PSS - Kultura studiowania - wykład IV
1. Uczelnia - jak działa?
Władze uczelni stanowią: rektor, kanclerz, dyrektor generalny, prorektorzy i dziekani. Osoby te są wyposażone w odpowiednie kompetencje, które pozwalają realizować obowiązki wynikające z przepisów prawa dotyczących szkolnictwa wyższego (te przepisy zawarte są w ustawie z dnia 25 lipca 2007 r. (Prawo o szkolnictwie wyższym) oraz szczegółowych zapisów zawartych w statucie uczelni.
● O aktach prawnych
Ustawa o szkolnictwie wyższym to zbiór przepisów ogólnych, które są bezwzględnie obowiązujące dla uczelni wyższych i dotyczą ich organizacji oraz funkcjonowania.
Statut to taka „mała konstytucja” — jest to zbiór najważniejszych zasad obowiązujących w uczelni. Statut określa kompetencje poszczególnych organów uczelni, zadania nauczycieli akademickich oraz prawa i obowiązki studentów; znajdują się w nim także informacje dotyczące mienia oraz administracji uczelni. Oczywiście nie ma w nim odpowiedzi na wszystkie pytania, bo rolą statutu jest określenie jedynie ogólnych zasad i wytycznych obowiązujących w uczelni.
Informacje bardziej szczegółowe zawarte są w uchwałach senatu lub kolegium oraz w zarządzeniach rektorach, kanclerza czy dyrektora administracyjnego.
● O jednostkach organizacyjnych
Podstawową jednostką organizacyjną uczelni jest wydział.
W ramach wydziału funkcjonują instytuty i katedry, które uczestniczą w procesie dydaktycznym i prowadzą działalność naukowo-badawczą.
Z kolei w ramach instytutów i katedr działają zakłady i pracownie.
W uczelni istnieją również inne jednostki organizacyjne (ogólnouczelniane, międzywydziałowe i pozawydziałowe), takie jak np.:
Studium Szkoleń i Certyfikacji,
centra badawcze,
laboratoria.
● O wydziałach
Działalnością wydziału kieruje dziekan. Dziekan jest przełożonym nie tylko pracowników zatrudnionych na danym wydziale, ale także — co ważne — studentów wydziału.
Dziekan nadzoruje działalność jednostek organizacyjnych wydziału, wykonuje decyzje kanclerza i rektora, odpowiada za realizację uchwał podjętych przez senat czy kolegium, ustala harmonogram zajęć dydaktycznych prowadzonych na wydziale. Decyduje o wszystkim, co dzieje się na wydziale, z wyjątkiem kompetencji zastrzeżonych dla innych organów uczelni.
Dziekanowi pomagają prodziekani. Dziekani wszystkich wydziałów spotykają się regularnie na tzw. kolegiach dziekańskich. To tam zapadają ważne decyzje organizacyjne, z którymi można się zapoznać w dziekanacie
● O władzach
Kanclerz podejmuje decyzje dotyczące mienia i gospodarki uczelni, zawiera umowy o pracę oraz umowy cywilnoprawne, sprawuje nadzór nad administracją i gospodarką uczelni, wydaje regulamin pracy, regulamin przyznawania stypendiów z funduszu własnego uczelni. Ponadto pełni funkcję przewodniczącego kolegium.
Kolegium zajmuje się ustalaniem wysokości opłat, rozwojem uczelni, kontrolą i oceną jednostek organizacyjnych, czuwaniem nad realizacją misji uczelni.
Rektor odpowiada za wszelkie sprawy związane z nadzorem dydaktycznym: kieruje działalnością uczelni i reprezentuje ją na zewnątrz w sprawach wynikających z określonego w statucie zakresu działań. Jest przewodniczącym senatu, nadzoruje działalność nie tylko dydaktyczną, ale także badawczą uczelni; dba o przestrzeganie prawa oraz zapewnienie bezpieczeństwa na terenie uczelni.
