. Jednym z najważniejszych symboli jest Chochoł, oznacza on uśpione wartości narodu, przegraną sprawę narodową, ale także nadzieję na przebudzenie w przyszłości. Symbole w Weselu ubar­wiają utwór, pogłębiają jego sens, czynią go wieloznacznym, a więc dają możli­wość różnego odczytania. Dzięki nim poeta mógł więcej powiedzieć o przeszłości i przyszłości narodu. Dzięki nim wreszcie dramat jest aktualny w każdym czasie, bo można wydobyć z niego różne treści.

Symbolizm więc otworzył przed sztuką nowe możliwości, dał jej nowe środki, by mogła odkryć to, co trudne do zgłębienia.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
192.Symbolizm w literaturze Mlodej Polski
Motywy ludowe i ich rola w literaturze Młodej Polski
Artysta, neurotyk, reformator w literaturze Młodej Polski
Zagadnienia do egzaminu z literatury Młodej Polski, filologia polska - młoda polska (przedmiot)
kierunki artystyczne1, Kierunki artystyczne i nastroje epoki w literaturze Młodej Polski
Wieś polska i jej mieszkańcy w wybranych utworach literatury Młodej Polski i Pozytywizmu, WYPRACOWAN
Naturalizm w literaturze Młodej Polski
3.Symbolizm w literaturze M+éodej Polski, kulturoznawstwo
Kierunki artystyczne i nastroje epoki w literaturze Młodej Polski
Filister i artysta w literaturze Młodej Polski
Krytyka mieszczaństwa w literaturze Młodej Polski, Polski
Impresjonizm i symbolizm w poezji Młodej Polski, prace i korepetycje
Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski
Wieś, tematyka ludowa w literaturze młodej polski
LITERATURA MŁODEJ POLSKI NOWA INSTRUKCJA(1)
Dlaczego literatura Młodej Polski może być traktowana jako sprzeciw
5 SYMBOLIZM I SYMBOLIKA W POEZJI MŁODEJ POLSKI Podraza Kwiatkowska
Baśń w literaturze Młodej Polski praca pdf

więcej podobnych podstron