PROJEKT EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

„Fascynujący świat przyrody”

Opracowała:

mgr Bożena Zawistowska

wychowawca świetlicy

Zespół Szkolno-Przedszkolny

im. Mikołaja Kopernika

w Nowej Wsi

Wstęp

W dobie szybkiego rozwoju cywilizacji coraz większego znaczenia nabiera konieczność ochrony środowiska i promowania zdrowego stylu życia. Postępująca degradacja środowiska naturalnego powoduje, że ochrona naturalnych dóbr naszej Planety oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody staje się sprawą wszystkich jej mieszkańców. Wszyscy ludzie muszą mieć świadomość, że bogactwa przyrody należy wykorzystywać mądrze, tak, żeby starczyło ich dla przyszłych pokoleń, w myśl pięknego hasła ekologów: „My nie otrzymaliśmy Ziemi od naszych przodków, my ją pożyczyliśmy od naszych dzieci”.

Edukację ekologiczną należy rozpocząć od najmłodszych lat, gdyż małe dzieci nie mają jeszcze wykształconych przyzwyczajeń, przejawiają dużą plastyczność umysłu i wtedy możemy kształtować ich postawę zgodną z etyką ekologiczną. Zadaniem nauczycieli i wychowawców jest stwarzanie dzieciom takich sytuacji, aby mogły podejmować konkretne działania na rzecz środowiska i dzięki temu zmieniać swój stosunek do otaczającej przyrody.

Charakterystyka projektu

Projekt edukacji ekologicznej przeznaczony jest do realizacji na pierwszym etapie kształcenia, w klasach 0-III w świetlicy szkolnej. Treści programowe zostały podzielone na trzy bloki tematyczne: Bogactwo lasu, W krainie ptaków oraz Ochrona środowiska. Treści zawarte w projekcie mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane wg potrzeb. Blok tematyczny „ W krainie ptaków” jest kontynuacją ubiegłorocznego projektu „Ptaki-skrzydlaci sprzymierzeńcy”, który cieszył się dużym zainteresowaniem wśród dzieci. Stanowi on jednak odrębną całość, ma charakter otwarty, mogą więc w nim uczestniczyć również te dzieci, które w roku ubiegłym nie brały udziału w zajęciach przyrodniczych.

Projekt zawiera cele edukacyjne, metody i formy ich realizacji, treści programowe, sposoby realizacji projektu, przewidywane osiągnięcia ucznia oraz metody ich oceny. Wycieczki będą się odbywały wspólnie z wychowawczynią kl. IIb realizującą projekt edukacji ekologicznej, pt. „Mali miłośnicy przyrody”.

Cele edukacyjne kształcenia i wychowania ekologicznego:

• Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą;

• Kształtowanie szacunku dla przyrody i jej piękna;

• Rozwijanie i kształtowanie świadomości ekologicznej;

• Ukazywanie zależności stanu środowiska od działalności człowieka;

• Kształtowanie u uczniów postawy zaangażowania w problemy ochrony środowiska przyrodniczego;

• Wzbogacenie wiedzy dzieci na temat wybranych gatunków ptaków;

• Wykształcenie umiejętności obserwacji najciekawszych zjawisk związanych z ptakami;

• Rozwijanie umiejętności pozyskiwania wiedzy z różnych źródeł;

• Rozwijanie wyobraźni i twórczej ekspresji.

Metody realizacji:

• Obserwacje bezpośrednie;

• Praca z materiałem źródłowym (encyklopedie, atlasy, albumy, filmy edukacyjne DVD, płyty CD, Internet);

• Metody słowne (pogadanki, opowiadania, wiersze);

• Metoda ćwiczeniowa (zabawy, konkursy, krzyżówki, gry dydaktyczne);

• Działania praktyczne (prace plastyczne, działalność dzieci- uprawa roślin, fotografowanie, prowadzenie dzienniczka przyrodnika);

• Metody twórczej ekspresji;

• Wycieczki, spacery.

Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.

Czas realizacji:

Rok szkolny 2010/2011 (70 h)

Harmonogram działań

1. Bogactwo lasu- 25h (wrzesień, październik, listopad)

2. W krainie ptaków-25h (grudzień, styczeń, luty)

3. Ochrona środowiska-20h (marzec, kwiecień, maj)

Tematyka zajęć i sposoby realizacji

1. Bogactwo lasu

1. Znaczenie lasów w środowisku przyrodniczym

• Funkcje lasu, cechy poszczególnych warstw lasu, roślinność i zwierzęta leśne, różnice między borem a lasem, biologiczny sens spadania liści, łańcuch zależności pokarmowych w lesie;

• Główne rodzaje lasów na świecie (lasy strefy umiarkowanej, lasy tropikalne, tajga, sawanna).

