PROMOCJA ZDROWIA - ĆWICZENIA
1. Zdrowie
Zdrowie to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego (wg WHO) a nie tylko brak choroby.
Czynniki determinujące zdrowie wg Lalonde (minister zdrowia w Kanadzie w 1972):
- styl życia i zachowanie zdrowotne ok.50%
- środowisko 20%
- uwarunkowania genetyczne 15-20%
- ochrona zdrowia ok.10%
2. Definicje, obszary i podejścia w promocji zdrowia
Promocja zdrowia - Heath promotion, tworzenie, krzewienie, doskonalenie, promowanie, potęgowanie zdrowia
Cel promocji zdrowia - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowotnego ludzi
Definicje promocji zdrowia:
- wg Karty Ottawskiej - jest to proces (seria działań) umożliwiający ludziom (jednostka, grupa, społeczność) zwiększenie kontroli (wgląd we własne zdrowie, rozpoznawanie własnych potrzeb) nad swoim zdrowiem i jego poprawę
- wg Kickbusha (definicja amerykańska) - to proces zmian społecznych służących rozwojowi ludzi; w procesie tym uczestniczy wiele dyscyplin (podmiotów), wykorzystywana jest międzydyscyplinarna wiedza w sposób profesjonalny, metodologiczny i twórczy
- wg O'donell'a - jest dyscypliną nauki i sztuką wspomagania ludzi w dokonywaniu zmian w ich stylu życia, aby mogli zbliżyć się do optimum swego zdrowia
- wg Grossmann, Siala - jest sztuką interwencji w systemy społeczne i zachęcania ich aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk
Programy promocji zdrowia są bardzo silnie powiązane ze środowiskiem (systemem społecznym)
Obszary promocji zdrowia (prozdrowotnej polityki publicznej):
- budowanie polityki zdrowia publicznego - regulaminy, rozporządzenia, finanse, polityka finansowa, produkcja i usługi
- tworzenie środowisk życia i pracy - sprzyjające zdrowiu
- zachęcenie do aktywnych działań na rzecz zdrowia całego społeczeństwa (wsparcie ze strony jednostki, instytucji, tworzenie grup samopomocy)
- rozwój umiejętności indywidualnych ( w tym obszarze mieści się edukacja zdrowotna)
- reorientacja systemu opieki zdrowotnej (rok 1992 w Szkolnej Opiece Zdrowotnej - reorientacja)
Podejścia w promocji zdrowia:
- od ludzi do problemu - ludzie mogą decydować, wsparcie od instytucji
- siedliskowe - np. szkoła, zakład pracy, rodzina, społeczność lokalna
- od problemu do ludzi - z góry narzucony program profilaktyczny, brak decyzji
- zmodyfikowane uczestnictwo społeczności
- rozwiązywanie problemu (diagnoza stanu wyjściowego, wybór problemu priorytetowego, planowanie działań, działanie, ewaluacja procesu i wyników)
Profilaktyka a promocja zdrowia:
- prewencja - działanie zapobiegawcze, medyczne, skierowane przeciwko chorobom
- promocja zdrowia - działanie w kierunku zachowania zdrowia
Różnice pomiędzy prewencja a promocją zdrowia:
Podejście prewencyjne / podejście promocyjne
Punkt wyjścia: choroba / zdrowie
Cel: uniknięcie choroby / pomnażanie rezerw; potencjał zdrowia
Grupa oddziaływania: grupa szczególnego ryzyka / cała populacja
Pojęcie poczucia koherencji - (Antonovsky 2008) globalna orientacja, wyrażająca stopień w jakim człowiek ma dominujące, trwałe, choć dynamiczne poczucie pewności, że:
- bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego mają charakter ustrukturowany, przewidywalny i wytłumaczalny
- dostępne są zasoby, które pozwolą mu sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce
- wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym zaangażowania
Komponenty poczucia koherencji:
- zrozumiałość - sposób w jaki postrzegamy bodźce pochodzące ze środowiska, lepiej gdy one są jasne, spójne i uporządkowane a nie chaotyczne. Osoba o wysokim poczuciu zrozumiałości będzie je jednak raczej postrzegała w 2 kategoriach: przewidywalne oraz zaskakujące, ale wyjaśniane
- zaradność - osoba o wysokim poczuciu zaradności w sytuacji krytycznej jest świadoma posiadanych zasobów (zdrowie, wiedza itp.) i potrafi je wykorzystać do stawienia czoła problemowi, nie ma też poczucia, że życie jest niesprawiedliwe
- sensowność - osoba o wysokim poczuciu sensowności posiada ważne i istotne dla siebie sfery aktywności, w które angażuje się, inwestuje swój czas i umiejętności, mogą być one związane z pracą, rodziną i hobby. Antonovsky kładzie nacisk szczególnie na ten element.
