Czeczenia
Czeczeni - naród pn kaukazu
1817 - podbita przez Rosję; powstanie pod dowództwem Szamila, do 1859 (powstanie cykliczne, permanentne; brak armii -> komandy)
1917 - rozpad struktur Rosji carskiej, REP PD KAUKAZU
1918 - armia rosyjska/pod dowództwem białych (Denikin)
1919 - przegrana wojna z bolszewikami, Ara Czerwona -> RADZIECKA REPUBLIKA GÓRSKA
1920 -1924, powstanie, ograniczenie władzy bolszewików o 1924
1925 - 36 - wzgledny spokój, umacnianie wladzy bolszewickiej
1936 - powstanei przeciwko administracji ZSRR; czolgi w Czeczenii, pacyfikacja (także ludność cywilna)
1937 - aresztowanie 14tys mężczyzn (18 - 30 lat)
1940 - kolejne powstanie; dowódca - Maribek Szarigof (?); pierwotne klanowe struktry czeczeńskie; do 1943 dostawy broni od Hitlera (wspólny front przeciwko Stalinowi)
VII 1942 - zdobycie Staliningradu przez Niemców; polowa lotnictwa ZSRR - naloty dywanowe na Czeczenię;
1943/44 - kilkadziesiąt składów pociągów przy deportacji ludności Czeczenii - (50% nie przeżyło)
1945/46 - osadnictwo rosyjskie na terytorium czeczenii
1957 - Chruszczow zezwolił Czeczenom na powrót; nowoczesne spoleczeństwo pod egidą ZSRR
- >Czeczen gen. Lotnictwa ZSRR (Dudajew)
1990 - pucz Janajewa;
1991 - Rozpad ZSRR - Republika Czeczenii; proklamowanie niepodległosci; uznana przez Rosję - przedstawiciele dyplomatyczni w Groznem;
Dudajew demokratycznym prezydentem Czeczenii
Po kilku miesiącach Jelcyn ogłasza, że Czeczenia jest częścia Fed. Rosyjskiej (wróg wewnętrzny).
Wprowadzenie stanu wyjątkowego w Czeczenii. Nalozenie blokady ekonomicznej (do 1994)
-> w 1994 nasilenie ingerencji Rosji w sprawy Czeczenii (zamachy na prezydenta, popieranie opozycji)
I 1995 - wojska Rosyjskie zajmują Grozny oraz główne miasta; powolanie marionetkowego rządu
-< sily Dudajewa rozpoczęły walke partyzancką;
VI 1995 - dowódca czeczeński Szamil Basajew opanowuje szpital w Budinnowsku, 890 zakładników; nieudane próby odbicia zakłądników; po 5 dniach uwolniono zakładników; podpisanie układu zapoczątkowującego proces pokojowy -> zakończenie walk, wycofanie wojsk, wymianę jeńców, wolne wybory;
1996 - ginie prezydent Dudajew (nowy prezydent Jandarbijew);
maj 96 - lipiec 96 - pokoj;
VIII - udany atak Czeczenów na Grozny
układ pokojowy między szefem sztabu sil czeczeńskich (Maschadow) a sekretarzem rady bezp Fed. Rosyjskiej
XII - wycofanie wojsk rosyjskich
1997 - Maschadow prezydentem; Rosja uzbaje nowe włądze; V 97 - porozumienie Jelcyn - Maschadow (m.in. uczestnicytwo Rosji w odbudowie Czeczenii)
konflikty wewnętrzne miedzy bojówkami czeczeńskimi
1999 - Basajew - inkorporacja Rosji do Czeczenii, marsz na Moskwę
1999 - Maschadow ogłasza stan wojenny
1.10.99 - rosyjskie wojska na terytorum Czeczenii, początek wojny z terrorystami czeczeńskimi
represje
obozy
okupacja Groznego
emigracja kilkuset tysięcy Czeczenów do sąsiedniej Inguszetii
