KONSPEKT ZAJĘĆ DLA CHORYCH Z STWARDNIENIEM ROZSIANYM.

TEMAT: Usprawnianie w SM.

Cele główne:

• osiągnięcie poprawy siły mięśni

• utrzymanie lub zwiększenie wytrzymałości

• utrzymanie lub zwiększenie zakresu ruchów i elastyczności stawów

• obniżenie spastyczności

• wzmocnienie funkcji serca i naczyń krwionośnych

• zapobieganie bólom

• zapobieganie objawom towarzyszącym SM, jak zanikom mięśni i przykurczą

Umiejętności:

• ćwiczenia pozwalają na aktywne napinanie i rozluźnianie mięśni

• aktywizacja ćwiczących w realizacji lekcji

Wiadomości:

• uświadomienie istoty choroby oraz zapobieganie dalszemu postępowi objawów.

• znaczenie ćwiczeń oddechowych w życiu każdego człowieka.

Cele wychowawcze:

• Bezpieczeństwo podczas wykonywania ćwiczeń

• Zrozumienie istoty ćwiczeń

Forma pracy: indywidualna, grupowa

Miejsce ćwiczeń: sala gimnastyczna

Czas trwania: 50 minut

Liczba ćwiczących: 10

Sprzęt i przybory: karimaty, materace, laski

UWAGI:

1. Jeżeli którykolwiek z niżej wymienionych ćwiczeń powodowałby ból, należy je pominąć lub wykonać w niepełnym zakresie.

2. Ćwiczenia przerwać natychmiast w chwili pojawienia się zmęczenia.

3. Poszczególne ruchy należy wykonywać wolno, dokładnie, zachowując podaną kolejność.

4. Kilka razy dziennie szczególnie starannie wykonywać ćwiczenia oddechowe.

5. Ćwiczyć w dobrze przewietrzonym pomieszczeniu.