Poczucie koherencji mierzymy na podstawie Kwestionariusza Orientacji Życiowej. Normy podawane przez Antonovsky'ego w granicach 130-160.
2. Środowiska promujące zdrowie. Projekty wykorzystujące podejścia siedliskowe w promocji zdrowia.
Projekty mogą być edukacyjne lub środowiskowe.
Pojęcie projektu:
System społeczny - utworzony do wykonania zadania:
- nowego
- złożonego
- współpraca wewnątrz danej organizacji
- współpraca między różnymi organizacjami
Projekt jest dobrym narzędziem w promocji zdrowia.
Skuteczność projektu:
- przygotowanie
- zaplanowanie
- właściwe kierowanie
Podział projektów promocji zdrowia:
Projekty społeczności - zdrowe miasta, szkoła promująca zdrowie, zakład pracy promujący zdrowie
Systemy opieki zdrowotnej promującej zdrowie - szpital promujący zdrowie (SPZ)
Zainicjowane przez Światową Organizację Zdrowia
Projekt zdrowe miasto:
- opracowany i wprowadzony przez Biuro ŚOZ
- zasada „Zdrowie dla wszystkich”
- strategia określona w Karcie Ottawskiej (1986) na poziomie lokalnym
- wybranie 11 miast celem wdrożenia projektu
- ŚOZ w 1988r. wprowadziła Program Zdrowe Miasta, w celu realizacji na poziomie lokalnym strategii „Zdrowie dla wszystkich”
- Polska od 1991
- Polska Sieć Zdrowych Miast
- od 1994 Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich
- siedziba stowarzyszenia w Łodzi
- „Zdrowe miasto” to nie honorowy tytuł, ale cel wspólnych działań na rzecz poprawy zdrowia i warunków życia mieszkańców
- uwzględnia zdrowie w procesie podejmowania decyzji w różnych sektorach życia, a także, świadome swoich problemów, dąży do ich rozwiązania
Zasada „Zdrowie dla wszystkich”
- nierówności w zdrowiu pomiędzy krajami i wewnątrz krajów powinny być redukowane
- przez promowanie zdrowia i zapobieganie chorobom dostarczać ludziom osiągnięcie pełni ich możliwości fizycznych, umysłowych i społecznych
- współpraca różnych dziedzin życia - zapewnienie dostępu do krzewienia zdrowia oraz ochrony przed czynnikami ryzyka środowiskowego
- udział społeczności lokalnej - zasadniczy element działań w celu uzyskania zdrowia dla wszystkich
- koncentracja systemu opieki zdrowotnej na podstawowej opiece zdrowotnej - dostarczanie świadczeń zdrowotnych w miejscu pracy i zamieszkania
- współpraca międzynarodowa - rozwiązywanie problemów zdrowotnych przekraczających granice państwowe
Zdrowe miasto:
- poprawia warunki środowiskowe
- rozszerza środki działania
- wzajemne wspieranie się ludzi
- uzyskanie największego potencjału działań
Zmiany jakościowe w mieście:
- czyste, bezpieczne, wysokiej jakości środowisko z poprawą warunków mieszkaniowych
- osiągnięcie takiego ekosystemu i utrzymanie go jak najdłużej
