David M. Buss - Psychologia ewolucyjna

1) podstawowe zagadnienia:

• przyczyny takiej a nie innej budowy umysłu ludzkiego

• jego organizacja i części składowe (mechanizmy)

• jakie są funkcję poszczególnych struktur

• w jakie interakcje wchodzą struktury umysłu z bodźcami ze środowiska, szczególnie społecznego i w jaki sposób ujawnia się to w zachowaniu człowieka

2) teoria ewolucji:

• przed Darwinem: Lamarck, Cuvier (teoria katastrofizmu)

• teoria doboru naturalnego (Darwin): podstawowe elementy - zróżnicowanie, dziedziczenie, dobór

• Nowa synteza (lata 30 - 40 XX w.): połączenie teorii Darwina z teorią dziedziczenia genetycznego (Mendel) - Julian Huxley, Ernst Mayr, Theodosius Dobzhansky

• etologia - nowa gałąź p. ewolucyjnej (Lorenz - ten od kaczek ) - podstawowe zagadnienia: (1) bezpośrednie przyczyny zachowania; (2) rozwojowe przyczyny zachowania; (3) motywacje zachowania (cel adaptacyjny); (4) ewolucyjne lub filogenetyczne źródła zachowania;

3) teoria dostosowania łącznego (Hamilton):

• dostosowanie łączne - suma indywidualnego sukcesu reprodukcyjnego i skutki jego działań na rzecz reprodukcyjnego sukcesu na rzecz krewnych (podstawą tego jest stopień pokrewieństwa genetycznego); „Era patrzenia z punktu widzenia genów”

• koncepcja altruizmu krewniaczego

4) Wkład George'a Williamsa:

• zakwestionowanie (ograniczenie znaczenia) pojęcia doboru grupowego

• spopularyzowanie i uproszczenie teorii dostosowania łącznego Hamiltona

• analiza i szczegółowe zdefiniowanie pojęcia adaptacji

5) Zasługi Roberta Triversa:

• koncepcja altruizmu odwzajemnionego

• teoria inwestycji rodzicielskich

• koncepcja konfliktu pomiędzy rodzicami a potomstwem

6) powszechna nieporozumienia dot. psychologii ewolucyjnej:

• ludzkie zachowanie jest zdeterminowane genetycznie

• jeśli coś powstało na drodze ewolucji, to nie można tego zmienić

• teoria ewolucji wymaga od organizmu zdolności matematycznych (np. żeby zastosować teorię dostosowania łącznego)

• obecnie działające mechanizmy są z punktu widzenia dzisiejszego środowiska optymalne

• z teorii ewolucji wynika motywacja do maksymalizowania reprodukcji swoich genów

7) jak powstają mechanizmy adaptacyjne? (3 teorie)

• kreacjonizm

• teoria zarodków (życie nie powstało na Ziemi, zostało na nią „zesłane”, np. w postaci meteorytu, a później nastąpił rozwój na drodze doboru naturalnego)

• ewolucja na drodze doboru naturalnego (jedyna znana teoria naukowa na ten temat)

8) 3 wytwory ewolucji:

• adaptacje (np. pępowina)

• produkty uboczne/współtowarzyszące (np. pępek)

• szum (np. szczególny kształt pępka - przypadkowe efekty)

9) poziomy analizy ewolucyjnej:

• ogólna teoria ewolucji

• ewolucyjne teorie pośrednie (np. teoria inwestycji rodzicielskiej Triversa)

• hipotezy ewolucyjne

• szczegółowe twierdzenia wyprowadzone z hipotez

10) strategie tworzenia i testowania hipotez:

• z góry na dół (teoria - hipoteza - badania - wnioski)

• z dołu do góry (obserwacja - hipoteza - badania - wnioski)

11) metody testowania hipotez:

• porównywanie różnych gatunków

• porównywanie samców i samic

• porównywanie ze sobą osobników jednego gatunku

• porównywanie tych samych osobników w różnych kontekstach

• metody eksperymentalne

12) źródła danych do testowania hipotez:

• znaleziska archeologiczne

• dane ze społeczeństw łowiecko-zbierackich

• obserwacje

• zwierzenia

• zapiski i dokumenty

• wytwory człowieka

13) najważniejsze klasy problemów adaptacyjnych:

• problemy przetrwania i rozwoju (doprowadzenie danego organizmu do momentu, w którym jest zdolny do reprodukcji)

• problemy doboru partnera

• problemy rodzicielstwa (dbanie o przetrwanie potomstwa, żeby osiągnęło sukces reprodukcyjny)

• problemy pomocy krewnym (pomaganie w wypełnianiu zadań reprodukcyjnych krewnym, którzy noszą w sobie kopie naszych genów

---