UKŁAD LIMFATYCZNY Składa się z: centralnych narządów limfatycznych (grasica, szpik),
obwodowych narządów limfatycznych(śledziona, węzły limfatyczne) limfocytów krwi i limfy oraz rozsianych (w tk. łączn. wł. jako pojedyncze kom lub zgrupowania jako grudki limfatyczne, migdałki, kryptokępki, kępki Peyera i w nabłonkach) naczyń limfatycznych i limfy
limfocyty B - reakcja typu humoralnego- wytwarzanie przeciwciał
limfocyty T - reakcja typu komórkow- wytwarzanie cytokin- interleukin i cytotoksyczność w stosunku do innych kom
limfocyty NK - zdolność do spontanicznego zabijania kom nowotworowych
kom prezentuj antygeny- kom dendrytyczne i inne kom tk łącz właśc biorące udział w reakcjach immunologicznych
antygeny - obce dla organizmu makrocząst np.: białka, glikoproteiny, wielocukry, kwasy nukleinowe
odporność - stan gotowości org. do unieszkodliwienia antygenu, reakcja limfocytów- odpowiedź immunolog
kom immunologicznie kompetentne - kom. rozpoznające i unieszkodliwiające antygeny
ODPORNOŚĆ NIESWOISTA (wrodzona) doraźna i szybka obrona, np. tkanki skóry-naskórek,błony śluzowe- bariera mechaniczna, ruchome rzęski, śluz
>mechanizm zapalenia - na pow kom nabł, tucznych dendrytycznych, makrofagów i neutrofili są receptory PRR (TLR, NLR, RLH rozpoznają budowę cząst patogenów-PAMP i odróżniają je od kom gospodarza): związanie, aktyw czynników transkrypcji, aktywacja genów, translacja śmierć kom lub synteza peptydów i białek (defensyn, cytokin)
>Defensyny- ludzkie antybiotyki - peptydy, wbudowują się w ścianę bakterii i grzybów i czynią ich bł. przepuszczalnymi i powodują ich śmierć
>Cytokiny zapalne - wyzwalane prozapalnych i przeciwzapalnych reakcji w mechanizmie zapalenia (TNF, IL-1, IL-6)
>Lizozym - enzym rozkładający ścianę kom. bakteryjnych
>białka dopełniacza - pdobnie jak defensyny i lizozym
ODPORNOŚĆ SWOISTA (nabyta) głównie limfocyty Tαβ i limf B, rozpoznawanie milionów obcych cząst w sposób wysoce swoisty, mechanizmy rozwijają się wolno, rozpoznanie i prezentacja antygenów limfocytom przez kom. prezentujące antygeny, proliferacja limfocytów i podejmowanie przez nie funkcji: wytwarzanie przeciwciał cytokin itp
→odpowiedź immunologiczna hummoralna- limfocyty B- wytwarzają przeciwciało przeciwko antygenowi, który pobudził ich produkcję, rozpoznają antygeny za pomocą receptorów immunoglobulinowych BCR
→odpowiedź immunologiczna komórkowa - limfocyty T - receptory TCR
GLIKOPROTEINY TRANSBŁ- receptory zdolne do wiązania antygenów, np. CD- gronka różnicowania pojawiające się w bł limf w czasie różnicowania kom, CD4 - limfocyty T pomocnicze, CD8 - limfocyty T cytotoksyczne,
CD19 - limfocyty B, CD56 - limfocyty NK, CD95 - wzbudza apoptozę
Limfocyt B: receptory dla: Fc IgG, C3 dopełniacza, immunoglobulinowe Igα,β,γ (rozpozn antyg, aktyw kom) mogą wiązać bezpośrednio duże cząst niekt antyg bakteryjnych, ale nie mogą wiązać mniejszych cząst antygenów
Limfocyt T: receptory dla: TCR, CD4 lub CD8, CD3 i in, oraz dla FcIgG (rozpoznaw antygenu, aktyw limf T, ułatwiają rozpoznaw antygenu, HIV-AIDS zakażają kom mające CD4, udział w niszczeniu kom docelowych, aktyw limf B i T) nie mają właściwości bezpośredniego wiąz antygenów i aktywacji w ten sposób
Limf NK: recept dla: CD56, dla Fc IgG (CD) chemotaksji (wiążą i fagocyt kompl antyg-przeciwc, wywoł chemotaksję)
