Pamięć

Pamięć - „ właściwość układu nerwowego, polegająca na zdolności do gromadzenia i przechowywania wcześniejszego doświadczenia oraz wykorzystywaniu go w różnych sytuacjach w przyszłości”

Pamięć obejmuje trzy kolejno występujące procesy:

1. ZAPAMIĘTYWANIE - jest gromadzeniem doświadczenia nabytego w trakcie działalności jednostki. Jest to proces, w którym poznanie rzeczywistości i działanie przechodzi z postaci jawnej w utajoną, dzięki czemu staje się doświadczeniem jednostki.

1. SAMORZUTNE/MIMOWOLNE - jednostka w trakcie przejawianej aktywności nie stawia sobie celu, jakim jest zapamiętywanie bodźców lub sytuacji.

2. ZAMIERZONE/DOWOLNE - czynność uczenia się.

W zależności od tego, jak staramy się zapamiętać określony materiał wyróżniamy zapamiętywanie:

• LOGICZNE - gdy staramy się zrozumieć zapamiętywany materiał przy pomocy procesów myślowych.

• MECHANICZNE - gdy zapamiętujemy określoną treść, przez wielokrotne jej powtarzanie bez ustalenia jakichkolwiek związków lub zależności.

Gdy po zapamiętaniu materiału odtwarzamy go -

PAMIĘĆ BEZPOŚREDNIA/ŚWIEŻA .

Gdy między procesem zapamiętania a odtwarzaniem upływa pewien odcinek czasowy -

PAMIĘĆ ODROCZONA/TRWAŁA.

W procesie zapamiętywania różni ludzi preferują wybrane analizatory, pozwalające im dokładniej i szybciej wyuczyć się danego materiału.

• WZROKOWCY - wzrok,

• SŁUCHOWCY - słuch,

• RUCHOWCY - materiał do zapamiętania łączą z motoryką.

CECHY ZAPAMIĘTYWANIA.

• Szybkość - ilość powtórzeń niezbędnych do zapamiętania danego materiału.

• DOKŁADNOŚĆ - zabezpiecza zgodność zapamiętywanego materiału ze stanem faktycznym.

• POJEMNOŚĆ/ZAKRES ZAPAMIĘTYWANIA - służy do określenia ilości materiału, który dana osoba zdolna jest zapamiętać w czasie jednej próby.

2. PRZECHOWYWANIE - jest procesem polegającym na gromadzeniu informacji w wyniku zmian powstałych w komórkach nerwowych w czasie zapamiętywania. Jest procesem czynnym, a treści przechowywane w pamięci podlegają różnym zmianom. Trwałość pamięci zależy przede wszystkim od znaczenia dla jednostki zapamiętywanych bodźców, powiązania z poprzednim doświadczeniem, zwiększa się ze wzrostem nastawienia na trwałe zapamiętywanie.

Zapominanie - gdy proces przechowywania nie wykazuje odpowiedniej trwałości.

TEORIA ZANIKANIA ŚLADÓW PAMIĘCIOWYCH - informacje z czasem ulegają zatarciu.

TEORIA INTERFERENCYJNA - stare informacje są wypierane przez nowe. Dwa podstawowe rodzaje interferencji:

• Interferencja retroaktywna - Zgodzi wtedy, gdy nabywanie nowej informacji utrudnia odtwarzanie informacji starej.

• Interferencja proaktywna - odnosi się do okoliczności, w których informacja nabyta wcześniej utrudnia przyswajanie nowej informacji.

• 3. ODTWARZANIE - procesy odtwarzanie mogą być wierne i szybkie. Wierność odtwarzania łączy się z wysokim poziomem zgodności odtwarzanego materiału z jego stanem faktycznym. Odtwarzanie w formie przypominania może cechować się gotowością. Gotowość wyraża się umiejętnością szybkiego odtwarzania zapamiętanego materiału, który w danej sytuacji jest potrzebny.

Formy:

• Rozpoznawanie - jest wtórnym poznaniem minionych bodźców, powstającym na skutek ponownego działania tych samych lub podobnych bodźców.

• Przypominanie - wymaga od jednostki w celu odtworzenia zapamiętanego materiału, wyobrażenia sobie pewnych przedmiotów, ruchów, itd. To aktywizacja utajonego doświadczenia osobniczego.

• Reprodukowanie - wymaga od człowieka odtworzenia tego, co zapamiętał.

Pamięć jako zdolność i jako proces.

Pamięć jako zdolność	Pamięć jako proces
Jest to element psychicznego „wyposażenia” jednostki, wykazujący duże zróżnicowanie indywidualne.	Jest to sposób kodowania doświadczenia, stanowiący uniwersalną właściwość człowieka.
Pamięć jest składnikiem inteligencji.	Pamięć jest fazą przetwarzania informacji.
Pamięć składa się z wielu zdolności specyficznych, np. pamięci wzrokowej, itd.	Pamięć składa się z wielu faz.
Pamięć można doskonalić.	Można doskonalić niektóre fazy procesu pamięciowego, np. fazę odtwarzania.

