KONIUNKTURA GOSPODARKI

CYKL KONIUNKTURANY-

KONIUNKTURA-splot warunków i czynnikow wywierajacy znaczny wpływ na sytuację gospodarczą kraju,regionu czy świata.

Dobra koninktura-rozwój gospodarczy,zmaniy strukturalne,równowaga ekonomiczna

Zła koniunktura-zachwiana równowaga,zastój lub spadek produkcji,wymiany towarowej,cen dochodu narodowego.

Podstawowowym zagrożeniem w gospodarce jest niedostateczny popyt.Jego wzrost nazywany jest poprawą koniunktury,a spadek popytu-pogorszeniem koniunktury.

ROWNOWAGA EKONOMICZNA

=sytuacja,w ktorej przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcji(bogactw naturalnych, majątku produkcyjnego i siły roboczej) zachodzi równosć miedzy podaża wszytskich dóbr i uslug ,a popytem na nie oraz równość pomiędzy podaża pieniadza krajowego i zagranicznego a popytem na te pieniądze,zas wymiana gospodarcza z zagranicą nie wywołuje trudności płatniczych.

=sytuacja, wktórej wszytskie wielkości gospodarcze są na tyle zgodne ze sobą ,że nie ma powodów do ich zmiany.

RODZAJE RÓWNOWAGI:

• R. konsumenta-stosunek dwoch nabywalnych przez niego dóbr=krańcowej stopie substytujci.

• Przedsiębiorstwo jest w równowadze gdy osiaga zysk maksymalny tj.koszt krańcowy = utargowi krancowemu.

• Gałaz przemyslu jest w rownowadze gdy nie ma powodów ani do wzrostu liczby przedsiębiorstw w tej galęzi,ani do likwidacji którejkolwiek z już istniejacych.

• Caly rynek jest w rownowadze gdy przy istniejących cenach ogolna podaz towarów = ogólnemu popytowi na nie (choć może występować nierownowaga czastkowa).jest to makrorównowaga.

• Równowaga stała występuje wówczas,gdy zmiana jakiegoś czynnika wytwórczego spowodowana impulsem zewnętrznym jest po pewnym czasie wyeliminowana przez zmiany działające w kierunku przeciwnym,tak,że nastepuje powrót do stanu poprzedniego.

• Rónowaga zewnętrzna gospodarki narodowejoznacza równowage bilansu płatniczego,któy jest zestawieniem wszytskich przychodów i rozchodów w kraju z tytułu wymiany dóbr i usług,transferów oraz zmain w stanie należności i zobowiazań majątkowych w stosunku do zagranicy.Stan równowagi lunb nierównowagi zewnętrznej ocenia się nie tylko na podstawie bilansu platniczego,ale tez za pomoca bilansu handlowego,bedacego róznica miedzy eksportem i importem towarów.

• Równowaga wewnętrzna w szeromkim ujeciu to róność miedzy podaa i popytem na wszytskich rynkach:produktów ,zasobów i pieniadza krajowego.Wezsze ujecie ogranicza równowage wewnętrzną do równości miedzy podaza i popytem na wybranych rynkach(np.w ujęciu keynesowskim-między oszczędnościami i inwestycjami)

UTRZYMYWANIE RÓWNOWAGI ZEWNĘTRZNEJ I WEWNĘTZRNEJ JEST WARUNKIEM I PRZEJAWEM RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA.

• Równowaga rynkowa-ilośc dóbr i uslug dostarczanych na rynek,czyli podaz = popytowi na te dobra i usługi,reprezentowanemu przez sumę dochodów ludności.Takie dostosowanie się podaży do efektywnego popytu na dobra i uslugi nabywane przez ludność,przy którym:

-nie występuje wzrost ogólnego poziomu cen bez odpowiedniej podwyżki dochodów

-cały efektywny popyt może być zaspokojony z biezacej produkcji oraz nagromadzonych rezerw

-nie tworzą się zapasy,których nie można upłynnić przez obniżkę cen.