wojna antyterrorystyczna
lamanie przez Rosję praw cżłowieka
utworzenie prorosyjksiego rządu
2001 - ofensywa czeczeńska w Gudermesie; (pierwsze rozmowy na temat ustanowienia pokoju)
2002 - teatr na Dubrowce (celem misji był Kreml): żdaja wycofania rosyjskich oddzialów z Czeczenii
2003 - referendum (bojkot partyzantów); większość za uznaniem Czeczenii za część Federacji Rosyjskiej; w wyborach zwycięża Achmad Kadyrow (brak zachodnich obserwatorów, bojkot organizacji praw człowieka)
2004 - w zamachu ginie były prezydent Jandarbijew; w maju w zamachu ginie Kadyrow; w sieprniu prezyndentem zostaje Alchanow
2005 - maj - ginie Maschadow
marzec 2006 - premierem promoskiewskiego rządu zostaje Kadyrow (syn poprzedniego); wspolodpowiedzialny za łamanie praw człowieka, zbrodnie wojenne, porwania, tortury; za jego zabicie Basajew oferuje 25tys dolarów
2006 - Federalne Slużby bezpieczeństwa informują o zabiciu Szamila Basajewa
WIETNAM
II poł XIXw. - Wietnam włączony do Indochin francuskich
W latach okupacji japońskiej pod kierownictwem komunistów utworzono Viet Minh, a w grudniu 1944 r. z połączenia oddziałów partyzanckich powstała Wietnamska Armia Ludowa
13 sierpnia 1945 r. wybuchło w Wietnamie powstanie narodowe, zaś 2 września 1945 r. Ho Chi Minh proklamował powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu.
1945 - powstanie; ogłoszenie Demokratycznej Republiki Wietnamu
Witnamczycy nie mogą dogadać się z Francuzami i Chińcyzkami -> I wojna indochińska
1946 - Francuzi obalają rząd Wietnamski
Francja - nie chciała utracić kolonii.
Wietnam - utryzmanie dopiero co zdobytej niepodleglości
1946 - 54 - witnamowi sprzyjało środowisko
Francja po klęsce pod Dien Bien Phu postanowiła podpisać traktat pokojowy z komunistami z Viet Minh
1954 - ukłądy dzielące Wietnam na dwie części wzdłuż 17 równoleżnika; pn - DEMOKRATYCZNA REPUBLIKA WIETNAMU (komuniści); pd - REPUBLIKA WIETNAMU (tzw WIETNAM POLUDNIOWY); Laos i Kambodża - niepodległość;
1955 - NGO DINH DIEM (premier pd) proklamował REPUBLIKE WIETNAMU POLUDNIOWEGO stając się jej prezydentem; przeciwnik wspólnych wyborow (fałszerstwa na pn, narzucenie komunizmu)
stworzenie przez Wietnam pn komunistycznej partyzantki - VIET CONG, przeciwko rządom Diema
WOJNA WIETNAMSKA 1957 - 75
DEMOKRATYCZNA REPUBLIKA WIETNAMU v. REPUBLIKA WIETNAMU plus USA,Korea pd, Tajlandia, Australia, Nowa Zelandia, Filipiny;
1958 - przerzucanie na terytorium Republiki Wietnamu kadr partii komunistycznej i żołnierzy - pierwszych kilka tysięcy wysłano do Wietnamu Południowego już w 1959 r. Podjęto też budowę tzw. szlaku Ho Chi Minha, służącego do transportu na Południe oddziałów wojskowych i zaopatrzenia. Szlak biegł z Wietnamu Północnego wzdłuż granicy Wietnamu Południowego przez kontrolowane przez wietnamskich komunistów tereny Laosu i Kambodży.
