Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1989-11-23, C 145/88
Torfaen Borough Council przeciwko B&Q PLC
Opubl: OETS 2002, poz. 56
Teza:
Art. 30 [28] Traktatu należy rozumieć tak, że ustanowiony w nim zakaz nie stosuje się do przepisów krajowych zakazujących detalistom otwierania sklepów w niedziele w sytuacji, gdy ograniczenia handlu wspólnotowego, które mogą powstać w związku z tym zakazem, nie wykraczają poza skutki nieodłączne od przepisów tego rodzaju. Przepisy rządzące godzinami otwarcia lokali handlowych, które stosują się jednakowo do produktów krajowych i importowanych, realizują cel uzasadniony w świetle prawa wspólnotowego, ponieważ zapewniając, że godziny otwarcia i zamknięcia sklepów dostosowane są do narodowej i regionalnej specyfiki socjokulturalnej odzwierciedlają pewne polityczne i ekonomiczne wybory i ponieważ nie mają na celu regulacji struktury wymiany handlowej między państwami członkowskimi.
Uzasadnienie:
Podstawy wyroku:
1. Zarządzeniem z 25.4.1988 r., dostarczonym do Trybunału 24.5.1988 r., Cwmbran Magistrates'Court przedłożył Trybunałowi do rozstrzygnięcia orzeczeniem wstępnym w trybie art. 177 [234] TWE trzy pytania dotyczące wykładni art. 30 [28] i 36 [30] TWE w celu dokonania oceny zgodności z tymi postanowieniami przepisów krajowych zakazujących handlu w niedzielę.
2. Pytania te podniesiono w postępowaniu między Torfaen Borough Council (radą miasta Torfaen, dalej przywoływana jako "rada") i B&Q PLC, dawniej B&Q (Retail) Limited (dalej jako przywoływana jako "B&Q"), która prowadzi wielkopowierzchniowe sklepy z asortymentem "zrób-to-sam" i ogrodniczym.
3. Rada zarzuciła B&Q naruszenie art. 47 i 59 brytyjskiego Shops Act z 1950 r. przez udostępnienie swych placówek detalicznych klientom w niedziele dla transakcji innych niż wskazane w Piątym Załączniku do Shops Act. B&Q grozi grzywna w maksymalnej wysokości 1000 funtów brytyjskich.
4. Załącznik Piąty do Shops Act zawiera listę artykułów, które na zasadzie wyjątku mogą być sprzedawane w sklepach w niedziele. Lista ta obejmuje napoje alkoholowe, niektóre artykuły żywnościowe, papierosy, gazety i inne produkty codziennego użytku.
5. Przed sądem krajowym, B&Q podniósł, że przepisy 47 Shops Act stanowią środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego importu, w rozumieniu art. 30 [28] Traktatu oraz że nie są one uzasadnione na zasadzie wyjątków przewidzianych w art. 36 [30] Traktatu ani na zasadzie żadnego "wymogu obowiązkowego".
6. Rada zaprzeczyła jakoby zakaz handlu w niedziele stanowił środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego, ponieważ stosuje się on jednakowo do produktów krajowych i importowanych i nie stawia produktów importowanych w niekorzystnej sytuacji.
7. Sąd krajowy ustalił, że w przedłożonej mu sprawie zakaz handlu w niedziele przyniósł skutek w postaci obniżenia całkowitej sprzedaży B&Q i że w przybliżeniu 10% towarów sprzedanych przez B&Q pochodzi z innych państw członkowskich, co w efekcie pociąga za sobą odpowiednie obniżenie importu z innych państw członkowskich .
8. Dokonawszy powyższych ustaleń sąd krajowy uznał, że sprawa rodzi wątpliwości dotyczące wykładni prawa wspólnotowego. Dlatego wniósł do Trybunału o rozstrzygnięcie orzeczeniem wstępnym następujących pytań:
"1) Czy jeśli państwo członkowskie zakazuje otwierania sklepów detalicznych w niedziele w celu sprzedaży towarów konsumentom, za wyjątkiem niektórych określonych artykułów, których sprzedaż jest dozwolona i jeśli skutkiem takiego zakazu jest ograniczenie w kategoriach bezwzględnych sprzedaży towarów w tych sklepach, w tym towarów wytworzonych w innych państwach członkowskich i w efekcie obniżenie ilościowe importu towarów z innych państw członkowskich, zakaz taki stanowi środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego w rozumieniu art. 30 [28] TWE?
2) Jeżeli na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć twierdząco, to czy taki zakaz mieści się w jednym z wyjątków od art. 30 [28] wskazanych w art. 36 [30] lub jakiś innych wyjątków uznawanych przez prawo wspólnotowe?