komórki prezentujące antygeny - poddają obróbce antygeny tak, aby mogly zostać związane z limfocytami B I T
limfocyty dziewicze - nie zetknęły się z antygenem
glikoproteiny układu MCH- geny głównego układu zgodności tkankowej, znajdujące się w 6.chromosomie, istnieją MHCI i MHCII- ludzkie geny leukocytarne HLA I i II
MHCI- na powierzchni wszystkich kom jądrow, niewiele na erytrocytach, odrzuc przeszczepów, niszcz kom. zakażonych przez limf Tcytotoks bo MHCI + antygen i mikroglobulina β2 są exponowane na zew
działanie: białko wirusa ubikwitynowane i rozłożone na peptydy> transport do zbiorników SER> połączenie z MCH klasy I + peptydy antygenowe + mikroglobulina β2, kompleks do AG i za zew. bł. kom.> zawiązanie z limf. Tcytotoks
MHC II i kom dendrytyczne- wyspecjalizowane do prezentacji antygenów, liczne w skórze, ścianie przew oddech, narządach limfat obwod, liczne wypustki, kilka receptorów TLR które mogą wiązać PAMP> endocytoza cząstek białka antygenow do endos wczes> aktyw i wędrówka do narząd limfat obwod> rozkład antyg i eksponow obcego peptydu
ODPOWIEDŹ IMMUNOLOG HUMORALNA -biorą udział limf. B
Limfoc B: powstają i różnicują się w szpiku kostnym gdzie wiążą się z kom zrębu co zmienia ich genom> powstanie prolimfocytów B> niedojrzałych limf B- eksponują glikoproteiny IgM i potem IgD> dojrzałe limf B dziewicze> migracja z krwią i limfą do narz limfat obwod>zetknięcie z antygenem i aktywacja> proliferujące centroblasty> centrocyty> kom plazmatyczne lub pod wpływem limf T pomoc i kom dendryt powstają limfocyty B pamięci
glikoproteiny swoiste dla limf B: CD19, CD21, CD22, CD40, CD72, mają na swojej pow ok 100 tys cząst przeciwciał (Ig)-często nazywane BCR , obok każdego Ig jest kompleks białk: Igα, Igβ, Igγ- przekazują sygnał od Ig do leżących pod bł enzymów- kinazy tyrozynowej(rozpocz. kaskadę fosforylacji białek, transkrypcję i syntezę przeciwciał) i fosfolipazy C(wytwarza informator II rząedu - trifosforan inozytolu - zwiększa stęż. Ca2+ i aktywuje kinazy białkowe),
>kom plazmatyczne- nie oddziałują ani z antygenami ani z limf T, produkują przeciwciała
>3 etapy OIH: 1.rozpoznanie antygenu i aktywacja limf. - wiązanie antygenu przez Ig (np CD40)i przekazywanie sygnału za pośrednictwem kompleksu Igα, Igβ, Igγ do enzymów pod bł(kinaza tyrozyn i fosfolip C) 2.proliferacja limf- przez bezpośrednie wiązanie antygenu z Ig lub za pośrednictwem limf T 3.podjęcie funkcji przez limf B- synteza przeciwciał
epiptop - miejsce wiąz przeciwc- antygen ma duże cząsteczki i powtarzaj się E. wtedy limf B mogą go łatwo związ z Ig
kom. prezentujące antygeny- limfoc B wiążące z Ig mniejsze antygeny endocytujące je do endos wczesn i późn> antygen cięty na peptydy i wiąże się z MHC II> kompleks exponowany na zew i prezentowany limf T które zaczynają wydzielać interleukiny przekształcające limf B w limfoblasty zdolne do proliferacji- reakcja blastyczna
immunosupresja- tłumienie odpowiedzi immunolog, np przez hamowanie proliferacji limfoblastów
klon kom- kom powstałe w wyniku proliferacji, identyczne z limfocytem wyjściowym aktywowanym antygenem
PRZECIWCIAŁA Inaczej- immunoglobuliny, są to glikoprot wiąż się z antygenami, syntetyzow przez limfocyty B i kom plazmat, ma kształt litery Y i 4 łanc polipeptyd (2lekkie L i 2ciężkie H), ma frag Fab wiążące antygen (na L i H) i fragm Fc-dający się krystalizować (na łańc H) Jest 5 klas: G, A, M, D, E, nazywa się je przeciwciałami poliklonalnymi
