PRAWO BANKOWE-ogół przepisów prawnych dot. tworzenia i likwidacji banków, ich struktury organizacyjnej i zasad funkcjonowania oraz sprawowanego nad nimi nadzoru.

BANK-specyficzna instytucja finansowa; instytucja zaufania publicznego.

BANK-przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega na wyłącznie na udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków potrzebnych do sfinansowania kredytów.

ROLA BANKU: -udział w kreacji pieniądza, kreacja pieniądza bankowego przez b. komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych w danym banku lub w innym, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu. Środki utrzymane przez banki na rachunkach w B.C., a także gotówka przechowywana w ich skarbcach, stanowią płynne rezerwy b. Komercyjnych, zwane pieniądzem rezerwowym b. Centralnego czy bazą monetarną obiegu pieniężnego. Możliwość kreacji pieniądza bankowego przez banki komercyjne są więc ograniczone przez wielkość posiadanego pieniądza rezerwowego przez B.C., gdyż klienci mogą chcieć wykorzystać posiadane środki na rachunkach w b. Komercyjnym w formie gotówki bądź też przekazać je do innego banku.

-udział w społecznym podziale pracy: banki przyjmują wkłady i udzielają kredytów, co sprawia, że przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe nie muszą same szukać kredytodawcy czy kredytobiorcy, przejmują także szereg czynności usługowych, np. w zakresie obsługi obrotu pap. wart.

-dokonywanie alokacji i transformacji środków.

ROLA BANKU:

-płatnika(dokonywanie płatności w imieniu klientów)

-agenta(działanie w imieniu klienta w zakresie emisji pap. wart. i zarządzania własnością klientów)

-gwaranta(poparcie udzielane klientom w spłacie ich zobowiązań)

-pośrednika(dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty)

-instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju(regulowanie podaży pieniądza poprzez działanie B.C.

SYSTEM BANKOWY-obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Dopiero powstanie wielopoziomowego układu, złożonego z B.C. i banków komercyjnych, jest uznawane za podstawę do określenia systemu bankowego.

FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO:

-stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia

-zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami

-zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania rynkiem bankowym

-zapewnienie informacji cenowej

-stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania

System bankowy składa się z elementów o określonych właściwościach i określonych wzajemnych relacjach między tymi instytucjami. Elementami systemu b. Są banki komercyjne, inwestycyjne, uniwersalne i emisyjne banki.

Na rozwój systemu b. wywierają wpływ następujące czynniki: -porządek społeczny i gospodarczy, które określa społeczne wartości i cele gospodarcze

-struktura i wielkość popytu na usługi bankowe

-skłonność banków do innowacji

-regulacje prawne działań bankowych.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA BANKÓW

Bankiem kieruje Zarząd, któremu przewodniczy Prezes Zarządu banku. Dokładny zakres obowiązków członków Zarządu precyzuje statut banku. W praktyce w wielu bankach Prezesi odgrywają rolę decydującą. Zarząd banku jest kontrolowany przez Radę Nadzorczą, której musi regularnie udostępniać całą dokumentację. O wszystkich zasadniczych kwestiach dotyczących przyszłości banku decydują właściciele, czyli Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Zmiany w statucie banku, podział zysków za rok ubiegły, przyjęcie sprawozdań rocznych, zatwierdzenie planów rozwoju banku, mianowanie Rady Nadzorczej, zmiany w wysokości kapitału akcyjnego muszą być przyjęte przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Polityka kadrowa w banku jest realizowana przez Zarząd. Zwykle najważniejsze decyzje w tym zakresie podejmuje Prezes banku.

FUNKCJE BANKÓW W GOSPODARCE:

1.koncentruje kapitał-bank przekształca drobne oszczędności w wielkie inwestycje

2.transformacja pieniądza w czasie-większość pieniędzy jest składana w bankach na czas nieokreślony i na krótkie terminy; transformacja pieniądza w czasie polega na wykorzystywaniu przez bank depozytów złożonych na czas nieokreślony i krótkie terminy do operacji na dłuższe terminy.

3.realizacja rozliczeń finansowych między różnymi podmiotami życia gospodarczego.

OPERACJE BANKOWE(rodzaje):

1.pasywne(bierne)-operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank; w bilansie są one ujmowane w pasywach (źródła finansowania).Suma pasywów pokazuje, jak wielkimi środkami dysponuje bank w danym momencie. Polegają na gromadzeniu wkładów, emitowaniu pap. wart. i wykonywaniu innych czynności zmierzających do powiększania sumy środków znajdujących się w dyspozycji banku. Banki przeprowadzają je na własne ryzyko i na własny rachunek. Źródłem środków gromadzonych w ramach biernych operacji mogą być: -wkłady oszczędnościowe gospodarstw domowych

• lokaty terminowe przechowywane na rachunku bieżącym

• środki bieżące sfery budżetowej

• lokaty przyjmowane od innych banków

• kredyt refinansowy zaciągany w B.C.