3) Czy dla odpowiedzi na pytania pierwsze i drugie ma znaczenie występowanie jakiegoś czynnika, który powoduje, że dane rozwiązanie stanowi instrument arbitralnej dyskryminacji lub ukryte ograniczenie handlu między państwami członkowskimi lub że jest ono nieproporcjonalne lub z innego względu nieuzasadnione?"
9. […] (odesłanie do Raportu sędziego sprawozdawcy)
Pytanie pierwsze
10. Pierwsze pytanie sądu krajowego dotyczy ustalenia, czy pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego w rozumieniu art. 30 [28] Traktatu obejmuje także przepisy zakazujące detalistom otwierania sklepów w niedziele, jeśli w rezultacie takiego zakazu obniżona zostaje w kategoriach bezwzględnych wielkość sprzedaży towarów w tych sklepach, w tym towarów importowanych z innych państw członkowskich.
11. Po pierwsze, należy wskazać, że przepisy krajowe zakazujące detalistom otwierania ich sklepów w niedziele stosują się jednakowo do sprzedaży produktów importowanych i krajowych. A zatem, co do zasady handel produktami importowanymi z innych państw członkowskich nie jest utrudniony w porównaniu do handlu produktami krajowymi.
12. Następnie należy przypomnieć wyrok z 11.7.1985 r. w sprawach łączonych 60 i 61/84 Cinéthéque SA i inni przeciwko Fédération Nationale des Cinémas Français [1985] ECR 2618, w którym Trybunał orzekł w odniesieniu do zakazu wypożyczania kaset video znajdującego zastosowanie jednakowo do produktów krajowych i importowanych, że taki zakaz nie jest zgodny z zasadą swobodnego przepływu towarów przewidzianą przez Traktat, chyba że przeszkody jakie stwarza w handlu wspólnotowym nie wykraczają poza to, co konieczne dla zapewnienia realizacji danego celu i o ile cel ten jest uzasadniony z punktu widzenia prawa wspólnotowego.
13. W tych okolicznościach za konieczne w sprawie jak niniejsza uznać należy ustalenie przede wszystkim, czy przepisy takie jak tutaj rozważane realizują cel, który jest uzasadniony z punktu widzenia prawa wspólnotowego. W tym względzie Trybunał orzekł już w wyroku z 14.7.1981 r. w sprawie 155/80 Oebel [1981] ECR 1993, że przepisy krajowe rządzące czasem pracy, dostaw i sprzedaży w przemyśle piekarniczym i cukierniczym stanowią uzasadnioną część polityki ekonomicznej i społecznej, zgodną z celami realizowanymi przez Traktat w interesie publicznym.
14. Tak samo ocenić należy przepisy krajowe rządzące godzinami otwarcia placówek handlu detalicznego. Takie przepisy odzwierciedlają pewne polityczne i ekonomiczne wybory zapewniając, by godziny otwarcia i zamknięcia sklepów były dostosowane do narodowej i regionalnej specyfiki socjokulturalnej, a te sprawy pozostają w obecnym stanie rozwoju prawa wspólnotowego w kompetencji państw członkowskich. Ponadto, przepisy takie nie mają na celu regulacji struktury obrotów handlowych między Państwami Członkowskimi.
15. Po drugie, należy koniecznie ustalić, czy skutki takich przepisów krajowych wykraczają poza to, co konieczne dla realizacji zamierzonego celu. Jak wskazuje art. 3 Dyrektywy Komisji nr 70/50/EEC z 22.12.1969 r. (Dz.Urz. ESE 1970 (I), s. 17), zakazy ustanowione w art. 30 obejmują przepisy krajowe regulujące handel produktami wówczas, gdy skutek przyjętych rozwiązań w postaci ograniczenia swobodnego przepływu towarów wykracza poza skutki nieodłączne od przepisów regulujących handel.
16. Kwestia czy skutek danego przepisu krajowego faktycznie mieści się w tych granicach należy do ustaleń faktycznych, których powinien dokonać sąd krajowy.
17. Na pierwsze pytanie należy zatem odpowiedzieć, że art. 30 [28] Traktatu należy rozumieć tak, że zakazy w nim ustanowione nie stosują się do przepisów krajowych zakazujących detalistom otwierania sklepów w niedziele, jeśli skutek w postaci ograniczenia handlu wspólnotowego, jaki mogą wywołać, nie wykracza poza skutki nieodłączne od przepisów tego rodzaju.
Pytania drugie i trzecie
18. W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze, nie ma potrzeby odpowiadać na pytania drugie i trzecie.
Miejsca publikacji:
OETS 2002, poz. 56
Dodatkowe informacje:
Torfaen Borough Council przeciwko B&Q PLC