- warunki do wzajemnego wspierania się i spokojnego życia
- udział i wpływ na decyzje dotyczące życia społecznego, zdrowia i samopoczucia
- zaspokajanie podstawowych potrzeb (wody, żywności, mieszkań, pracy, dochodów, bezpieczeństwa)
- korzystanie z różnych świadczeń i zasobów z możliwością kontaktu, oddziaływania i porozumiewania się w kraju i za granicą
- zapewnienie urozmaiconych, nowoczesnych warunków ekonomicznych miasta
- zapewnienie ciągłości kulturowej i dziedzictwa biologicznego
- wypracowanie metod wzmacniających działania np. edukacja zdrowotna
- zapewnienie optymalnego poziomu utrzymania zdrowia publicznego i dostępności świadczeń zdrowotnych dla wszystkich
- uzyskanie wysokiego poziomu zdrowotnego społeczeństwa
Cechy zdrowych miast (opierają się na założeniach „Zdrowego miasta” oraz na dokumentach z których wyrosły projekty środowiskowe):
- angażowanie się w sprawy zdrowia
- podejmowanie decyzji politycznych
- działania międzysektorowe
- uczestnictwo społeczności lokalnej
- innowacje
- zdrowotna polityka społeczna
Szpital promujący zdrowie (SPZ):
Cel projektu ŚOZ Szpital Promujący Zdrowie:
- wprowadzenie idei promocji zdrowia
- udzielanie świadczeń leczniczych na najwyższym poziomie
- promuje zdrowie wewnątrz szpitala
- pozyskiwanie zdrowia na terenie objętym świadczeniami profilaktyczno - terapeutycznymi
- projekt ŚOZ SPZ - 1988r.
- początkowe nazwy: Zdrowie i Szpital, Zdrowy Szpital, od 1990 Szpital Promujący Zdrowie
- Polska Krajowa Sieć Szpitali Promujących Zdrowie od 1992
- Zakład Analiz i Promocji Zdrowia, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w Warszawie - sprawuje nadzór nad PKSSPZ
- Europejska Sieć Szpitali Promujących Zdrowie
Kryteria ustanawiania SPZ:
- przyjęcie zasad promocji zdrowia z Karty Ottawskiej, z Karty Lubljańskiej, strategii Zdrowie dla Wszystkich w roku 2000
- przyjęcie celów i zasad z Deklaracji Budapeszteńskiej (1991)
- przyjęcie Rekomendacji Wiedeńskich (1997)
Pierwsze polskie szpitale włączone do sieci:
- Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie
- Szpital Miejski nr 1 w Gliwicach
- Oddział Zamiejscowy Rehabilitacji Kardiologicznej w Ustroniu
Światowy Dzień AIDS lub Światowy Dzień Walki z AIDS - święto obchodzone corocznie 1 grudnia
SPR: Na jakich dokumentach oparty jest program SPZ?
Ogólne założenia dokumentów
Zadania skierowane do fizjoterapeutów (w oparciu o wcześniej wymienione dokumenty)
3.Szkoła promująca zdrowie
Koncepcja szkoły:
- środowisko, którego społeczność nie tylko uczy się i pracuje, ale także żyje - nawiązuje kontakty z innymi, przeżywa porażki i sukcesy, odpoczywa, bawi się itp.