>IgG- najliczniejsze ok 75% Ig surowicy krwi, przez fragm Fc może wiązać się z makrofagami, granulocytami oboj i kwasochł oraz z limf NK, zdolność aktywowania dopełniacza(gr>20białek surowicy, które powod lizę bakterii i innych kom), jedyna Ig przenikająca przez łożysko- zapewnia odporność noworodkowi
>IgM- ok 10% Ig surwicy, przez frag Fc wiąże się z limfocyt, produkowana jako pierwsza w ż osobniczym przez limf B niepobudzone przez antygeny, w przebiegu niekt chorób np makroglobulinemii jest nazywana makroglobuliną
>IgA- mało w surowicy, głowne Ig wydzielin przew pokar, oddech, ukł mocz-płciow- w ślinie, łzach, mleku, śluzie, zapobiega namnaż się bakterii, w płynach wyst jako dimer(dimeryzacja w kom plazmat> transcytoza do światła)
>IgE- wiąże się z recept pow kom tucznych i granuloc zasadochł i występuje gł jako Ig cytofilne, po związaniu antygenu powoduje uwalnianie histaminy i syntezę i uwalnianie leukotrienów i prostaglandyn co daje objawy alergii
>IgD- wspólnie z IgM jest w bł kom wielu limf B, jako jedno z pierwszych w ż osobn
Odpowiedź immunologiczna komórkowa (OIK)- limfocyty T(Tαβ ok 90% i Tγδ ok 10%)
LIMF Tαβ- różnicowane w grasicy, ok 20 tys glikoproteiny TCR o konfiguracji α i β, w pobliżu TCR jest glikoprot CD3- obie przekaz sygnał o związaniu antygenu do kinazy tyrozyn cytoplazmy 3etapy: 1.Rozpoznawanie antyg I aktywacja, 2.Proliferacja kom, 3.Podjęcie swoistych funkcji komórek
>Limf T pomocn (Th)- mają w bł kom dodatk glikoprot CD4 (oprócz TCR i CD3), reagują na antygen pośrednio wytwarzając cytokiny, interleukiny i limfokiny (aktyw kom, pobudz do prolifer), istnieją Th1 i Th2
>Limfocyty T cytotoksyczne(Tc)- mają dodatk glikoprot CD8, za pomocą TRC I CD8 wiążą się z receptorami MHC I i niszczą zarażoną komórkę, wyróżnia się limf T regulatorowe(Treg inaczej Tsupresorowe)-tłumią odpowiedź
>Limfocyty T regulatorowe- tłumią odp.immunologiczną oraz mają CD8
>Limfocyty NK- duże Ø>15μm, ok10%we krwi, w cytopl lizosomy, mają glikoprot bł CD56 i receptory dla frag Fc przeciwciał, niszcz kom przez nie zależy od antyg- jest spontaniczne, wiążą się za pomocą recept z kom (tak jak Tc) i wydziel białka- perforynę i proteazy oraz TNF- czynnik martwicy nowotworów
LIMF Tγδ- mają na pow TCR których łańcuchy mają konfig γ i δ, prekursory w szpiku skąd przedostają się do grasicy potem do ściany przew pokarm, oddech, naskórka i grasicy, w jelicie występują jako kryptokępki, w ż embrion są wcześniej niż Tαβ, szczególnie wydatne w nabłonkach, mają na pow ligandy dla recept- białek szoku termicznego (wytwarzanych przez nabłonki pod wpływem stresu wywoł uszkodz DNA przez zakażenie lub proces nowotwor), mają receptory dla cytokin wydziel przez kom nabłonka które w ten sposób regulują czynność limfocytów, Tγδ wydzielają cytokiny przyśpieszające gojenie się nabłonków uszkadzanych przez infekcje
UKŁAD LIMFATYCZNY- pochodzi z mezodermy(naczynia, zrąb, miąższ), oprócz zrębu grasicy- z nabł endodermaln
LIMFOCYTY TKANKI ŁĄCZNEJ I NABŁONKOWEJ