W 1960 r. z inicjatywy Wietnamskiej Partii Pracujących powstał Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego (NFW). Był to klasyczny "front ludowy" stworzony na wzór wcześniejszego Viet Minhu
Przycyzny:
zimna wojna
chęć opanowania całego terytorium Wietnamu przez tych z pn
1964 - Lyndon Johnson rozkazał aby zwiększyć obecność wojsk amerykańskich w wietnamie pd;
USA - 21 tys
Naloty dywanowe (napalm i defolianty), bomby rozrywające (kulkowe i ananasowe lol)
7 sierpnia 1964 r. Senat USA zatwierdził rezolucję w sprawie Zatoki Tonkińskiej, która dawała pozwolenie prezydentowi Johnsonowi na eskalację działań zbrojnych przeciw Wietnamowi Północnemu
2 sierpnia 1964 r. Północnowietnamskie kurty torpedowe zaatakowały w Zatoce Tonkińskiej jeden z niszczycieli amerykańskich, co umożliwiło prezydentowi Lyndonowi Johnsonowi wydanie rozkazu podjęcia działań militarnych przeciwko DRW
Jednocześnie stale zwiększali kontyngent swoich wojsk, który pod koniec 1965 r. Osiągnął ok. 180 tys. Żołnierzy, a w 1967 r. Ponad 400 tys
30 stycznia 1968 r armia DRW i siły Viet Congu rozpoczęły niespodziewanie wielką ofensywę przeciwko Wietnamowi Południowemu, zwaną ofensywą Tet, której plany opracował gen. Nauygen Vo Giap. Zaatakowane zostały prawie wszystkie większe miasta i wioski, w tym także Sajgon. Zacięte walki toczyły się do 25 lutego 1969 r. Siłom komunistycznym udało się jedynie przejściowo zdobyć dawną stolicę Wietnamu Hue, gdzie dokonały one masowych mordów ludności cywilnej
konflikt bardzo nagłaśniany przez media!
protestu społeczny w USA -> Pod naporem opinii publicznej prezydent Johnson ogłosił 31 marca 1968 r. zawieszenie bombardowań DRW, a w maju Amerykanie i przedstawiciele rządu północnowietnamskiego rozpoczęli w Paryżu wstępne negocjacje pokojowe
Nowy prezydent USA - Richard Nixon zainicjował w marcu 1969 r. „wietnamizację wojny”, która miała polegać na rezygnacji z udziału wojsk amerykańskich w wojnie, przy utrzymaniu pomocy wojskowej dla armii południowo wietnamskiej. Paryskie rokowania pokojowe zakończyły się podpisaniem 27 stycznia 1973 r. porozumienia o zawieszeniu bronii. Jego stronami były: Stany Zjednoczone, Wietnam Południowy, DRW, i przedstawiciele VIET CONGU. Ustalono wówczas wycofanie wojsk amerykańskich z Wietnamu, przy jednoczesnym pozostawieniu wojsk DRW na zdobytych terenach Wietnamu Południowego. W Marcu 1973 r. z Wietnamu wyjechały ostatnie oddziały sił USA.
Wietnam Północny pomimo zawartego porozumienia w styczniu 1975 r. wspólnie z Viet Congiem rozpoczął wielką ofensywę, zajmując do kwietnia pozostałe obszary Wietnamu Południowego. W marcu wojska południowowietnamskie poniosły klęskę w dolinie Mekongu, a 30 IV padł Sajgon, co stanowiło zakończenie wojny.
Wladze w pn wykorzystały sytuacje -> REPUBLIKA WIETNAMU przestaje istnieć, władzę przejmują komuniści;
Wojna zakończyła się klęską polityczną Stanów Zjednoczonych, a społeczeństwo amerykańskie odzyskało nadszarpnięte morale dopiero w okresie prezydentury Ronalda Regana i Georga Busha.
Konsekwencją wojny wietnamskiej był także wzrost wpływów DRW na terenie Laosu i Kambodży, w której odzdziały północnowietnamskie pomogły w zdobyciu władzy przez komunistyczną partyzantkę Czerwonych Khmerów.
NIGERIA vs BIAFRA
1960 - niepodległość (wcześniej kolonia brytyjska) - faworyzowanie plemienia Ibo
po niepodległości `odwet' na Ibo
1967 - półkownik Ojukwu - proklamacja repbliki Biafry
brak poparcia dla Biafry ze strony Wschodu (nigeria = socjalizm) i Zachodu (Biafra poparta przez RPA - zachód mówi niet, bo w rpa apartheid)
Nigeria odpowiedziała początkowo na zbrojną rebelię blokadą ekonomiczną.