- element środowiska lokalnego: oba te środowiska wzajemnie na siebie oddziałują
- miejsce, które przygotowuje młodych ludzi nie tylko do następnego rozwoju życia, ale uczy postępowania przez całe życie
Szkoła promująca zdrowie - tworząca warunki (fizyczne i społeczne) sprzyjające ochronie i pomnażaniu zdrowia;
- umożliwia aktywne uczestnictwo społeczności szkolnej w działaniach na rzecz zdrowia
- zdrowie ma 4 wymiary: fizyczny, psychiczny, społeczny i duchowy, które powinny być w pewnej harmonii
- decyduje o jakości życia ludzi obok wykształcenia i warunków ekonomicznych
Strategia tworzenia szkoły promującej zdrowie:
- podejście „od ludzi do problemu” (cała społeczność)
- zaplanowanie działań odpowiednio do potrzeb i zasobów
- zasada „małych kroków”
Definicja szkoły promującej zdrowie:
Szkoła promująca zdrowie tworzy warunki, podejmuje działania, które sprzyjają:
- dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej
- rozwija kompetencje do podejmowania przez jej członków działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi
- tworzy zdrowe środowisko
Standardy szkoły promującej zdrowie:
- pomaga członkom społeczności szkolnej zrozumieć i zaakceptować koncepcję SPZ
- tworzy strukturę z zarządzaniem projektami promocji zdrowia, które umożliwiają skuteczne i ciągłe działanie w zakresie promocji zdrowia
- prowadzi edukację zdrowotną uczniów i pracowników
- tworzy klimat społeczny
- tworzy środowisko fizyczne sprzyjające zdrowiu, bezpieczeństwu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników
Proces tworzenia SPZ:
- realizacje kolejnych projektów
- przebiega inaczej w różnych środowiskach, odpowiednio do diagnozy potrzeb i zasobów
- realizowany jest zgodnie z zasadą małych kroków
Etapy tworzenia SPZ:
1.Rozpoznanie:
- inicjacja - narodzenie się pomysłu i chęć tworzenia SPZ w społeczności szkolnej
- propagowanie idei SPZ w społeczności szkolnej, wśród rodziców i społeczności lokalnej
- pozyskiwanie uczestników i sojuszników
- powołanie szkolnego koordynatora i zespołu do promocji zdrowia
2.Diagnoza stanu wyjściowego:
- zebrane dane dotyczące samego problemu
- analiza danych
- ustalenie listy problemów wymagających rozwiązania
3.Budowanie planu działań i ewaluacji:
- wybór problemów priorytetowych
- określenie przyczyn tych problemów i sposobów usunięcia tych przyczyn
- ustalenie celów
- zbudowanie planu działania
4.Działanie:
- realizacja planu, monitorowanie działań, dokonywanie działań dla osiągnięcia celu
5.Ewaulacja wyników działań:
- ewaluacja końcowa - sprawdzenie czy osiągnięto cel
Szkoła promująca zdrowie:
- podejmowanie wspólnych działań dla poprawy samopoczucia i zdrowia
- uczenie się jak zdrowiej żyć
- zachęcanie innych do podobnych działań
SPZ powinna być:
- rozwijająca się
- ucząca się
- współpracująca
- skutecznie działająca
Cechy SPZ:
- realizowanie programu edukacji zdrowotnej
- współpraca z rodzicami i społecznością lokalną
- ukryty program
Od 1.01.2008r. Europejska Sieć Szkół Promujących Zdrowie rozszerza się w Sieć Szkół dla Zdrowia w Europie (SzZE)
4.Promocja zdrowia psychicznego
Wg Karty Ottawskiej:
„Promocja zdrowia jest to umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania”
Zdrowie psychiczne jest jednym z ważniejszym obszarów promocji zdrowia w UE.
W Deklaracji Zdrowia Psychicznego przyjęto, że: „zdrowie psychiczne i dobrostan psychiczny mają zasadnicze znaczenia dla jakości życia, umożliwiając ludziom doświadczyć życia jako sensownego, pozwalając im być twórczymi i aktywnymi obywatelami.”
