*jednostki ludzkie, grupy etniczne, narodowe

Nie i państwa nie mogą trwale pozostawać w

izolacji, aby twórczo żyć i zaspokajać rosnące

potrzeby muszą nawiązywać stosunki z innymi

jednostkami, grupami, narodami, państwami

-potrzeba- możliwość jej realizacji w

Dotychczasowej strukturze- nowe relacje,

Wykraczające poza granice dotychczasowych

Struktur

-zaczęto przekraczać granice terytorium swojego

Państwa,

Co spowodowało nawiązanie stosunków z innymi

-stosunki międzynarodowe to głównie stosunki

Międzypaństwowe

-niezależność od tego w jakich warunkach powstały

Państwa, jedną z pierwszych umiejętności, którą

Musiały opanować było kształtowanie stosunków

Z sąsiadami

-dyplomacja jest wkomponowana w istotę

Państwa, jest jego podstawowym atrybutem

-historia stosunków międzynarodowych to

Historia dyplomacji, ale i historia wojen

-zaczęto tworzyć nowe jakościowo związki-

Instytucje, pojawił się proces współcześnie zwany

Procesem internacjonalizacji (umiędzynarodowienia)

życia- jest to siła napędu rozwoju st. Międzynarodowych

-st. Międzynarodowe- st. Międzyludzkie wykraczające

Poza granice zachodzące poprzez pewne struktury.

Od zarania dziejów kojarzone z kontaktami między

Państwami

-widoczne obecnie zjawisko rozszerzania się st.

Międzynarodowych:

-przestrzenne

-podmiotowe

-przedmiotowe

*termin dyplomacja- grupa dwóch pokrytych

Woskiem, z rzemykami składanych się do siebie

Tabliczek, na których spisywano instrukcje dla

Posłów

*termin międzynarodowy- XVIII- prawo

Międzynarodowe, jako dziedzina prawa

Zwana prawem narodów, czyli prawem regulującym

Stosunki między suwerennymi jednostkami- narodami

Zorganizowanymi w państwa

-st. Międzynarodowe należy pojmować w 2

Podstawowych aspektach:

-jako konkretny fragment rzeczywistości społecznej

-jako dyscyplina naukowa

*początki nauki o st. Międzynarodowych kojarzone są

Z okresem po 1 wojnie światowej

-szok wywołany rozmiarami i skutkami wojny,

Milionami ofiar, stworzył potrzebę analizy

Rzeczywistości międzynarodowej, zbadania jej

Mechanizmów praz wykrycia prawidłowości, co miało

Posłużyć takiej przebudowie st. Miedzy państwami,

Żeby uniknąć podobnych doświadczeń w przyszłości

-szczególne miejsce wśród sfer st. Międzynarodowych

Mają międzynarodowe stosunki polityczne, tj.

Dziedzina stosunków międzynarodowych związana z

Polityką

-MSP tworzą ramy organizacyjno-prawne, stwarzają

Gwarancje bezpieczeństwa, klimat polityczny

*geneza MST, rys historyczny

-starożytne (do Xw pne)

-prenowożytne (Xwpne-XVw)

-nowożytne (od XVw)

-współczesne po 2 wojnie światowej

*starożytne; sporadyczne kontakty w ramach

Regionów świata, realizowane w postaci instytucji

Rokowań prowadzonych przez specjalne poselstwa

*prenowożytne; sporadyczne kontakty w ramach

Regionów, ale między regionami w okresie między

100r pne, a XV w

Np. utworzenie Jedwabnego Szlaku, między Chinami,

Azją Centralną, a Europą

-dyplomacja Grecji:

-instytucja proksenii

-amfiktomii

-symuachi

*nowożytne; od przełomu XV-XVI w, tzw. Kolumbowa

Era; w Italii rodziła się nowożytna dyplomacja europejska,

Ukształtowały się jej podstawowe założenia

-tzw. Kolumbowa Era- wielkie odkrycia geograficzne,

Ekonomiczne, technologiczne- zwiększenie wzajemnych

Kontaktów między regionami, zmniejszając ich jakość

I strukturę

-od XIX w stosunki międzynarodowe weszły w fazę

Instytucjonalizacji

-próby budowy ładu międzynarodowego

*ład międzynarodowy- oznacza model aktywności oraz

Powiązań, które charakteryzują wzajemne zachowania

Państw, oparty na określonych wartościach, regulacjach

I instytucjach-określających reguły i porządek w stosunkach

Międzynarodowych

*Można wyróżni c kilka prób budowy nowożytnego ładu

Międzynarodowego:

