Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1976-02-05, C 87/75
Daniele Bresciani przeciwko Amministrazione Italiana della Finanze
Opubl: OETS 2002, poz. 41
Teza:
1. Niezależnie od sposobu określenia i stosowania, opłata pieniężna, która jest nałożona jednostronnie na towary importowane z innego państwa członkowskiego, z powodu przekroczenia przez nie granicy, stanowi opłatę o skutku podobnym do cła. Określając wpływ należnej opłaty na swobodę przepływu towarów, nie ma znaczenia to, czy opłata jest proporcjonalna do kosztów obowiązkowej, publicznej kontroli sanitarnej, przeprowadzanej przy przekroczenia granicy przez towary, ponieważ czynności administracji państwowej, podejmowane w ramach systemu kontroli sanitarnej chroniącego interes ogólny, nie mogą być uważane za usługę świadczoną importerowi i w ten sposób uzasadniającą nałożenie opłaty pieniężnej.
2. Art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE jest bezpośrednio skuteczny od 1.1.1970 r.
3. Przepis art. 2 ust. 1 Konwencji podpisanej w Yaounde 20.7.1963 r., która weszła w życie 1.1.1970 r., przyznaje podmiotom podlegającym prawu wspólnotowemu prawo, podlegające ochronie ze strony sądów państw członkowskich, do niepłacenia na rzecz państw członkowskich opłat o skutku podobnym do ceł.
4. Obowiązki nałożone na państwa członkowskie przez Konwencję z Yaounde z 1963 r. obowiązywały do momentu wejścia w życie Konwencji z Yaounde z 29.7.1969 r.
Uzasadnienie:
1. Zarządzeniem z 24.7.1975 r., [...], Tribunale civile e penale di Genova (sąd cywilny i karny) skierował do Trybunału pięć pytań dotyczących interpretacji pojęcia "opłaty o skutku podobnym do cła w imporcie", zawartego w art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE, art. 2 ust. 1 Konwencji z Yaounde z 20.7.1963 r. (Dz.Urz. 1964, s. 1430) oraz Konwencji z Yaounde z 29.7.1969 r.
2. Z dokumentów postępowania wynika, że w latach 1969-1970 powód w postępowaniu głównym, importując do Włoch kilka partii surowych skór krowich z Francji i Senegalu, państwa stowarzyszonego ze Wspólnotą na podstawie wyżej wymienionych konwencji, był zmuszony uiścić opłaty za kontrolę sanitarną i weterynaryjną przeprowadzaną w związku z importem.
3. Włochy wprowadziły opłatę o stałej stawce, która miała na celu pokryć koszty obligatoryjnej kontroli sanitarnej importowanych towarów pochodzenia zwierzęcego. Sąd krajowy stwierdził, że podobne produkty krajowe nie podlegają tej opłacie. Niemniej we Włoszech, przy uboju zwierząt, pobierana jest opłata za kontrolę weterynaryjną, której celem jest stwierdzenie, czy mięso tych zwierząt nadaje się do spożycia.
4. Pierwsze pytanie zmierza do ustalenia, czy opłata pieniężna nałożona z tytułu przymusowej kontroli sanitarnej surowych skór zwierzęcych z powodu przekroczenia przez nie granicy, stanowi opłatę o skutku podobnym do cła w rozumieniu art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE.
5. Jak Trybunał stwierdził w orzeczeniu Marimex przeciwko Amministrazione Italiana della Finanze z 14.12.1972 r. [1972] ECR 1309, opłaty pieniężne nałożone z tytułu kontroli sanitarnej produktów przekraczających granicę, których wysokość ustalana jest na podstawie szczególnych kryteriów i które nie są porównywalne z warunkami pobierania takich opłat od podobnych towarów krajowych, stanowią opłaty o skutku podobnym do ceł.