MALT- tk limfat bł śluz- układ czynnościowy złożony z: limfoc B i kom plazmat-(w tk łącz bł śluzowej), Tc i NK-(w nabł), i kom dendrytycznych, po zetknięciu z antyg kom dendryt wędrują z limfą/krwią do węzłów limfat i/lub śledziony gdzie prezentują antygeny limfocytom które rozmnażają się i: Limfocyty B wracają do błon śluzowych I różnicują się do komórki plazmatycznych które wydzielają IgA I IgM, które: -działają bakteriostatycznie -powodują aglutynację bakterii -zapobiegają adhezji i wnikaniu bakterii do nabłonka -neutralizują toksyny bakteryjne
GRUDKI LIMFATYCZNE (samotne, skupione)-limfocyty B, T, kom plazmat, makrofagi, fibroblasty, kom dendrytycz, brak torebki łącznotkank, zrębem tk łącz luźna, wyróżnia się części: środkową-ośrodek rozmnażania, dużo limfoblast- (proliferujące limfocyty, jasne jądra, dużo cytopl, luźno ułożone), jasna rozrzedz strukt obwodową- dużo upakow małych limfocyt o silnie zabarw jądrach, ciemna zbita struktura limfoblasty=centroblasty, limfocyty=centrocyty
MIGDAŁKI: gł limf B, mało limf T, kom plazmat, tuczne, granulocyty, makrofagi, zgrupowania grudek limfat w bł śluz, są otoczone tk łączną właściwą i nabłonkiem, wyróżnia się: M. gardłowy, językowy, podniebienne, trąbkowe, określa się je jako NALT- tk limfat nosa, znajdują się w obrębie jamy nosowo-gardłowej i tworzą tzw. pierścień Waldeyera
>Krypty- rodzaj bruzd wytwarz przez nabł wnikający w głąb- wzdłóż krypt leżą grudki limfat, brak K. w gardłowym
>Komórki M- są w nabł, w odróżnieniu od innych kom nabł mają na pow małe fałdy a nie mikrokosmki, są miejscem przenikania przez nabł patogenów (wirusy endocytowane przez K.M, transcytoza przez cytopl, uwalnianie do tk łącz)
>M. podniebienne- między podnieb miękkim a łukami podnieb-gardł, pokryte w-warst nabł płas nierogow- tworzy 10-20 krypt gdzie jest nieciągły, obficie nacieczony limfoc, światło krypt ma złuszcz kom nabł, limfoc, granuloc i bakterie
>M. językowe- u nasady języka, mniejsze niż inne M., zazwyczaj kilka, pokryte w-warst nabł płas, który tworzy 1 kryptę wzdłuż której układają się grudki chłonne
>M. gardłowy- w tylno-górnej cz gardła, pojedyńcza struktura, pokryty nabł w-rzęd walcow urzęs a częśc nabł w-war płas, brak krypt, miąższ z grudek limfat i licznych limfoc leżących między nimi
KĘPKI PEYERA: grupy grudek limfat skupionych, od kilku do 25grudek w bł śluz i podśluz jelita krętego i grubego, zrąb- tk łącz właśc luźna, miąższ- limfoc B, mało limf T, kom plazmatycz, kom dendrytycz, makrofagi i in., od str światła jelita kępki pokryte nabł 1warstw walcow, który układa się w kopułę, w skład nabł wchodzą kom M
KRYPTOKĘPKI: są w ścianie jelita i przew oddech, skład: kilkaset limfocyt Tγδ (patrz opis tego limfocytu ↑)
WĘZŁY LIMFATYCZNE: obwodowe narz limfat, leżą na przbiegu naczyń limfat, otoczone torebką łącznotkank od której odchodzą w głąb narządu beleczki, do wypukłej pow dochodzi kilka naczyń limfat doprowadzaj, a we wnęce opuszczają W. naczynia limfat odprowadzaj, zrąb:tk łącz właśc, miąższ: limfocyty, kom plazmat, makrofagi, kom prezentujące antygeny, na przekroju podł wyróżniamy: 1.korę: warstw zew W. zanika w jego wnęce, grudki limfat ułożone w szereg, głów limfoc B, kom plazmat, kom dendryt, makrofagi, strefa grasiconiezależna, 2.część przykorową: gęsto ułożone limfoc leżące między grudkami limfat oraz między korą a rdzeniem, głównie limfocyty T, strefa grasicozależna 3.rdzeń: wew cz W., liczne pasma gęsto ułoż limfoc, kom plazmat, makrofagów i fibroblastów, wiele żyłek o sześciennym śródbłonku- przenikanie limfocytów z krwi do miąższu W.