-model funkcjonujący od wojny 30-letniej (ład westfalski)

-na mocy kongresu wiedeńskiego (ład wiedeński)

-na mocy Traktatu Wersalskiego (ład wersalski)

-ład dwubiegunowy (bilateralny)

-ład zimnowojenny (jałtańsko-poczdamski)

-ład post zimnowojenny, wielobiegunowy

(tworzenie nowego ładu jest procesem stopniowym,

Długotrwałym, którego przesłanki i uwarunkowania

Rodzą się w ramach poprzedniego ładu, a jego

Materializacja i instytucjonalizacja następuje

Na ogół w wyniku ważnych historycznie wydarzeń

*ład postzimnowojenny (od lat 90 XXw)

„pomiędzy wielobiegunowością, a hegemonią”

-u schyłku XXw społeczność po raz kolejny

Stanęła przed koniecznością „zorganizowania nowego

Ładu”

-kres poprzedniego (jałtańsko-poczdamskiego) nastąpił

W wyniku dezintegracji bloku wschodniego

-dokonał się on w sposób pokojowy, nie zaś na

Drodze zbrojnego konfliktu oraz wieńczącej go

Konferencji pokojowej, która nakreśliłaby podstawy

Nowego porządku

-przybrał formę pokojowej transformacji

-upadek bloku wschodniego i ZSRR spowodował

Wzrost roli i pozycji USA w światowym układzie

Sił

-obecnie toczy się dyskusja na temat przyszłego porządku

Międzynarodowego

* Francis Fukuyama dowodzi, że zakończenie zimnej

Wojny oznacza kres konfrontacji wielkości ideologii

Dominujących w XXw

-Liberalna demokracja i kapitalizm wolnorynkowy nie

Mają alternatywy, co można utożsamić ze swoiście

Pojmowanym „końcem historii”- zwycięstwa zachodniego

Modelu

-przyszłość nie będzie stała pod znakiem zapytania

Wyniszczających konfliktów ideologicznych, ale

Rozwiązania przyziemnych problemów, głównie

Ekonomicznych i technicznych

-człowiek pragnie nie liberalnej demokracji, ani

Modernizacji rozumianej jako wartość uniwersalna

-chęć życia w nowoczesnych społeczeństwie z

Rozwiniętą technologią, wysokimi materialnymi

Standardami życia

ZIMNA WOJNA I KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU

DWUBIEGUNOWEGO

-termin `zimna wojna` użył Bernard Baruch, hasło to

Spopularyzował znany publicysta amerykański Walt Lippman

W książce „Cold War”. Najczęściej początek zimnej wojny

Łączy się z przemówieniem Winstona Churchilla na

Uniwersytecie w Fulton (1946r)

-zimna wojna nierozerwalnie związana była z

Funkcjonowaniem szeregu doktryn, np.:

-G.F. Kennana „powstrzymania komunizmu” poprzez

Stworzenie systemu sojuszy wojskowych oraz

Pomoc dla krajów zagrożonych

-doktryna Trumana; polityczna i praktyczna realizacja

„doktryny powstrzymania”- pomoc wojskowa i

Ekonomiczna państwom zagrożonym przez komunizm

m.in. pomoc Grecji i Turcji

*działania podjęte przez USA w ramach realizacji tej

Doktryny to:

-wykorzystanie propagandowe monopolu atomowego

-pakty militarne (NTO)

-budowa sieci baz wojskowych wokół ZSRR

-pomoc wojskowa i ekonomiczna dla państw

Zagrożonych przez komunizm

-pomoc w odbudowie Europy Zach.

-wsparcie zbrojne państw przeciwstawiających się

Bezpośredniemu zagrożeniu ekspansją bloku

Komunistycznego

-doktryna odpychania; Allen Dulles, Dawid

Dwight Einshower

FAZY ZIMNEJ WOJNY:

-1945-47; faza wstępna

-1948-53; narastanie zimnowojennej konfrontacji

-1954-62; okres przeplatania się odprężenia z kryzysami

-1963-69; faza kształtowania się przesłanek odprężenia

-1970-79; okres odprężenia

-1980-85; nowa zimna wojna

1986-91; faza schyłkowa

-1945-53; kryzys berliński; NATO

-1953-69; układ warszawski; II kryzys berliński, kryzys

Kubański

-1969-79; układy SALT i II

-1979-91; interwencja w Afganistanie, reformy Gorbaczowa

I dialog z USA

*rywalizacja w podboju kosmosu.

