Grupa społeczna i przywództwo
Socjologia
Grupa - to dwie lub więcej osób o wspólnej tożsamości, między którymi dochodzi do strukturalnie uporządkowanych interakcji opartych na wspólnym zestawie oczekiwań co do zachowania partnera.
Grupa społeczna:
Wszelki zbiór ludzi, pomiędzy którymi zachodzą jakieś znaczące stosunki społeczne.
Zbiór ludzi zespolonych więzią społeczną, przejawiających świadomość łączności społecznej w kontaktach wzajemnych oraz członkami grup społecznych.
Typy grup społecznych:
Pierwotne - są małymi grupami, których członkowie mają bliskie, osobiste i trwałe związki. Stanowią podstawę rozwoju społecznego jednostki. Najlepszym przykładem grupy pierwotnej jest rodzina.
Wtórne - są zazwyczaj większe, a ich trwałość ma charakter okresowy. Powstają w określonym celu, związki między członkami nie są osobiste. Są to zbiorowości dążące do wykonania specyficznego zadania i nie wywierające trwałego wpływu na tworzące je jednostki. Ładunek emocjonalny członków grupy jest ogólnie bardzo nikły.
Swoje - stanowią zbiorowość, do której jednostka należy i z którą dzieli poczucie tożsamości i lojalności.
Obce - jednostka do niej nie należy, nie jest wobec niej lojalna. Ludzie zazwyczaj są wrogo nastawieni do grupy obcej.
Odniesienia - wykorzystywane są przez jednostki do formułowania opinii oraz porównywania i oceny własnych zachowań. Grupy odniesienia spełniają trzy funkcje:
normatywną - określenie właściwych form wychowania
porównawcza - zapewnia wzór do naśladowania
audytoryjna - polega na ocenie stosowności zachowań jednostki
Typy grup społecznych:
Ze względu na liczebność:
małe
duże
Ze względu na rodzaje więzi społecznych:
pierwotne
wtórne
Ze względu na stopień sformalizowania:
formalne (zorganizowane)
nieformalne (niezorganizowane)
Ze względu na trwałość:
krótkotrwałe
trwałe
Ze względu na stopień trudności wejścia do grupy:
inkluzyjne (łatwy stopień wstąpienia)
ekskluzywne
Ze względu na strukturę:
wspólnota
zrzeszenie
Cechy charakteryzujące grupę:
przynajmniej trzech członków
cele wzmacniające solidarność, czyli więź
struktura zwana organizacją (rola, pozycja grupy)
identyczność wskazująca na odrębność grupy
ośrodki skupienia (wartości, symbole, idee)
Czynniki powstawania grup:
Styczność - grupy składają się z jednostek, między którymi dochodzi do interakcji. Im bliżej pod względem geograficznym znajdują się dwie osoby, tym większe prawdopodobieństwo ich spotkania, nawiązania rozmowy i wzajemnej socjalizacji. Fizyczna styczność zwiększa prawdopodobieństwo interakcji i wspólnych działań, których rezultatem jest powstanie grupy społecznej.
Podobieństwo - tworzenie grup społecznych zależy wyłącznie od fizycznej styczności potencjalnych członków. Ważnym czynnikiem w procesie formowania grupy jest podobieństwo między jednostkami. Ludzie wolą wiązać się z osobami podobnymi do siebie. Czują się swobodniej z kimś, kto dzieli z nimi zainteresowania, przekonania, wartości. Mają skłonność do wiązania się z osobami o podobnej charakterystyce społecznej, takiej jak: rasa, religia, pochodzenie etniczne i klasowe, z osobami w podobnym wieku, o podobnym poziomie inteligencji i o podobnej osobowości.
Kryteria podziału grup społecznych:
trwałość
wielkość
cel
struktura organizacyjna
stopień trudności wejścia
stopień sformalizowania
ze względu na rodzaje więzi
Normy grupowe:
Tworzenie norm grupowych - powstają w wyniku interakcji między członkami grupy.
Konformizm wobec norm grupowych - dostosowanie zachowań do presji grupowej.
Struktura grupy:
Statusy i role - grupa składa się z powiązanych wzajemnie statusów i odpowiadających im ról.
Hierarchia statusów - pewne statusy mogą być uważane za ważniejsze od innych.
Granice - oddzielają one członków grupy od nie - członków.
Procesy grupowe:
Porozumiewanie się - stanowi istotę działań większości grup, gdzie członkowie informują się nawzajem, popierają swoje sądy, krzyczą na siebie, poprawiają się nawzajem; przekazują sobie informacje, uczucia, postawy. Porozumiewanie się członków grupy nie odbywa się przypadkowo, duże znaczenie ma status jednostki w grupie.
Konflikt - świadczy, że interakcje nie zawsze przebiegają łatwo i przyjemnie. W konflikcie „wszystko albo nic” jedna osoba wygrywa albo przegrywa wszystko. W konflikcie mieszanych motywów żadna z osób nie chce przegrać ani wygrać. Konflikty osobowościowe wywoływane są przez różnice osobowościowe zaangażowanych w nie jednostek. Konflikty sytuacyjne powodowane są przez kontekst społeczny, w jakim znajdują się partnerzy. Konflikt fundamentalny toczy się wokół podstawowych norm związanych z daną sytuacją, a konflikt niefundamentalny dotyczy zastosowania uzgodnionych już norm w konkretnej sytuacji. Konflikty mogą pomóc: ustalić cele i granice grupy oraz ja wzmocnić.
Spójność - to stopień, w jakim członkowie grupy czują się ze sobą związani. Jest ważną cechą grupy, która świadczy o stabilności i zgodzie na obowiązujące normy. Spójnym grupom łatwiej przychodzi rozwiązywanie problemów. Jedyną konsekwencją dużej spójności grupy jest tendencja do mniejszej tolerancji dla różnic i odstępstw.
Osoby w grupie społecznej pozostają we wzajemnych komunikacjach, interakcjach i relacjach, podzielają wzajemne interesy i wartości, ukierunkowują się na wspólne cele.
Przywództwo - jest oddziaływaniem na zachowanie innych. To rodzaj społecznego wpływu, który pojawia się wówczas, gdy jedna osoba (przywódca) jest zdolna powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś innego, ulegającego je z powodu więzi jakie ich łączą (z powodu stosunku społecznego jaki pomiędzy nimi zachodzi). Wiąże się z pewnymi szczególnymi cechami i zachowaniami osoby, której inni są skłonni zaufać.
Rodzaje przywództwa:
Strategiczne - polega na umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych do przewidzenia i w czasie ważnych zmian w otoczeniu.
Kierownicze - jego istotą jest określanie wytycznych do pracy, którą należy wykonać.
Typy przywódców:
autokratyczny - wszelkie decyzje podejmuje samodzielnie, nie uzgadnia ich z innymi, nie przyjmuje sprzeciwów, często narzuca swe zdanie i wymusza podporządkowanie
demokratyczny - uzgadnia swe decyzje z grupą, liczy się z ich opinią, nie narzuca swego zdania, wysłuchuje rad podwładnych
przywódca pozostawiający całkowitą swobodę grupie - zadania rozdzielają między sobą członkowie, nie wydaje poleceń, przekazuje informacje, nie ocenia, nie krytykuje, niczego nie narzuca, a jedynie sugeruje