• emitowanie obligacji i innych

• papierów wartościowych

2.Aktywne(czynne)-operacje szeroko rozumianego inwestowania pieniędzy,(czyli pozyskiwania majątku) przez bank. Polegają na wykorzystywaniu zgromadzonych środków do udzielania różnych kredytów i lokowania ich w korzystnych przedsięwzięciach. Przeprowadzane na własne ryzyko i na własny rachunek(lokaty międzybankowe, kredyty, pap. wart. należące do banku.

3.Pośredniczące-takie, w których bank odgrywa funkcję pośrednika między innymi czynnikami życia gospodarczego(rozliczenia pieniężne, prowadzenie rachunków bankowych, zakup i sprzedaż pap. Wart. Na zlecenie klienta.

OPERACJE POŚREDNICZĄCE (KOMISOWE)

OBRÓT KRAJOWY

OBRÓT ZAGRANICZNY

ROZLICZENIE PIENIĘŻNE KRAJOWE

HANDEL WALUTĄ I DEWIZAMI

-gotówkowo; za pomocą

• znaków pieniężnych

• czeków gotówkowych

• bankowe dowody wpłaty

-skup i sprzedaż pieniędzy zagranicznych

-bezgotówkowo; za pomocą

• poleceń przelewu

• czeków rozrachunkowych

• akredytyw

• kompensat

-czeków zagranicznych

-poleceń wypłaty

CZYNNOŚCI POWIERNICZE

INKASO FINANSOWE

-administrowanie papierami wartościowymi

-pieniędzy zagranicznych

-administrowanie funduszami

-weksli, czeków

-innych środków płatniczych

CZYNNOŚCI PARAFINANSOWE

OBSŁUGA FINANSOWA OBROTU TOWAROWEGO I USŁUGOWEGO

-konsultacje i doradztwo finansowe

-otwieranie, awizowanie i potwierdzanie akredytyw dokumentowych

-realizacja przedsięwzięć gospodarczych

OBSŁUGA DEWIZOWA LUDNOŚCI

-wynajem sejfów i skrytek

-obsługa rachunków walutowych

-inne

- obsługa rachunków turystycznych

CZYNNOŚCI POWIERNICZE

-administrowanie pap. wartościowymi

-administrowanie funduszami

CZYNNOŚCI PARA FINANSOWE

-konsultacje i doradztwo finansowe

-realizacja przedsięwzięć gosp.

-wynajem sejfów i skrytek

-inne

OPERACJE BIERNE
OBRÓT KRAJOWY	OBRÓT ZAGRANICZNY
EMISJA I SPRZEDAŻ PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
-biletów bankowych (dot. B.C.)	-certyfikatów depozytowych
-bony i obligacje skarbowe (B.C.)	-obligacji
-certyfikatów depozytowych	-listów zastawnych
-obligacji	-akceptów
-listów zastawnych	-innych pap. wartościowych
-akceptów
-innych pap. wartościowych
GROMADZENIE ŚRODKÓW NA RACHUNKU BANKOWYM
-bieżących	-bieżących (a vista)
	-terminowych
		-za wypowiedzeniem
	-czekowych
	-innych rachunkach
PRZYJMOWANIE FUNDUSZY INNYCH BANKÓW
OPERACJE CZYNNE
OBRÓT KRAJOWY	OBRÓT ZAGRANICZNY
UDZIELANIE KREDYTÓW
-krótkoterminowe dyskontowe lombardowe akceptacyjne akceptacyjno-rembursowe obrotowe inne	-kupieckie
-średnioterminowe kupieckie zaopatrzeniowe inwestycyjne inne	-zaopatrzeniowe
-długoterminowe zaopatrzeniowe inwestycyjne inne	-inwestycyjne
-z tytułu emitowanych kart kredytowych	-proeksportowe
	-celowe
	-finansowe
	-inne kredyty
LOKOWANIE WŁASNYCH I OBCYCH FUNDUSZY W FORMIE
-depozytów bankowych	-depozytów bankowych
-innych depozytów	-innych depozytów
INWESTOWANIE WŁASNYCH I OBCYCH
-udziałów w kapitale podmiotów gosp.	-udziałów w kapitale joint-ventures
-skupu pap .wartościowych biletów skarbowych certyfikatów depozytowych akcji obligacji	-skupu walorów zagranicznych
	-skup wierzytelności (factoring)

TRANSFORMACJA CZASOWA-bank pożycza pieniądze na określony czas i na własne ryzyko.

TRANSFORMACJA ILOŚCIOWA-bank oszczędności przekształca w kredyt, na własne ryzyko pożycza pieniądze.

