OSIĄGANIE PRZEZ DZIECI DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ
Problematyka dojrzałości nie jest odkryciem naszych czasów.
Od tak dawna , od jak dawna istnieje człowiek wychowujący swe potomstwo, istniał problem dojrzałości dziecka do zadań jakie dorośli przed nim stawiali.
Szeroko problematykę tę podejmuje w swych publikacjach B.Wilgocka- Okoń. Wszyscy badacze byli zgodni , iż okresem optymalnym dla podjęcia nauki szkolnej jest moment , gdy dziecko osiąga wiek 6-7 lat. Poglądy natomiast na istotę dojrzałości szkolnej ulegały z czasem stopniowym przekształceniom.
Doniosłe znaczenie dla współczesnej koncepcji dojrzałości szkolnej miały prace S.Szumana. Ukazał on , iż pomyślny start szkolny dziecka i jego dalsze losy szkolne uwarunkowane są przez poziom rozwoju fizycznego , umysłowego i emocjonalno- społecznego, a uwarunkowania te są w powyższym stopniu zależne od oddziaływania środowiska. Inaczej mówiąc „ Dojrzałość szkolna dziecka obejmuje zarówno [ …] fizyczny jak i psychiczny rozwój [ …].
Za dziecko dojrzałe do nauki szkolnej będziemy uważać takie , które już chce się uczyć , interesuje się czytaniem i pisaniem.
Sporządzenie jednak charakterystyki , czy inaczej mówiąc „inwentarza” cech dziecka dojrzałego pod względem fizycznym , emocjonalno-społecznym i umysłowym do podjęcia nauki w szkole - jest zadaniem wyjątkowo trudnym , gdyż dotyczy wszystkich sfer rozwoju dziecka i pozostaje w sprzeczności z postulatem osobowości otwartej.
Podstawowym przejawem dojrzałości fizycznej jest dobry stan zdrowia , odporność na choroby i zmęczenie , sprawność narządów zmysłów i narządów artykulacyjnych oraz ogólna sprawność ruchowa i manualna , która związana jest z dobrą orientacją przestrzenną , a także koordynacją i pamięcią wzrokowo- ruchowo-słuchową. Nieodzowna jest również równowaga nerwowa, będąca warunkiem zdrowia psychicznego i osiągnięcia dojrzałości uczuciowej.
Dojrzałość umysłową charakteryzuje przede wszystkim swoboda w posługiwaniu się mową oraz prawidłowe rozumienie mowy innych. Ponadto dzieci dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania potrafią dokonać analizy i syntezy wzrokowej , słuchowej , rozumieją , iż określone treści można przekazać z pośrednictwem umownych znaków ( symboli ), jakimi są głoski i litery czy też słowa i wyrazy. Nieodzowny jest również taki zasób doświadczeń i wiadomości , który pozwala powiązać nie tylko określony znak graficzny z odpowiednim dźwiękiem , ale także z treścią znaną dziecku z otaczającej je rzeczywistości.
Przejawem dojrzałości emocjonalno-społecznej jest samodzielność , zaradność , chęć i umiejętność nawiązania kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem oraz umiejętność przystosowywania się do wymogów nowego środowiska. Poważną rolę odgrywa też wspomniana już równowaga , obowiązkowość i wytrwałość, wiara we własne siły , umiejętność podporządkowania się wymaganiom nauczyciela , a także wrażliwość na jego opinię i ocenę.
Dziecko dojrzałe umysłowo do podjęcia nauki w szkole posiada już określony zasób doświadczeń i wyobrażeń , będących podstawą dla procesów analizy i syntezy oraz rozwoju mowy i logicznego myślenia. Dziecko wstępujące do szkoły posługuje się mową w sposób zrozumiały dla otoczenia , a także poprawny pod względem gramatycznym i dźwiękowym ; potrafi słuchać wypowiedzi ustnej ze zrozumieniem , opanowało w określonym zakresie umiejętność czytania. Ponadto jest to dziecko myślące z zaciekawieniem i zadowoleniem o swych nowych szkolnych obowiązkach.
Jak widać z tego niepełnego przeglądu cech charakteryzujących dziecko zdolne do podjęcia nauki w szkole , poszczególne sfery rozwoju przenikają się i warunkują się wzajemnie.
Ta krótka charakterystyka pozwala jedynie zasygnalizować istotne kierunki rozwoju , nie określa jednak ściśle , w sposób wymierny niezbędnego poziomu rozwoju. Istotnym miernikiem są z jednej strony wymagania szkoły , z drugiej zaś - możliwości rozwojowe dziecka 6-7-letniego , które stały się jedną z podstaw konstruowania programów wychowania przedszkolnego.
Bibliografia
Baley S : Zarys psychologii w związku z rozwojem psychiki dziecka
Demel M : Pedagogika zdrowia
Dmochowska M : Zanim dziecko zacznie pisać
Wilgucka-Okoń B : Dojrzałość szkolna dzieci , a środowisko