WYKŁAD 1

Podstawy pedagogiki specjalnej, działy, przedmiot, zadania i cele

Różnice między pedagogiką i pedagogią.

Pedagogika - jest nauką o wychowaniu, nie ma związku między wiedzą potoczną o wychowaniu a twierdzeniami. Twierdzenia wywodzą się z analizy rzeczywistości a procedura dochodzenia do nich jest ściśle określona metodologicznie. Pedagogika dąży do naukowej teorii poznania.
Pedagogia - zawiera prywatne, potoczne poglądy i przekonania o wychowaniu, jest to wiedza wynikająca z jednostkowego doświadczenia. Nie ma statusu nauki, nie ma metodologii gromadzenia danych.
Pedagogika - nauka o wychowaniu, należy do nauk społecznych. Zajmuje się formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat.

Cele:

• gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej;

• analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich;

• dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcenia rzeczywistości wychowawczej.

Sposoby uprawiania pedagogiki ze względu na ujęcie przedmiotu badań i charakter wytwarzanej wiedzy

• Pedagogika teoretyczna - przedmiotem badań jest fakt, który należy opisać, zrozumieć, wyjaśnić i zinterpretować. Wytwarza wiedzę o charakterze faktu.

• Pedagogika stosowana - praktyczna, przedmiotem badań jest zjawisko zadania, które należy realizować (wytworzona wiedza ma charakter praktyczny).

• Pedagogika normatywna - wytwarzana wiedza ma charakter aksjologiczny (aksjologia - nauka o wartościach) przedmiotem badań jest urzeczywistnienie wartości.

Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:
-wychowanie naturalne pod wpływem środowiska, w którym jednostka funkcjonuje (rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia);
-wychowanie instytucjonalne - celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących (przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka itp.);
-samowychowanie.
Oddziaływanie to ma wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata, kształtowanie się systemu wartości, norm, celu życia.

Pedagogika specjalna - dział pedagogiki, którego podstawowym obiektem zainteresowania jest człowiek wymagający wsparcia i pomocy w przekraczaniu różnorakich trudności utrudniających jemu rozwój i funkcjonowanie społeczne.

Działy pedagogiki specjalnej:

1.Oligofrenopedagogika - dotyczy osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym i głębokim,

2.Surdopedagogika - zajmuje się osobami niesłyszącymi i słabosłyszącymi.

3.Tyflopedagogika - zajmuje się osobami niewidzącymi i słabowidzącym

4.Pedagogika terapeutyczno-lecznicza - zajmuje się niepełnosprawnością ruchową,

5.Pedagogika niedostosowanych społecznie - resocjalizacja - zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie poddając ich resocjalizacji,

6.Pedagogika wybitnie uzdolnionych osób.

7.Pedagogika rewalidacyjna - prowadzi trzy kierunki oddziaływań:

• Kompensacja,

• Korektura,

• Usprawnianie

8. Pedagogika rehabilitacyjna - zajmująca się przywracaniem sprawności.

Podstawowe pojęcia w pedagogice specjalnej
1.Uszkodzenie traktowana jako dysfunkcja na poziomie fizjologicznym, sensorycznym, fizycznym lub psychicznym, mająca różne przyczyny, stopnie, czas trwania i przebieg.
2.Niepełnosprawność jest skutkiem uszkodzenia, jest to cecha wskazująca zależności zadaniowe, obiektywnie mierzalna, zawsze o charakterze częściowym.
3.Upośledzenie stanowi łączny rezultat niepełnosprawności i niekorzystnych cech społecznych. Jest to cecha o charakterze totalnym, nie poddająca się bezpośredniemu, obiektywnemu pomiarowi. Może być badana poprzez analizę cech sytuacji życiowej danego człowieka i postaw społecznych.
4.Osoba niepełnosprawna, to taka osoba, u której z powodu skutków wad wrodzonych, chorób i urazów występują trudności w pełnieniu ról społecznych uznanych za ważne w zależności od wieku, płci w danym kręgu kulturowym.

Zasady pedagogiki specjalnej wypracowane na podstawie pedagogiki ogólnej.

1.Indywidualizacja (wymagań sposobu nauczania i jego tempa),

2.Wczesna diagnoza i rehabilitacja dająca korzyści (zwiększenie efektywności działań usprawniających, zapobieganie pogłębianiu się dysfunkcji, zapobieganie powstawaniu wtórnych dysfunkcji.

3.Poglądowość w nauczaniu i aktywność (dobieranie indywidualnych i aktywnych form nauczania).

4.Pełna akceptacja wychowanka.

5.Uznanie zdolności organizmu do kompensacji.

6.Rozwijanie niezależności.

7.Odpowiedzialność za wychowanka.

8.Uwzględnienie wpływu otoczenia społecznego.

Drogi postępowania naprawczego osób niepełnosprawnych.

Kompensacja - zastępowanie utraconych organów lub funkcji poprzez wykorzystanie wszystkich nieuszkodzonych sprawności

Korekta - jest to rodzaj działań realizowany wówczas, gdy dana funkcja istnieje ale jest rozwinięta w stopniu niedostatecznym, ewaluuje w niewłaściwym kierunku. Korygować można sposoby myślenia jednostki o samym sobie i świecie.

Rozwijanie motywacji do udziału w rehabilitacji a tym samym udziału w edukacji.

Podstawowym celem pedagogiki specjalnej jest przystosowanie do życia osób z odchyleniami od normy poprzez kształcenie, samokształcenie

1. uzyskanie optymalnego rozwoju i pełnego przystosowania do życia społecznego w granicach indywidualnej wydolności jednostki za pomocą specjalnych metod.

2. udzielanie uczniom pomocy pedagogicznej, rewalidacyjnej i resocjalizacyjnej

3. umożliwienie podtrzymania poczucia tożsamości narodowej i religijnej

4. umożliwienie rozwoju zainteresowań uczniów, realizowanie indywidualnych programów nauczania i wychowania

5. określenie zasad sprawowania opieki nad uczniami przebywającymi w szkole podczas zajęć obowiązkowych, nadobowiązkowych i pozalekcyjnych

6. nawiązanie współpracy z rodziną dziecka

7. każde dziecko ma prawo do rozwoju we właściwym dla siebie tempie i do tego też należy dostosować zakres działań pedagogicznych.

3

---