BANK KOMERCYJNY-celem jego działania jest dążenie do zaspokojenia potrzeb podmiotów gospodarujących w zakresie usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do uzyskania zysku.

RYZYKO KREDYTOWE-oznacza niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie wypełni zobowiązań i warunków umowy, narażając kredytodawcę na powstanie straty finansowej. Dzieli się ono na:

-ryzyko aktywne,

-ryzyko pasywne

RYZYKO AKTYWNE-stanowi zagrożenie niespłacenia przez kredytobiorcę płatności kredytowych (rat kapitałowych i odsetek) w ustalonym w umowie kredytowej wysokości i terminie. Ryzyko kształtowane przez bank.

RYZYKO PASYWNE-oznacza zagrożenie wcześniejszego niż wynika to z umowy, wycofania przez klienta zdeponowanych środków lub zagrożenie nie uzyskania kredytów refinansowych od instytucji finansowych.

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM składa się z następujących elementów:

1.identyfikacja ryzyka

2.jego oszacowanie

3.akceptacja i limitowanie ryzyka

4.ochrona i zabezpieczenie się przed negatywnymi skutkami ryzyka

5.kontrola ryzyka

6.pokrywanie kosztów ryzyka

7.zastosowanie działań doraźnych lub ostatecznych(restrukturyzacja kredytu, windykacja).

OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

Podstawowym elementem systemu zarządzania indywidualnym ryzykiem kredytowym jest ocena zdolności kredytowej, która w istocie rzeczy determinuje wiele innych pociągnięć decyzyjnych banków komercyjnych. Ocena zd. Kredytowej jest zasadniczym składnikiem czynności monitoringowych oraz związanych z pokrywaniem kosztów ryzyka (polityka stopy procentowej, prowizji, opłat kredytowych, tworzenie rezerw celowych, prócz tego determinuje podjęcie działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych mających na celu odzyskanie kapitału i należnych bankowi korzyści kredytowych.

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA-to zdolność do terminowego i kompletnego wypełnienia zobowiązań oraz warunków umowy kredytowej.

PODSTAWOWE KATEGORIE ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ:

1)zd. kredytowa pod względem formalnoprawnym zdolność klientów do podejmowania czynności prawnych, w tym do zawierania umów kredytowych. Wiarygodność prawna oznacza zdolność prawną do wejścia w stosunki umowne z bankiem,

2)zd. Kredytowa pod względem merytorycznym, tj wiarygodność ekonomiczna kredytobiorcy

-personalny

-ekonomiczny

ad.1)Na ocenę wiarygodności ekonomicznej z personalnego punktu widzenia składa się badanie elementów determinujących zaufanie do osoby kredytobiorcy i charakter, stan cywilny, stan majątkowy, reputacja, kwalifikacje zawodowe, doświadczenie, lojalność, solidność, itd.

Ad.2)Ekonomiczne aspekty oceny merytorycznej zd. Kredytowej sprowadza się do analizy sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy oraz jakości zabezpieczeń prawnych kredytu.

KREDYTY

Kredyt jest nieodzownym elementem życia gospodarczego. Instytucjami zajmującymi się udzielaniem kredytów są wyłącznie banki. Udzielenie kredytu poprzedzone jest nie tylko b. wnikliwą analizą finansową, ale też analizą opartą nawet na czysto subiektywnej ocenie i wyczuciu inspektora kredytowego.

FUNKCJE KREDYTÓW:

-emisyjna (wprowadzenie pieniądza do obiegu)

-dochodowa

-rozdzielcza (za kredytem idzie dochód oraz popyt na określone dobra)

-interwencyjna (kiedy kredyt jest wykorzystywany jako narzędzie realizacji celów polityki ekonomicznej państwa)

RODZAJE KREDYTÓW:

-wg okresu kredytowania

• krótkoterminowe (okres spłaty do 1 roku)

• średnioterminowe (od 1 do 3 lat)

• długoterminowe (ponad 3 lata)

-wg przedmiotu

• obrotowe (powiązane z finansowaniem bieżącej działalności gospodarczej)

• inwestycyjne (powiązane z odtwarzaniem i rozszerzaniem zasobu środków trwałych, z zakupem lub budową zakładów produkcyjnych lub usługowych, z modernizacją

• technologii)