• Równowaga czastkowa- R. ogólna nie wyjaśnia wielu zjawisk i dlatego wprowadza się pojecie równowagi cząstkowej,obejmującej poszczególne grupy towarów.(popyt i podaż np. samochodów czy meskich koszul.)

STRUKTURA PODAŻY-

zalezy przede wszystkim od struktury produkcji i zapasów,a zmiana jej wymaga przedstawienia mocy produkcyjnych,budowy nowych obiektów albo zmiany struktury lub wielkości importu.

STRUKTURA POPYTU-

Zmiana struktury popytu może nastąpić przede wsystkim przez zmianę struktury cen,zmianę dochodów poszczególnych grup konsumentow,zmianę mody,gustów i upodobań.

• Równowaga spoleczna-jest funkcją zadowolenia ludzi z pracy i życia.Wplywają na nią czynniki materialne i duchowe,wzrost płac ,kultura pracy,poczucie bezpieczeństwa i rosnacy prestiz kraju na arenie międzynarodowej.

• Równowaga ogólna-wg Keynesa to równowaga pomiędzy globalną podażą, a globalnym popytem.Równowaga ta może ustalić się przy różnych stopniach wykorzystania zdolnosci produkcyjnych gospodarki.W stanie rónowagi mogą więc istnieć zarówno niewykorzystane zdolnosci wytórcze ,jak i niepełne zatrudnienie.

S>I-zastój gospodarczy

S<I ożywienie gospodarcze

Recesja gospodarcza-GLĘBOKIE I DŁUGOTRWAŁE NARUSZENIE OGOLNEJ RÓWNOWAGI EKONOMICZNEJ

CYKL KONIUNKTURALNY-PERIODYCZNIE POWTARZAJĄCE SIĘ WAHANIA(PRZYPLYWY I ODPŁYWY ISTOTNYCH SKLADNIKÓW ŻYCIA GOSPODARCZEGO.

RODZAJE WAHAŃ GOSPODARCZYCH:

*WAHANIA CYKLICZNE-powtarzjące się w określonym rytmie zmiany wielkości makroekonomicznych.

*WHANIA SEZONOWE- wynikają ze stałych zmian pór roku(budownictwo) bądż mające zródla w czynnikach instytucjonalnych (np.wzrost popytu na papier w okresie wyborów parlamentarnych) lub w zwyczajach i modzie.W.sezonowe nie sa elementem cyklu koniunkturalnego,ale mogą wplywać na jego przebieg oraz same podelgać jego wpływowi.

*WAHANIE PRZYPADKOWE- niereguralne,cykliczne powodowane są czynnikami losowymi(wojny,klęski żywiolowe,strajki) lub zmianami polityki gospodarczej panstwa.Ich nie można przewidzieć.

CYKLE REGIONALNE- dotyczą rozwoju poszczególnych czesci kraju .

(były one charakterystyczną cechą niedawnej gospodarki planowej w Polsce)

CYKLE SPECJALNE- przebiegają niezaleznie od wahan koniunktury i maja swój własny mechanizm.np.cykle świnskie

TREDY- tendencje dlugookresowe,czyli stale,zwyzkowe,znizkowe lub na niezmienionym poziomie ruchy czynnikow osobowych i rzeczowych w jakiejś dziedzinie działalności gospodarczej.Ponieważ zmieniają one czasmi swój kierunek sa zaliczane do wahań.

TREND-tendencja,przejaw dlugookresowej zmainy w góre lub w dól jakiejś zmiennej ekonomicznej(np.produktu krajowego brutto)

-----CYKL JUGLARA-----

-Juglar-ojciec teorii wahan koniunkturalnych.

-przyczyną cyklicznego falowania są zjawiska pieniężno-kredytowe.

-kryzys-nastepstwo ograniczania ekspansji kredytowej banków w okresie prosperity, rozkwitu.

