Zasady gospodarowania środkami publicznymi

Obowiązująca ustawa o finansach publicznych wymienia następujące reguły w tym zakresie :

1) zasadę gromadzenia środków publicznych tylko w sposób określony w ustawie (art. 42 ust. 1);

2) zasadę niefunduszowania środków publicznych, jednakże z określonymi wyjątkami (art. 42 ust. 2-4);

3) zasadę powszechności dostępu do prawa realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych (art. 43);

4) zasadę celowości i oszczędności (przy zachowaniu zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych

nakładów oraz zasady optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów) oraz

terminowości wydatków publicznych (art. 44 ust. 3);

5) zasadę zawierania umów przez jednostki sektora finansów publicznych na zasadach określonych w

przepisach o zamówieniach publicznych (art. 44 ust. 4);

6) zasadę planowości gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych (art. 44 ust. 1, art. 46,

art. 52 i wiele innych przepisów, zamieszczonych poza tym działem);

7) zasadę zakazu tworzenia fundacji ze środków publicznych na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o

fundacjach;

8) zasadę ograniczeń zaciągania zobowiązań (art. 46);

9) zasadę przyznawania środków publicznych na realizację wyodrębnianego zadania na podstawie oferty

odpowiadającej określonym wymogom (art. 47);

10) zasadę ograniczeń w nabywaniu udziałów i akcji oraz lokowania wolnych środków publicznych

(art. 48 i 49);

11) zasadę ograniczeń w projektowaniu aktów prawnych, których skutkiem finansowym może być zwiększenie

wydatków lub zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów publicznych (art. 50);

12) zasadę odpowiedniego stosowania reguły, że zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z

określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań

państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa - na wszystkie jednostki sektora

finansów publicznych (art.51);

13) zasadę odpowiedzialności kierownika jednostki za całość jej gospodarki finansowej (art. 53);

14) zasadę obowiązkowego zatrudnienia w jednostce głównego księgowego (art. 54);

15) zasadę kompleksowego uregulowania systemowego reguł umarzania w całości lub w części albo

odraczania lub rozkładania na raty spłat należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym dla

określonych jednostek sektora finansów publicznych (art. 55-59);

16) zasadę kompleksowego uregulowania systemowego reguł należności budżetowych o charakterze

publicznoprawnym (art. 60-67).

Określone zasady gospodarowania środkami publicznymi, ze względu na ich wagę lub nowatorstwo, zostały wymienione w obowiązującej ustawie o finansach publicznych poza przedmiotowym rozdziałem, co jednak nie świadczy o braku możliwości ich zaliczenia do tej grupy zasad. Chodzi tu w szczególności o:

- zasadę kontroli zarządczej oraz jej koordynacji w jednostkach sektora finansów publicznych (art. 68-71);

- zasadę audytu wewnętrznego i jego koordynacji w jednostkach sektora finansów publicznych (art. 272-296).

Ad. 1

Ustawa o finansach publicznych precyzuje, iż sposoby gromadzenia środków publicznych wynikają z odrębnych ustaw (czyli innych niż ustawa o finansach publicznych i ustawa budżetowa). Użyte w nim sformułowanie „sposoby gromadzenia” wskazuje, iż chodzi tu przede wszystkim o tryb lub system pobierania środków finansowych przez podmioty sektora finansów publicznych.

Ad. 2

Zasada niefunduszowania (art. 42) została wyrażona w formie ogólnego zakazu przeznaczania określonych tytułów pochodzenia środków finansowych na konkretne rodzajowo wydatki.

Zgodnie z dyspozycją ust. 3 i 4 zasada niefunduszowania nie jest stosowana w wymienionych w nim przypadkach.

Wskazać przy tym można na dwie ich zasadnicze grupy.

Pierwsza dotyczy wydatków finansowanych z zagranicznych środków o charakterze zwrotnym (ust. 3 pkt 1) lub bezzwrotnym (ust. 3 pkt 2-3).

Druga grupa obejmuje wydatki (koszty) realizowane poza budżetem publicznym (ust. 4), czyli dokonywane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz inne państwowe osoby prawne i samorządowe zakłady budżetowe.