-pierwsza sztuczna satelita - Sputnik I (październik 57r)

-pierwsza żywa istota w kosmosie pies Łajka (57r)

*wyścig zbrojeń- zjawisko intensyfikacji zbrojeń, zwiększenie

Ilości i jakości materialnych środków do prowadzenia działań

Zbrojnych

-jego tempo uwarunkowane było postępami w nauce i

Technice

*SALT (Układ o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych)

-SALT I- podpisany w 1972r dotyczył systemów obrony

Przeciwrakietowej

-SALT II podpisany w 1979r dotyczył ograniczeń w produkcji

I przetrzymywaniu broni strategicznej

*WOJNA W KOREI (1950-1953)

-na mocy postanowień konferencji w Jałcie, półwysep

Koreański miał zostać podzielony wzdłuż 38 równoleżnika na

2 strefy okupacyjne (radziecką i amerykańską)

-w 1948r władzę przekazano Koreańczykom, a w 1949r

Wycofano z półwyspu wojska radzieckie i część

Amerykańskich

-od północy Korea graniczyła z Chinami, które od 19590r

Związane były z układem o przyjaźni i wzajemnej pomocy

Z ZSRR

- w odległości ok. 300 km na wschód na wyspach japońskich

Stacjonowały natomiast wojska amerykańskie

-Kim Ir Sen- przywódca Korei Pół.

-naciski ze strony Kim Ir Seena na Stalina i Mao w sprawie

Zajęcia całego półwyspu koreańskiego siłą. Czekano m.in.

Aż Mao wygra wojnę domową w Chinach, a ZSRR

Uzyska broń jądrową (1949)

-Kim Ir Seen zachęcony był brakiem reakcji USA m.in.

Na komunistyczny przewrót w Chinach, liczył też na brak

Zainteresowania USA skoncentrowanym na Europie.

Potwierdziły to wypowiedzi dowódcy amerykańskich wojsk

okupacyjnych w Japonii gen. Mc Artura, iż „Korea nie ma

znaczenia dla bezpieczeństwa USA, że jest to obszar

peryferyjny dla interesów.

-wojna koreańska, w której Chiny dawały niewyczerpany

„materiał ludzki”, a ZSRR jedynie broń- była korzystna

Dla Stalina

-Moskwa mogłaby wypróbować swoją broń, porównując

Ją z uzbrojeniem amerykańskim, przechwycić osiągnięcia

Techniczne przeciwnika, zdobyć cenne informacje

Wywiadowcze

-wybuch wojny był też korzystny dla Chin, bowiem

Wymuszał pomoc wojskową w dostawach sprzętu oraz

Techniczną

-26 czerwca 1959r wojska Korei Pół. Atakują południe,

Przekraczają 38 równoleżnik

-przewaga wojska pół. W pierwszej fazie wojny- 2:1 w

Liczbie żołnierzy 6:1 w samolotach 7:1 w czołgach

-zmiana stanowiska Waszyngtona- USA zinterpretowały

Agresje w Korei, jako część większego planu rozszerzania

Wpływów komunistycznych

-26 czerwca 1959r rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ

Żądająca zaprzestania agresji i wycofania wojsk

-w ciągu 3 dni, 28 czerwca wojska komunistycznej północy

Zajmują Seul

-7 lipca 1950r decyzja o szybkim wysłaniu wojsk ONZ pod

Dowództwem gen. Mc Artura

*w skład kontyngentu wchodziły wojska:

-USA, nieliczne z Wlk. Brytanii, Kanady, Turcji, Australii,

Francji

-po stronie północy walczyło kilka tysięcy lotników

]radzieckich

-nieprzygotowanie wojsk amerykańskich skutkowało

Dużymi stratami

-utrzymując Przyczółek Pusan amerykanie

Mobilizują i przerzucają do Korei dodatkowe siły

-śmiały plan Mc. Artura- w połowie września 1950r

Amerykanie dokonują udanego desantu morskiego koło

Inchron, odbijając Seul

-7 listopada 1950 wojska ONZ przekraczają 38 równoleżnik,

Docierając do rzeki Jalu pod chińską granicą

-ostrzeżenie ze strony Chin, iż nie będą biernie

Przyglądały się sytuacji, zlekceważone przez USA, gen.
MC. Artur spotykając się 15 listopada z prezydentem Trumanem

