„Zakazana psychologia” T. Witkowski
Terapeuta z zasady powinien być człowiekiem empatycznym, szlachetnym, chcącym nieść pomoc jednak nie zawsze się takim okazuje. Poza takimi osobowościami wśród terapeutów znajdują się także oszuści a nawet sadyści
W literaturze znajdujemy wiele przykładów badań pokazujących psychoterapię w sposób pozytywny, rzadko podejmuje się ocenę krytyczną w stosunku do terapii
Psychoterapia to także działalność rynkowa.
PSYCHOANALIZA - zamek w chmurach
Podstawą dowodzenia w psychoanalizie jest analiza przypadków
Za ojca psychoterapii uznaje się Freuda
Freud podejmował się analizy wielu pacjentów np. „człowieka wilka”, Emmy Eckstein czy „Dory”, którzy charakteryzowali się różnymi odchyleniami, zupełnie odbiegającymi od diagnozy Freuda. Freud poznawał historię pacjenta a następnie interpretował jego przypadek według swojej teorii nie biorąc pod uwagę jego doznań.
Freud w swoich analizach przypadków oszukiwał od początku swojej kariery
Freud zawsze podczas swojej analizy faworyzował swoją własna z góry założoną konstrukcję, którą następnie prezentował jako tryumf swojej nowej nauki np.
Historia Dory (Idy Bauer), 14 -letniej dziewczynki, której ojciec miał romans z panią K., bardzo lubianą przez Dorę, bohaterka wiedziała o ich romansie. Z kolei mąż pani K., pan K. był seksualnie zainteresowany dziewczynką, zmusił ją do pocałunku, czynił do niej zaloty, ona podczas jednej z takich sytuacji spoliczkowała go i uciekła. Opowiedziała o zajściu ojcu ten jednak nie uwierzył i wysłał córkę do Freuda. Ten zastosował drastyczną terapię, przeprowadził analizę jej przypadku i postawił diagnozę: „ Ida Bauer darzy nieświadomą miłością pana K.”
Diagnoza Freuda to klasyczny przykład postępowania niezgodnego z etyką
Freud podobne diagnozy wystawiał w pozostałych przypadkach swoich pacjentów
Freud nie przyznawał się do swoich niepowodzeń psychoterapeutycznych i część przypadków zmyślał
Freud stawiał diagnozy nie mając wystarczających dowodów
Mimo tych falsyfikacji do dziś Freud jest uznawany za jednego z najwybitniejszych osobowości w dziejach świata
Podejrzewa się, że Freud swe teorie zapożyczył ( a właściwie skopiował) od Nietzschego, który dużo wcześniej stworzył podobne teorie, jednak wszystkie zasługi zebrał Freud
Jedyne co Freud wniósł do nauki to tezy, że wszystko co zdarza się w naszych umysłach jest ostatecznie seksualnie (bo jego teorie dotyczyły głównie tematyki seksualnej)
Freud dla własnych celów wykorzystywał terapię a pacjenci byli dla niego: „są tylko hołotą, jedyną rzeczą do której się nadają jest pomóc psychoanalitykowi dostarczyć materiału do teorii”
Freud często namawiał pacjentów do zażywania dużych dawek kokainy i morfiny
Przyczyny popularności Freuda:
- ignorancja angielskojęzycznej części świata (nie znali oni prac niemieckich filozofów i nie widzieli ich związku z pracami Freuda)
- książki Freuda wraz z innymi znakomitymi dziełami zostały spalone na stosie w 1933 roku przez studentów, co sprawiło, że prestiż ich autorów wzrósł i stawały się bestsellerami - obdarzono ich bezkrytycznym szacunkiem
- to zasługa samych psychoanalityków, którzy dbają o wykształcony za sprawą Freuda wizerunek pseudonauki i systemu terapeutycznego i na tym zarabiają
- dzięki wymyślonym przez Freuda kompleksom, represjom nękającym jego pacjentów, postacie literackie nabrały drugiego znaczenia, szukano nowych motywów, analizowano dziwne postacie książek
- psychoanaliza stanowi natchnienie dla pisarzy
- tematyka seksu obecna w życiu człowieka, nagle okazało się szczególnie dla mężczyzn, że odkrywają oni w sobie potężną siłę jaką jest dążenie do zaspokojenia seksualnego
- masturbacja, napięcie seksualne czy fantazje stały się dzięki Freudowi czymś normalnym a nie grzechem (bo za to odpowiadała podświadomość!)