W czerwcu 1967 zebrała siły wojskowe i rozpoczęła operację militarną. Początkowo wojska Biafry odnosiły sukcesy, wdzierając się nawet na terytorium Nigerii. Później jednak armii nigeryjskiej udawało się stopniowo zajmować kolejne tereny oderwanego regionu, zmuszając rebeliantów do kilkakrotnego przeniesienia stolicy Biafry
1969 - ataki nigerii na biafrę (pomoc Francji i ZSRR)
1970 - zajęcie Biafry przez Nigerię, smierć ok. 1mln osób
i znowu Jan Zumbach
KONGO - KATANGA
1908 - Kongo Belgijskie
1960 - niepodległosć; Lumumba premierem;
upanstwowienie przedsiębiorstw początkiem wojny domowej
11.VII 1960 - secesja Katangi - Republika Katangi; Czoluba prezydentem
państwo popierane przez zachód; oficjalnie uznane jedynie przez Belgię (liczyła na tanie dostawy ludzi i złota)
600tys kontyngent w Katandze
jendoczenie plemion poludniowych i zantagonizowanie ich z północą (Kongiem)
Poparcie ONZ dla Konga - 9tys żolnierzy chroniących pokój i pilnujących rozmów pokojowych z Katangą (1961)
Jan Zumbach - dowódca dywizjonu 303, głównodowodzący sil powietrznych Katangi (mieli polskich pilotów)
Sekretarz generalny ONZ Dag Hammerskjold -> polityczna propaganda na rzecz Konga -> przekonuje Kennedyego
IX 1960 - przewrót wojskowy; Mobutu Sese Seko; początek dyktatury wojskowej w Kongu (Lumumba zamordowany na jego zlecenie w 60 w Katandze)
Sese Seko - dzialąnia w stronę Wschodu (socjalizm) i Zachodu (ekonomia)
Izolacja Czombego na arenie międzynarodowej
1962 - ONZ, rokowania w Kongu; zestrzelenie samolotu
propozycja zakończenia wojny (Kongo) - odrzucenie
wojska ONZ biorą udzial w wojnie -> początkowe klęski
1963 - wojska ONZ zajmują Elizabethville - stolicę Katangi, koniec secesji
1964 - wybory w Kongu - Moise Czombe
65 - obalenie Czombego; 100% poparcia dla Sese Seko
referendum - Sese Seko dozywotnim prezydentem
65 - pacyfikacja Katangi przez Francuzów
1971 - afrykanizacja Konga (72 - zair)
krwawy terror
1977 - powrót secesjonistów, wojna partyzancka, zduszenie drugiej secesji Katangi
bogacenie się kraju -> w rzeczywistości dyktatura
pauperyzacja ludności, cofanie się państwa w rozwoju, -> rozwój armii
1994 - Rwanda, Burundi _> Hutu i Tutsi - krwawe spory, Hutu uciekają do Zairu
Ogólnozairskie powstanie przeciwko Mobutu Sese Seko - Laurent Kabila (Katangijczyk) - interwencja ONZ
15 V 1996 - zajęcie Kinszasy przez rebeliantów, Laurent Kabila prezydentem, odbudowa Konga
SOMALIA
IZRAEL - PALESTYNA
Podzial ludności żydowskiej:
Aszkenazyjczycy (Eropa śr-wsch): jidisz, 60% w Polsce, np. A. Einstein
Sefaradyjczycy (Europa Południowa, obszar moża śródziemnego, Izrael)
Żydzi orientalni (plemiona indiańskie w dorzeczu Amazonii, Chińczycy, Etiopczycy - Falasze)
XIXw. -> naród, nacjonalizm (pojęcia); naród żydowski, syjonizm (Hertzl)
1897 - Bazylea - Światowy Kongres Syjonistyczny - pomysl utworzenia państwa żydowskiego (np. na wspólnym terytorium w Brazylii)
Teodor Hertzl - Żydzi będą się czuć dobrze tylko w Izraelu
masowe osiedlanie się na terenie Palestyny, alby po ok. 50 latach utworzyć państwo -> powstalo w 1948
85-90 ludności Palestyny to Muzulmani
5% ludności - Żydzi
5% ludności - chrześcijanie
w ciagu 10 lat podwojenie ludnośc żydowskiej w Palestynie.