10 obszarów działania:
1. Wspieranie rodzicielstwa i pierwszych lat życia
2. Promowanie zdrowia psychicznego w szkołach
3. Promocja zdrowia psychicznego w miejscu pracy
4. Wspieranie zdrowego psychicznie starzenia się
5. Zajmowanie się grupami zagrożonymi zaburzeniami psychicznymi
6. Zapobieganie depresji i samobójstwom
7. Zapobieganie przemocy i szkodliwemu używaniu substancji psychoaktywnych
8. Zaangażowanie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej
9. Zmniejszenie upośledzenia społecznego i zapobieganie stygmatyzacji
10. Nawiązanie współpracy z innymi sektorami
Zdrowie psychiczne:
- funkcjonalnie - jako zdolność do spełnienia określonych oczekiwań
- pozytywnie - jako pełny rozwój osobowości, z umiejętnością radzenia sobie w życiu
Kondycja psychiczna - ogólna sprawność psychiczna, która pozwala na zachowanie równowagi w trudnej sytuacji
W krajach rozwiniętych kondycja psychiczna dzieci, młodzieży i dorosłych pogarsza się
- ok. 15-20% populacji dzieci i młodzieży wymaga opieki psychologicznej i psychicznej
- ponad 40% dzieci i młodzieży ma kłopoty z emocjami, właściwym zachowaniem i funkcjonowaniem społecznym
- młodzi ludzie z zaburzeniami jedzenia (anoreksja, bulimia), zaburzeniami adaptacyjnymi i zaburzeniami zachowania
Kondycja psychiczna dzieci i młodzieży - stan psychiczny i możliwości jego zmiany uzależnione od:
- otoczenia
- nastroju i emocji rodziców
- klimatu społecznego szkoły
- metod stosowanych przez nauczycieli
Kondycja psychiczna dzieci i młodzieży jest w pewnej części wypadkową kondycji psychicznej dorosłych
Światowa Federacja Ochrony Zdrowia Psychicznego:
Promocja zdrowia psychicznego to przede wszystkim rozwijanie takich zdolności człowieka, które umożliwiają optymalne funkcjonowanie w życiu osobistym, zawodowym, w relacjach z ludźmi (Brody 1987)
Dobrostan psychiczny to poznawcza i emocjonalna ocena własnego życia.
Edukacja ukierunkowana na kształtowaniu umiejętności życiowych.
Umiejętność - znawstwo, sprawność, wprawa w czymś, zdolność do realizowania złożonych, dobrze zorganizowanych wzorców zachowania w sposób płynny i elastyczny.
Cecha danej osoby lub rzeczy to coś co ją charakteryzuje i odróżnia od innych osób i rzeczy
Umiejętność życiowa wg WHO (1997) - umiejętności psychospołeczne: umiejętności umożliwiające człowiekowi pozytywne zachowania przystosowawcze, dzięki którym może skutecznie sobie radzić z zadaniami (wymaganiami) i wyzwaniami codziennego życia
Umiejętności życiowe NIE dotyczą sfery fizycznej organizmu (umiejętności motorycznych i pielęgnacji ciała)
Podział umiejętności życiowych wg WHO:
- podstawowe - codziennego życia, dobre samopoczucie, relacje interpersonalne, zachowania sprzyjające zdrowiu
- specyficzne - dotyczące radzenia sobie z zagrożeniami np. asertywne odmawianie używania narkotyków, podejmowania stosunków płciowych, udziału w przemocy
- Konieczne umiejętności życiowe do podjęcia pracy w zawodzie fizjoterapeuty
5.Palenie tytoniu - problem zdrowotny i społeczny
17 listopada - Światowy Dzień Rzucania Palenia
31 maja - Światowy Dzień bez Papierosa
Dane epidemiologiczne:
- nałogowe/codzienne palenie tytoniu - 9 mln Polaków w wieku 15 i więcej lat (OBOP na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego, luty 2011)
- w populacji mężczyzn - odsetek dziennie palących 23%
- w populacji kobiet - odsetek dziennie palących 21%
- największy odsetek palaczy w Polsce w wieku 50-59 lat (53% mężczyzn i 37% kobiet)
- od kilku lat utrzymująca się tendencja wzrostu codziennego palenia wśród młodych ludzi 20-29 lat
- najczęściej nałogowymi palaczami są mieszkańcy dużych miast (53% mężczyzn, 46% kobiet)
- osoby słabo wykształcone
- w złej sytuacji materialnej
- osoby aktywne zawodowo
- narażenie na dym tytoniowy: w domu, zakład pracy, bary i puby, kawiarnie, restauracje, przystanki i obiekty komunikacji miejskiej
Dym tytoniowy - ponad 4 tys. związków chemicznych (w tym 40 znanych czynników rakotwórczych i szereg środków toksycznych)
Nie ustalono żadnego bezpiecznego poziomu narażenia na dym tytoniowy.