Grzechy terapeutów:
Przeszkadzają w naturalnych procesach przywracających stan równowagi psychicznej (dowodzą tego badania Eysencka)
Terapia „odzyskiwania wspomnień” jest oszustwem, bo terapeuta podsuwał pomysł, że jakieś zdarzenie mogło mieć miejsce, ale zostało wyparte z pamięci, pacjent dzięki odzyskaniu pamięci znajdywał usprawiedliwienie dla istnienia swojego problemu
Terapeuta traktował swojego pacjenta nie jako klienta, ale jako ofiarę już na początku
- mechanizm wyparcia nie został nadal udowodniony
- metoda odzyskania pamięci prowadzi tylko do indukcji wspomnień, a nie faktycznego ich odzyskania, dlatego jest błędna
Terapia przez hipnozę lub techniki sugestii sprawiają, że pacjentowi wszczepiane są fałszywe wspomnienia (najczęściej bardzo drastyczne i tragiczne np. gwałty, zabójstwa itp.)
Terapia zgodna z teorią Freuda posługuje się presją i zakłada, że pacjent musi sobie cos przypomnieć za wszelką cenę - terapeuci odzyskiwania pamięci wywołują fałszywe wspomnienia
- zwiększyła się przez to liczba spraw w sądzie, ponieważ ludzie poznając nagle swoją przeszłość oskarżali swoich najbliższych o najgorsze zbrodnie
Terapię odzyskania pamięci stosuje się także w stosunku do dzieci, ale z użyciem takich technik jak: modelowanie, poczucie winy, znaczenie autorytetu
Niesłusznie terapeuci posługują się metodami analizy symptomów lub technikami projekcyjnymi w pracy z dziećmi, bo w rezultacie oskarżają niesłusznie rodziców o molestowanie, które naprawdę nie miało miejsca.
Stawia się zbyt wiele diagnoz o charakterze molestowania w rodzinie itp., które potem są piętnem na członkach tych rodzin, bo w rzeczywistości nie popełnili tego co „niby” ich dziecko sobie uświadomiło podczas terapii
Witkowski oskarża psychoanalizę o żerowanie na ludzkim nieszczęściu i czerpanie z tego zysków
O SZTUCE WBIJANIA GWOŹDZI CZYLI TEORIA „NLP” W OCZACH PSYCHOLOGA SPOŁECZNEGO
Metoda „pełnego koła psychologii społecznej” - Roberta Cialdiniego, z jej zaleceniami badacz najpierw podgląda ludzi w ich naturalnych warunkach, obserwuje, w jaki sposób starają się wywrzeć wpływ na innych, co robią żeby słuchacze zmienili poglądy itp. Szczególnie dobrym materiałem do obserwacji są grupy zawodowe np. sprzedawcy, politycy, agenci ubezpieczeniowi, prawnicy. Metoda dzieli się na etapy:
Dokładny opis zaobserwowanych metod wywierania wpływu
Eksperymentalna weryfikacja skuteczności opisanych metod. Badacze sprawdzają tu czy ich obserwacje i domysły mają potwierdzenie w wymyślonych przez nich scenariuszach eksperymentalnych. Prowadzi się badania zwykle na ulicach.
Badacze szukają psychologicznego mechanizmu, który wyjaśniłby skuteczność danego sposobu oddziaływania. Prowadzą dyskusje w celu odnalezienia najskuteczniejszego mechanizmu
Powrót do codziennego życia. Badacze w kontrolowany sposób wywierają wpływ na ludzi i manipulują nimi bez ich wiedzy i sprawdzają tak trafność dokonanego przez siebie opisu mechanizmu. Technika jest gotowa do użycia.
NLP - koncepcja neurolingwistycznego programowania Richarda W. Bandlera i Johna Grindera:
wpływanie na własne stany emocjonalne (pozbywanie się negatywnych emocji, zwiększanie motywacji, koncentracji, dostęp do stanów optymalnego funkcjonowania). Przy pomocy technik NLP możesz pozbyć się lęku, usunąć fobię, zmienić ograniczające przekonania, zabezpieczyć się przed negatywnymi skutkami stresu.