Kibuc - wszystko wspólne, brak wymiany pieniężnej, liczy się praca, najważniejsza decyzja wspólnoty
Iwś - zainteresowanie GB
2 fronty:
mjr Lorenz - podburzanie plemion arabskich przeciwko Turkom
Brytyjczycy wspomagani zbrojnie przez mniejszość żydowska
Brytyjski Legion Żydowski -> St. Żabotyński
Deklaracja Balfoura - w Palestynie powstanie żydowskie państwo narodowe
Palestyna kolonią brytyjską
Chęć oslabienia Arabów -> przymykanie oczu na osadnictwo żydowskie
1927 - strajk generalny Arabów w Palestynie, w ciągu tygodnia BIAŁA KSIĘGA - zablokowanie naplywu Żydów do Palestyny
Hagana, Mosad (Instytut spraw mn) - przerzucanie Żydó do Palestyny
1936 - kolejny protest Arabów - represje wobec ludności Żydowskiej, krwawa wojna domowa (Żydzi - Arabowie - Brytyjczycy)
Lechi - grupa dr Sterna
Narodowa Organizacja Wojskowa
Menachen Begin (najkrwawszy zamach przed 2001, hotel King David w Izraelu) -> pokojowa nagroda nobla;
Żydowska organizacja Bojowa - organizacja powstania w gettcie warszawskim 1943
BIAŁA KSIĘGA - obostrzenia wobec emiracji zydów
Wielki Mufti Jerozolimy - rozwiązanie Hitlera jest dobre, należy je zastosować na ziemii świętej (1941)
Hagana - wstępowanie Żydów z calego świata do armii
Liga Państ Arabskich -> w statucie mowa o likwidacji Izraela i Żydów
Statek Exodus
ONZ - podzielenie Izraela na kilka części (w tym Woilne Miasto Jerozolima) - 56% terytorium dla Żydów, 42% dla Arabow;
XI 1947 - wojna zydowsko - arabska
V 48 - Żydowska Rada Narodowa - niepodległość Izraela
49 - zwycięstwo Izraela (zajęcie całego terytorium, oprócz strefy gazy i lewego brzegu jordanu)
1950 - prawo powrotu żydów do izraela
zmiana orientacji politycznej krajów arabskich na socjalizm - odwrócenie się od zahcodu (odwrócenie przymierzy)
nacjonalizacja kanału sueskiego -? Naser
56 - operacja Kadesz (Izrael) -> WOJNA SUESKA -> Izrael - kontrola nad półwyspem Synaj, Wielka Brytania, Francja - Kanał Sueski
lata 50/60 - budowa armii arabskich (ZSRR)
67 - wojna 6 - dniowa
73 - Wojna Jom Kippur; USA przerzuca wojska z Europy; wygrana Izraela; zaiweszenie wojny po 18 dniach
1974 - porozumienie; wycofanie się Izraela 20 km od kanału sueskieg; początek rokowań pokojowych
78 - camp david; Carter - Sadat - Begin (pokojowa nagroda nobla)
79 - Paryż, pokój arabsko/ egipsko/ izraelski; Izrael wycofuje się z Płw Synaj w zamian za to otrzymuje dwustronny dostęp do morza
HAMAS
ARAFAT
OWP - baza w Libanie
82 - „Pokój dla Galilei” (Izrael zajmuje terytorium Libanu, okolice Bejrutu; wkracza do libanu; interwencja ONZ)
Ariel Szaron - „Rzeź bejrutu”
87 - protest palestyny przeciwko Izraelowi
rokowania Arafat - Izrael 1988 (proklamacja państwa palestyńskiego)
1993 - próby porozumieni o Autonomii Palestyńskiej - trwają do dziś
6