56. Anglia Fabryka Świata

• wzrost siły gospodarczej Anglii: fabryka świata, tanie surowce, drogie wyroby przemysłowe, przemysł maszynowy, bawełniany

• zmiany ludnościowe w Anglii - wzrost liczby ludności z 8 min do 22,7 min mieszkańców

• procesy urbanizacyjne - rozwój nowych miast przemysłowych: Manchester, Birmingham, Liverpool, skupiska ludności robotniczej

• 2. Skutki społeczne

• powstanie proletariatu fabrycznego: podział społeczeństwa na kapitalistów i proletariat

• bezrobocie: niski poziom życia robotników

• luddyzm: ruch burzycieli maszyn, karany śmiercią

57.Kapitalizm wczesny ( lata'20 XIX w. ) , załamania gospodarki .

Wczesny kapitalizm

W pierwszej połowie XIX w. Francja ostatecznie pożegnała się z ustrojem feudalnym na rzecz ustroju kapitalistycznego. Ten wczesny kapitalizm charakteryzował się bardzo znacznym, i wciąż narastającym, zróżnicowaniem majątkowym pomiędzy elitą bogaczy: obszarników, bankierów, przemysłowców, a milionami ludności miejskiej i chłopskiej. Migracja ludności z przeludnionych wsi do miast stwarzała wielką konkurencję taniej siły roboczej w manufakturach i fabrykach. Praca w nich trwała po 12-14 godzin na dobę, zatrudniane były masowo także kobiety i dzieci już od 12 roku życia. Warunki pracy w kopalniach i fabrykach nie uwzględniały żadnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, płace były bardzo niskie, warunki zamieszkiwania proletariatu prymitywne. To też mnożyły się strajki i zamieszki, w których robotnicy domagali się poprawy warunków pracy i wyższych płac.

Wśród światlejszej części burżuazji, zwłaszcza w kręgach pisarzy, zaczęły rodzić się idee i pomysły zaradzenia złu i poprawienia doli wielkich rzesz biedoty. Powstały wtedy pierwsze utopijne idee społeczeństwa socjalistycznego. Ich twórcami byli Karol Fourier i Piotr Proudhon. W kwestii wprowadzenia niezbędnych reform ustrojowych liberalna burżuazja podzieliła się na dwa obozy: konserwatystów i radykalnych demokratów. Powróciła też legenda i spiski bonapartystów. Ich reprezentantem był Ludwik Napoleon Bonaparte, bratanek Napoleona I (syn Ludwika, króla Holandii), który próbował nawet dwukrotnie dokonać zamachu stanu. Po ich niepowodzeniu emigrował do Anglii, a następnie do Ameryki.

Po 1846 r. Francję ogarnął wszechstronny kryzys gospodarczy. Po kilku latach złych urodzajów w rolnictwie, spowodowanych anomaliami pogody, nastąpiło załamanie się rynku rolnego, stagnacja w handlu, bankructwo wielu przedsiębiorstw, upadek banków, masowe bezrobocie. Wszystko to zdynamizowało opozycję socjalistyczną i republikańską. Represje rządowe przeciwko niej, zakazy zgromadzeń i pochodów, zadziałały prowokująco. W dniu 22 lutego 1848 r. w Paryżu powstały barykady uliczne, doszło do starć pomiędzy gwardzistami i wojskiem, wreszcie król zdymisjonował znienawidzony rząd Guizota. Ale, gdy uradowana ludność wyległa na ulice, żołnierze, przekonani że zostali zaatakowani, zaczęli strzelać do demonstrującego tłumu, zabijając 40 osób. W nocy zwłoki zabitych obnoszono na drzwiach po wszystkich dzielnicach Paryża. Na drugi dzień miasto pokryło 1500 barykad, do buntu dołączyła prasa, część wojska, a król Ludwik Filip, zagrożony w swym pałacu, abdykował i uciekł z Paryża, by po kilku dniach znaleźć się w Anglii.

58. Koniunktura

Koniunktura (łac. - coniunctura) - splot okoliczności wywierający znaczny, głównie pozytywny, wpływ na warunki ekonomiczne. Pojęcie oznacza stan aktywności gospodarczej charakteryzowany poprzez całokształt zmieniających się w czasie wskaźników życia gospodarczego, takich jak:

• PKB

• ceny

• płace

• zatrudnienie.

Może dotyczyć stanu gospodarki kraju lub konkretnego rynku towarowego. W przypadku giełdy dobra koniunktura polega na ogólnym wzroście wartości akcji.

59. Roznice miedzy gosp. Socjalistyczną a kapitalistyczną !

Socjalizm - wieloznaczne pojęcie, odnoszące się do prób zmniejszenia nierówności społecznych i upowszechnienia świadczeń socjalnych, lub poddania gospodarki kontroli społecznej (poprzez instytucje państwowe, samorządowe, korporacyjne lub spółdzielcze). Częścią wspólną wszystkich odmian socjalizmu jest odrzucenie idei kapitalistycznego wolnego rynku, ograniczenie własności prywatnej oraz promowanie "sprawiedliwości społecznej".