2. Ochrona lasów w Polsce

• Formy ochrony lasów w Polsce (parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody);

• Niebezpieczni wrogowie lasów (pożary, kwaśne deszcze, zwierzęta pasożytnicze, rośliny pasożytnicze).

Sposoby realizacji:

• Spacer do pobliskiego lasu (ścieżka edukacyjna w Nowej Wsi, szukanie pomników przyrody w najbliższej okolicy) ;

• Praca z materiałem źródłowym (encyklopedie, albumy, atlasy przyrodnicze i geograficzne);

• Prowadzenie „ Dzienniczka przyrodnika”;

• Wycieczka do największego w regionie Kampinoskiego Parku Narodowego - spotkanie z leśnikiem;

• Oglądanie filmów edukacyjnych ( DVD) „Leśna wycieczka”, „Był sobie las, czy będzie las”;

• Wykonanie pracy plastycznej „Jesienne inspiracje”- wyklejanka z liści.

Przewidywane osiągnięcia:

• Dziecko wie, jakie funkcje pełni las;

• Umie nazwać warstwy lasu i wie, jaka roślinność i zwierzęta są charakterystyczne dla poszczególnych warstw;

• Ma świadomość, że w zależności od klimatu i rejonu świata istnieją różne rodzaje lasów;

• Rozpoznaje podstawowe gatunki roślin i zwierząt leśnych;

• Zna formy ochrony lasów w Polsce;

• Rozumie potrzebę racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody;

• Potrafi nazwać i wskazać obszary chronione w najbliższej okolicy;

• Wie, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze, jaki jest ich wpływ na drzewa iglaste;

• Zna zasady zachowania się w lesie;

• Potrafi tworzyć proste łańcuchy pokarmowe.

II. W krainie ptaków

1. Ptaki dostojne - paw, łabędź, bocian, flaming.

2. Ptaki przystrojone w najpiękniejsze kolory - papuga, tukan, rajski ptak, koliber.

3. Powietrzni łowcy - orzeł, sowa, sokół, jastrząb.

4. Ptaki nieloty - pingwin, struś.

Sposoby realizacji:

• Wycieczka do ptaszarni w Ogrodzie Zoologicznym ;

• Wycieczka do Łazienek Królewskich w Warszawie;

• Praca z materiałem źródłowym (encyklopedie, albumy, atlasy przyrodnicze);

• Prezentacje multimedialne, Internet;

• Wiersze, opowiadania, przysłowia, porzekadła, ciekawostki o ptakach;

• Gra dydaktyczna „Ptaki i ich środowisko”;

• Konkurs plastyczny „Rajski ptak”- technika dowolna.

• Prace plastyczne „Paw” lub „Pingwin”- orgiami, „ Pawie oczko”- ozdoba choinkowa.

Przewidywane osiągnięcia:

• Uczeń wie, jaką pozytywną rolę spełniają ogrody zoologiczne i rozumie zagrożenia dla zwierząt wynikające z przebywania w nich;

• Wie, jak należy zachowywać się w ZOO i w parku miejskim;

• Rozróżnia ptaki na zdjęciach i podczas bezpośredniej obserwacji;

• Potrafi wymienić nazwy kilku ptaków drapieżnych, ptaków nielotów, ptaków najpiękniej ubarwionych;

• Wie, że pióra to jedyna cecha, która odróżnia ptaki od innych zwierząt;

• Umie opisać wygląd niektórych ptaków biorąc pod uwagę ich cechy charakterystyczne;

• Ma świadomość, że są ptaki, które żyją wyłącznie w niektórych miejscach kuli ziemskiej;

• Wie, czym zajmuje się ornitolog;

• Rozumie sens przysłów, porzekadeł i symbolikę związaną z ptakami.

III. Ochrona środowiska

1. Woda to skarb.

• Znaczenie wody w przyrodzie, życiu człowieka i zwierząt.

• Sposoby racjonalnego gospodarowania wodą w domu i w szkole.

• Przyczyny i rodzaje zanieczyszczeń wody.

2. Śmieci mniej , Ziemi lżej!

• Dzikie wysypiska śmieci w naszej okolicy i ich wpływ na środowisko i na człowieka.

• Sposoby segregowania odpadów.

• Powtórne wykorzystywanie odpadów, unieszkodliwianie śmieci niebezpiecznych.

3. Zanieczyszczenia powietrza.

• Źródła emisji zanieczyszczeń powietrza.

• Wpływ zanieczyszczonego powietrza na drzewa iglaste i zdrowie człowieka.

• Znaczenie wykorzystania alternatywnych źródeł energii w celu zmniejszania zanieczyszczenia powietrza (np. program instalowania kolektorów słonecznych w gminie Michałowice).

