Tolerancja
Termin „tolerancja” wywodzi się z języka greckiego i pierwotnie oznaczał znoszenie czegoś. Występuje on też w języku łacińskim. Termin tolerantino jest to utworzony z dwóch słów tolero-are, co w dosłownym tłumaczeniu brzmi „cierpliwa wytrzymałość”.
W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN (1968, t. 11) :
Tolerancja jest określona w znaczeniu szerokim i wąskim. W znaczeniu szerokim i potocznym termin „tolerancja” oznacza wyrozumiałość, pobłażanie dla cudzych poglądów, upodobań, wierzeń, mimo że są odmienne od tego, co się samemu uważa za słuszne lub prawdziwe.
W literaturze naukowej problematykę tolerancji podejmowano głównie na gruncie filozofii i psychologii. Nauki filozoficzne ujmują tę kategorię jako wartość moralną, a niekiedy jako postawę. I. Łazari-awłowska wskazała na trzy możliwe znaczenia pojęcia tolerancji:
- tolerancja pozytywna ( nazwana również czynną lub treściową )określa jednostkę tolerancyjną jako osobę o sprzyjającej akceptacji cudzej odmienności w zakresie poglądów i zachowań
- tolerancja negatywna (nazwana także bierną lub formalną ) oznacza brak integracji mimo negatywnej oceny czyichś poglądów lub czynów, a głównie motywy takiego postępowania to: obojętność; poczucie przewagi nad innymi ludźmi; pragnienie harmonijnego współżycia społecznego realizowanie najczęściej w myśl zasady "mieć święty spokój" oraz tzw. Quasi partnerstwo, w którym inni ludzie potrzebni nam są
wyłącznie jako środki służące do realizacji własnych zamierzeń;
- tolerancja w trzecim znaczeniu polega na wyrzeczeniu się przymusu, przy próbach zmiany tego, co się w cudzych poglądach lub zachowaniach uważa za złe i stworzeniu zarazem obszaru wolności dla swojego partnera.jeśli potrafimy wysłuchać cudzych poglądów (nawet jeśli nam się nie podobają) i nie próbujemy ich zmienić.
Wiesław Wiśniewski (1967) sądził, iż tolerancja jest umiejętnością łączenia dwu sprzecznych ze sobą postaw: negatywnej oceny ludzi przy równoczesnym braku gotowości do stosowania wobec nich ograniczeń lub sankcji.
Jolanta Augustyniak-Kapka twierdzi iż „tolerancja jest pewną umiejętnością partnerskiego traktowania osób posiadających inne potrzeby, wartości, sfery interesów i podejmujących inne potrzeby, wartości, sfery interesów i podejmujących w związku tym odmienne działania.
Do istoty tolerancji należy więc z jednej strony zjawisko nie akceptacji, nietolerancji cudzych poglądów i zachowań, a z drugiej- zjawisko ich "tolerowania", znoszenia lub wręcz propagowanie szeroko rozumianych idei wolnościowych (słownych, religijnych, światopoglądowych). Wielu autorów powołuje się na definicję tolerancji zaproponowaną przez J. Kellera. "Tolerancja we właściwym znaczeniu opiera się na uznaniu i szanowaniu prawa ludzi do własnowolnego myślenia, do propagowania swych poglądów i do swobodnego kierowania swoim życiem. Zdaniem J. Kellera - o tolerancji można mówić wówczas, kiedy zostaną spełnione określone warunki:
- opinie, poglądy innych osób sprawiają nam przykrość, ranią uczucia,
- jesteśmy zdania, iż potrafimy zmienić tę niekorzystną dla nas sytuację,
- nie czynimy tego, gdyż uznajemy prawo ludzi do głoszenia własnych opinii, przekonań.
Granicą tak rozumianej tolerancji jest nietolerancja innych, która powoduje ograniczenie naszej wolności. W tym ujęciu mamy do czynienia z tolerancją jako zasadą moralną, stanowiącą jedną z naczelnych wartości moralnych jednostki. Człowiek pogranicza - stwierdza J. Nikitorowicz - ma największe możliwości; tylko pogranicze daje szansę zrozumienia innych, ich poglądów, racji, zachowań akceptacji, szacunku dla inności i odmienności. Nie dopuszcza do odrzucania innych, czy narzucania innym własnych poglądów, schematów. Uczy współistnienia, współpracy, życzliwości, otwartości, a tym samym stwarzając mniejsze przyzwolenie na tolerancję i nietolerancję.
Literatura:
1. T. Lewowicki, B. Grabowska, Młodzież i tolerancja, Cieszyn 1998 r.
2. T. Lewowicki, Społeczności młodzieżowe na pograniczu, Cieszyn 1995 r.
3. J. Nikitorowicz, Edukacja międzykulturowa, Białystok 1998 r.