• Jako "socjalistyczną" określano także gospodarkę planową, a także politykę gospodarczą zwiększającą równość ekonomiczną kosztem wolności gospodarczej. Narzędziami takiej polityki były:

• redystrybucja dochodu narodowego (progresywne podatki, dotacje do towarów i usług);

• reglamentacja towarów i usług;

• nacjonalizacja (najczęściej upaństwowienie) środków produkcji, także wspieranie spółdzielczości.

Ideologie czerpiące inspirację z socjalizmu:

• socjalizm dhammiczny - system nauk społecznych będących wynikiem buddyjskiej analizy obecnego społeczeństwa. Stworzony w Tajlandii przez mnicha buddyjskiego Buddhadasa Bhikkhu

• socjalizm agrarny - połączenie agraryzmu z socjalizmem

• socjalizm chrześcijański - utopijny nurt, oparty o naukę chrześcijańską, powstały w XIX wieku

• socjalizm rynkowy - system oparty o mieszankę planowania, samorządności pracowniczej i rynku, oparty na własności mieszanej z dużym udziałem sektora spółdzielczego i własności pracowniczej. W Polsce o tę koncepcję oparty był program gospodarczy I solidaryzmu.

60 . Co ma się zmieniac ? ! -_-

Płaszczyzna ekonomiczna:

Związek PKB i rozwoju przemysłu i usług (miasta gł.). Im wyższy PKB tym więcej miast

Płaszczyzna przestrzenna:

- wzrost ruchliwości społecznej

- wzrost liczby ludności przemieszczającej się.

Płaszczyzna społeczna:

Miejski styl życia (tereny podmiejskie i wiejskie)

- rozwój usług

- nowe modele konsumcujne

61. Własność

Własność - nieograniczone prawo rzeczowe; prawnie zagwarantowana możliwość pełnego rozporządzania jakąś rzeczą. W szczególności właściciel względem rzeczy ma uprawnienia do jej posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy, zbycia, przetworzenia, zużycia lub zniszczenia. Granicami korzystania z rzeczy są przepisy ustaw, zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie danej własności. Własność jest funkcją rozwoju stosunków społecznych, politycznych i ekonomicznych. Na temat początków własności rzymskiej istnieje wiele hipotez. Powszechnie przyjmuje się, iż wcześniej wykształciło się prawo jednostki na rzeczach ruchomych, a dopiero później na nieruchomościach.

62. Kapitalizm na socjalizm

A więc: w społeczeństwie kapitalistycznym mamy demokrację okrojoną, nędzną, fałszywą, demokrację tylko dla bogaczy, dla mniejszości. Dyktatura proletariatu, okres przejścia do komunizmu, po raz pierwszy wprowadza demokrację dla ludu, dla większości, współrzędnie z niezbędnym dławieniem mniejszości, to jest - wyzyskiwaczy. Jedynie i wyłącznie komunizm jest w stanie stworzyć demokrację istotnie zupełną, a im zupełniejsza jest ona, tym prędzej stanie się niepotrzebna, samo przez się nastąpi jej obumarcie.

Innymi słowy: przy kapitalizmie mamy państwo we właściwym tego wyrazu znaczeniu, specjalną machinę do dławienia jednej klasy przez drugą, i przy tym większości przez mniejszość. Rzecz zrozumiała, że powodzenie sprawy tego rodzaju, jak systematyczne dławienie wyzyskiwanej większości przez wyzyskującą mniejszość, wymaga bezgranicznego okrucieństwa, dzikich represji, rzek krwi, poprzez które ludzkość odbywa swą drogę w stanie niewolnictwa, feudalnego poddaństwa, najemnictwa.

Dalej, w czasie przejścia od kapitalizmu do komunizmu dławienie jest jeszcze konieczne, ale jest to już dławienie wyzyskującej mniejszości przez wyzyskiwaną większość. Specjalny aparat, specjalna machina do dławienia, „państwo” jesł jeszcze konieczne, ale jest to już państwo przejściowe, nie jest to już państwo we właściwym znaczeniu, ponieważ dławienie wyzyskującej mniejszości przez większość wczorajszych najemnych niewolników jest sprawą stosunkowo tak łatwą, prostą i naturalną, że wymagać będzie o wiele mniej krwi, niż tłumienie buntów niewolników, chłopów poddanych, robotników najemnych - kosztować będzie ludzkość o wiele mniej. Tego rodzaju dławienie daje się pogodzić z rozciągnięciem demokracji na taką przytłaczającą większość ludności, że niezbędność specjalnej machiny do dławienia zaczyna' zanikać. Wyzyskiwacze, rzecz naturalna, nie są w stanie utrzymać ludu w ujarzmieniu bez pomocy nadzwyczaj skomplikowanej machiny, przystosowanej do tego zadania, ale lud może zdławić wyzyskiwaczy przy pomocy bardzo prostej „machiny”, niemal bez „machiny”, bez specjalnego aparatu, za pomocą prostej organizacji uzbrojonych mas (w rodzaju Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich - powiedzmy, wybiegając naprzód).