6. Sąd krajowy wskazał, że należy rozważyć trzy zagadnienia. Po pierwsze, fakt, że opłata jest proporcjonalna do ilości towarów a nie ich wartości, odróżnia tą opłatę od opłat, które objęte są zakresem zakazu z art. 13 [uchylony] TWE. Po drugie, przedmiotowa opłata jest niczym innym, niż wynagrodzeniem pobieranym od osób, które, importując towary pochodzenia zwierzęcego, spowodowały konieczność wykonania na ich rzecz tego rodzaju czynności. Ponadto, jakkolwiek mogą istnieć różnice w sposobie i czasie pobierania, opłata ta nałożona jest również na podobne produkty krajowe.
7. Zgodnie z art. 9 [23] TWE Wspólnota opiera się na unii celnej. U podstaw unii celnej leży zakaz stosowania w obrocie między państwami członkowskimi ceł przywozowych i wywozowych oraz wszelkich opłat o skutku podobnym do cła, oraz wspólna taryfa celna w stosunkach z państwami trzecimi. Art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE stanowi, że opłaty o skutku podobnym do ceł w stosunkach między państwami członkowskimi mają być stopniowo znoszone w trakcie okresu przejściowego. Umieszczenie tych przepisów na początku tej części Traktatu, która jest poświęcona zasadom Wspólnoty, wystarcza do stwierdzenia ich zasadniczej roli dla budowy wspólnego rynku.
8. Uzasadnienie dla obowiązku stopniowego znoszenia ceł wynika z faktu, że jakiekolwiek opłaty pieniężne, nałożone na towary z powodu przekroczenia przez nie granicy, stanowią przeszkodę w przepływie tych towarów. Obowiązek stopniowego znoszenia ceł jest uzupełniony obowiązkiem zniesienia opłat o skutku podobnym do ceł, w celu ochrony podstawowej zasady swobodnego przepływu towarów przed obchodzeniem jej w drodze nakładania przez państwa członkowskie różnego rodzaju opłat. Te dwa komplementarne pojęcia mają wykluczyć wszelkie opłaty pieniężne nakładane na towary znajdujące się w obrocie wewnątrz Wspólnoty z powodu przekraczania przez nie granic krajowych.
9. Niezależnie od sposobu określenia i stosowania, opłatą o skutku podobnym do cła jest opłata pieniężna nałożona jednostronnie na towary importowane z innego państwa członkowskiego, z powodu przekroczenia przez nie granicy. Przy dokonywaniu oceny tej opłaty nie ma znaczenia fakt, że jest ona proporcjonalna do ilości importowanych towarów, a nie ich wartości.
10. Przy określaniu wpływu danej opłaty na swobodę przepływu towarów nie ma znaczenia fakt, że opłata jest proporcjonalna do kosztów obowiązkowej, publicznej kontroli sanitarnej, przeprowadzanej przy przekroczenia granicy przez towary, ponieważ czynności administracji państwowej podejmowanych w tym zakresie i chroniących interes ogólny, nie można uznać za usługę wyświadczoną na rzecz importera, co uzasadniałoby nałożenie opłaty pieniężnej.
11. Nie ma znaczenia fakt, że towary krajowe podlegają podobnym obciążeniom w wyniku nałożenia na nie innych opłat, chyba że te opłaty i kwestionowane obciążenia nałożone na towary importowane stosowane są według jednolitych kryteriów i na tym samym etapie produkcji, a w konsekwencji mogą być uważane za pobierane na podstawie ogólnie obowiązującej regulacji wewnętrznej, obejmującej systematycznie i według jednolitych kryteriów towary krajowe i importowane.
12. Pytanie drugie zmierza do ustalenia, czy art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE jest bezpośrednio skuteczny od 31.12.1969 r., kiedy to zakończył się okres przejściowy, czy też od 1.7.1968 r., kiedy zniesiono cła wewnątrz Wspólnoty.