-okres 1 cyklu= 7 do 11 lat

-----CYKL KITCHENA-----

-zajmował się cyklami krótszymi od cykli Juglara

-okres 1 cyklu=3,5 roku,jednakże co 2 lub 3 krótki cykl zwraca na siebie uwagę większa amplitudą i dlatego powstaje wrazenie występowania cykli o dluższych -7-11 letnich okresach

-----CYKLE DLUGIE KONDATIEWA-----

-czyli zmiany podatwaowych wlk ekonomicznych w horyzoncie czasowym wynoszacym kilkadziesiąt lat

-przeprowadził badania na podstawie danych dot 4 państw(niemcy,Francja,Wlk Bryt.,St.Zj.)za okres od 1790 do lat 20tych 20 wieku.

-dlugośc fal mierzona między punktami szczytowymi wynosi 58 i 45 lat,a między dolnymi 61 i 45 lat.

-przyczyny długich fal:wielkie cykle inwestycyjne infrastruktury ekonomicznej,które wymagają nadzwyczajnych nakladów,ale też dlugiego czasu.

-cykle K.skladaja się z 5 faz:ożywienie,szybkiego wzrostu,dojrzalości,nasycenia i recesji.

-koniec II wojny światowej stal się datą przełomową pomiędzy 3 a 4 dlugim cyklem.

-----CYKLE SUPER DŁUGIE-----

-badania Ewijka nad gospodarką brytyjską potwierdziły istnienie dlugich fal,ale o czasie znacznie przekraczającym cykle Kondratiewa.

-na podstawie zmian stóp wzrostu produkcji przemyslowej w Wlk.Bryt. w latach 1760-1980 można wyznaczyć 3 bardzo dlugie tendencje rozwojowe,wokół których oscylują cykle krótsze.

1760 1830 1915/20

CYKL DŁUŻSZY WYZNACZA TENDENCJĘ,WOKÓŁ KTOREJ ZACHODZA FLUTUACJE KRóTSZE .Stąd cykle Kitchina wahają się wokół cykli Juglara,a te z kolei wokół cykli Kondratiewa.

CECHY CYKLU KONIUNKTURALNEGO

ZASADNICZE ELEMENTY CYKLU-dzięki nim rozpoznajemy cykl klasyczny,pełny od zdeformowanego)

• CZAS TRWANIA

• FAZY I ICH WZAJEMNE PROPORCJE

• PUNKTY ZWROTNE KONIUNKTURY

• AMPLITUDA WAHAŃ WOKÓŁ TRENDU

• INTENSYWNOŚĆ AMPLITUDY

BADANIE KONIUNKTURY:

1-IDENTYFIKACJA CYKLU -oznaczenie na podstawie przyjętych kryteriow punktow zwrotnych danego wskażnika aktywności gosodarczej.

W punktach zwrotnych cyklu koniunkturalnego aktywność gospodarcza zmienia kierunek.oznaczenie punktow zwrotnych cyklu umożliwia pomiar dlugosci cyklu,czyli określenie czasu jego trwania.

2-PERIODYZACJA-oznaczenie faz cyklu koniunkturalnego

Burns,Mitchell-ożywienie,ekspansja,recesja,kontrakcja

Schumpeter-rozkwit,recesja,depresja,poprawa

Mendelson-kryzys,depresja,ożywienie,rozkwit

Zmiany ilościowe dot.takich podstawowych wielkości gospodarczych jak :dochód narodowy,stopa zysku i akumulacji,rozmiary inwestycji,produkcji i kredytów oraz poziomu plac i zatrudnienia.

FAZY CYKLU:

A BC D E

AB-faza kryzysu

BC-faza depresji

CD-faza ożywienia(poprawy)

DE-fazarozkwitu(prosperity)

KRYZYS-

Załamanie gospodarcze

Względna nadprodukcja(nadmiar towarów w stosunku do efektywnego popytu,spadają ceny ,a w ślad za nimi stopa zysku)

Ogranicza się produkcję

Zmniejszajaca się rentownośc doprowadza do bankructwa slabsze przedsiębiorstwa.