Twierdził, iż `istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo

Interwencji Chin, czy ZSRR'

-Chiny obawiały się, że USA szykuje się do

Antykomunistycznej interwencji na ich terenie. Stalin obiecał

im dostarczenie dodatkowego sprzętu

-19 listopada 1950r kolejny atak ,a w styczniu 11951r

Ponowne zajęcie Seulu przez komunistów

-w kwietniu 1951r Truman dymisjonuje gen. Mc. Artura,

Nowym dowódcą wojsk ONZ mianowany zostaje gen. Matthew

Rigway

FAZY:

-ciężkie walki zim ą 1959-51

-front zatrzymuje się na 38 równoleżniku

-wojna pozycyjna lat 1952-53

-wzajemne ostrzeliwanie, amerykańskie naloty dywanowe na

Północy półwyspu

*w 1953r zmiany na scenie politycznej nowym

Prezydentem USA Eisenhower, nowy przywódca radziecki

N. Chruszczov

27 lipca 1953r podpisanie układu rozejmowego (do dziś)

-w październiku 1953r USA i Korea Poł. Zawierają

Układ o wzajemnej obronie

-chińczycy wycofują się z półwyspu koreańskiego, poddanie

Wojska ONZ

*bilans strat:

-Korea Poł. 150-400tys zabitych, Korea Pół. 500-600 tys,

Chiny 400-900tys., USA-34 tys., inne armie 3 tys.

-straty ludności cywilnej ok. 1,5-1,7 mln zabitych

ZNACZENIE:

-wojna ograniczona „zastępcza”

-mimo ograniczenia geograficznego zaangażowanie wielu

Państw

-powszechny strach przed wojną światową

-zmiana polityki USA, m.in. wobec Niemiec, wzrost

Zaangażowania amerykańskiego w Europie oraz na

Innych kontynentach

-wpływ na politykę międzynarodową

-wykluczenie ZSRR z umów pokojowych z Japonią, USA

Podpisuje z Japonią w 1951r układ o bezpieczeństwie

-konfrontacja dwóch sposobów prowadzenia wojny

-pole doświadczalne- wyprodukowano w walce

Nową broń (pierwsza wojna samolotów odrzutowych)

-stopniowa odbudowa dwóch państw koreańskich-

Istniejących do dziś

-obecnie ok. 40 tys. Kontyngent amerykańskich wojsk

W Korei Poł.

-Stalin, Mao i Zadong i Kim Ir Sen planowali

Inwazję na Tajwan i Japonię.

*POWSTANIE PAŃSTWA IZRAEL

Wojna izraelsko-arabska 1948r

-naród żydowski od wieków żył w diasporze, rozproszony

Po całym świecie. Pod koniec Xix powstał ruch

Syjonistyczny, lansujący ideę państwa żydowskiego

W Palestynie.

-coraz więcej żydów przybywało na te tereny- zaczęto

tworzyć struktury przyszłego państwa

*kibuce- spółdzielcze gospodarstwo rolne w Izraelu

- II wojna światowa osłabiła pozycję Wlk. Brytanii

Na Bliskim Wschodzie, a wzmocniła pozycję USA,

Głównie po odkryciu złóż ropy naftowej

-idea utworzenia państwa żydowskiego zyskała

Poparcie wielu państw, a 29.11.1947r
Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję o