Tok lekcji	Zadania	Środki realizacji	Czas	Uwagi metodyczne
CZĘŚĆ I Wstępna Czynności organizacyjno- porządkowe	Zorganizowanie grupy	1. Zbiórka w szeregu, powitanie, sprawdzenie obecności, gotowości do zajęć 2. Podanie zadań lekcji.	2'	W szeregu zbiórka N XXXXXX
Ćwiczenia rozluźniające Ćwiczenia oddechowe z laską	ĆWICZENIA GŁOWY I KARKU- rozluźniające oraz odprężające. Wzmacnianie mm. oddechowych	1.PW- wyprost, RR wzdłuż tułowia, NN w lekkim rozkroku. Ruch: A: odchylenie głowy do tyłu (patrz w górę) B: przechylenie głowy do przodu C: odchylenie głowy tak, by ucho zbliżało się (dotknęło ramienia) D: odchylenie głowy by spojrzeć przez ramie 1. PW- Leżenie tyłem, NN wyprostowane, złączone, RR wzdłuż tułowia, trzymają laskę. Ruch: Wdech nosem z równoczesnym uniesieniem laski za głowę, wydech ustami z opuszczeniem laski do pozycji wyjściowej.	3' 1'	Jednym z objawów SM jest znak L'Hermittego. Polega on na mrowieniu lub uczuciu jakby wstrząsu elektrycznego w kręgosłupie podczas mocnego zginania karku. Jeżeli doświadczasz tego uczucia, przerwij to ćwiczenie i skonsultuj się z lekarzem. Wykonywać po 3x. Zwrócenie uwagi na długość wykonywanego wdechu i wydechu.
CZĘŚĆ II Główna	ĆWICZENIA STAWU SKOKOWEGO I STÓP- wzmacniające mm. zginaczy i prostowników stopy oraz palce. ĆWICZENIA STAWU KOLANOWEGO- ćwiczenia wzmacniające kkd, wzmacniające grzbiet i pośladki. Ćwiczenia oddechowe- wzmacniające mm. oddechowe. ĆWICZENIA STAWU BIODROWEGO- wzmacniające miednicę, zginanie stawu biodrowego oraz kkd. ĆWICZENIA W POZYCJI KLĘK PODPARTY- ćwiczenia utrzymania równowagi, wzmacniające tułów. ĆWICZENIA TUŁOWIA- Wzmacniające mm. grzbietu, mm. brzucha. ĆWICZENIA IZOMETRYCZNEGRZBIETU- rozciągające mm. grzbietu. Ćwiczenia oddechowe- wzmacniające mm. oddechowe ĆWICZENIA RAMION- wzmacniające mm. oraz utrzymanie elastyczności ĆWICZENIA NADGARSTKA- wzmacniające mm. zginaczy i prostowników nadgarstka. Ćwiczenia oddechowe- wzmacniające mm. oddechowe. ĆWICZENIA KOORDYNACJI I RÓWNOWAGI- ćwiczenia polepszające utrzymanie równowagi ciała oraz uzyskanie poprawy płynności i koordynacji ruchów.	1. PW- leżenie tyłem, RR wzdłuż tułowia, NN wyprostowane. Ruch: naprzemienne zginanie i prostowanie stóp w stawach skokowych. 2. PW- leżenie tyłem, RR wzdłuż tułowia, NN wyprostowane w lekkim rozkroku. Ruch: krążenia stopami do wewnątrz i zewnątrz. Wykonywać po 5 powtórzeń. 3. PW- leżenie tyłem, RR wzdłuż tułowia, NN wyprostowane w lekkim rozkroku. Ruch- zegnij palce w stronę wnętrza stopy. 4. PW- leżenie tyłem, RR wzdłuż tułowia, NN wyprostowane w lekkim rozkroku. Ruch- wyprostuj palce i odegnij je jak najdalej w stronę kolana. 5. PW- siad prosty, ręce oparte o podłoże. Ruch- pacjent stara się rozłączyć palce, wytrzymać 5 s. Powrót- pacjent złącza palce. 1. PW- leżenie przodem, dłonie pod brodą Ruch: naprzemienne uginanie i prostowanie kkd w stawach kolanowych. 2. PW- leżenie przodem, dłonie pod brodą. Ruch: wyprostować pkg w przód i jednocześnie ugiąć lkd w stawie kolanowym. Wytrzymać 5 s i powrót do pozycji wyjściowej. 3. PW- leżenie przodem, KKG wzdłuż tułowia, KKD wyprostowane. Ruch: unoszenie lkg i jednocześnie pkd. Wytrzymać 5 s i powrót do pozycji wyjściowej PW- leżenie przodem, dłonie pod brodą- wydech, KKD wyprostowane. Ruch: wyprost ramion w stawach łokciowych, jednoczesne uniesienie klatki piersiowej wraz z KKG od podłoża- wdech 1. PW- leżenie tyłem, KKG wzdłuż tułowia, KKD ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy na podłożu. Ruch: unoszenie bioder naciskając dłońmi o podłoże, wytrzymać 5 sekund i powrót do pozycji wyjściowej. 2. PW- leżenie tyłem, KKGG wzdłuż tułowia, KKDD ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy na podłożu. Ruch: uniesienie stawów kolanowych i wykonanie rowerka. Wykonać po 5 x. 3. PW- leżenie tyłem, pkd ugięta w stawie biodrowym i kolanowym. Ruch- przyciąganie pkd do brzucha, opuścić, powtórzyć to samo lewa nogą. Wykonać po 5x. 4. PW- leżenie tyłem KKG wzdłuż tułowia, KKD ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy na podłożu. Ruch- pacjent unosi miednicę w górę, terapeuta oporuję ręką z góry, pacjent obniża miednicę- terapeuta daje opór od dołu. Wykonać po 5 x. 1. PW- klęk podparty Ruch- krążenie głowa w prawo i lewo. Wykonywać po 4 x. 2. PW- klęk podparty Ruch- opuścić głowę, uwypuklić kręgosłup w górę- wydech (koci grzbiet). Unieść głowę, wyciągnąć kręgosłup w dół- wydech (pies z głowa w dole). Wykonywać po 4 x. 3. PW- klęk podparty Ruch- unoszenie jednocześnie pkg i lkd. Powrót do pozycji wyjściowej. Powtórzyć przeciwnymi kończynami. 1. PW- leżenie tyłem, kkd zgięte w stawach kolanowych i biodrowych, kkgg wzdłuż tułowia. Ruch- prawa ręka na brzuchu, napnij mm. brzucha, naciskaj ręką w stronę materaca. 2. PW- leżenie tyłem, kkd zgięte w stawach kolanowych i biodrowych, kkg skrzyżowane na klatce piersiowej. Ruch- napięcie mm. brzucha, unoszenie tułowia z podłogi. 3. PW- leżenie tyłem, kkd zgięte w stawach kolanowych i biodrowych, kkg wzdłuż tułowia. Ruch- unoszenie bioder w górę, napięcie mm. brzucha i pośladków. 