Rektorowi pomagają prorektorzy, których w WSG jest aktualnie dwóch:
do spraw nauki i rozwoju,
do spraw kształcenia.
Kompetencje senatu określa ustawa i statut, a do najważniejszych jego zadań należy ustalanie wytycznych w sprawie prowadzenia badań naukowych; ponadto senat zatwierdza plany studiów i programy nauczania, tworzy specjalności na kierunkach studiów.
Członkowie senatu obradują pod przewodnictwem rektora.
2. Dobre obyczaje
Znajomość i stosowanie na co dzień podstawowych zasad dobrego wychowania ułatwi życie we wspólnocie akademickiej. Etykieta obowiązująca Uczelni to ustalony (często tradycją i zwyczajem) sposób przyjętych w danej społeczności ogólnych zasad i norm postępowania.
Przy stosowaniu etyki dla studenta najważniejsze jest okazywanie szacunku władzom uczelni, kadrze akademickiej, a także koleżankom i kolegom. Ważna jest procedencja, o której piszę dalej, jak również umiejętność zachowania się w określonej sytuacji.
Warto poznać także podstawowe zasady elegancji. Kilka z nich, dotyczących stosownego stroju na egzaminach czy zaliczeniach, znajdziecie dalej. Już teraz jednak proszę pamiętać, że elegancja i niewolnicze naśladowanie obowiązującej w tym sezonie mody, niemal zawsze się wykluczają.
● O powitaniu
Podstawową zasadą jest, że młodszy wita starszego, mężczyzna kobietę, podwładny przełożonego.
Odstępstwa od pierwszeństwa kobiet dotyczą jedynie sytuacji, gdy zaawansowany wiek lub wysoka pozycja w hierarchii wymaga przyznania pierwszeństwa mężczyźnie. Oto przykład.
Proszę wyobrazić sobie taką sytuację. Studentka, nazwijmy ją Katarzyną Zecińską, przyszła na spotkanie z panem Profesorem Iksińskim, który będzie promotorem jej pracy dyplomowej. Puka do drzwi gabinetu i nie czekając na zaproszenie, radośnie wbiega z wyciągniętą do powitania ręką: Witam, witam Kasia jestem — potwierdza swoją tożsamość, po czym siada na najbliższym krześle.
Jak ocenicie zachowanie Kasi Zecińskiej? Jakie popełniła błędy?
Odtwórzmy ponownie opisaną sytuację, ale tym razem pozwólmy Kasi zachować się zgodnie z zasadami savoir vivre'u.
Puk, puk — Kasia puka do drzwi. Jeśli nie jest to gabinet „osobisty” pana Profesora Iksińskiego, ale miejsce pracy dzielone z innymi osobami, nie musi czekać na zaproszenie. Wystarczy zapukać, odczekać sekundę lub dwie i… można wejść.
Kasia, po wejściu do gabinetu powinna się przywitać i przedstawić:
— Dzień dobry, Panie Profesorze. Nazywam się Katarzyna Zecińska i przyszłam na spotkanie dotyczące mojej pracy dyplomowej, czy możemy teraz o tym porozmawiać?
— Oczywiście — odpowiada Pan profesor Iksiński — proszę usiąść.
Kasia siada, rozpoczyna się spotkanie.
Kolejny przykład:
Nieoczekiwanie do auli, w której wykład z komunikacji społecznej prowadzi pani dr Marcjanna Komunikatywna, wchodzi Pan Rektor.
Pan Rektor podchodzi do prowadzącej zajęcia i… oczywiście sam inicjuje powitanie. Dlaczego? Wysoka pozycja w hierarchii wymaga w tej sytuacji przyznania pierwszeństwa mężczyźnie.
● O tytułowaniu
Właściwe stosowanie tytułów w oficjalnej korespondencji czy rozmowie jest wymogiem protokołu. Dotyczy to nie tylko najważniejszych osobistości w państwie, korpusu dyplomatycznego czy duchowieństwa, ale także hierarchii akademickiej.
