„MŁODZI EKOLODZY”
PROGRAM
KÓŁKA PRZYRODNICZO-EKOLOGICZNEGO
DLA UCZNIÓW KLAS IV-VI
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Miejsce realizacji: Szkoła Podstawowa nr2
im. Wojska Polskiego w Przemkowie
Do użytku wewnętrznego
Opracowała:
mgr inż. Maria Kowalczyk
nauczyciel mianowany SP2
w Przemkowie
Podstawa prawna: Dz. U. Nr 90 z dnia 26 X 2000r. Rozporządzenie MENiS z dnia 5 II 2004r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania i podręczników oraz zalecania środków dydaktycznych.
I. WSTĘP
W czasie gwałtownych przemian cywilizacyjnych, kiedy zasoby przyrody stopniowo się wyczerpują, rosną zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania naszej planety. Coraz większego znaczenia nabierają pojęcia: ekologia, edukacja ekologiczna, ochrona środowiska.
Człowiek powinien zdawać sobie sprawę z tego, że nie ma moralnego prawa di niszczenia przyrody-jest przecież jej częścią.
Dlatego należy podejmować działania, które mają na celu rozbudzanie i kształtowanie świadomości ekologicznej młodego pokolenia, aby bioróżnorodność na naszej Ziemi zachować dla następnych pokoleń.
Główną inspiracją do napisania tego programu była chęć stworzenia uczniom zainteresowanym problematyką przyrodniczą możliwości do pogłębiana i rozszerzania swojej wiedzy w oparciu o widomości teoretyczne wsparte działaniami praktycznymi.
Prezentowany program przeznaczony jest dla II etapu edukacji szkoły podstawowej, uczniów klas IV-VI. Realizowany będzie w ciągu dwóch lat w wymiarze 1 godziny tygodniowo.
Jeden z bloków pt. „Wycieczki” realizowany w ramach kółka będzie wyjątkowo odbywał się w dłuższych wymiarach czasowych ze względu na jego specyfikę.
Duży nacisk w programie jest położony na konkretne działania dzieci w środowisku i dla środowiska.
Program ten pozwala na kształtowanie proekologicznych postaw i umiejętności dzieci. Wspomaga ich samodzielność, rozbudza ich ciekawość poznawczą oraz motywację do dalszej edukacji.
Program „Młodzi ekolodzy” zawiera:
I. Cele programu.
II. Tematykę spotkań, przewidywane osiągnięcia ucznia i procedury osiągnięcia celów.
III. Sprawdzenie osiągnięć uczniów.
IV. Uwagi dodatkowe. Ewaluacja.
Program napisany jest w oparciu o podstawę programową. Podlega ewaluacji i jest wznawiany każdego roku.
II. Cele programu.
W zakresie widomości i umiejętności:
rozwijanie zainteresowań światem, jego różnorodnością i pięknem;
rozwijanie umiejętności obserwowania środowiska;
dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych;
poznawanie praw i współzależności między przyrodą, a środowiskiem;
ukazywanie zależności stanu środowiska od działalności człowieka;
ukazywanie mechanizmów i skutków niepożądanych zmian;
rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów pojawiających się w relacjach człowiek-środowisko;
rozwijanie umiejętności samodzielnego wyszukiwania informacji na dany temat z różnych źródeł;
W zakresie postaw:
kształtowanie szacunku dla przyrody;
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za najbliższe środowisko;
rozwijanie i kształtowanie świadomości ekologicznej;
rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska;
zachęcanie do aktywnej obecności we własnym środowisku;
III. Tematyka spotkań,
przewidywane osiągnięcia ucznia
i procedury osiągania celów.
Obserwacje ekologiczno-przyrodnicze
Tematyka zajęć:
1.Obserwacja środowiska w różnych porach roku.
2.Obserwacja życia w lesie, w wodzie, w ogrodzie. (załączniki nr 1, 2)
3.Zanieczyszczenia wokół nas. Wykorzystanie skali porostowej i bioindykatorów.
Przewidywane osiągnięcia ucznia. Uczeń potrafi:
podać przyczyny zniszczenia przyrody i ich skutki;
dostrzec zmiany w przyrodzie w różnych porach roku;
rozpoznać podstawowe rośliny i zwierzęta różnych środowisk;
posługiwać się atlasem roślin i zwierząt;
posługiwać się przyrządami do obserwacji.
Procedury osiągnięcia celów:
Nauczenie dzieci obserwowania i słuchania natury przez kształtowanie cech obserwatora przyrody. Obserwacje prowadzone są w najbliższej dziecku okolicy (w lesie, nad stawem, na działkach). Swoje obserwacje notują, wykonują zielnik, dzielą się spostrzeżeniami, łączą się emocjonalnie ze środowiskiem.
Wycieczki:
Tematyka zajęć:
1.Skąd się biorą śmieci? (oczyszczalnia ścieków w Przemkowie).