13. Zgodnie ze szczególnymi przepisami, powyższy przepis jest bezpośrednio skuteczny od końca okresu przejściowego, czyli od 1.1.1970 r. W rzeczy samej, Decyzja Rady z 26.7.1966 r. o zniesieniu ceł i jednoczesnym wprowadzeniu wspólnej taryfy celnej od 1.7.1966 r. miała przyspieszyć podejmowanie działań, które należało jako całość zakończyć wraz z upływem okresu przejściowego. W konsekwencji, decyzja ta dotyczy jedynie określonych w niej środków, czyli ceł i ograniczeń ilościowych.
14. Na drugie pytanie należy odpowiedzieć, że art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE jest bezpośrednio skuteczny od 1.1.1970 r.
15. Pytanie trzecie dotyczy kwestii, czy pojęcie opłaty o skutku podobnym do cła ma takie samo znaczenie w art. 2 ust. 1 Umowy z Yaounde z 1963 r. i Umowy z Yaounde z 1969 r. oraz w art. 13 ust. 2 [uchylony] TWE. Pytanie czwarte zmierza do ustalenia, czy art. 2 ust. 1 Umowy z Yaounde z roku 1963 jest bezpośrednio skuteczny i przyznaje obywatelom wspólnotowym prawo podmiotowe, które podlega ochronie przez sądy krajowe, do nieuiszczania na rzecz państw członkowskich opłat o skutku podobnym do cła. Oba pytania są ze sobą powiązane i jako takie należy je rozważyć łącznie.
16. Na początku trzeba rozważyć, czy art. 2 ust. 1 Umowy z Younde z 1963 r. przyznaje prawo, na które można się powołać w celu podważenia nałożonej opłaty krajowej. Aby rozstrzygnąć tą kwestię należy odwołać się do ducha, ogólnego układu i brzmienia całego Układu i jego art. 2 ust. 1.
17. Zgodnie z częścią IV TWE, pozaeuropejskie kraje i terytoria, które miały szczególne stosunki z czterema państwami członkowskimi, zostały stowarzyszone ze Wspólnotą. Stosownie do art. 131 [182] TWE celem stowarzyszenia jest wspieranie interesów mieszkańców tych krajów i terytoriów, a przez to zapewnienie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Układ stowarzyszeniowy Wspólnoty z pozaeuropejskimi krajami i terytoriami, dołączony do Traktatu, został podpisany na okres pięciu lat.
18. Ponieważ pod koniec tego okresu kilka krajów i terytoriów uzyskało polityczną niezależność, postanowiono podpisać Układ z Yaounde, w celu utrzymania stowarzyszenia pomiędzy kilkoma niezależnymi krajami afrykańskimi oraz Madagaskarem i Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Układ stowarzyszeniowy został podpisany nie tylko przez państwa członkowskie, lecz również przez Wspólnotę, które są nim związane na mocy art. 228 [300] TWE.
19. Odnośnie ceł i opłat o skutku podobnym do ceł, art. 2 ust. 1 Układu stanowi, że towary wyprodukowane w stowarzyszonych państwach i następnie eksportowane na obszar Wspólnoty powinny korzystać z zakazu stosowania ceł i opłat o skutku podobnym do ceł, wynikającego z przepisów art. 12 [25], art. 13 [uchylony], art. 14 [uchylony], art. 15 [uchylony] i art. 17 [uchylony]
TWE oraz decyzji, które zostały wydane lub mogą być wydane w celu przyspieszenia realizacji celów TWE. Art. 2 ust. 5 Układu z Younde stanowi, że na wniosek stowarzyszonego państwa powinny być przeprowadzone konsultacje w Radzie Stowarzyszenia dotyczące warunków stosowania tego przepisu.
20. Z drugiej strony, art. 3 ust. 2 Układu ogranicza obowiązek stowarzyszonych państw w zakresie zniesienia ceł i opłat o skutku podobnym do cła stanowiąc, że każde z tych państw może utrzymać dotychczasowe lub wprowadzić nowe cła i opłaty o skutku podobnym, jeżeli przemawiają za tym potrzeby rozwoju kraju, uprzemysłowienia lub konieczność zasilenia budżetu państwa.
