Elektrokardiogram (EKG) - zapis sumarycznego napięcia wytworzonego przez włókna m. sercowego podczas ich depolaryzacji i repolaryzacji.

Krzywa elektrokardiograficzna - zapis napięcia m. sercowego w funkcji czasu

Galwanometr - podst. urządzenie służące do rejestracji napięć elektrycznych tkanki sercowej, izolowanej mięśniowej lub nerwowej. Obwód składa się z galwanometry i 2 elektrod (+ i -) zwanych odprowadzeniami.

Trójkąt Einthrovera - układ 3 odprowadzeń klasycznych tworzących trójkąt równoboczny w środku, którego znajduje się serce

W rutynowym badaniu EKG stosuje się 12 odprowadzeń

1. 3 dwubiegunowe kończynowe (klasyczne, standardowe) oznaczone I, II i III - dystalne części kończyn

2. 3 jednobiegunowe kończynowe oznaczone aVR, aVL, aVF - rejestrują różnicę potencjałów między elektrodą badającą (aktywną) a obojętną (nieaktywną)

3. 6 przedsercowych Wilsona (jednobiegunowych) oznaczone od V₁ do V₆ rejestrują wielkość napięcia w miejscu przyłożenia elektrody badającej (aktywną) a obojętnej (nieaktywną)

Prawidłowa krzywa składa się z: wychyleń (załamków) P, Q, R, S, T, U oddzielonych odcinkami w linii zerowej (izoelektrycznej)

Załamki

• mogą być skierowane ku górze (np. P, T), ku górze lub dołowi, ku dołowi - ujemny (np. Q, S) załamek R tylko ku górze (dodatni).

• W załamku jest ramię wstępujące i zstępujące

• Zaczyna się, gdy odchodzi od izoelektrycznej a kończy, gdy do niej wraca

• Odcinek - część krzywej między dwoma sąsiednimi załamkami

• Odstęp - odcinek z sąsiednimi załamkami

Wyróżniamy:

Odcinek PQ - od końca załamka P do początku zespołu QRS

Odcinek ST - od końca zespołu QRS do załamka T

Odstęp PQ - od początku załamka P do początku zespołu QRS

Odstęp QT - od początku zespołu QRS do końca załamka T

Odstęp RR - między szczytami sąsiednich wychyleń R

Odstęp PP - między szczytami sąsiednich załamów P

J - punkt łączący koniec załamka S z linią izoelektryczną

Załamek P - powstaje podczas depolaryzacji przedsionków. Cz wstępująca - pobudzenie prawego, zstępująca - lewego przedsionka. Czas trwania 0,11s, amplituda 2,5mm odprowadzenia kończynowe i 3 mm przedsionkowe

Badania serca

Tętnienia i drżenia - drgania dostępne badaniu palpacyjnemu

Tony i szmery - drgania o częstotliwości akustycznej

Amplituda ciśnienia (ciśnienie tętna) - różnica między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym

Metody badania przedmiotowego serca:

1. oglądanie

2. obmacywanie

3. opukiwanie

Uderzenie koniuszkowe - ograniczone wstrząśnienia klatki piersiowej wywołane czynnością serca.

Badamy je: oglądaniem i obmacywaniem.

Rozległość zależy od:

1. stanu płuca pokrywającego

2. grubości ściany klatki piersiowej

3. położenia serca w klatce

Zwiększenie rozległości: choroby doprowadzające do powiększenia lewej komory

Osłabienie: otyłość, zwiększenie lewego ujścia żylnego, wysiękowe zapalenie osierdzia, lewej opłucnej, lewostronnej odmie płucnej, rozedma płuc

Opukiwanie serca - daje dość dokładny obraz serca

Stłumienie bezwzględne - określa część serca przylegającą do przedniej ściany klatki piersiowej, nie przykrytą płucem

Stłumienie względne - rzut serca na przednią ścianę klatki piersiowej

Granice stłumienia bezwzględnego:

• prawa - lewy brzeg mostka od IV do VI żebra

• górna - dolny brzeg IV chrząstki żebrowej

• lewa - łuk od IV chrząstki żebrowej do V przestrzeni międzyżebrowej (między linią przymostkową a śródobojczykową)

• dolna - niemożliwa do oznaczenia (stłumienie wątrobowe)

granice stłumienia względnego:

