Hafciarka

Kod klasyfikacji: 743602

Rozdział klasyfikacji: Przemysł lekki i rzemiosło

Klasa klasyfikacji: Włókiennictwo i przemysł odzieżowy

Zadania i czynności

Praca hafciarki polega na wykonywaniu haftów na różnego rodzaju przedmiotach i materiałach: na konfekcji, tkaninach, sztandarach (wojskowych, szkolnych, kościelnych itp.), szatach liturgicznych. Przedmiotem jej pracy bywają również emblematy, dystynkcje wojskowe i transparenty. Haft może składać się z motywów geometrycznych, roślinnych, napisów, elementów krajobrazu itp. Hafciarka pracuje na ogół na konkretne zamówienie, wykonując haft na powierzonym materiale ściśle stosując się do życzeń klienta. Bywa także, iż podaje on główne parametry zlecenia, np. treść napisu, natomiast ustalenie jego kształtu graficznego pozostawia hafciarce. Zdarza się również, hafciarka ma całkowitą swobodę w doborze kształtu, wielkości i barwy haftu. Hafciarka maszynowa wykonuje przede wszystkim hafty na konfekcji i emblematy. Hafciarstwo maszynowe zostało skomputeryzowane, toteż proces powstawania haftu rozpoczyna się od wyszukania odpowiedniego programu w komputerze „matce”. Program zostaje skopiowany do małego komputera sprzężonego z maszyną hafciarską. Obecnie stosuje się duże, dwunastogłowicowe maszyny hafciarskie. Hafciarka zakłada na maszynę odpowiednie nici, a materiał na kanwę lub tamborek. Ustawia program w małym komputerze i włącza maszynę. Cały czas musi kontrolować prawidłowy przebieg realizacji programu przez komputer oraz działanie maszyny i proces haftu, reagując w razie zakłóceń. Hafciarka ręczna z dużą praktyką i z ambicjami artystycznymi często sama projektuje haft. Po dobraniu wzoru przerysowuje go w odpowiedniej skali bądź odbić przez kalkę. Po wszyciu do krosien materiału, który ma być haftowany, przymocowuje do niego rysunek i haftuje. Potem wyhaftowany materiał wypruwa z krosien i wykańcza. Do haftowania używa się nici jedwabnych lub muliny, a z narzędzi igieł, szpilek, nożyczek. Czas wykonania jest różny, zależnie od wielkości i stopnia skomplikowania haftu, np. haftowanie sztandar przez jedną hafciarkę trwa około jednego miesiąca. Praca hafciarki ręcznej odbywa się wyłącznie w pozycji siedzącej, hafciarka maszynowa obsługująca dwa komputery i maszynę, część czasu pracy spędza na stojąco i przechodząc od jednego urządzenia do drugiego.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Miejscem pracy hafciarki ręcznej jest pracownia w pomieszczeniu typu sklepowego z zapleczem, bądź wydzielony pokój w jej prywatnym mieszkaniu. Pracownie hafciarstwa maszynowego zatrudniają więcej hafciarek: 5 do 10 i wymagają więcej pomieszczeń. Nie są to jednak typowe hale produkcyjne. Z zawodem hafciarki związane jest ryzyko znacznego osłabienia wzroku i wystąpienia wad kręgosłupa (to ostatnie jest spowodowane długim przebywaniem w pochylonej pozycji siedzącej).

warunki społeczne

Praca hafciarki, to praca typowo indywidualna. Jedynie w pracowniach komputerowych hafciarka konsultuje się z kierownikiem lub właścicielem, który z reguły ma doświadczenie w tym zawodzie, i który przyjmuje zamówienia, kupuje maszyny, nici, materiały oraz organizuje pracę. Hafciarka ręczna pracuje najczęściej sama lub z uczennicą, samodzielnie przyjmując zamówienia i sprzedając swoje wyroby. Jej kontakty z ludźmi są więc dość intensywne i polegają na ustalaniu z klientami rozwiązań dotyczących wzorów, koloru i wielkości kompozycji, doradzaniu i konsultowaniu.

warunki organizacyjne

Czas pracy hafciarki maszynowej jest stały i wynosi 8 godzin. Hafciarka ręczna, indywidualna, pracuje podobnie, choć czasami dłużej, w zależności od liczby zamówień. Praca odbywa się tylko w dzień (do jej wykonywania niezbędne jest dobre światło). Czynności przy wykonywaniu haftu są zrutynizowane, jedynie hafciarka ręczna musi wykazywać więcej inwencji, np. przy projektowaniu haftu, doborze kolorystyki itp. Hafciarka odpowiada przed klientem za właściwe wykonanie zleconej pracy.

Wymagania psychologiczne

Hafciarka, zwłaszcza artystyczna, powinna cechować się wrodzonym poczuciem estetyki, posiadać pewne umiejętności plastyczne, co przydaje się w projektowaniu haftu i rozrysowywaniu wzoru. Do cech przydatnych w zawodzie hafciarki należy przede wszystkim cierpliwość i dokładność, a także odporność na dość monotonny tryb pracy. Mimo iż jest to praca lekka, to jednak odbywa się przez długi czas w jednej pozycji i polega na wykonywaniu jednostajnych ruchów.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

W pracę nad haftem zaangażowany jest przede wszystkim wzrok. Bardzo ważna jest także sprawność rąk i palców, koordynacja wzrokowo-ruchowa, umiejętność rozróżniania barw i ich odcieni. Przeciwwskazaniem są wady wzroku nie dające się skorygować okularami bądź soczewkami kontaktowymi. Osoby niepełnosprawne: z dysfunkcją kończyn dolnych, niedosłyszące, a nawet niesłyszące mogą podjąć pracę hafciarki ręcznej. Większe ograniczenia w tym zakresie stawia hafciarstwo maszynowe, które wymaga chodzenia i stania, a więc w dużym stopniu wyklucza z zawodu osoby z dysfunkcją narządów ruchu.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do nauczenia się tego zawodu, a później podjęcia pracy wystarczające jest wykształcenie podstawowe bądź zawodowe, wymagania pod tym względem są bardzo niewielkie. W hafciarstwie maszynowym (komputerowym) preferowane jest jednak wykształcenie średnie. Praktyka wykazała bowiem, że osoby z takim wykształceniem o wiele łatwiej uczą się obsługiwać komputer. Nauka zawodu odbywa się w zasadzie w pracowni. Kursy hafciarskie właściwie już nie istnieją od czasu gdy rozwiązano spółdzielnie produkujące hafty, np. w Ostrołęckiem

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Jedyną możliwością awansu jest założenie własnej pracowni.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Pracownie hafciarstwa maszynowego preferują osoby młode, do 25 roku życia. Hafciarstwem ręcznym można zająć się jeszcze w wieku 50. lat, a nawet później.

Polecana literatura

Brak

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---