Ad. 3

Zasada powszechności dostępu do realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych ujęta została odrębnie w art. 43 ustawy o finansach publicznych. Można znaleźć argumenty za takim, odrębnym właśnie, potraktowaniem tej reguły.

Realizacja zasady ujętej w art. 43 ustawy o finansach publicznych wymaga spełnienia warunków, o których mowa w art. 47 tej ustawy, a więc przepisy te trzeba analizować łącznie.

W komentowanej regulacji ustawodawca sformułował ogólną zasadę powszechności ubiegania się o realizację zadań, które finansowane są ze środków publicznych, przy czym, jak zastrzeżono, odrębne ustawy mogą to prawo ograniczać. Zlecanie zadań przez podmioty sektora finansów publicznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami może następować w różnych formach, tj. udzielenia zamówienia publicznego, udzielenia dotacji czy wreszcie zawarcia umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Ad.4, 5 i 6

Ustawa o finansach publicznych (art.44) reguluje zasady dokonywania wydatków publicznych .

Wydatki publiczne mogą być ponoszone:

- w granicach limitów określonych w budżetach i planach finansowych; Oznacza to, iż dokonywanie wydatku warunkowane jest jego zakwalifikowaniem do określonej podziałki klasyfikacji budżetowej, w której planowana wysokość wystarcza na realizację wydatku;

- na podstawie przepisów, które regulują możliwość ponoszenia wydatków (art. 44 ust. 2).

Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Ustawa reguluje również sposoby wydatkowania środków. Wydatki winny być dokonywane z uwzględnieniem:

- zasad celowości, oszczędności oraz efektywności i skuteczności (ust. 3 pkt 1);

- zachowania terminowości realizacji zadań (ust. 3 pkt 2

- należytego wypełniania zaciągniętych zobowiązań (ust. 3 pkt 3), czyli zachowania terminów i wysokości płatności wynikających z zawartych umów;

- konieczności zawierania umów na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych (ust. 4).

Ad. 7

Ustawa o finansach publicznych (art.45) nie zezwala na tworzenie fundacji ze środków publicznych gdyż fundacje nie są zaliczane do jednostek sektora finansów publicznych. Zakaz ten dotyczy zarówno Skarbu Państwa, jak i jednostek samorządu terytorialnego.

Ad. 8

Ustawa (art. 46) mówi o możliwym limicie w zaciąganiu zobowiązań do sfinansowania.

Wyznaczony limit oblicza się poprzez odjęcie od kwoty planowanych wydatków ogółem wydatków na wynagrodzenia i uposażenia oraz pochodne od nich oraz płatności z tytułu zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich.

Takie unormowanie zapobiegać ma powstawaniu sytuacji, w których na koniec roku występują zobowiązania wymagalne.

Pułap zaciąganych zobowiązań można obniżyć dla podległych dysponentom części budżetowych (czyli na szczeblu państwa) lub jednostki samorządu terytorialnego (na szczeblu samorządowym) jednostek.

Ad. 9

Z ustawy o finansach publicznych (art.47) pośrednio wynika, iż przekazanie zadań publicznych do realizacji poprzedzone być winno stosownym postępowaniem. Zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty,

z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych.

Podmioty ubiegające się o realizację zadania składają oferty, zgodnie z określonymi wymogami. Podstawowe znaczenie ma reguła, iż oferta nie może naruszać zasad uczciwej konkurencji oraz powinna gwarantować wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy. Wymogi te muszą być zatem brane pod uwagę przy wyborze oferty na wykonanie zadania,

z uwzględnieniem regulacji szczegółowych

Ad.10

Podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem:

- organów władzy publicznej (w tym administracji rządowej), organów kontroli państwowej i ochrony prawa, sądów

i trybunałów,

- jednostek budżetowych,

- samorządowych zakładów budżetowych

mogą lokować wolne środki finansowe, z wyłączeniem środków pochodzących z dotacji z budżetu, w skarbowych papierach wartościowych, obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz na rachunkach bankowych (z siedzibą na terytorium RP). Lokowaniu podlegają wolne środki, z wyjątkiem środków pochodzących z dotacji z budżetu.