Zasady tytulatury — jak pisze w swojej książce Protokół dyplomatyczny Tomasz Orłowski, który przez wiele lat odpowiadał w Ministerstwie Spraw Zagranicznych za ceremonię i etykietę — obowiązują w rozmowach i w korespondencji z osobami, których ranga społeczna lub zawodowa wymaga takiego uhonorowania.
Zatem w sytuacjach powszednich do rektora zwracamy się: „Panie Rektorze”, do dziekana odpowiednio: „Pani Dziekan”, „Panie Dziekanie” itd.; absolutnie niedopuszczalny jest zwrot „proszę Pana”, „proszę Pani” lub — o zgrozo! — „proszę Panią”.
Hierarchia akademicka uwzględnia zarówno tytuły, jak i stopnie naukowe. Istnieją również tytuły kurtuazyjne, a wśród nich, przysługujący rektorowi wyższej uczelni tytuł „magnificencja”.
Słowami: „Wasza Magnificencjo”, zwracamy się do rektora w sytuacjach uroczystych, szczególnych oraz w korespondencji oficjalnej.
● O netykiecie
Wiemy już, czym jest etykieta, teraz słów kilka o netykiecie. Rozwój i powszechna dostępność Internetu, spowodowała konieczność opracowania i oczywiście przestrzegania podstawowych zasad dotyczących korzystania chociażby z poczty elektronicznej.
Z pewnością każdy z nas zżymał się na „spamy”, załączniki poważnie nadwyrężające cierpliwość naszą i naszego komputera oraz wiadomości bez tytułu.
Korzystając z komunikacji elektronicznej i wysyłając e-maile do naszych wykładowców, pamiętać musimy zarówno o etykiecie, jak i etykiecie, łączyć zatem należy zasady dobrego wychowywania obowiązujące w kulturze akademickiej z zasadami dobrego wychowania obowiązującymi w sieci www.
Nadmiar informacji jest tak samo niewskazany jak jego brak. Jeśli wiesz, że wykładowca z którym chciałbyś się skomunikować, używa poczty elektronicznej do kontaktowania się ze studentami, możesz skorzystać z tej formy. Pamiętaj jednak ,aby pisać listy w formacie tekstowym, a nie HTML.
Tak pisane zajmują dużo mniej miejsca i umożliwiają odczytywanie poczty za pośrednictwem webmaila (na stronach www, z poziomu przeglądarki internetowej). Szanuj czas swojego wykładowcy. Zadbaj o edycję, koniecznie przedstaw się na początku i poinformuj — w tytule — czego korespondencja dotyczy. Pamiętaj, że list elektroniczny nie powinien różnić się w formie od tego zwykłego, tj. powinien:
zawierać nagłówek (np. Szanowny Panie Doktorze),
być rzeczowy i zwięzły,
powinien być podpisany (np. Z poważaniem — Katarzyna Zecińska).
● O stroju egzaminacyjnym
Na egzamin warto przyjść nie tylko znakomicie przygotowanym, ale także stosownie ubranym. Oczywiście na egzaminie nikt nie sprawdza, czy krawaty panów zdobi węzeł typu windsor regatowy czy półwindsor, ale koszula i marynarka zawsze są dobrze widziane, podobnie jak u pań sukienka czy kostium z jasną koszulową bluzką.
Taki typ ubioru w języku angielskim nazywany jest business dress, co odpowiada polskiemu określeniu „ubranie wyjściowe”.
Pamiętajmy, że umiar i prostota — podobnie jak naturalność i staranność — to nasi najlepsi doradcy. I tak, jak niestosowne jest pojawienie przed południem w smokingu, tak w bardzo złym guście jest epatowanie wszystkich dookoła na przykład... gołym brzuchem. Zatem chowamy brzuchy, rezygnujemy z krzykliwego makijażu, powyciąganych swetrów i nadmiaru ozdób. Do szafy chowamy również sylwestrowe suknie, te na pewno nie przydadzą się podczas sesji.