• prawa - ½ cm na zewnąrez od prawego brzegu mostka

• górna - III międzyżebrze

• lewa - 1 cm do wew. od linii środkowo obojczykowej

zanik stłumienia wzg. i bezwzg: odma opłucnowa lewostronna

odgłos bębenkowy lub metaliczny: odma osierdziowa

powiększenie stłumienia:

prawo - powiększenie prawego przedsionka

lewo i dół - powiększenie lewej komory

osłuchiwanie serca

tony serca:

• Ton I - początek skurczu komór, wywołany zamknięciem się zastawek przedsionkowo komorowych. Jest dość cichy i nieco dłuższy niż ton II, równoczesny z uderzeniem koniuszkowym i najlepiej słyszalny nad koniuszkiem serca. Mieszany (zastawkowo mięśniowy), czas trwania - 0,15 s, amplituda 30-40 cykli/s

• Ton II - powstaje na początku rozkurczu komór dzięki zamknięciu zastawek t głównej i płucnej. Słyszalny w II i III przestrzeni międzyżebrowej przy L i P brzegu mostka czasie wdechu dzieli się na dwie składowe aortalną i późniejszą płucną w czasie wydechu łączą się w jedną całość. Częstotliwość: 50 - 70 cykli/s. czas 0,1 s, ton czysto zastawkowy

• Ton III -występuje w odstępie 0,12 - 0,16 s po tonie II w warunkach fizjologicznych po wysiłku. Spowodowany jest przyspieszeniem strumienia krwi. Słyszalny w lewym brzegu bezwzględnego stłumienia serca, ton sercowy, czas trwania: 0,15 s

• Ton IV (przedsionkowy) - powstaje ze skurczu przedsionków i tylko niekiedy jest słyszalny, u dzieci zdrowych łączy się z tonem I, w stanach patologicznych zwany „cwałem przedsionkowym” - dodatkowy ton przed pierwszym tonem, najlepiej słyszalny na koniuszku serca

Miejsca osłuchiwania tonów serca

Zastawka dwudzielna - okolica uderzenia koniuszkowego serca

Trójdzielna - prawy brzeg mostka w miejscu przyczepu czwartej chrząstki żebrowej

Aorty - II przestrzeń międzyżebrowa przy prawym brzegu mostka lub nad mostkiem

t. płucnej - II przestrzeń międzyżebrowa przy lewym brzegu mostka

kolejność osłuchiwania zastawek:

warunki fizjologiczne:

1. dwudzielna

2. aorty

3. t. płucnej

4. trójdzielna

patologiczne:

1. dwudzielna

2. t. płucnej

3. aorty

4. trójdzielna

Tętno - faliste odkształcenie ścian tętnic które powstaje zależnie od czynności serca i elastyczności naczyń. Związana ze wzrostem ciśnienia krwi i miejscowym rozszerzeniem naczynia. Badamy obmacywaniem najczęściej tętnicy promieniowej 3 palcami

Cechy tętna

1. częstość - liczba uderzeń tętna/min. Dorośli 60 - 80 dzieci - 90 - 140 osoby starsze do 90

2. wypełnienie

3. napięcie

4. chybkość

5. miarowość

6. różnice w tętnie różnych tętnic dostępnych obmacywaniem

ciśnienie krwi tętnicze

zależy od:

1. objętości wyrzutowej serca

2. elastyczność ścian aorty i innych dużych gałęzi tętniczych

3. oporów obwodowych (np. lepkość)

rozróżniamy ciśnienie:

• max (skurczowe) - określają je rzut serca oraz elastyczność ścian dużych naczyń

• min (rozkurczowe) - zależy od naczyniowego oporu obwodowego

Pomiaru ciśnienia dokonujemy za pomocą

• sfigmomanometru.

• Metodą palpacyjną wg Riva Rocciego - tylko skurczowe

• Metodą osłuchową Korotkowa - skurczowe i rozkurczowe

Wartości ciśnienia wg WHO

• Powyżej 21,3 kPa (95 mmHg) dla ciśnienia rozkurczowego jako nadciśnienie

• Ciśnienie tętna 30 - 41 mmHg

• U zdrowych ludzi 120/80 mmHg - zależy od wieku, płci, stany fizycznego, wysokości nad poziomem morza, wahań ciśnienia atmosferycznego

Echokardiografia - to nieinwazyjna metoda badania serca wykorzystująca odbijanie fali ultradźwiękowych (20000 Hz) od tworów serca.

Zastosowanie: określanie wydolności m sercowego oraz przepływu krwi w sercu i naczyniach

W diagnostyce kardiologicznej wykorzystuje się ultradźwięki o częstotliwości 1 - 7 MHz.

---