→ Archaizmy - wyrazy, które wyszły z powszechnego użycia, tak w mowie, jak w piśmie. Mówimy o nich w odniesieniu do słów, które mają swoje nowsze odpowiedniki. Archaizmami nie są wyrazy, które wyszły z użycia bo zniknęły ich desygnaty (np. kasztelan)
→ Archaizmy w utowrze mogą pełnić różne funkcje. W utworach o tematyce historycznej są zjawiskiej całkowicie naturalnym, służą oddaniu klimatu epoki, sposobu mówienia i myślenia ludzi w niej żyjąych. W dziełach innego typu mogą nadawać wypowiedzi charakter uroczysty bądź wydobywać z całego kontekstu specyficzny odcień znaczeniowy.
→ Barbaryzmy - elementy pochodzące z innego systemu językowego. Służą również charakterystyce całego środowiska (np. zwroty francuskiew wypowiedziach arystokracji XVIII i XIX wieku).
→ Kiedy w utworze bardzo często używa się makaronizmów, mamy styczność ze stylem makaronicznym
→ Gwara - regionalna odmiana języka. Może służyć charakterystyce środowiska, bądź nakreśleniu sylwetki bohatera jako członka określonego kręgu kulturalnego.
→ Żargon - gwara miejska Jest uboższy od gwary, toteż nie ma właściwie utworów całkowicie pisanych w żargonie. Może służyć zarysowaniu sylwetek bohaterów jako członków określonego środowiska.
→ Prowincjonalizmy - elemnt stylu. Nie należą do gwar, są cząstkami języka ogólnego, wystepującymi tylko w określonej dzielnicy kraju. Dużo prowincjonalizmów znajduje się w języku Mickiewicza, który operował przede wszystkim polszczyzną jaką poznał na Wileńszczyźnie.
→ Prozaizmy - Mogą one w zasadzie pochodzić z każdej odmiany języka literackiego, np. z mowy potocznej czy z któregoś ze stylów funkcjonalnych. Są zjawiskami spoza języka poetyckiego. Wprowadzają element zaskoczenia, nabierają szczególnej wagi na tle kontekstu, w którym dotąd nie występowały. (Bywają też wyrazem nieudolności autora)
→ Aluzja - Konkretne sformułowanie jest w danym kontekście istotne nie tylko samo w sobie, ale przywołanie pewnej znanej wartości poetyckiej.
→ Cytat - Może służyć zamanifestowaniu związku z cytowanym pisarzem, czasem nawet, rozwijany w nowym utworze, staje się jego głownym motywem.
→ Parafraza - Przekształcenie stylu i motywów określonego utworu, wprowadzony w nowy kontekst.
→ O stylizacji mówimy wtedy, gdy pisarz kształtuje język swojego utworu na wzór stylu określonego dzieła, typu dzieł lub określonego gatunku literackiego.
→ Celem stylizacji nie jest tylko naśladowanie czyjegoś stylu, ale stworzenie również nowej wartości artystycznej.
→ W poezji polskiej częstą stylizacją jest stylizacja na wzór pieśni ludowej (w szczególności Konopnicka)
→ Stylizacja zazwyczaj nie obejmuje jedynie sfery językowej (pisarz może nawiązać do określonego sposobu ujęcia tematu bądź wyrażanej postawy wobec świata)
→ Stylizacja językowa ma zazwyczaj umotywowanie w sferze pozajęzykowej, np. stylizacja liryki według form pieśni ludowej w konstrukcji bohatera jako „prostego człowieka”.
→ Pastisz - forma stylizacji, jedynym celem jest imitowanie właściwości stylistycznych danego utworu. Nie jest uprawiany jako „poważna” forma twórczości literackiej.
→ Parodia - naśladowanie, ale karykaturalne. Rodzi się z krytycznego nastawienia do utworu. Parodysta kondensuje całość utworu, tak, że go w pewnym sensie demaskuje.
→ Styl konkretnego utworu literackiego jest więc uzależniony od działania określonej normy stylistycznej, w której obręb wchodzi norma w ścisłym sensie językowa, jak i norma określająca, co w danej epoce jest do przyjęcia w zakresie wypowiedzi literackiej, a co powinno znajdować się poza jej obrębem, co jest uznane w tej dziedzinie za dobre, a co za wadliwe, grzeszące przeciwko obowiązującemu smakowi. Tak więc styl wypowiedzi jest uzależniony tak od zjawisk ściśle literackich, jak od charakteru samego tworzywa, czyli języka.