(załącznik nr 3)
2.Czy śmieci to problem? (składowisko śmieci w Przemkowie). (załącznik nr 4)
3.Od nasiona do owocu (gospodarstwo ogrodnicze)
4.Szkoła dla drzew. (szkółka leśna w Szklarkach)
Przewidywane osiągnięcia. Uczeń potrafi:
obserwować i wyciągać wnioski w trakcie wycieczki;
odpowiednio się zachować, przestrzegać zasad bezpieczeństwa;
przewidywać skutki działań człowieka;
nawiązywać więź ze środowiskiem.
Procedury osiągania celów:
Wycieczki zapewniają uczniom pełny kontakt ze środowiskiem, uczą współpracy w grupie. Dzieci dowiadują się wielu ciekawych rzeczy związanych z ich najbliższym otoczeniem.
Spotkania z ciekawymi ludźmi.
Tematyka zajęć:
1.Wypalanie traw-bezmyślność człowieka - spotkanie ze strażakiem.
2.Las domem roślin i zwierząt - spotkanie z leśnikiem.
3.Ekologiczne warzywa - spotkanie z ogrodnikiem.
4.Woda źródłem życia - spotkanie z pracownikiem wodociągów w Przemkowie.
5.Polownie to nie tylko zabijanie - spotkanie z członkiem Koła Łowieckiego „Darz Bór” w Przemkowie.
6. Nasz największy skarb-zdrowie - spotkanie z pielęgniarką.
Przewidywane osiągnięcia. Uczeń potrafi:
przestrzegać kultury rozmowy;
wyciągać wnioski;
uważnie słuchać;
formułować pytania;
dbać o swoje zdrowie.
Procedury osiągnięcia celu
Cele osiągane są poprzez zapraszanie ludzi, którzy profesjonalnie zajmują się ochroną środowiska. Dzieci uczą się właściwego zachowania, uważnego słuchania, pytania o sprawy interesujące je w sposób szczególny.
Kto nas truje?
Tematyka zajęć:
1.Woda-źródło życia.
2.Powietrze-jak o nie dbać? (załącznik nr 6)
3.Zdorwa gleba-zdrowy człowiek.
4.Problemy współczesnego świata - kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, smog.
5.Czy hałas nam szkodzi?
Przewidywane osiągnięcia. Uczeń potrafi:
wymienić źródła zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby;
wyjaśnić wpływ zanieczyszczeń na organizmy żywe i środowisko;
przeprowadzić proste badania zanieczyszczeń środowiska za pomocą skali porostowej, bioindykatorów i inne;
wyjaśnić co to są: kwaśne deszcze, efekt cieplarniany, dziura ozonowa, smog;
wyjaśnić dlaczego hałas to zanieczyszczenie.
Procedury osiągnięcia celów:
Uczniowie obserwują powietrze w różnych zakątkach swojej miejscowości i badają jego zanieczyszczenia. Prowadzą obserwacje wody ze stawu, rzeki i kranu i badają ją organoleptycznie. Prowadzą doświadczenie ze wzrostem rzeżuchy posypanej kredą i próbę kontrolną. Prowadzą doświadczenie wykazujące, że hałas jest zanieczyszczeniem.
Odpady.
Tematyka zajęć:
1.Analiza składu własnego kosza na śmieci.
2.Projektownie działań ograniczających ilość odpadów domowych. (załącznik nr 7)
3.Analiza opracowań na temat odpadów w regionie, w Polsce, na świecie.
4.Recykling szansą na ratowanie środowiska.
5.Czy możesz włączyć się w zbiórkę surowców wtórnych?
6.Co to znaczy prowadzić oszczędny dom?
Przewidywane osiągnięcia. Uczeń potrafi:
wyjaśnić pojęcie recykling, kompostowanie;
zorganizować zbiórkę surowców wtórnych;
uzasadnić konieczność oszczędzania wody, gazu, energii;
wykazać udział gospodarstw domowych w zanieczyszczaniu środowiska.
Procedury osiągnięcia celów:
Uczniowie prowadzą badania na temat zużycia wody, energii, gazu w domach, proponują sposoby zmniejszenia zużycia. Potrafią praktycznie segregować odpady. Zbierają puszki aluminiowe, baterie, butelki PET, itp. Przez własne zaangażowanie wpływają na zmianę postaw rodziców.
Jak chronimy przyrodę?
Tematyka zajęć:
1.Formy ochrony przyrody w Polsce.
2.Analiza mapy Polski ukazującej rozmieszczenie parków narodowych.
3.Filmy i publikacje o parkach narodowych.
4.Jak chronimy przyrodę w najbliższej okolicy? (załącznik nr 8)
5.Rozpoznawanie chronionych gatunków roślin i zwierząt.
6.Czym jest „Czarna Księga” i „Czerwona Księga”
7.Przemkowski Park Krajobrazowy - co o nim wiem?
8.Sporządzanie albumów na temat PPK lub ulubionego parku narodowego.
Przewidywane osiągnięcia ucznia. Uczeń potrafi:
wymienić i scharakteryzować prawne ochrony przyrody (PN, rezerwaty, PK, Obszary Chronionego Krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne);
wymienić, wskazać na mapie Polski lokalizację parków narodowych;
scharakteryzować PPK i jego atrakcje;
omówić role obszarów chronionych dla zdrowia, turystyki i rekreacji;
przestrzegać zasad zachowania się na obszarach chronionych.