RODZAJE PAMIĘCI

1. PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA - STM (short - term memory)

2. PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA - LTM ( long - term memory)

WŁAŚCIWOŚCI	STM	LTM
CZAS PRZECHOWYWANIA	Kilkanaście sek., do kilku lub kilkunastu minut.	Praktycznie nieograniczony
POJEMNOŚĆ	7-2 elementy; elementem może być litera, cyfra, figura geometryczna, może nim być także wyraz lub liczba.	Praktycznie nieograniczona; nawet do 185 miliardów bitów informacji.
ZAPAMIĘTYWANIE	Szybkie, nie wymaga wysiłku, przebiega automatycznie.	Wolniejsze, wymaga zaangażowania i skupienia uwagi.
UTRWALANIE MATERIAŁU	Powtórki wewnętrzne; w pewnych wypadkach ułatwiają przekazanie materiału do pamięci LTM	Wykrycie wewnętrznej struktury lub znaczenia: uczenie się dowolne
FORMAT ZAPAMIĘTYWANYCH INFORMACJI	Akustyczny lub wzrokowy	Semantyczny lub wzrokowy
WRAŻLIWOŚĆ NA ZAPOMINANIE	Duża; informacje zapomniane znikają bezpowrotnie.	Mała; informacje są zapominane pozornie, ponieważ można je odzyskać dzięki stosowanym świadomie, specjalnym strategiom wydobycia, albo też odzyskiwane są spontanicznie.
DOSTĘP	Łatwy i natychmiastowy	Powolny, niekiedy wymaga wysiłku
FORMAT ZAPISU - KOD	Głównie akustyczny i wzrokowy; niekiedy semantyczny	Głównie semantyczny; niekiedy wzrokowy lub słuchowy
CZYNNIKI POWODUJĄCE INTERFERENCJE	Podobieństwo akustyczne	Podobieństwo semantyczne lub wzrokowe.

Przy odtwarzaniu informacji z STM często ujawnia się EFEKT POZYCJI W SERII, polegający na lepszym pamiętaniu początku

( efekt pierwszeństwa) i końca (efekt świeżości) listy.

Wiedzę można podzielić na :

• WIEDZĘ PROCEDURALNĄ

• WIEDZĘ DEKLARATYWNĄ - może być przechowywana w dwu odrębnych systemach pamięciowych; systemie pamięci semantycznej i epizodycznej.

PAMIĘĆ SEMANTYCZNA - obejmuje ogólną wiedzę o świecie. Pamięć ta operuje pojęciami - kategoriami, którym człowiek przypisuje różne cechy charakterystyczne i które może wiązać z różnymi innymi kategoriami. Ukształtowane na podstawie wcześniejszych doświadczeń struktury poznawcze, organizujące związane ze sobą pojęcia to schematy.

PAMIĘĆ EPIZODYCZNA - zachowuje doświadczane przez człowieka wydarzenia, czyli epizody, i służy pamiętaniu tego, co jest ulokowane w określonym czasie, np. tego, kiedy kogoś po raz pierwszy spotkaliśmy lub jakich słów uczyliśmy się przed chwilą.

PAMIĘĆ SENSORYCZNA- przechowuje dokładne reprezentacje fizycznych cech bodźców zmysłowych przez kilka sekund lub mniej.

Pamięć sensoryczna w zakresie wzroku to PAMIĘĆ IKONICZNA. Pamięć ikoniczna sprawia, że duży zakres informacji wzrokowej jest przechowywany przez bardzo krótki czas. Pamięć wzrokowa, ikona, trwa około pół sekundy.

Pamięć ikoniczna nie jest tym samym co pamięć fotograficzna. Techniczny termin dla pamięci fotograficznej to wyobraźnia ejdetyczna; ludzie, którzy doświadczają tego typu wyobraźni są w stanie odtworzyć szczegóły jakiegoś obrazu po czasie znacznie dłuższym niż trwa pamięć ikoniczna, i robią to tak, jakby na niego patrzyli.

PAMIĘĆ ECHOICZNA - to pamięć sensoryczna dźwięków. Tak samo jak pamięć ikoniczna, pamięć echoiczna przechowuje przez bardzo krótki czas więcej informacji niż badani są w stanie podać, zanim wspomnienie zniknie. Wspomnienia echoiczne trwają dłużej niż wspomnienia ikoniczne, czasem nawet od 5 do 10 sekund.

PAMIĘĆ OPERACYJNA (working memory) - są to te zasoby pamięciowe, których używamy do wykonywania zadań takich jak rozumienie mowy i rozumowanie (pamięć krótkotrwała).

Alan Baddeley i jego współpracownicy udowodnili istnienie trzech narzędzi pamięci operacyjnej:

1. PĘTLA FONOLOGICZNA - utrzymuje ona i manipuluje informację w formie słownej. Pętla ta w największym stopniu pokrywa się z pamięcią krótkotrwałą.

2. SZKICOWNIK WZROKOWO - PRZESTRZENNY - wykonuje on te same funkcje co pętla fonologiczna, ale dla informacji wzrokowej i przestrzennej.

3. CENTRALNY MECHANIZM WYKONAWCZY - od[powiada za kontrolowanie uwagi i koordynowanie informacji pochodzącej z pętli fonologicznej i szkicownika wzrokowo - przestrzennego.

PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA - w niej zapisywane są indywidualne doświadczenia życiowe.

---