1. PW- leżenie tyłem, KKD ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże. Ruch- pacjent stara się silnie zacisnąć pośladki przy ugiętych nogach oraz jednocześnie wcisnąć głowę w leżankę. Czas skurczu 5 s., odpoczynek 5- 10 s. Powtórzyć 3 x. 2. PW - leżenie tyłem, RR wyprostowane za głową. Ruch- pacjent wciska RR i głowę w podłoże. Czas skurczu 5 s., odpoczynek 5- 10 s. Powtórzyć 3 x. 3. PW - stanie, RR w bok, plecy przylegają do ściany. Ruch- pacjent stara się przepchnąć ścianę używając w tym celu RR, jednocześnie zaciska pośladki i stara się nie oderwać pleców od ściany. PW- leżenie tyłem, kkgg wzdłuż tułowia. Ruch- przenoszenie ramion przodem w górę- wdech nosem, przenoszenie ramion przodem w dół- wydech ustami. 1. PW- leżenie tyłem, kkdd w lekkim rozkroku, kkgg wzdłuż tułowia. Ruch- ugięcie ramion w stawach łokciowych do kąta 90^0, naprzemienne ściskać i prostować rozszerzające palce dłoni. 2. PW- leżenie tyłem, kkdd wyprostowane, kkgg wzdłuż tułowia. Ruch- poruszaniem ramieniem do przodu i w górę, aż znajdzie się ono obok głowy (łokieć prosty). Powrót do pozycji neutralnej- ramie proste. 3. PW- leżenie tyłem, kkdd wyprostowane, kkgg wzdłuż tułowia. Ruch- wyciagnięcie ręki w górę, wytrzymać 5 sekund. Powrót do pozycji wyjściowej- ramie płasko na łóżku. 4. PW- leżenie tyłem, kkgg wzdłuż tułowia, kkdd wyprostowane. Ruch- uniesienie ramienia do góry, poruszanie ramieniem od ciała nad głową. Powrót do pozycji neutralnej przez przywiedzenie. 5. PW- leżenie tyłem, kkgg wzdłuż tułowia, kkdd wyprostowane. Ruch- ręka wyciągnięta na zewnątrz na poziomie ramienia. Poruszaj ramieniem jak najdalej do tyłu i powróć do pozycji neutralnej. 1. PW- siad klęczny, dłonie położone na udach, odwrócone ku górze. Ruch- zgięcie nadgarstka tak, że dłoń zwrócona jest w stronę przedramienia. Powrót- wyprost nadgarstka 2. PW- klęk prosty, RR zgięte do kąta 90^0, odwrócone ku górze. Ruch- zegnij nadgarstek tak, by grzbiet dłoni był zwrócony w stronę przedramienia. Powrót do pozycji neutralnej. 3. PW- siad klęczny, ręce oparte o podłoże. Ruch- poruszaj dłonią w płaszczyźnie poziomej tak, by mały palec skierowany był w stronę przedramienia. PW- klęk prosty. Ruch- wznos ramion w górę- wdech, opuszczanie ramion- wydech. Powtórzeń 5. 1. PW- klęk podparty. Ruch- wyciągnięcie prawego ramienia do przodu i przeniesienie ciężaru ciała w kierunku prawej ręki. Policz do 5, powrót do pozycji wyjściowej. 2. PW- klęk podparty. Ruch- wyciagnięcie prawej nogi do tyłu, przeniesienie ciężaru ciała w stronę tej nogi. Policz do 5, powrót do pozycji wyjściowej. 3. PW- klęk podparty. Ruch- wyciągnięcie lewej nogi do tylu, przeniesienie ciężaru ciała w stronę tej nogi. Policz do 5, powrót do pozycji wyjściowej. 4. PW- klęk podparty. Ruch- jednoczesne wyciągnięcie do przodu prawej ręki, a do tyłu lewej nogi. Policz do 5 i powrót do pozycji wyjściowej. Po wykonaniu ćwiczenia zmiana przeciwne kończyny. 5. PW- wyprostowana, KKDD w lekkim rozkroku, KKGG wzdłuż tułowia. Ruch- „popychanie” pacjenta przód- tył i na boki.	3' 3' 1' 5' 3' 5' 5' 1' 5' 3' 1' 5'	Ćwiczenie wykonać po 5 x. 4 x do wewnątrz, 4 x do zewnątrz. Wykonać po 5 powtórzeń. Wykonać po 5 x. Podczas ćwiczenia zwrócić uwagę na skorygowaną postawę ciała- plecy. Wykonać po 5 powtórzeń. Powtórzyć naprzemian kończynami po 5 x. Powtórzyć naprzemian kończynami po 5 x. Wykonać po 5 powtórzeń. Zwrócenie uwagi na długość wykonywanego wdechu i wydechu. Podczas unoszenia bioder należy zwrócić uwagę na ułożenie miednicy. Zwrócić uwagę na naśladowaną jazdę kkdd Podział grupy na zespoły dwuosobowe. Dobrać opór do możliwości pacjenta. Zwrócić uwagę na utrzymanie równowagi przez pacjenta. Zwrócić uwagę na utrzymanie równowagi przez pacjenta. Wykonać po 5 x. Zwrócić uwagę na napięcie pośladków i brzucha oraz czy kolana są odpowiednio zgięte. Wykonywać po 4 powtórzenia. Wykonać po 5 x. Zwrócić uwagę jak pacjent napina, jeżeli źle to skorygować. Zwrócić uwagę jak pacjent napina, jeżeli źle to skorygować. Podczas ćwiczenia zwrócić uwagę na plecy pacjenta. Zwrócenie uwagi na długość wykonywanego wdechu i wydechu. Podczas ćwiczeń zwrócić uwagę, czy pacjent nie wstrzymuje podczas ćwiczeń oddechu. Podczas ćwiczeń zwrócić uwagę, czy pacjent nie wstrzymuje podczas ćwiczeń oddechu. Ćwiczenia wykonujemy powoli, spokojnie, każdy pacjent swoim tempem. Podczas ćwiczeń zwracamy uwagę na palce oraz pozycje wyprostowaną tułowia. Podczas ćwiczeń zwracamy uwagę na plecy proste. Podczas ćwiczeń zwracamy uwagę plecy proste. Zwrócenie uwagi na długość wykonywanego wdechu i wydechu. Podczas wykowania ćwiczeń koordynacji i równowagi należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo ćwiczącego pacjenta- asekuracja. Podczas wykowania ćwiczeń koordynacji i równowagi należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo ćwiczącego pacjenta- asekuracja.
CZĘŚĆ III Końcowa Czynności organizacyjno- porządkowe	1. Uspokojenie organizmu - ćwiczenia oddechowe	1. Marsz po obwodzie sali wznos RR przodem w górę- wdech opust RR w dół wydech. 2. PW- leżenie tyłem, NN wyprostowane, złączone, RR wyprostowane, leżą na podłodze przy głowie. Ruch- wdech nosem, a następnie wydech ustami z przyciągnięciem kolan to klatki piersiowej i chwytem dłońmi za kolana. 1. Sprzątanie przyborów i przyrządów. 2. Zbiórka, omówienie zadań lekcji, podanie zaleceń do domu, pożegnanie grupy.	3' 1'