Sformułowany w ustawie (art. 49) zakaz odnosi się do posiadania, obejmowania lub nabywania udziałów lub akcji w spółkach oraz nabywania obligacji, emitowanych przez inne podmioty niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przez jednostki sektora finansów publicznych nie będące organami władzy publicznej lub jednostkami samorządu terytorialnego. Zakaz ten odnosi się także do udziałów w spółdzielniach..

Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa przejmuje od wszystkich jednostek sektora finansów publicznych, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego akcje i udziały w spółkach oraz obligacje wyemitowane przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.

Ad. 11

Ustawa o finansach publicznych (art.50) nakłada na projektodawcę aktów prawnych obowiązek przedstawiania Radzie Ministrów projektów, których skutkiem finansowym może być zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów.

Przedmiotowy obowiązek dotyczy przedstawianych rządowi projektów ustaw, a także projektów rozporządzeń wydawanych przez Radę Ministrów. W tej sytuacji projektodawca aktu prawnego powinien:

- określić wysokość tych skutków;

- wskazać źródła ich sfinansowania;

- opisać cele nowych zadań i mierniki określające stopień realizacji celów.

Regulacja ustawy o finansach publicznych dotyczy wyłącznie projektów ustaw i tylko takich, które skutkują określonymi konsekwencjami dla finansów jednostki samorządu terytorialnego. Chodzi tu mianowicie o projekty ustaw wpływających na zmianę poziomu dochodów bądź wydatków jednostki samorządu terytorialnego.

W sytuacji gdy projekt ustawy wywiera skutki wyżej omówione, wówczas:

- projektodawca powinien określić wysokość skutków zmiany poziomu dochodów własnych lub wydatków jednostki samorządu

terytorialnego oraz wskazać źródła ich sfinansowania;

- projekt ustawy powinien zostać zaopiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego;

- Rada Ministrów, przekazując projekt ustawy do Sejmu, dołącza do niej opinię.

Ad.13

Ustawa o finansach publicznych wskazuje na podmiotowy i przedmiotowy zakres odpowiedzialności.

Odpowiedzialny za gospodarkę finansową jednostki sektora finansów publicznych jest kierownik danej jednostki.

Ustawodawca dał kierownikom jednostek sektora finansów publicznych możliwość powierzania określonych obowiązków

w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki, przy czym przyjęcie ich przez pracownika jednostki powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym jednostki.

Powierzenie określonych obowiązków pracownikowi jednostki sektora finansów publicznych nie wyklucza automatycznie odpowiedzialności samego kierownika takiej jednostki.

Ad. 14

Obok kierownika jednostki główny księgowy należy do kategorii pracowników, których ustawodawca traktuje w sposób szczególny, co jest w pełni uzasadnione, biorąc pod uwagę ich rolę oraz faktyczny wpływ na prowadzoną w jednostce sektora finansów publicznych gospodarkę finansową.

Należy wyróżnić dwa elementy składające się na pojęcie głównego księgowego jednostki sektora finansów publicznych. Jest to charakter i zakres powierzonych określonej osobie obowiązków, a także rodzaj łączącego ją z jednostką sektora finansów publicznych stosunku prawnego.

Za głównego księgowego może być uważana osoba, której kierownik powierzył obowiązki prowadzenia rachunkowości jednostki, wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi, dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych

i finansowych z planem finansowym oraz kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych

i finansowych.

Ustawodawca określił szereg warunków, których łączne spełnienie uprawnia kandydata do ubiegania się o stanowisko głównego księgowego w jednostce sektora finansów publicznych. Dotyczą one obywatelstwa, zdolności do czynności prawnych oraz korzystania z praw publicznych, niekaralności, znajomości języka polskiego, a także posiadania odpowiedniego wykształcenia lub tytułu zawodowego, ja również złagodził wymagania stawiane przed kandydatami na stanowisko głównego księgowego placówki zagranicznej podległej ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych. Dotyczy to kwalifikacji zawodowych.

W tym zakresie wystarczy, że kandydat posiada wykształcenie średnie oraz ukończył z wynikiem pozytywnym kurs administracyjno-finansowy organizowany przez urząd obsługujący ministra właściwego do spraw zagranicznych.