Konsekwencje zdrowotne wdychania dymu tytoniowego:
- przeciętny palacz żyje 10 krócej od niepalącej osoby
- każdy papieros kosztuje aż 11 min życia
- przeciętny palacz od 17 do 71 roku życia wypala 311688 papierosów
- Choroby układu oddechowego - rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rak płuc, języka, wargi, jamy ustnej, krtani, tchawicy, astma oskrzelowa, gruźlica
- Choroby układu krążenia - choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze
- Inne choroby - rak nerki, pęcherza moczowego, przełyku, wrzody żołądka oraz dwunastnicy, przepukliny jelitowe, choroby oczu (katarakty), impotencja, upośledzenie płodności
- Pogorszenie wyglądu skóry - zmarszczki, opóźnia się gojenie ran, zaostrzanie schorzeń skóry
- Przebarwienie i pokrycie kamieniem zębów, nieświeży oddech
- Zżółcenie palców
Palenie tytoniu a kobiety ciężarne: dym z papierosa przenikając przez łożysko prowadzi do:
- zahamowania rozwoju płodu
- wad wrodzonych
- niedotlenienia płodu
- zaburzenia funkcji mózgu płodu
- niska masa urodzeniowa noworodków
- niedostateczny rozwój funkcji płuc
- zespół nagłego zgonu niemowlęcia
Palenie bierne
- zmniejszenie wydajności pracy
- demobilizuje i pogarsza samopoczucie
- osłabienie zdolności do pracy
- łzawienie oczu, kaszel itd.
Konsekwencje ekonomiczne:
- koszty bezpośrednie: koszty leczenia chorób spowodowanych paleniem tytoniu
- koszty pośrednie: ekonomiczne koszty przedwczesnych zgonów spowodowanych narażeniem na środowiskowy dym tytoniowy
- niższa wydajność pracowników ze wzg na przerwy na palenie
- zwiększona absencja chorobowa
- szkody wyrządzone przez pożary
- koszty dodatkowego sprzątania
- koszty renowacji urządzeń i pomieszczeń biurowych
Konsekwencje społeczne:
- wykluczenie palacza z życia społecznego ze wzg na chorobę
- ograniczenie jego zdolności do pracy
- zmniejszenie dochodów
- niechęć innych do palacza
- zmniejszenie budżetu domowego
- śmierć palacza (negatywny wpływa na rozwój dzieci i sytuację materialną rodziny)
- dostarczenie negatywnych modeli zachowań zdrowotnych przez palących rodziców
- narażenie młodzieży na palenie i uzależnienie od innych substancji
Podstawy prawne:
- ustawa z dnia 9.11.1995 o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
- w dniu 15.11.2010 nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia(…)
Art.5, ust.1:
- na terenie przedsiębiorstw podmiotów leczniczych i w pomieszczeniach innych obiektów, w których udzielane są świadczenia zdrowotne
- na terenie jednostek organizujących system oświaty i pomocy społecznej
- na terenie uczelni
Art.5, ust.3:
Właściciel lub zarządzający może ale nie musi wyznaczyć palarnię:
- w domach pomocy społecznej
- w hotelach
- w obiektach służących obsłudze podróżnych
- na terenie uczelni
- w pomieszczeniach zakładów pracy
- w lokalach gastronomicznych
Art.6:
- Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18 (w przypadku wątpliwości co do pełnoletniości kupującego sprzedawca może zażądać okazania dokumentu tożsamości)
Art.8:
- Zakaz reklamowania i promocji wyrobów tytoniowych
- Zakaz sponsorowania przez firmy tytoniowe działalności sportowej, kulturalnej, oświatowej, zdrowotnej i społeczno-politycznej
Wyzwania w „tabacco control” w UE:
- 100% zakaz palenia w miejscach publicznych i pracy
- ostrzeżenia i informacje zdrowotne na wszystkich opakowaniach tytoniowych
- ujednolicone opakowania tytoniowe
- zakaz produkcji i sprzedaży tytoniu bezdymnego, w tym „Snusu”
- zakaz eksponowania tytoniu w punktach sprzedaży
6. Problem alkoholu
Style picia alkoholu (Kępiński 1978):
1.Neurasteniczny:
- picie alkoholu w niewielkich ilościach