KRYTERIUM PODZIAŁU	KREDYTY
odbiorca	-dla gospodarstw domowych -dla podmiotów gospodarczych
okres, na jaki są udzielane	-krótkoterminowe (do 1 roku) -średnioterminowe (do 5 lat) -długoterminowe (powyżej 5 lat)
rodzaj waluty	-złotowe -w walutach obcych
przedmiot kredytowania	-obrotowe (przyznaje się na finansowanie części aktywów obrotowych np. zapasów) -inwestycyjne (stanowią z reguły źródło finansowania nakładów inwestycyjnych związanych z realizacją inwestycji)
forma zabezpieczenia	-hipoteczne -lombardowe -inne
forma	-w rachunku bieżącym (jest udzielany klientom posiadającym rachunek bieżący w banku z reguły nie krócej niż 6 miesięcy i regularnie zasilany, udzielany jest najczęściej na zwiększenie płynności płatniczej przedsiębiorstwa) -w rachunku kredytowym (jest to kredyt, którego uruchomienie następuje po otwarciu osobnego rachunku, tzn. ”rachunku kredytowego”) -dyskontowy (polega na wykupie przez bank weksla przed terminem jego płatności) -akceptacyjny (jest umową, przez którą bank zobowiązuje się do akceptowania ciągnionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnią) -fatoring (jest to rodzaj kredytu związany ze skupem faktur) -leasing

Kredyty przyznawane są na podstawie wniosku kredytobiorcy o udzielenie kredytu. Każdy wniosek powinien zawierać następujące elementy:

• kwota kredytu,

• przeznaczenie kredytu,

• przewidywany okres spłaty,

• dane dot. kredytobiorcy.

Do wniosku kredytobiorca dostarcz dokumenty założycielskie oraz dokumentację finansową, jak również niezbędne informacje dot. planowanego przedsięwzięcia, na które klient chce przeznaczyć w całości lub w części wnioskowane środki. Wnioski są sprawdzane przez pracowników banku pod względem formalnym, tzn. czy zawierają wszystkie niezbędne informacje oraz czy została dołączona przez klienta niezbędna dokumentacja. Dopiero wniosek z kompletem dokumentów może być wpisany do rejestru wniosków i przyjęty przez bank do analizy.

Banki udzielają kredytów klientom posiadającym zdolność kredytową, przez którą rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Bank może udzielić kredytu osobom nie posiadającym zdolności kredytowej, pod warunkiem ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia kredytu i przedstawienia programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - wg oceny banku- - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie. Zobowiązanie kredytobiorcy dot. należności przyszłych, dlatego dla banku b. Ważne jest przeprowadzenie analizy zdolności kredytobiorcy do spłaty kredytu w terminach jego spłaty. Służy do tego m.in. tzw. „business plan” obejmujący prognozy działalności w trakcie okresu kredytowania.

ZABEZPIECZENIE ZWROTNOŚCI KREDYTU

Formę zabezpieczenia kredytu ustala bank w negocjacjach z kredytobiorcą, biorąc pod uwagę rodzaj, wysokość oraz okres spłaty kredytu, a także jego stan majątkowy oraz status prawny. Zabezpieczenie prawne zwrotności kredytu zapewnia bankom uprzywilejowaną pozycję w dochodzeniu jego wierzytelności od kredytobiorcy w przypadku jego niewypłacalności lub likwidacji.

-osobiste (odpowiada całym swoim majątkiem -kaucja, blokata środków pieniężnych, poręczenie wg prawa cywilnego, weksel własny in blanco, poręczenie wekslowe, gwarancja bankowa)

-rzeczowe (wierzyciel egzekwuje swoje roszczenia z zastawionych rzeczy lub praw majątkowych-zastaw, hipoteka).

UMOWA KREDYTOWA I MONITORING KREDYTU

Umowa kredytowa jest podstawowym dokumentem, na podstawie którego wypłacany jest kredyt i rozstrzygane są spory między stronami(bankiem i kredytobiorcą). W umowie regulowane są wszystkie sprawy dot. kredytu, minimalna wysokość, oprocentowanie, prowizja, zabezpieczenia, sposób spłaty, wysokość odsetek umownych w przypadku opóźnień w spłacie, itp. Do umowy jest dołączony regulamin kredytowy banku. Ostatnim etapem procedur kredytowych jest MONITORING KREDYTU. Inspektor nadzoruje nie tylko spłaty, a także kredytobiorcę. W przypadku, gdy zaobserwuje jakieś problemy, natychmiast przeprowadza szczegółową inspekcję i alarmuje kierownictwo pionu kredytowego.

1.monitoring bieżący (kontrolowanie racjonalności wydawania środków, analizowanie dokumentów finansowych),

2.monitoring okresowy - realizowany raz na jakiś czas.

Jeśli bank uzna za konieczne, może wypowiedzieć kredyt i zażądać zwrotu pożyczonych sum.

KREDYT POD OBSERWACJĄ:

-spłata opóźniona powyżej 7 dni,

-spłata opóźniona od 7-13 dni

-spłata powyżej miesiąca, tzw. kredyt poniżej standardu

-spłata 3-6 miesięcy, tzw. kredyt wątpliwy

-powyżej 6 miesięcy, tzw. kredyt stracony.

6

bankowość ania woźniak

---