Jest zastosowaniem „zamkniętego koła” do stworzenia doskonałego modelu terapii
Ma wprowadzić do terapii działanie intuicyjne, skuteczność i dobry kontakt z pacjentem
Praktyka jest ważniejsza niż teoria
Terapia jest szybsza niż tradycyjna
Pacjenci czują się oczyszczeni, wzrasta wiara we własne siły, mają większą nadzieję na przyszłość
NLP zwraca uwagę na człowieka i jego cele, a nie na jego problemy zasadnicze
„Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa” informuje, że korzystając z NLP :
Psycholog dba o zgodność przekazywanych treści ze współczesnym stanem nauki
Uwzględnia różnice między hipotezami i twierdzeniami
Rzetelnie przedstawia możliwości psychologii
Jest krytyczny wobec własnych dokonań
Dąży do bezstronności i obiektywizmu w ocenie nowych technik oddziaływania psychologicznego i nieprofesjonalnych form pomocy
Informuje klienta o ewentualnym ryzyku związanym ze stosowanymi metodami terapeutycznymi
Zalety NLP:
Stawia przekonania ponad prawdę obiektywną
Zakłada, że prawda z definicji to, to co działa w praktyce
Rzeczywistość obiektywna nie istnieje, liczy się tylko wyobrażenie
Podejście intuicyjne
Powiązania z magią
Działania oparte na indukowaniu transu - stworzenie własnego świata pojęć (przypomina sekty)
Wady (niebezpieczeństwa) NLP:
Problemy w rozumieniu i postrzeganiu norm moralnych i świata
Zakłada, że nie ma błędów są tylko doświadczenia
Głosi, że cokolwiek człowiek nie zrobi, zrobi dobrze (nawet jeśli kogoś krzywdzi)
Wątpliwości przeradzają się w pewność
Ważne staję się jedynie to, że zyskaliśmy nowe doświadczenie
Uczy, zachęca i propaguje manipulację
Idea ta, uczy jak skutecznie się odkochać, jak pozbyć się poczucia winy w kilka minut przez manipulację
NLS - neurolingwistyczne uwodzenie, powstałe w ramach NLP
Zwolennicy NLP nie mają żadnych oporów moralnych
Krótkotrwałość efektów
Wiara w to, że potrafimy wszystko rozwiązać nie oznacza, że naprawdę to potrafimy
NLP do złudzenia przypomina konstrukcją sekty
Aby wejść w kolejny etap NLP trzeba dużo zapłacić
Terapeutą NLP można zostać płacąc za kurs bez żadnych egzaminów i studiów psychologicznych
O POTRZEBIE… PROSTYTUCJI
Problemy w mierzeniu skuteczności terapii:
Brak danych - jest ich niewiele lub są niekompletne
Brak ustalenia celu terapii z pacjentem i sposobu jego pomiaru
Wpływ na efekty terapii mają: zmienna czasu i naturalna umiejętność organizmu do przywracania stanu równowagi
Wnioski:
Profesjonalne terapie przynoszą takie same efekty jak terapia placebo
Profesjonalni terapeuci osiągają takie same wyniki w terapii jak nie wykwalifikowani amatorzy
„prostytucja przyjaźni” - na skutek pewnych cech osobowości i charakteru osoby niezdolne do nawiązania i podtrzymania przyjaznych stosunków z kimś, komu mogłyby zawierzyć, płacą psychoanalitykowi, aby spełnił tę funkcję, podobnie jak mężczyźni kupują usługi seksualne od prostytutek.
ŚWIATEŁKO W TUNELU - SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII DZISIAJ
Jadwiga Rakowska - wyróżnia trzy generacje badań nad skutecznością psychoterapii:
Do 60-tych lat XX wieku - pyta: „czy psychoterapia dokonuje korzystnej zmiany w osobowości?”
Lata 60-te XX wieku - zapoczątkowana terapią behawioralną.
Od 1980 r. - w USA początek badań nad depresją, wzrosła trafność wewnętrzna badań.
Według Rakowskiej skuteczne terapie to:
Terapia behawioralna, poznawcza i behawioralno-poznawcza - zaburzenia lękowe, nastroju i odżywiania, uzależnienia, redukowanie bólu, reumatyzm, migrena, rak, AIDS. - lider w terapii
Terapia interpersonalna - depresje i bulimia
Terapia małżeńska - uzależnienia, problemy małżeńskie, dysfunkcje seksualne
Trening umiejętności społecznych - uzależnienia
Terapia wspierająco-ekspresyjna - uzależnienie od narkotyków
Terapia psychodynamiczna i behawioralna - zaburzenia osobowości
Na największe uznanie skuteczności zasługuje terapia behawioralna.