21. Art. 61 Układu stanowi, że Wspólnota i państwa członkowskie powinny realizować obowiązki określone w art. 2, art. 5, art. 11 Układu nawet w stosunku do stowarzyszonych państw, które z powodu zobowiązań międzynarodowych, istniejących w chwili wejścia w życie TWE i zmuszających je do prowadzenia określonej polityki celnej, uważają, że nie są w stanie zapewnić Wspólnocie wzajemności wymaganej przez art. 3 ust. 2 Układu.
22. Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że Układ nie miał na celu zapewnienia równości obowiązków nałożonych na Wspólnotę i państwa stowarzyszone, lecz raczej popieranie ich rozwoju gospodarczego.
23. Ta nierówność zobowiązań wziętych na siebie przez Wspólnotę na rzecz państw stowarzyszonych, która jest nierozerwalnie związana ze specjalnym charakterem Układu, nie pozwala Wspólnocie kwestionować bezpośredniego skutku przepisów Układu.
24. Ponieważ, zgodnie z treścią przepisu, na mocy którego konsultacje dotyczące warunków stosowania przepisu art. 2 Układu powinny mieć miejsce tylko na wniosek państwa stowarzyszonego, zniesienie opłat o skutku podobnym do ceł po stronie Wspólnoty nastąpiło automatycznie.
25. Przez bezpośrednie odwołanie się w treści przepisu art. 2 ust. 1 Układu do art. 13 [uchylony] TWE, Wspólnota wzięła na siebie identyczny obowiązek zniesienia w stosunku do państw stowarzyszonych opłat o skutku podobnym do cła, jaki państwa członkowskie przyjęły względem siebie w TWE. Z uwagi na to, że obowiązek ten jest jasny i nie podlega żadnym, ani dorozumianym ani wyraźnym zastrzeżeniom ze strony Wspólnoty, może on przyznać prawo do powoływania się na niego przed sądami i czyni to ze skutkiem od 1.1.1970 r.
26. W związku z powyższym, sądowi krajowemu należy odpowiedzieć, że przepis art. 2 ust. 1 Konwencji podpisanej w Yaounde 20.7.1963 r., przyznaje obywatelom wspólnotowym, ze skutkiem od 1.1.1970 r., prawo do nieuiszczania na rzecz państw członkowskich opłat o skutku podobnym do cła, które podlega ochronie przez sądy państw członkowskich.
27. Ostatnie pytanie dotyczy tego, czy zakaz nakładania opłat o skutku podobnym do ceł, wynikający z obu Konwencji z Younde stosuje się nieprzerwanie począwszy od 1.1.1970 r.
28. Art. 59 Konwencji z 1963 r. stanowi, że obowiązuje ona przez pięć lat, licząc od momentu wejścia w życie. Art. 60 stanowi, że umawiające się strony ocenią przepisy, które można wprowadzić na dłuższy okres oraz że Rada Stowarzyszenia podejmie, jeżeli okaże się to konieczne, wszelkie niezbędne środki przejściowe do momentu wejścia w życie nowej konwencji.
29. Ponieważ pierwsza Konwencja stowarzyszeniowa wygasała 30.5.1969 r., przed wejście w życie nowej konwencji, Rada Stowarzyszenia dwukrotnie przedłużyła jej okres obowiązywania, w celu zapobieżenia ewentualnym przerwom. Ponieważ decyzje te wydawane były przez Radę Stowarzyszenia zgodnie z przyznanymi jej uprawnienia, należy uznać, że zobowiązania nałożone na państwa członkowskie przez pierwszą Konwencję zostały utrzymane w mocy aż do momentu wejścia w życie drugiej Konwencji.
Miejsca publikacji:
OETS 2002, poz. 41
Dodatkowe informacje:
Daniele Bresciani przeciwko Amministrazione Italiana della Finanze