Wreszcie, jedynie komunizm stwarza warunki, w których państwo staje się zupełnie zbędne, gdyż nie ma kogo dławić, - „nie ma kogo” w sensie Masy, w sensie systematycznej walki z określoną częścią ludności. Nie jesteśmy utopistami i bynajmniej nie negujemy możliwości i nieuchronności ekscesów poszczególnych jednostek, jak również konieczności tłumienia takich ekscesów. Ale, po pierwsze, do tego nie jest potrzebna specjalna machina, specjalny aparat dławienia, czynić to będzie sam uzbrojony lud z taką samą prostotą i łatwością, z jaką każde skupisko ludzi cywilizowanych, nawet w dzisiejszym społeczeństwie, rozłącza uczestników bójki lub nie dopuszcza do gwałtu nad kobietą. Po wtóre, wiemy, że podstawową przyczyną społeczną ekscesów, polegających na pogwałceniu zasad współżycia, jest wyzysk mas, ich ubóstwo i nędza. Wraz z usunięciem tej głównej przyczyny, ekscesy siłą rzeczy zaczną „obumierać”. Nie wiemy, jak szybko i w jakiej kolejności, ale wiemy, że zanikać będą. Z ich obumarciem nastąpi także obumarcie państwa.

Marks, nie wdając się w utopie, określił szczegółowiej to, co można obecnie określić w stosunku do tej przyszłości, mianowicie: rozróżnienie niższej i wyższej fazy (stopnia etapu) społeczeństwa komunistycznego.

63. Socjalizm rynkowy

socjalizm rynkowy - system oparty o mieszankę planowania, samorządności pracowniczej i rynku, oparty na własności mieszanej z dużym udziałem sektora spółdzielczego i własności pracowniczej. W Polsce o tę koncepcję oparty był program gospodarczy I solidaryzmu.

64. Transformacja

Transformacja wolnorynkowa - proces przechodzenia z gospodarki centralnie planowanej lub nakazowo-rozdzielczej do kapitalistycznej, czyli wolnorynkowej. Polega na podjęciu szeregu działań takich jak:

• uwolnienie cen, które od tej pory mają być regulowane przez popyt i podaż

• zwiększenie swobód gospodarczych i uczestnictwa w rynku osób fizycznych i prawnych (np. przedsiębiorstw)

• prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych

• dopuszczenie do rynku kapitału zagraniczego i umożliwienie inwestycji osobom indywidualnym, spółkom czy innym przediębiorstwom

• otwarcie giełdy papierów wartościowych, na której można m.in. nabywać i zbywać akcje spółek giełdowych.

Transformacja wolnorynkowa jest procesem skomplikowanymm długotrwałym i trudnym nie tylko ze względów czysto techniczno-ekonomicznych, ale też polityczno-społecznych. Z tych względów może być przeprowadzona jedynie częściowo lub nawet cofana.

66. Stopa wzrostu gospodarczego

Stopa wzrostu gospodarczego
Średnioroczne tempo wzrostu
● Teoria wzrostu gospodarczego określa czynniki, uwarunkowania i ograniczenia, które decydują o zmianach podstawowych kategorii ekonomicznych na szczeblu makroekonomicznym.

wykazano zależność między stopą oszczędzania i kapitałochłonnością a stopą przyrostu dochodu narodowego

67 . Wzrost gosp.

Wzrost gospodarczy to zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Miarą wielkości wykorzystaną do pomiaru wzrostu gospodarczego są: PNB, PKB, DN. Odnosi się tylko do zmian ilościowych, przy założeniu, że podstawowe wielkości makroekonomiczne charakteryzują się długofalowym trendem.

Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne.

Od niedawna część badaczy kwestionuje PKB jako uniwersalną miarę wzrostu gospodarczego. Nowe sugerowane miary w większym stopniu mają koncentrować się na wzroście wartości posiadanych przez osoby fizyczne i firmy dóbr i oparte są o powiązane ze sobą miary PKB oraz indeksy cen: PPI i CPI.

68. PKB

PKB per capita (ang. GDP per capita) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożnosci państwa (społecznosci w nim mieszkającej). Sposób jego obliczania jest bardzo prosty - wartość Produktu Krajowego Brutto danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców. Pojęcie PKB per capita pojawiło sie na świecie ze względu na niespójność w podawaniu dochodu narodowego państw jako niepodwarzalnej miary ich zamożności.

69.

70. Rola panstwa w gospodarce

Rola państwa w gospodarce, w tym:

• publicznoprawne i prywatnoprawne funkcje państwa (imperium idominium); Skarb Państwa jako forma działania państwa wstosunkach cywilnoprawnych,

• zamówienia publiczne,

• zasady wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa

• podstawowe kompetencje w sferze gospodarki wybranych organów państwowych (Minister Finansów, Minister Skarbu Państwa, Minister Gospodarki i Pracy, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i inne).

---