Aby terapia była skuteczna ważny jest czas i częstotliwość, najlepiej gdy trwa powyżej 9 miesięcy.
Podstawy skuteczności terapii behawioralnej:
- sformułowany i mierzalny cel, pomiar i efektywność
- istnienie wielu podręczników szczegółowych do pomocy
- terapeuta w łatwy sposób dokonuje pomiaru i zna metody
Podejście elektyczne - terapeuta wybiera metody i środki oddziaływania, które jego zdaniem sprawdzają się w postępowaniu z pacjentem. Kieruje się intuicją i doświadczeniem.
„KAŻDY POWINIEN WIEDZIEĆ, ŻE WEJŚCIE DO GABINETU PSYCHOTERAPEUTY….
JEST WEJŚCIEM W ŚWIAT, GDZIE MOGĄ NAM WYRZĄDZIĆ KRZYWDĘ.”
J. Masson „Przeciw terapii”
Powody, dla których należy stronić od terapeutów:
Psychoterapia to „ świadome i planowe zastosowanie technik wywodzących się z powszechnie uznanych zasad psychologicznych przez terapeutę wykwalifikowanego drogą szkolenia i doświadczenia w tym, aby rozumieć zasady i stosować te techniki z intencją pomagania ludziom w modyfikowaniu osobistych cech, takich jak uczucia, wartości, postawy i zachowania, które są oceniane jako nieprzystosowawcze”
Podejrzana wydaje się być modyfikacja wartości, bo kto będzie decydował o ich nieprzystosowawczości pacjent czy terapeuta? Czy terapeuta ma decydować za pacjenta co jest dozwolone a co nie?
Nie wolno ingerować w system wartości pacjentów
Witkowski proponuje, aby system wartości terapeuty był zawarty w kontrakcie terapeutycznym, aby pacjent przez rozpoczęciem terapii znał jego poglądy
Uzależnienie od terapii - przypadki nieliczne
Spadek odporności na problemy życiowe - spowodowany uzależnieniem od terapii, gdyż osoba przyzwyczajona do zasięgania porady u terapeuty w kwestiach życiowych staje się bezradna i może prowadzić do depresji.
Brak medycznego przygotowania terapeutów - psychoterapeuta zanim podejmie się terapii powinien upewnić się, że pacjent jest przebadany fizjologicznie i nie ma problemów np. neurologicznych. Tzw. podejście holistyczne!
Pogorszenie samopoczucia i reakcje psychotyczne - np. kiedy małżonkowie zasięgają porady i tak bardzo podporządkowali się sugestiom terapeuty, że doprowadzili do rozpadu związku
Dekompensacja - załamanie się adaptacyjnych mechanizmów jednostki w obliczu przeciążenia trudnymi sytuacjami, pogłębienie stanów depresyjnych z próbami samobójczymi, agresja, uzależnienie od terapii itd.
Molestowanie seksualne - zdarza się 1 na 10 przypadków, w USA kontakty erotyczne terapeuty z pacjentami (głównie kobietami) są liczne i kończą się często w sądzie.
Podejrzana osobowość terapeuty - badania wykazały, że kandydaci na terapeutów charakteryzują się wyobcowaniem, niepewną tożsamością, skłonnościami sadystycznymi, brakiem umiejętności wyrażania uczuć!
A CO W ZAMIAN ZA PSYCHOTERAPIĘ? - nic.
Argumenty Witkowskiego za eliminacją terapii:
Życie każdego człowieka przeplata się z chwilami szczęścia i tragedii, taki stan rzeczy jest od zawsze, ale dopiero od XX wieku zaczęto z tymi „tragediami” przychodzić do gabinetu terapeuty
Człowieka zawsze nękały różne problemy życiowe, a pojawienie się terapii zaczęło niszczyć w ludziach zdolność do radzenia sobie z problemami
W dążeniu do przyjemności i wygody usuwamy to co jest dla nas złe np. ludzi starych, chorych i zmarłych. Budujemy szpitale, domu opieki ulepszamy system pochówku, aby zminimalizować sobie listę problemów.