Dowodem wykonania przez głównego księgowego czynności z zakresu kontroli formalno-rachunkowej jest złożenie przez niego podpisu na dokumentach dotyczących danej operacji.

Główny księgowy nie może sam usuwać stwierdzonych nieprawidłowości. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej w powyższym zakresie kontroli formalno-rachunkowej stwierdzi nieprawidłowości, wówczas ma obowiązek zwrotu dokumentu właściwemu rzeczowo pracownikowi jednostki. Jeżeli nieprawidłowości nie zostaną usunięte przez właściwego pracownika, księgowy ma obowiązek odmowy podpisania dokumentu, o czym winien też pisemnie powiadomić kierownika jednostki.

Kierownik jednostki może wstrzymać realizację zakwestionowanej operacji albo wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji. Nałożenie na kierowników jednostek sektora finansów publicznych obowiązku pisemnego poinformowania podmiotów wymienionych w art. 54 ust. 6 ustawy o finansach publicznych o fakcie wydania głównemu księgowemu polecenia wykonania zakwestionowanych operacji, a także obowiązku uzasadnienia wydania takiego polecenia, zmusza ich w istocie do głębszej refleksji przy podejmowaniu tego typu decyzji.

Ad. 15

Przepisy ustawy o finansach publicznych określają zakres przedmiotowy oraz podmiotowy stosowania tzw. ulg w spłacie zobowiązań o charakterze uznaniowym. Umarzane w całości albo w części lub odraczane bądź rozkładane na raty mogą być „należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny”, które przypadają „organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym”.

Ustawodawca wprowadził przesłanki do umarzania należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, w zależności od rodzaju danego podmiotu, a nawet jego sytuacji faktycznej lub prawnej.

Stwierdza też, że umorzenie należności oraz odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo rozłożenie płatności całości lub części należności na raty następuje, w formie pisemnej, na podstawie przepisów prawa cywilnego lub w formie jednostronnego oświadczenia woli.

Regulacje ustawy o finansach publicznych zawierają enumeratywnie określone przesłanki umarzania w całości należności pieniężnych. Jednak aby można było zastosować ten rodzaj preferencji, powinna zaistnieć jedna z niżej określonych okoliczności:

- osoba fizyczna - zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie

odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza

kwoty 6.000 zł;

- osoba prawna - została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można

by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;

- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów

dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;

- jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;

- zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny.

Ustawa jednoznacznie określa, jakiego rodzaju ulgi w spłacie należności cywilnoprawnych mogą być stosowane wyłącznie na wniosek dłużnika. Nie mogą one być zatem udzielane z urzędu (bez wniosku).

Do tych preferencji należy zaliczyć:

- umarzanie należności cywilnoprawnych (wyłącznie w części);

- odraczanie terminu spłaty należności cywilnoprawnych (zarówno w części, jak i w całości) oraz

­- rozkładanie na raty należności cywilnoprawnych (zarówno w części, jak i w całości).

W ustawie określony został katalog podmiotów uprawnionych do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłat należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym.

Do stosowania tego rodzaju preferencji upoważnieni zostali wyłącznie:

- minister właściwy do spraw Skarbu Państwa - w odniesieniu do należności Skarbu Państwa wynikających ze stosunków

prawnych, w zakresie których jest on właściwy;

- kierownik państwowej jednostki budżetowej - w odniesieniu do pozostałych należności przypadających tej jednostce

budżetowej, jeżeli wartość należności głównej nie przekracza kwoty 40.000 zł;

- dysponent państwowego funduszu celowego - w odniesieniu do należności tego funduszu;

- dysponent części budżetowej - w pozostałych przypadkach.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego został zobowiązany do określenia szczegółowych zasad, sposobu i trybu udzielania ulg w postaci umarzania, odraczania lub rozkładania na raty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym.

Ponadto ustawodawca zobligował organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do ustalenia warunków dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga stanowić będzie pomoc publiczną, oraz wskazania organu lub osoby uprawnionej do udzielania tych ulg.

