Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1979-02-20, C 120/78
Rewe-Zentral AG przeciwko Budesmonopolverwaltung für Branntwein (Cassis de Dijon)
Opubl: OETS 2002, poz. 42
Teza:
1. Ponieważ art. 37 [31] TWE dotyczy państwowych monopoli handlowych, przepis ten nie znajduje zastosowania do przepisów krajowych, które nie dotyczą wykonywania przez monopol państwowy jego szczególnej funkcji - przyznanego mu prawa wyłączności - lecz dotyczą w sposób ogólny produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych, bez względu na to czy napoje te objęte są tego rodzaju monopolem czy nie.
2. W braku wspólnych przepisów dotyczących produkcji i sprzedaży danego produktu, należy zaakceptować przeszkody w handlu wewnątrzwspólnotowym - wynikające z różnic w przepisach prawnych poszczególnych państw - o ile przepisy te są niezbędne ze względu na wymogi konieczne dotyczące, w szczególności, zapewnienia efektywności nadzoru podatkowego, ochrony zdrowia publicznego, rzetelności transakcji handlowych oraz ochrony konsumentów.
3. Ustalenie przez państwo członkowskie minimalnej zawartości alkoholu w napojach alkoholowych przeznaczonych do konsumpcji, objęte jest wynikającym z art. 30 [28] TWE zakazem wprowadzania środków o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych importu w zakresie, w jakim wymóg ten dotyczy importu napojów alkoholowych, które są wytwarzane i wprowadzone do obrotu w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim.
Uzasadnienie:
1. Zarządzeniem z 28.4.1978 r., [...], Hessisches Finanzgericht przedłożył ETS na podstawie art. 177 [234] TWE dwa pytania z wnioskiem o wydanie orzeczenia wstępnego w sprawie interpretacji art. 30 [28] i 37 [31] TWE, w celu ustalenia zgodności z prawem wspólnotowym przepisów prawa niemieckiego, dotyczących sprzedaży napojów alkoholowych, w których to przepisach ustalono minimalną zawartość alkoholu dla różnych rodzajów napojów alkoholowych.
2. Z wniosku o wydanie orzeczenia wstępnego wynika, że powód w postępowaniu głównym zamierzał sprowadzić do Niemiec z Francji likier Cassis de Dijon. Powód wystąpił z wnioskiem do Niemieckiego Monopolu Spirytusowego o zgodę na wwiezienie wspomnianego produktu. Administracja Monopolu poinformowała go, że ze względu na nieodpowiednią zawartość alkoholu, wspomniany produkt nie może zostać dopuszczony do obrotu na terytorium Niemiec.
3. Stanowisko administracji Monopolu oparte było na art. 100 Ustawy o monopolu spirytusowym oraz wydanych na jego podstawie przepisach, w których ustalono minimalną zawartość alkoholu dla określonych kategorii likierów i innych alkoholi. Przepisy te przewidują, że do obrotu można wprowadzać likiery owocowe, w rodzaju Cassis de Dijon, w których minimalna zawartość alkoholu wynosi 25%, podczas gdy zawartość alkoholu w omawianym produkcie, który bez przeszkód dostępny jest na rynku francuskim, mieści się w przedziale od 15% do 20%.
4. Powód uważa, że ustalenie w prawie niemieckim minimalnej zawartości alkoholu prowadzi do tego, że dobrze znane napoje alkoholowe wytworzone w innych państwach członkowskich nie mogą być sprzedawane na terytorium RFN. Z tego powodu wspomniane przepisy stanowią ograniczenie swobody przepływu towarów między państwami członkowskimi, które wykracza poza zakres uprawnień państwa członkowskiego do regulowania przepływu towarów między państwami członkowskimi. Zdaniem powoda, jest to sprzeczny z art. 30 [28] TWE środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w imporcie. Ponieważ jest to środek związany z funkcjonowaniem monopolu spirytusowego, powód uważa, że doszło do naruszenia art. 37 [31] TWE. Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie mają obowiązek stopniowo dostosowywać monopole o charakterze handlowym tak, by do zakończenia okresu przejściowego zniesiona została jakakolwiek dyskryminacja w zakresie warunków wytwarzania i sprzedaży towarów między obywatelami państw członkowskich.
5. W celu rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu, Sąd Finansowy Hesji przedłożył następujące pytania:
"1. Czy ustalenie w prawie niemieckim minimalnej zawartości spirytusu w alkoholach, którego skutkiem jest uniemożliwienie sprzedaży tradycyjnych produktów wytwarzanych w innych państwach członkowskich, w których zawartość alkoholu jest niższa od limitu obowiązującego w Niemczech, jest środkiem o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych importu w rozumieniu art. 30 [28] TWE?
2. Czy zawarte w art. 37 [31] TWE pojęcie dyskryminacji w odniesieniu do "warunków w jakich wytwarzane i sprzedawane są produkty (...) między obywatelami państw członkowskich" obejmuje ustalenie minimalnej zawartości alkoholu w produkcie?"
6. Sąd krajowy zwraca się o pomoc w interpretacji prawa wspólnotowego w celu ustalenia, czy wymóg minimalnej zawartości alkoholu objęty jest zawartym w art. 30 [28] TWE zakazem wprowadzania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w handlu między państwami członkowskimi, czy też zakazem dyskryminacji w odniesieniu do warunków, w jakich wytwarzane i sprzedawane są towary między obywatelami państw członkowskich w rozumieniu art. 37 [31] TWE.