Procedury osiągnięcia celów:
Uczniowie przez analizę map, atlasów potrafią wskazać miejsca chronione i charakteryzują formy ochrony przyrody. Zapoznają się z atrakcjami PPK i potrafią zachęcić innych do ich poznawania.
Kącik „Młodzi ekolodzy”
W trakcie zajęć kółka uczniowie gromadzą i eksponują różne materiały wypracowane przez nich. Mają one formę sprawdzianu osiągnięć założonych celów i są równocześnie zachętą dla innych uczniów, aby włączyć się w działania proekologiczne.
Mogą to być:
rysunki dzieci po odbytych spotkaniach lub wycieczkach;
zdjęcia wykonywane w czasie zajęć kółka, na wycieczkach itp.;
plakaty okolicznościowe;
samodzielnie pisane ulotki, broszurki, sprawozdania jako podsumowanie danego działania;
albumy, foldery, zielniki.
Sprawdzanie osiągnięć uczniów.
Dzieciom podejmującym dodatkowy wysiłek, jakim jest uczestnictwo w nieobowiązkowych zajęciach koła, rozwiązywanie dodatkowych zadań, należy się częsta pochwała i nagroda w postaci oceny bdb (zapis w PSO).
Sprawdzanie osiągnięć uczniów jest procesem ciągłym. Polega na systematycznym zbieraniu informacji o wynikach nauczania. Obserwacja uczniów w czasie zajęć kółka umożliwi poznanie uzdolnień różnych typów uczniów, co pozwoli na lepsze dobranie metod i form pracy z nimi w celu uatrakcyjnienia zajęć.
Aby sprawdzić co uczniowie wynieśli z zajęć po każdym dziale uczniowie wykonują mapy mentalne podsumowujące poruszane zagadnienia. Na ich podstawie nauczyciel wnioskuje w jakim stopniu zagadnienia zostały opisane.
Wiedzę i umiejętności uczniów nauczyciel sprawdza przez ich uczestnictwo w konkursach szkolnych i międzyszkolnych związanych z tematyką ekologiczną. Tradycyjnie ą to:
-szkolny i gminny konkurs wiedzy ekologiczno - przyrodniczo - wędkarskiej(załącznik nr9);
-szkolny konkurs przyrodniczo-ekologiczny (załącznik nr 10);
-gminny konkurs ekologiczny;
-szkolny i gminny konkurs „Zbieram puszki” (załącznik nr 11).
Uwagi dodatkowe. Ewaluacja.
Program jest modyfikowalny, w szczególności w następujących punktach:
treści kształcenia należy na bieżąco modyfikować w zależności od oczekiwań uczniów i tematyki konkursów przyrodniczych;
zmianie może ulec liczba i rodzaj konkursów;
w przyszłości może ulec zmianie liczba godzin kółka;
należy podejmować ciągłe starania w celu wzbogacenia zestawu materiałów i pomocy dydaktycznych.
Realizacja programu kółka wymaga częstych zajęć w terenie oraz przeprowadzania doświadczeń i eksperymentów. Wymaga to odpowiednich warunków organizacyjnych.
Potrzebna jest stała sala lekcyjna z odpowiednim sprzętem.
W celu uzyskania informacji zwrotnej nauczyciel przeprowadza ankietę podsumowującą zajęcia roczne a dotycząca form i metod pracy oraz tematyki zajęć.(załącznik 12)
Pozwoli to w przyszłości poprawić ewentualne niedociągnięcia lub zmienić tematykę zajęć tak, aby była atrakcyjna dla uczniów.
Bibliografia
Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej (zeszyt 1;2 i 3;4). Warszawa-Wrocław 2004r.
W. Soida, T. Kotynia „Edukacja środowiska w terenie. Pomysły i pomoce” Kraków 1994r.
W. Soida „Zasady i techniki edukacji ekologicznej. Organizujemy zieloną szkołę” Kraków - Ojców 1994r.
E. Tyralska-Wojtycza „Śmieci mnie - Ziemi lżej. Pakiet edukacyjny” Kraków 2003r.
E. Błaszczyk, E. Kłos, B. Malański... „Przyroda kl. IV, V, VI” WSiP 2000r.
P. Fabijański „Parki Narodowe” Podsiedlik-Raninowski i spółka.
„Powiat polkowicki-nasz powiat” broszura Rady Powiatu.
G. Borowicz „Przemkowski Park Krajobrazowy” Studio „Mirwal - art.” Wałbrzych 1999r.
M. Häfner „Ochrona środowiska. Księga eko-testów do pracy w szkole i w domu” PKE, Kraków 1993r.
M. Cieślak, L. Dąbrowska.... „Przemkowski Park Krajobrazowy” Oficyna Wydawnicza Makago 1997r.
A. Chlebowski, M. Cieślak, A. Szlachetka „Ścieżka przyrodnicza Lasy Okolic Przemkowa” Legnica 1995r.
--||-- „Ścieżka Przyrodnicza Stawy Przemkowskie” Legnica 1995r.
- 2 -