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały, postanowić o stosowaniu z urzędu ulg, w postaci umarzania, odraczania lub rozkładania na raty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, w przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Wskazano na pięć różnych warunków:

- osoba fizyczna - zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie

odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza

kwoty 6.000 zł;

- osoba prawna - została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można

by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;

- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów

dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;

- jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;

- zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny.

Ad. 16

W art.60 i 61 ustawodawca zawarł dla potrzeb ustawy o finansach publicznych definicję „środków publicznych stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym” stwierdzając, że są to dochody budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz określił właściwość organów do wydawania decyzji w odniesieniu do środków publicznych, stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym.

Odrębnie zostały wskazane organy pierwszej instancji właściwe w stosunku do należności budżetu państwa (minister, wojewoda oraz inni dysponenci części budżetowych, a w przypadku płatności w ramach programów finansowanych ze środków europejskich - instytucje zarządzające, pośredniczące lub wdrażające) oraz odrębnie w stosunku do należności budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa).

Bardzo szczegółowo uregulowano także właściwość organów odwoławczych oraz organów wyższego stopnia. Jednocześnie uczyniono wyjątek w przypadku decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub instytucję zarządzającą. W sytuacji wydania decyzji przez te podmioty odwołanie nie służy, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W myśl art.67 dotyczących powyższych należności, nieuregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

Ustawodawca wprowadza możliwość „potrącenia” środków publicznych, stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym wraz z odsetkami za zwłokę stanowiące dochód budżetu państwa - z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa z enumeratywnie określonych tytułów.

Środki publiczne, stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym wraz z odsetkami za zwłokę, mogą być potrącane z wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa tylko wówczas, gdy są wzajemne, bezsporne i wymagalne.

Potrącenia dokonuje się na wniosek zobowiązanego lub z urzędu. Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie do organu wyższego stopnia. Potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony, bądź wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu. Odmowa potrącenia rozstrzygana jest w drodze decyzji, od której służy odwołanie.

Ustawodawca wprowadza możliwość „potrącenia” środków publicznych, stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym wraz z odsetkami za zwłokę, stanowiące dochód budżetów jednostki samorządu terytorialnego

Określił jedynie trzy tytuły, w oparciu o które możliwe będzie dokonanie potrącenia z wierzytelności zobowiązanego wobec dochodów budżetów jednostki samorządu terytorialnego..

Tymi tytułami są:

- nabycie przez gminę, powiat lub województwo nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenia lub wywłaszczenia

nieruchomości na podstawie odrębnych ustaw;

- odszkodowanie orzeczone w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę lub marszałka województwa,

- zamówienia wykonane przez zobowiązanego na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o zamówieniach publicznych;

Potrącenia dokonuje się zatem na wniosek zobowiązanego lub z urzędu. Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie do organu wyższego stopnia. Potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony, bądź z dniem wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu. Odmowa potrącenia rozstrzygana jest w drodze decyzji, od której służy odwołanie.

Właściwe organy są uprawnione na wniosek zobowiązanego do umarzania w całości albo w części lub odraczania bądź rozkładania na raty niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym. Jednocześnie ustawodawca daje tym organom możliwość stosowania opisanych wyżej ulg w spłacie należności zobowiązanym prowadzącym działalność gospodarczą.

Preferencje te mogą być stosowane z tytułu tych należności, które:

- nie stanowią pomocy publicznej;

- stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa Wspólnot

Europejskich dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;

- stanowią pomoc publiczną, udzielaną na określone cele.

W ustawie wskazano na przepisy k.c., jako mające zastosowanie do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania z tytułu nieopodatkowane należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym, stanowiące dochody budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego, takie jak:

1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;

2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;

3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;

4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;

5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;

6) należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich.

Zasad odpowiedzialności solidarnej określonej w k.c. nie stosuje się natomiast do dochodów pobieranych przez państwowe

i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw oraz pobranych przez jednostkę samorządu terytorialnego dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nie odprowadzonych na rachunek dochodów budżetu państwa.

Do egzekucji środków publicznych, stanowiących niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym), mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wraz z aktami wykonawczymi.

---