7. Należy zauważyć, że art. 37 [31] TWE dotyczy państwowych monopoli handlowych. Przepis ten nie ma znaczenia dla dokonywania oceny przepisów krajowych, które nie dotyczą wykonywania przez monopol publiczny jego szczególnej funkcji, a mianowicie przyznanego mu prawa wyłączności, lecz które dotyczą w sposób ogólny produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych. W niniejszej sprawie, wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy środków, których dotyczą pytania sądu krajowego, należy ocenić wyłącznie na podstawie art. 30 [28] TWE.
8. W braku wspólnych przepisów dotyczących produkcji i sprzedaży alkoholu - projekt rozporządzenia przedłożono Radzie 7.12.1976 r. (Dz.Urz. C309, s. 2), ale nie uzyskał on jeszcze jej akceptacji - do państw członkowskich należy regulowanie wszystkich kwestii dotyczących produkcji i sprzedaży alkoholu i napojów alkoholowych na ich terytorium. Należy zaakceptować występowanie przeszkód w handlu wewnątrzwspólnotowym, wynikających z różnic w przepisach prawnych poszczególnych państw dotyczących sprzedaży takich wyrobów, o ile przepisy te są niezbędne ze względu na wymogi konieczne dotyczące, w szczególności, zapewnienia efektywności nadzoru podatkowego, ochrony zdrowia publicznego, rzetelności transakcji handlowych oraz ochrony konsumentów.
9. Interweniujący w tej sprawie rząd RFN przedłożył szereg argumentów, które jego zdaniem usprawiedliwiają zastosowanie przepisów dotyczących minimalnej zawartości alkoholu w napojach alkoholowych, powołując się na względy ochrony zdrowia publicznego oraz ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi.
10. Jeżeli chodzi o ochronę zdrowia publicznego, rząd RFN podkreśla, że krajowe przepisy ustalające minimalną zawartość alkoholu mają na celu uniknięcie zwiększenia konsumpcji napojów alkoholowych na rynku krajowym, w szczególności napojów alkoholowych o niskiej zawartości alkoholu, ponieważ w większym stopniu zachęcają one do tolerowania konsumpcji alkoholu, niż czynią to mocniejsze trunki.
11. Takie argumenty nie są przekonywujące, ponieważ konsumenci mają szeroki dostęp do słabych i średnio-mocnych napojów alkoholowych. Znaczna część produktów alkoholowych o dużej zawartości alkoholu, sprzedawana bez przeszkód na rynku niemieckim, konsumowana jest w rozcieńczonej formie.
12. Rząd RFN twierdzi także, że ustalenie niższego progu zawartości alkoholu w likierach ma na celu ochronę konsumentów przez nieuczciwymi praktykami ze strony producentów i sprzedawców napojów alkoholowych. Argument ten opiera się na założeniu, że obniżenie zawartości alkoholu chroni przewagę konkurencyjną napojów o wyższej zawartości alkoholu, ponieważ alkohol stanowi w nich najdroższy składnik ze względu na wysoki poziom podatków. Zdaniem rządu niemieckiego, pozwolenie na swobodny obrót napojami alkoholowymi zawsze, gdy spełniają one wymóg zawartości alkoholu określony w państwie pochodzenia, oznaczałoby wprowadzenie wspólnego standardu na obszarze Wspólnoty, z najniższą zawartością alkoholu dopuszczoną do obrotu przez którekolwiek z państw członkowskich. Uczyniłoby to jakąkolwiek zmianę wymogów w tym zakresie nieskuteczną, ponieważ niższy limit nie występuje w wielu państwach członkowskich.
13. Komisja słusznie zauważyła, że ustalenie zawartości alkoholu w napojach alkoholowych może prowadzić do standaryzacji produktów wprowadzanych na rynek oraz ich przeznaczenia. Odbędzie się to z korzyścią dla przejrzystości transakcji handlowych oraz ofert adresowanych do konsumentów. Nie można zgodzić się z tą argumentacją w części, w której opiera się na założeniu, że obowiązkowe ustalenie minimalnej zawartości alkoholu stanowi podstawową gwarancję uczciwości transakcji handlowych, ponieważ możliwe jest zapewnienie konsumentom odpowiedniej informacji za sprawą wymogu oznaczenia pochodzenia oraz zawartości alkoholu na opakowaniu produktu.
14. Z powyższego wynika, że wymóg dotyczący minimalnej zawartości alkoholu w napojach alkoholowych nie służy celowi, który byłby w interesie ogólnym i jako taki mógłby uzasadniać odstępstwo od swobody przepływu towarów, która stanowi jedną z podstawowych zasad Wspólnoty. W praktyce, głównym skutkiem wprowadzenia takiego wymogu jest promowanie konsumpcji napojów o wyższej zawartości alkoholu przez wyłączenie z rynku krajowego produktów pochodzących z innych państw członkowskich, które nie spełniają tego wymogu. Wynika stąd, że jednostronnie nałożony przez przepisy państwa członkowskiego wymóg minimalnej zawartości alkoholu, od spełnienia którego uzależniona jest możliwość sprzedaży wyrobów alkoholowych, stanowi ograniczenie handlu sprzeczne z art. 30 [28] TWE. Nie ma żadnego powodu, dla którego takie napoje alkoholowe, pod warunkiem że są produkowane i wprowadzane do obrotu zgodnie z prawem państwa członkowskiego, nie mogłyby być wprowadzane na rynek innego państwa członkowskiego. W związku z powyższym, nie można zakazać sprzedaży napojów alkoholowych, w których zawartość alkoholu jest niższa niż limit przewidziany w przepisach krajowych.
Miejsca publikacji:
OETS 2002, poz. 42
Dodatkowe informacje:
Rewe-Zentral AG przeciwko Budesmonopolverwaltung für Branntwein (Cassis de Dijon)