- zmęczenie, rozdrażnienie
- poprawa samopoczucia, nastroju
- stałe przyjmowanie alkoholu wzmaga symptomy zespołu neurastenicznego na zasadzie łagodnego kaca
- zmusza do częstszego picia
2.Kontaktywny
- picie niewielkich ilości alkoholu
- lepszy kontakt
- przezwyciężenie nieśmiałości
- wzmocnienie więzi
- zmniejszenie dystansu
3.Dionizyjski:
- picie dużych ilości alkoholu
- aby uzyskać stan zamroczenia
- w celu oderwania się od codziennej rzeczywistości
4.Heroiczny:
- picie dużych ilości napojów alkoholowych wysokoprocentowych
- dążenie do osiągnięcia poczucia mocy
- gotowość do wielkich czynów
5.Samobójczy:
- picie dużych ilości napojów alkoholowych
- doprowadzenie się do stanu nieprzytomności
- dążenie do skończenia ze sobą
- przejaw tendencji autodestrukcyjnych
Funkcje picia alkoholu (sportowcy)
- fizjologiczna i odprężająca 19%
- psychologiczna - redukcja stresu, zapomnieć o kłopotach 9%
- fetowanie sukcesu 50%
- sytuacje towarzyskie 45%
Uwarunkowanie picia alkoholu (sportowcy):
1.Czynniki sportowe:
- przynależność grupy zawodnika
- trenerzy
- fetowanie sukcesu
2.Czynniki pozasportowe:
- rodzina
- czynniki finansowe
- stan cywilny
Picie rozsądne: sposób umiarkowanego picia przez osoby dorosłe, który nie powoduje szkód zdrowotnych ani społecznych
Zespół uzależnienia od alkoholu - zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu staje się priorytetowe wobec innych, poprzednio ważnych zachowań (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych)
Picie szkodliwe bez cech uzależnienia - nieprawidłowy wzorzec picia prowadzący do znaczących klinicznie szkód somatycznych lub zaburzeń psychicznych w ostatnim roku
Picie ryzykowne - potencjalnie związane z powstawaniem szkód zdrowotnych (picie alkoholu i utonięcia, prowadzenie samochodów), kategoria niemedyczna, znaczenie w profilaktyce i kształtowaniu polityki zdrowotnej
Fazy uzależnienia od alkoholu:
1.Picie towarzyskie:
- picie towarzyskie przy okazji przyjęć i uroczystości
- picie dla przyjemności
2.Faza ostrzegawcza:
- picie dla poprawy nastroju
- szukanie i tworzenie okazji do picia
- porządki regularnego picia
- picie w samotności
- upijanie się w sytuacjach towarzyskich
- „urywanie się filmu” oraz okresowe kłopoty z pamięcią po wypiciu
- „klinowanie” - usuwanie kaca za pomocą alkoholu
- picie w ukryciu
3.Faza krytyczna:
- wyrzuty sumienia, poczucie winy
- konflikty małżeńskie
- oszukiwanie
- utrata zainteresowań nie związanych z alkoholem
- obojętność w stosunku do jedzenia, nieregularność odżywiania
- nieudolne próby kontrolowania picia
- agresywne zachowania
- zaburzenie pamięci
- zaniedbywanie wyglądu zewnętrznego
- napięcie, drżenie i przymus ponownego picia
- zaburzenie popędu seksualnego
4.Faza chroniczna:
- okresy długotrwałego upijania się
- picie stało się jedyną ważną sprawą w życiu
- degradacja zawodowo i społecznie
- rozpad więzi z rodziną
- poczucie skrajnej bezradności i odizolowanie się od świata
- stany lękowe i obsesyjne picie
- otępienie alkoholowe
- psychozy alkoholowe, delirium - padaczka alkoholowa
- choroby somatyczne - marskość wątroby, polineuropatia
Etapy terapii uzależnienia od alkoholu:
- leczenie odwykowe - detoksykacja, przerwanie ciągu, leczenie farmakologiczne zaburzeń psychicznych i somatycznych, wypracowanie motywacji do zachowania abstynencji
- rehabilitacja - korzystanie z indywidualnych i grupowych form pomocy psychoterapeuty w celu zrozumienia siebie, rozwiązania swoich problemów, nawiązanie kontaktu z rodziną i zachęcenie najbliższych do psychoterapii małżeńskiej i rodzinnej, praca nad rozwojem osobistym