Dawniej trudne przeżycia były dla człowieka czymś nieodzownym, z którym musiał sobie poradzić, dziś te trudne przeżycia stają się przeżyciami traumatycznymi nie do pokonania
Dzięki temu terapeuci mają z czego żyć
Unikanie konfrontacji z problemami życiowymi i chodzenie do terapeuty rodzi coraz mniejszą odporność psychiczną
Wizyta u terapeuty może mieć jednakowe skutki co wizyta u koleżanki, fryzjera lub piwo z kolegami - daje to takie samo subiektywne odczucie poprawy samopoczucia
Próba uzależnienia pacjenta do terapeuty - nazywanie wyleczonych alkoholików dalej alkoholikami jest mylące i gorszące, albo wymyślanie grupy osób dotkniętych DDA, i wmawianie im, że ich problemy mają źródło w rodzinie. W ten sposób terapeuta wiąże na stałe ze sobą tych ludzi, bo przez całe życie jest on alkoholikiem mimo że 30 lat nie pije.
Terapeuci kształtują pacjentom zdanie o sobie:
„ja jestem w porządku, winą za wszystkie problemy obarczam fakt, że mój ojciec pił, byłem molestowany, lub przeżyłem traumę”
PARADYGMAT PATOGENETYCZNY - charakteryzuje podejście do zdrowia psychicznego koncentrując się na chorobie, choroba jest przedmiotem badań, stanowi centrum zainteresowania
PARADYGMAT SALUTOGENETYCZNY - na pierwszym planie stawia zdrowie, należy badać przede wszystkim warunki utrzymania zdrowia, odpowiadać na pytania jak zachować zdrowie i dobrostan, a nie jak leczyć, czyli naprawiać problemy, które już się pojawiły.
„Koncepcja twardości” Suzanne C. Kobasa - twardość rozumiana jako odporność, składa się z trzech komponentów:
Zaangażowanie - związanie z tendencją do świadomego podejmowania aktywności w życiu osobistym i zawodowym, przeciwieństwem są ludzie pasywni, wyalienowani, którzy się wycofują z aktywnego życia. Osoby zaangażowane mają poczucie sensu, postrzegają swoje życie jako istotne, nie poddają się próbom wywierania presji, mają jasno wytyczoną ścieżkę życiową, koncentrują się na teraźniejszości.
Poczucie kontroli - tendencja do odczuwania i działania w zgodzie z przekonaniem o istotnej roli własnego wpływu na przebieg wydarzeń w życiu. Odporność na stres, poczucie kontroli ułatwia włączanie wszelkich trudnych zdarzeń w ogólny plan życiowy.
Otwartość na wyzwania - postrzeganie zmian w życiu jako czegoś naturalnego, zmiany stają się motorem do rozwoju, porażki nie mają znaczenia zasadniczego i angażują do dalszego działania.
Cecha twardości wskazuje na to, że ludzie lepiej radzą sobie z przeciwnościami losu.
PRZYCZYNY OBECNEGO STANU PSYCHOTERAPII:
Czynniki wewnętrzne:
Niechęć terapeutów do badania procesu terapii i jej efektywności
Wykorzystanie przez obrońców terapii efektu placebo, zmiennej czasu i tym podobnych czynników, jako argumentów na rzecz skuteczności terapii
Podejście do terapii jak do sztuki
Brak badań o wysokiej trafności zewnętrznej
Powszechna akceptacja przez terapeutów subiektywnych kryteriów oceny skuteczności terapii
Proces terapii jako okazja do zaspakajania przez terapeutów wynaturzonych lub chorobliwych potrzeb
Brak jasnego rozgraniczenia pomiędzy dostarczeniem pacjentowi przyjemności i satysfakcji a uśmierzaniem bólu
Czynniki zewnętrzne:
Związane z zachowaniem pacjentów:
Akceptacja przez terapeutów subiektywnych kryteriów oceny skuteczności terapii
- psychoterapia przez to leczy przyczyny a nie objawy
b) Brak jasnego rozgraniczenia pomiędzy dostarczeniem pacjentowi przyjemności i satysfakcji a uśmierzaniem bólu
c) poszukujemy autorytetów
d) niechęć do przyjmowania odpowiedzialności za życie
e) głód cudów - w trudnej sytuacji oczekujemy jakiejkolwiek diagnozy „cudu”
f) lenistwo i ignorancja - terapie wybieramy bezmyślnie
Związane z okolicznościami zewnętrznymi:
Warunki rynkowe - uzyskać jak najwięcej jak najniższym kosztem
Tabu - skutecznie broni terapeuty, obowiązuje do trzymania tajemnicy terapii
Dysonans poznawczy - przekonanie i fakt kłamstwa to dwa elementy poznawcze, między którymi zachodzi niezgodność. Pojawia się dyskomfort. Pacjent buduje uzasadnienie dla złej terapii.
1