>selektyny E-glikoproteiny błonowe kom sześciennego śródbłonka żyłek rdzenia, wiążą się przejściowo z selektynami limfocytów co zwalnia ich przepływ względem śródbłonka i pozwala przejść limfoc pod śródbłonek dzięki integrynom
>Przepływ limfy przez W.: z naczyń limfat doprowadzaj do wolnych przestrzeni pod torebką (zatok W. limfat), wzdłuż beleczek i w rdzeniu, uchodzi do naczyń limfat odprowadzających
>>Zatoki: brzeżne-podtorebkowe, promieniste kory, promieniste rdzenia ściana z cienkiej warstwy wł siateczk wzmocnionych nielicznymi sprężystymi, Z. wysłane są śródbł- jednolita błona od str torebki węzła i beleczek a od str miąższu mięszy kom śródbł ma duże rozstępy- wymiana limfa-miąższ, między wł siateczk liczne kom dendryt- (w korze nazwane kom grudkowymi, w rdzeniu kom splatającymi się) i makrofagi, kom dendryt i fibroblasty oddają liczne wypustki cytoplazmat które wnikają do światła zatok tworząc gęstą sieć wychwytującą antygeny z limfy
>Funkcje węzłów chłonnych: Filtracja limfy i zatrzymywanie antygenów, Prezentacja i niszczenie antygenow, miejsce proliferacji limfoc B-(grudki limf) i T-(w cz przykorowej), Miejsce wydziel przeciwciał przez limf B i kom plazmat
ŚLEDZIONA: najw obwod narz limfat, masa 100-200g, najw skupisko limfoc, nie jest niezbędna do życia, otoczona torebką łącznotkank od której odchodzą liczne beleczki- są tam miocyty gład-możliwość obkurczania się(rezerwa krwi wyrzucana do krwiobiegu), zrąb: tk łącz właściwa luźna- włókna siateczkowe i nieliczne fibroblasty
miąższ: 1.miazga biała- wew, limfoc(B i T-60:40), kom plazmat, makrofagi, kom dendrytycz prezentuj antyg, grudki limfat-gł limfoc B, rozrzucone przypadkowo środkowa cz rozmnażania i cz obwodowa , strefa okołotętnicza- limfoc (główn T) otaczaj t środkową (strefa grasicozależna), strefa brzeżna- na obwodzie, mało kom, dużo zatok brzeżn-fosa dookoła M.B, krew z odgałęzień t środk, przez ściany zatok przenikaj limf T do strefy okołotętn i limf B do grudek limfat
2.miazga czerwona- zewn, podobna do gąbki, sznury komórkowe (pasma sledzionowe Billrotha)- dużo erytrocyt i makrofagi, monocyty, dendryt kom prezent antyg, fibroblasty, limfocyty, leukocyty, granulocyty, płytki krwi,
>Czynności: -Filtr krwi- zatrzymuje antyg i niszczy je pezez makrofagi i granuloc, -Miejsce proliferacji limfoc B w grudkach limfat miazgi biał i limfoc T w strefie okołotęt miazgi biał, -Prezentacja antygenów limfocytom przez kom dendryt, -Niszczenie zużytych erytroc-makrofagi okolicy zatok miazgi czerw, -Wydziela przeciwciała, -Rezerwuar krwi >Unaczynienie: T. śledzionowa ->tt beleczkowe ->tt środkowe (do miazgi białej) -> tt pędzelkowe -> naczynia zatokowe śledziony (brzeżne- miazga biała, właściwe- miazga czerwona)-Øok100μm, są naczyniami włosowat, śródbłonek z długich wrzecionowat kom równoległ do osi naczyń, między kom rozstępy dla przenikania płynu i kom, bl podstawna śródbł nie jest ciągła, dookoła śródbł są wł siateczk, krew z zatok do żyłek->żż beleczkowe-> ż śledzion
GRASICA: centralny narząd limfat, tu różnic się limfoc Tαβ, wzrasta do pokwitania(40g), potem inwolucja: 25lat(25g), 70lat(5g), powstaje z mezo- i endodermy, otoczona torebką lacznotkan, pod nią nie w pełni oddzielone płaciki
Zrąb- powstaje z sieci kom nabłonkowych, Miąższ- kom macierz pochodzą z wątroby a potem szpiku kostn i tworzą limfocyty które są główbym składn miąższu