Podziale Palestyny na 2 państwa: żydowskie

I arabskie

-już 30.11.1947r wygasł mandat Wlk. Brytanii w

Palestynie i Anglicy opuścili te terytoria

-14.5.1948r ogłoszono deklarację niepodległości-

Utworzono państwo Izrael- nie uznawane przez

Ligę Państw Arabskich

-nazajutrz wybuchał pierwsza wojna izraelsko-

Arabska. Po początkowych sukcesach, wojska

Arabskie zostały odparte, a żydowskie

Rozpoczęły kontrofensywę

-pod presją USA i ZSRR w pierwszej połowie

1949r podpisano porozumienie rozejmowe

-w wyniku wojny Izrael znacznie poszerzył

Swoje terytorium

-straty: Izrael ok. 6,5 tys zabitych, Arabowie 15-20

-zmian terytorialnych nie zaakceptowało większość

Krajów arabskich, poczucie upokorzenia przegraną

Wojną wywołuje chęć rewanżu

-było to wojna o charakterze lokalnym, ale mająca

Dalekosiężne skutki, generując kolejne konflikty

-Izrael coraz ściślej współpracował z USA, a ZSRR

Zaczął wspierać kraje arabskie

-Izrael rozbudował swój potencjał, zagospodarowując

Proarabskie ziemie i osadzając tam ludność żydowską

*KRYZYS SUESKI 1956R

-w II poł. Xix zbudowano Kanał Sueski łączący

Morza Śródziemne i Czerwone, o ogromnym znaczeniu

Strategicznym

-w1936r Wlk. Brytania podpisuje układ z niepodległym

Egiptem, zobowiązując się wycofać swoje wojska

Do 1956r

-w1952r w Egipcie upada monarchia, a w 2 lata później

Władzę przejmują ugrupowania nacjonalistyczne, którym

Przewodzi pułkownik Gemal Abol El Nasser, który

Zostaje prezydentem kraju

-w1954r podejmuje ambitny plan budowy wielkiej tamy

Na Nilu w rejonie Asamu, szukając źródeł jego

Funkcjonowania

-26.07.1956r prezydent Nasser ogłasza nacjonalizację

Kanału

-tajne rozmowy Wlk. Brytanii, Francji i Izraelu w kwestii

Wspólnej inwestycji zbrojnej- ustalono, że Izrael rozpocznie

Wojnę, a Anglicy i Francuzi wkroczą jako rozjemcy,

-29.10.1956r wojska izraelskie najeżdżają Pół. Synaj,

30.10. Wlk. Brytania i Francja przesyłają swoje

Ultimatum, a następnego dnia ich lotnictwo atakuje

Egipt niszcząc jego siły powietrzne

-na początku listopada wojska żydowskie zajmują strefę

Kanału, ale Egipcjanie zatapiając statki blokują żeglugę

-atak Izraela na Egipt i wsparcie zbrojne Wlk. Brytanii i

Francji, spotkały się z ostrą krytyką wielu państw ONZ

-USA wstrzymały pomoc dla Izraela, ZSRR zagroził

Użyciem siły do zmiażdżenia agresorów, również z

Wykorzystaniem broni jądrowej

-6.11. prezydent USA Eisenhower w telefonicznej

Rozmowie z brytyjskim premierem Edenem

Wymusza na nim zawieszenie broni, a 7.11 ogłoszono

Przerwanie ognia

-w marcu 1957r Izrael, Francja i Wlk. Brytania

Ostatecznie wycofują swoje wojska z rejonu kanału,

A Nasser godzi się na czasową ochronę K. Sueskiego

Przez oddziały ONZ

-bilans; zabitych- Egipt 650-1600, Izrael 197,

Francja 10

-przywrócono status gno (brak zmian terytorialnych)

-USA przejmują odpowiedzialność za utrzymanie

Porządku na Bliskim Wschodzie

-wzrost wpływów ZSRR w regionie (pomoc dla

Egiptu)

-Naser- arabskim bohaterom

-wzrost potencjału militarnego Izraela

*WOJNA SZEŚCIODNIOWA 1967r

-po kryzysie Sueskim Egipt znacznie zwiększył swój

Potencjał wojskowy, głównie dzięki dostawcom

Sprzętu ze Związku Radzieckiego

-Izrael także rozbudował swoją armię pomocy USA,

Przy ogromnej pomocy USA. Ponad 30% budżetu

Państwa stanowiły wydatki na wojsko

-świadomość wzrostu własnych sił i wsparcia

Udzielonego przez kraje bliku komunistycznego

Ożywiła w krajach

-1964r powszechna Organizacja Wyzwolenia Palestyny,

Wspierana finansowo przez kraje arabskie, które

Rozpoczęła regularne działania terrorystyczne wobec

Państwa żydowskiego

-strategia na „wyczerpanie Izraela” co dla podstawę

Do jego ostatecznego zniszczenia w kolejnej wojnie

-na żądanie Egiptu oddziały ONZ opuszczają Synaj

W maju 1967r, a wkracza tam 100tys żołnierzy

Egiptu

-Egipcjanie zamieszkują cieśninę Tyranu w zatoce

Agaba dla statków płynących do izraelskiego portu

Elat.