3. Procedencja, czyli kolejność
Precedencja — zasady pierwszeństwa, starszeństwa, których ustanowienie datuje się od średniowiecza — jest jednym z najważniejszych zagadnień protokołu dyplomatycznego, określa bowiem kolejność, w jakiej najważniejsze osoby w państwie uczestniczą w oficjalnych ceremoniach i uroczystościach.
Stosując się do zasad precedencji, unikamy sporów typu: kto ważniejszy, kto najpierw, kto potem.
Warto więc poznać kilka podstawowych zasad precedencji, do reszty można podejść zdroworozsądkowo, zwłaszcza że jedna z podstawowych zasad dobrego wychowania nazywana jest właśnie zasadą zdrowego rozsądku.
● Współczesna procedencja najwyższych stanowisk państwowych
Współczesna precedencja najwyższych stanowisk państwowych w Polsce wynika z zasad obowiązującego w naszym państwie porządku konstytucyjnego.
Te zasady to:
kolejność zastępstwa głowy państwa,
zasada trójpodziału władzy,
wyższość stanowisk obieralnych nad mianowanymi
wyższość władzy centralnej nad lokalną.
W Polsce nie ma oficjalnie ustalonej precedencji poszczególnych stanowisk, dlatego różnie wygląda praktyka w poszczególnych instytucjach.
Znana jest jednak i powszechnie stosowana precedencja stanowisk umocowanych konstytucyjnie i kierowniczych państwowych, a wygląda ona tak:
Prezydent RP,
marszałek Sejmu RP,
marszałek Senatu RP,
prezes Rady Ministrów,
prezes Trybunału Konstytucyjnego,
prezes Sądu Najwyższego,
ministrowie,
prezes NBP,
prezes NSA,
prezes NIK,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
prezes Instytutu Pamięci Narodowej,
posłowie i senatorowie,
szef Kancelarii Prezydenta,
szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu,
szef Kancelarii Premiera,
szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,
sekretarze stanu,
kierownicy urzędów centralnych,
wojewodowie.
● Precedencja osób zajmujących inne stanowiska
Precedencja osób zajmujących inne stanowiska, wynikająca z tradycji i kurtuazji, np. w polskim obyczaju istnieje od wieków tradycja honorowego pierwszeństwa stanu duchownego przed świeckim.
W Kościele katolickim o precedencji decyduje przeważnie posiadana przez duchownego godność, a nie sprawowany urząd kościelny.
W przypadku równej godności rozstrzyga zazwyczaj pierwszeństwo jej nadania:
prymas Polski,
kardynał,
arcybiskupi i biskupi,
zwierzchnicy krajowi niekatolickich kościołów i wyznań;
● Zasady wynikające z precedencji stanowisk - wybór
Osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe przebywające z wizytą na terenie danego województwa (powiatu, gminy) powinny powiadomić o wizycie lokalne władze. Gospodarze terenu powinny powitać przebywające osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe osobiście lub przez wyznaczonego urzędnika. Najwyższych dostojników państwowych gospodarze powinni witać osobiście. Podobnie należy postępować przy pożegnaniu. W przypadku wizyt składanych na zaproszenie władz wojewódzkich, powiatowych, gminnych, zapraszający winien przedstawić władze terenu.
Gospodarz terenu powinien — w miarę możliwości — towarzyszyć gościowi podczas wizyty i zapewnić traktowanie stosowne do zajmowanego przez tę osobę stanowiska w państwie.
Niekiedy bywa, że osoby zajmujące wysokie stanowiska delegują na uroczystości swoich przedstawicieli. Taki delegat nie może korzystać z precedencji osoby, która go wysłała, a zatem nie ma pierwszeństwa przed osobą obecną na uroczystości, której z racji zajmowanego stanowiska przysługuje wyższa precedencja.