Sposoby realizacji:

• Spotkanie z ekologiem ;

• Wycieczka do kina interaktywnego na zajęcia pt. „ Przełącz się na ekologię”;

• Praca z materiałem źródłowym (encyklopedie, albumy, atlasy przyrodnicze);

• Akcja „ Pamiętajmy o ogrodach”- zazielenianie otoczenia szkoły samodzielnie wyhodowanymi roślinami;

• Prezentacja filmu DVD „Czy zasypią nas śmieci?” (Studio Filmów Edukacyjnych- Nauka) oraz „ Kropelka- Przygody z wodą” (VCD);

• Rebusy, krzyżówki, plątaninki, rozsypanki;

• Konkurs wiedzy przyrodniczej;

• Burza mózgów „ Pomysły na oszczędzanie wody”;

• Giełda pomysłów „ Jak unikać zaśmiecania środowiska?”;

• Praktyczne ćwiczenia segregowania odpadów- zestaw Separating and Recykling.

Przewidywane osiągnięcia:

• Uczeń wie, czym zajmuje się ekolog i na czym polega ochrona środowiska;

• Zna sposoby oszczędzania wody;

• Uświadamia sobie znaczenie segregacji śmieci;

• Wie, jakie działania pozwolą uniknąć zaśmiecania środowiska i zanieczyszczania powietrza;

• Potrafi wskazać różne możliwości wykorzystania odpadów.

Propozycje oceny pracy uczniów

-obserwacja pracy uczniów na zajęciach (aktywność, zaangażowanie),

- konkursy,

- analiza prac uczniów,

- obserwacja zachowania się i postaw uczniów w środowisku naturalnym.

Ewaluacja projektu:

1. Po zrealizowaniu kolejnych bloków tematycznych uczniowie oceniają zajęcia z ekologii (np. zaznaczają na skali ocenę atrakcyjności zajęć).

2. Konkurs wiedzy przyrodniczej.

3. Dyplomy „Miłośnika przyrody” dla uczestników projektu na koniec zajęć.

Literatura:

Pozycje książkowe:

Banaszak M., Przyroda polski - pytania i odpowiedzi, Wydawnictwo Podsiedlik-Ranikowski i Spółka, Poznań 2000.

Baukobza L., Moulinier A., Zwierzęta, przeł. z francuskiego K. Deryło, Wydawnictwo Paweł Skokowski, Lublin 2000.

Bramwell M., Ptaki - powietrzni łowcy, przeł. z j. angielskiego T. Stawarczyk, Wydawnictwo Wiedza i życie, Warszawa 1991.

Burnie D., Wielka ilustrowana encyklopedia przyrody, Wydawnictwo Samp, Warszawa 2006.

Czapczyk P., Zwierzęta chronione w Polsce, Wydawnictwo Publicat,
Warszawa 2007.

Dreyer W., Las - rośliny i zwierzęta, Wydawnictwo Mulico, Warszawa 1999.

Eynard H., Las - odkrywanie świata, przeł. z. j. francuskiego E. Orłowska, Wydawnictwo Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk - Inwestycje, Warszawa 2002.

Fardon J, Szkolna encyklopedia, przeł. z j. angielskiego W. Kupis et al., Wydawnictwo Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk - Inwestycje, Warszawa 2004.

Feltwell J., W świecie zwierząt, przeł. z j. angielskiego K. Gawłowski, Wydawnictwo Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1990.

Gaff J., Ganeri A., Greenwood R., Ciekawe dlaczego- Księga Przyrody, Wydawnictwo Olesiejuk Sp. z o.o., Ożarów Mazowiecki 2009.

Małachowski K. Gospodarka a środowisko i ekologia, CeDe Wu. Wydawnictwa Sp. z o. o., Warszawa 2007.

Miedzińska E., Atlas zwierząt dla dzieci, Wydawnictwo Podsiedlik-Ranikowski
i Spółka, Poznań 2001.

Pawłowska A. (red.), Zwierzęta - Ilustrowana biblioteka wiedzy,
Wydawnictwo Arti, Warszawa 2008.

Stępczak „ Ochrona i kształtowanie środowiska”, WSiP. Warszawa 1987.

Teodoru R., Gaff J. Charman A., Ciekawe dlaczego- Księga zwierząt, Wydawnictwo Olesiejuk Sp. z o. o., Ożarów Mazowiecki 2009.

Umiński T. Ekologia, środowisko, przyroda, WSiP, Warszawa 1999.

Witryny internetowe:

b. d., http://www.bocian.org.pl

b. d., http://www.ptaki.info

www.zoo.waw.pl

Kampinoski Park Narodowy, http://www.kampinoski-pn.gov.pl

Leśny wortal edukacyjny. Las Rysia - eRysia, http://www.erys.pl

Witryna Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, http://www.lp.gov.pl/edukacja/polskie_lasy

---