-5.06.1967r Izrael przeprowadza prewencyjne uderzenie

Na Egipt. Wciągu 3 godz. Zniszczono ponad 300 egipskich

Samolotów

-w odpowiedzi Syria i Jordania atakują Izrael

-po zajęciu Pół Synaj i okolic Kanału Sueskiego, Izrael

Porzuca wojska na front jordański i syryjski

-6.06.1967r Izrael zajmuje całą Jerozolimę-olbrzymie

Znaczenie symboliczne, moralne i religijne

-po pokonaniu Jordanii, Izrael porzuca siły na front

Syryjski

-8.06.1967r izraelskie samoloty zaatakowały omyłkowo

Amerykański okręt USS Liberty, zabijając 34 marynarzy

-Rada Bezpieczeństwa ONZ wzywa wszystkie walczące strony

Do przerwania ognia

-9.06. izraelskie wojska atakują pozycję syryjskie na wzgórzach

Golan. W tym samym dniu państwa Układu warszawskiego

Ogłaszają deklarację solidarności z krajami arabskimi,

Zrywając stosunki dyplomatyczne z Izraelem

-ZSRR grozi Izraelowi interwencją zbrojną, a Amerykanie

Naciskają na Izrael by zgodził się na rozejm

-10.06.1967r ogłoszono przerwanie ognia

-bilans: Izrael ok. 770, Egipt 14,5tysordania 4 tys, Syria 2,5 tys

-Izrael zajął cały półwysep Synaj, wschodnie wybrzeże

Kanału sueskiego , wzgórze Golan, zachodni grzeg Jordanu

I całą Jerozolimę

-17.06.1967r minister spraw zagranicznych 13 państw

Arabskich proklamowali utworzenie wspólnego

Frontu walki przeciwko Izraelowi

-w latach 1967-1970 „wojna na wyczerpanie”, zamachy bombowe

Oraz akcje odwetowe Izraela

-np. na granicy izraelsko-jordańskiej doszło do 5840 incydentów

Zbrojnych

-POZOSTAŁE WOJN IZRAELSKO-ARABSKIE

-wojna Jom Kippur 1973r

-wojna domowa w Libanie 1975-78

-wojna Libańska 1982-85

-druga wojna Libańska 2006r

*ROZPAD ZSRR

-rywalizacja zimnowojenna spowodowała wyczerpanie

Się systemu panującego ZR i coraz głośniej mówiono

O potrzebie reform

-11.04.1985r Sekretarzem Generalnym KPZR zostaje

Wybrany Michaił Gorbaczow

-nowy kierunek polityki wyznaczył 3 hasła: pierestrojka,

Głasnost, uskorienije

-zmiany spotęgowały kryzys i w konsekwencji

Doprowadziły do powolnego rozpadu państwa

-w marcu 1990r Zjazd Deputowanych Ludowych

Wybrał M.G. na prezydenta ZSRR

-tendencje separatystyczne w republikach radzieckich,

m.in. w czerwcu 1991r w wyborach powszechnych na

urząd prezydenta Rosji wybrano B. Jelcyna

-zamach stanu w nocy z 18 na 19.08.1991r

-B. Jelcyn sprzeciwia się puczystom, popiera go

Armia i ludność

-pucz sierpniowy uzewnętrznił słabość władzy

Związkowej i przyspieszył proces usamodzielniania

Się republik i w konsekwencji rozpad ZSRR

-radzieckie struktury władzy były stopniowo

Rozwiązywane

-8.12.1991r porozumienie białowieskie o rozwiązaniu

ZSRR i wyjściu zeń Rosji, Ukrainy i Białorusi oraz

Utworzenie Wspólnoty Niepodległych Państw

-25.12.1991. M Gorbaczow podaje się do dymisji,

A 26.12 Rada Najwyższa ZSRR formalnie zatwierdza

Decyzję o rozwiązaniu państwa

-na gruzach ZSRR powstaje 15 państw, a jego prawnym

Spadkobiercą staje się Federacja Rosyjska

-kryzys konstytucyjny w Rosji tj. konflikt na linii

Parlament-prezydent

-25.04.1993r referendum dotyczące podziału władzy

-według prezydenta Jelcyna wyniki referendum dają

Mu prawo do bardziej radykalnych kroków 21.09.1993r

Rozwiązuje parlament

-2.10.1993r „rozstrzelanie parlamentu” siłowe

Rozwiązanie konfliktu kończy trzyletni okres dwuwładzy

---