Kilka wskazówek:

1. Zaleca się, aby przed rozpoczęciem ćwiczeń przedyskutować swój program z lekarzem.

2. Nie rozpoczynaj żadnego programu ćwiczeń podczas okresu pogorszenia, chyba

że tak doradzi Twój lekarz.

3. Podniesienie temperatury ciała przez zbyt intensywne ćwiczenia może zwiększyć

spastyczność i zmęczenie. Niewystarczająca ilość odpoczynku może spowodować przećwiczenie. Naucz się narzucać sobie tempo i skoncentruj się na powolnym stopniowaniu wysiłku.

4. Podczas ćwiczeń noś ubranie, które nie krępuje ruchów.

5. Wypróbuj różne pory dnia, aby znaleźć najlepszy dla siebie czas do ćwiczeń. Można podzielić ćwiczenia na dwie części - rano i wieczorem.

6. Jeżeli czujesz jakikolwiek ból, czy niewygodę podczas wykonywania ćwiczenia,

przerwij je. Należy się skonsultować ze swoim lekarzem, aby ustalić przyczynę.

7. Trzeba nastawić się na stopniowy, powolny postęp, gdy rozpoczynasz ćwiczenia. Nie

zmuszaj się do wysiłku powyżej swoich możliwości.

Ponieważ SM występuje w różnych formach, nie można zastosować jednego prostego programu ćwiczeń, który byłby odpowiedni dla każdego. Objawy choroby zmieniają się i dlatego ćwiczenia, które są odpowiednie w pewnym okresie, może być niewłaściwe w innym. Z tego powodu program ćwiczeń musi być indywidualny dla każdej osoby i powinien uwzględnić wprowadzanie zmian wraz ze zmiennością choroby.

---