DEPRESJA-

Dno kryzysu cyklu koniunktralnego

Zahamiowanie spadku produkcji

Stabilizacja cen,zysku i stopy zysku

Gospodarka osiaga równowagę na najnizszym poziomie

Rentowne są tylko przedsiębiorstwa o najnizszych kosztach produkcji

Tani kredyt-nadwyzka kapitału płynnego nad zapotrzebowaniem na niego

OŻYWIENIE-

Wyjscie z depresji

Wzrost produkcji

Zwiększający się popyt na db inwestycyjne,koniunkturalny wzrost ich cen

Poprawa rentowności produkcji

Zwiększa się zatrudnienie i popyt na środki spozycia

ROZKWIT-

Boom,szczyt koniunkturalny

Ostatnia faza cyklu

W niej wszystkie istotne wlk.gospodarcze-produkcja,zatrudnienie,płace,ceny,inwestycje,stopa zysku-osiagają poziom wyższy od poziomu sprzed kryzysu.

Cykl kończy się gdy faza rozkwitu osiąga swój szczyt.

TEORIE CYKLU KONIUNKTURALNEGO:

TEORIA CYLKI MARKSA-

Rolę mechaznizmu gospodarczego,który w warunkach prywatnej własności środków produkcji doprowadza do periodycznych załaman produkcji,odgrywa walka konkurencyjna,która w okresie wysokiej koniunktury nakłania przedsiębiorców(kapitalistów) do nadmiernego rozszerzania produkcji,inwestycji ,przy jednoczesnym utrzymywaniu konsumpcji przedsiębiorców na relatywnie niskim poziomie,co powoduje,ze niedostateczna chlonnosć rynku wcześniej czy pózniej staje się bariera ekspancji.

TEORIA CYLKI KEYNESA-

Cykliczny rozwój jest prawidłowoscia, a przyczyny wahań twkią w wahaniach rozmiarów inwestycji,które z kolei uwarunkowane sa zmianami krancowej wydajnosci kapitału.Faza boomu-stopa procentowa jest stosunkowo niska,a wydajnosc kapitału-stosunkowo wysoka-fala optymizmu wśród przedsiębiorców.Przewiduja oni wysoki poziom zysków,zwiększaja inwestycje-zwrasta dochów i zatrudnienie.

....zaczynają rosnac koszty produkcji zw.z wyczerpywaniem pewnych surowców,rosna płace robocze w miarę zmniejszania się bezrobocia.rośnie sklonność do oszczedzania,popyt konsumpcyjny nie zwiększa się tak szybko jak dochód i produkcja.spadek inwestycji,zmiana nastrojów przedsiebiorcow,ogrniczaja inwestycje,zmniejsza się produkcja,zatrudnienie idochód narodowy.

TEORIA CYKLI SCHUMPETERA-

Teoria determinizmu technologicznego

Motorem napedzajacym dlugookresowe przemiany gospodarcze jest rozwoj środkow pracy i sposoby ich wykorzystywania w procesach produkcyjnych.W ujęciu historycznym zjawiskami wyznaczajacymi punkty zwrotne sa rewolucje przemyslowe.Po stosunkowo dlugich okresach rozprzestrzeniania się i dominowania określonego rodzaju postępu technicznego następuje ego zamieranie i rodzenie się nowego rodzaju postępu technicznego.

TEORIA SEKULARNEJ STAGNACJI-

HANSEN,HIGGINS,SWEEZY-TEZA:kapitalistyczne kraje rozwinięte doszly do satnu „dojrzalości gospodarczej”,w którym wzrost ekonomiczny jest wolniejszy niż w przeszlości.Poglębia się roznica miedzy dochodem narodowym faktycznie osiagniętym,a dochodem jaki by można było wytworzyc przy pelnym wykorzystaniu czynników produkcji.

Sekularna stagnacja przejawia się poprzez zmianę charakteru cyklu koniunkturalnego.Depresje sa coraz glębsze i dłuzsze,a okresy ożywienia-słabsze i krótsze.

1

Faza recesji

Faza ekspansji

---