>płaciki- zrąb zbudow z nabł-duża różnorodność wielkoś ksztaltu i liczby struktur cytopl, jasna cytopl, wiele wypustek, duże owalne słabo wybarwiające się jądra, w cytopl pośrednie filam typ I i II (cytokeratynowe) odróżniamy: korę- leży obwodowo, dużo mocno wybarwiających się limfoc-tymocytów, komórki nabłonkowe zrębu-kom pielęgnujące- słabo się wybarwiają, liczne wypustki, różnicow i selekcja limfoc T, zapewniają izolację, część bariery krew-grasica Rdzeń- jasny, dużo kom nabł zrębu- (duże, słabo się wybarw, różny kształt i wielkość, rozbudowana RER, pęch wydzieln z peptydowymi hormonami grasicy- głównie tymozyna), Ciałka grasicze- Hassala- (Ø do 100μm, degenerujące kom rdzenia ukłądające się w grupy), limfocyty otacz naczynia, nacz włosow, liczne nacz limfat odprowadzające
Czynności Grasicy: selekcja limfoc T, wydzielanie: tymozyny, tymopoetyny, grasicznego czynnika humoralnego- (pobudzają one różnicowanie limfoc T, znoszą objawy po usunięciu grasicy)
>BARIERA KREW-GRASICA: niedopuszczanie antygenów do dojrzewających limfoc T miąższu kory zrazików, naczynia włosowate o specjalnej budowie ściany: nieprzepuszczalny środbłonek, gruba ciągła bl podstawna z cienką warstwą tk łącz właśc, naczynia szczelnie otocz kom nabł zrębu
LIMFOC Tαβ- proliferacja różnicowanie śmierć- w strefie podtorebkowej płacików grasicy zachodzi intensywna proliferacja limfobl T, podtorebkowe limfoc T-(tymocyty) nie mają na pow ani CD4 ani CD8 (są CD4- i CD8-), limfocyty współdziałają z kom pielęgnującymi w wyniku czego na ich pow pojawia się CD4 i CD8 oraz antyg kom T (TCR)
>Selekcja pozytywna: limfoc T CD4+, CD8+ łączą się z MHC I + własny antygen lub MHC II + własny antygen, które są na pow kom nabłonk zrębu grasicy. Te, które połącz się z MHC I tracą CD4 i stają się CD8+, te które połączyły się z MHC II tracą CD8 i stają się CD4+- czyli limf T pomocniczymi
>Selekcja negatyw: z udziałem kom dendryt i makrofagów, giną te limfoc które wiążą się silnie przez swoje receptory TCR z własnymi cząstecz MHC, z kompleksami własne MHC+własny antygen, też giną te które nie mają TCR to zapobiega chorobom autoagresji w wyniku selekcji negat ginie ok 95% limfoc T grasicy
Białka AIRE: białka za pomocą których odbywa się aktywacja genów kodujących własne białka, zaburzenia funkcjonow AIRE prowadzą do zwalczania przez limf T własnych białek - choroba autoimmunologiczna
NACZYNIA LIMFATYCZNE: nacz limfat włosow- na ogół szersze niż krwionośne, kształt zalezy od narządu, nie są wszędzie, ściana ze śródbłonka, liczne rozstępy, nieciągła bl podst, wiele włókienek kotwiczących (przymocow do zew pow kom śródbł, rodzaj wł siateczkowych, zapobiegają zapadaniu się) nacz limfat małego i średniego kalibru- ściany cieńsze, w przekraczających 0,2mm są 3błony ściany:zewnętrzna,środk(miocyty gł) i wew, liczne zastawki- zdwojenia bł wew, przewody limfatyczne (prawy -> ż.ramienno-głowowa prawa, piersiowy-> żyła szyjna lewa i podobojczykowa) ściana z 3błon i wysłana śródbłonkiem, gruba bł środk z kilkoma warstw miocytów gł które są też w bł zew, liczne zastawki
>Limfa: żółtawy lekko zasadowy płyn, woda, białka-stęż niższe niż w osoczu, elektrolity-stęż takie jak w osoczu
>Wytwarz nacz limf: angiogeneza-naprawa uszkodzonych, waskulogeneza- początek dają kom śródbł żył- włączają się geny nadrzędne Prox-1, różnicow komórkowe prekursorów kom śródbł oraz miocytów gł, dokonuje się to pod wpływem cytokin VEGF-C/D oraz z udziałem angiopoetyn