Rak przełyku
Rak przełyku stanowi około 2% wszystkich nowotworów złośliwych i jest jednocześnie trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym przewodu pokarmowego. Najwyższą zachorowalność obserwuje się w Chinach, państwach Azji centralnej oraz w południowo-wschodniej Afryce. Najczęstszym nowotworem przełyku jest rak płaskonabłonkowy stanowiący około 90% wszystkich nowotworów złośliwych tego narządu a 10% stanowi rak gruczołowy, który umiejscawia się w 1/3 dolnej przełyku i rozwija się w przełyku Barretta. W ostatnich latach obserwuje się niewielki spadek zachorowalności na raka płaskonabłonkowego przełyku oraz wzrost zachorowalności na raka gruczołowego dolnej części przełyku. Rak przełyku częściej występuje u mężczyzn w wieku 50-70lat.
Rak przełyku W 5% - 12% przypadków może współistnieć z nowotworami innych narządów: jamy ustnej, krtani, gardła, płuc, nerek, pęcherza (tzw. nowotwory tytoniozależne). Rak przełyku wcześnie daje przerzuty drogą krwionośną oraz limfatyczną, oraz również wcześnie nacieka otaczające narządy takie jak tchawica, oskrzela czy aortę.
Pozostałe nowotwory przełyku takie jak leyomyosarcoma, fibrosarcoma, lymphoma malignum, melanoma występują wyjątkowo rzadko.
Czynniki ryzyka
Wśród czynników etiologicznych wywołujących raka przełyku wymienia się:
nadmierne spożycie wysokoprocentowego alkoholu
palenie tytoniu szczególnie rozpoczęte w młodym wieku
niski status socjo-ekonomiczny
nieodpowiednia dieta (używanie ostrych przypraw, gorących napojów, niedobory wit. A, B2, C, E, niedobory karotenu, świeżych owoców, jarzyn, niedobory pierwiastków śladowych: cynk, magnez, molibden, mangan, spożywaniee nadmiernych ilości nitrozoamin w pokarmach
współistniejące brodawczaki przełyku (zakażenie wirusem HPV- human papilloma virus
refluksowe zapalenie przełyku
achalazja (kurcz wpustu
Za stany przedrakowe uważa się:
przełyk Barretta (ogniska metaplazji jelitowej w następstwie których rak gruczołowy rozwija się 40 razy częściej)
zespół Plummer-Vinsona (zwłóknienie przełyku u kobiet w średnim wieku, skojarzone z niedokrwistością z niedoboru żelaza).
leukoplakię
stany prowadzące do zwężeń przełyku
bliznowacenie przełyku po oparzeniach chemicznych i termicznych
Objawy
Wczesne okresy raka przełyku przebiegają bezobjawowo. Najważniejszym z objawów występującym u 90% chorych jest zaburzenie połykania (dysfagia) jednak występuje ono dopiero w daleko zaawansowanym nowotworze. Gdy nacieka więcej niż 2/3 obwodu przełyku. Wyróżniamy cztery stopnie dysfagii:
I - możliwość połykania pokarmów stałych
II - możliwość połykania tylko pokarmów rozdrobnionych
III - możliwość połykania tylko płynów
IV - afagia, całkowity brak możliwości połykania, nawet śliny
Większość chorych zgłasza się z objawami dysfagii trwającej 3 - 6 miesięcy a im krótszy okres od momentu jej wystąpienia do IIIo/IVo dysfagii, tym rokowanie lepsze.
U około 50% występuje ból przy połykaniu, promieniujący do pleców o różnym stopniu nasilenia. Do rzadszych objawów występujących w przebiegu raka przełyku należy:
ból zamostkowy,
wymioty,
zapalenie płuc z zarzucania treści żołądkowej,
bóle nadbrzusza,
fetor ex ore.
wymiotów krwawych w przypadkach zaawansowanych
krwioplucia,
chrypka spowodowanej naciekaniem guza na nerw krtaniowy wsteczny
Niedokrwistość oraz szybka utrata wagi ciała obserwowana u 80% chorych jest bardziej nasilona wraz ze stopniem i długością trwania dysfagii.
Rozpoznanie
Diagnozując pacjenta u którego lekarz podejrzewa rak przełyku wykonuje się następujące badania diagnostyczne:
badanie podmiotowe - ustalenie stanu ogólnego, stopnia niedożywienia i odwodnienia, obecność powiększonych węzłów chłonnych okolicy nadobojczykowej i szyjnej, kaszel (przetoka przełykowo-oskrzelowa), chrypka (naciekanie nerwu krtaniowego wstecznego), powiększenie wątroby, żółtaczkę
badanie radiologiczne przełyku z użyciem kontrastem - Badanie to określa umiejscowienie guza, jego długość, typ, obecność ewentualnej przetoki oskrzelowej, szerokość światła przełyku
badanie endoskopowe (ezofagoskopia z pobraniem wycinka) - Badanie to ocena umiejscowienia i typu guza nowotworowego oraz stopień zwężenia przełyku. Pobranie wycinków do badania histologicznego pozwala na pewne rozpoznanie zmian o charakterze nowotworowym.
ultrasonografia endoskopowa (EUS) - Badanie pozwala efektywnie ocenić poszczególne warstwy przełyku i ich naciekanie przez guz nowotworowy oraz węzły chłonne.
tomografia komputerowa - Badanie oceniające stopień zaawansowania guza, jego wielkość, stosunek do otaczających struktur, długość. TK ocenia również narządy sąsiednie oraz węzły chłonne i może potwierdzić obecność przerzutów.
Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) - Badanie oceniające zwiększony metabolizm tkanek guza nowotworowego pozwalające na wcześniejsze wykrycie zmian nowotworowych niż przy użyciu TK czy EUS.
ultrasonografia jamy brzusznej i szyi - Badanie oceniające obecność przerzutów w wątrobie, węzłach chłonnych
badanie radiologiczne płuc- Badanie ocenia płuca pod kątem przerzutów, niedodmy, płynu w jamach opłucnowych
bronchoskopia - Badanie ocenia drogi oddechowe pod kątem naciekania nowotworowego.
badanie układu oddechowego (spirometria, gazometria)
badanie układu krążenia (EKG)
badanie nerek (Mocznik, kreatynina, klirens kreatyniny)
badanie wątroby (AspAT, AlAT, wskaźnik protrombinowy, Fosfataza alkaliczna, bilirubina, próby wątrobowe)
inne (układ krzepnięcia, poziom białka i albumin, Na+, K+, Ca++, Cl-)
markery nowotworowe - Mimo, że nie są znane markery specyficzne dla raka przełyku to najbardziej przydatnymi są markery specyficzne dla raka płaskonabłonkowego: SCC (squamous cell antigen - poziom podwyższony u 50%), IGF (epidermal growth factor - przydatny w monitorowaniu przebiegu choroby), CYFRA 21-1 (najbardziej specyficzny marker ze wszystkich
Klasyfikacja TNM
Cecha T (guz)
TX - brak możliwości oceny guza pierwotnego
T0 - nie stwierdza się obecności guza pierwotnego
Tis - Carcinoma in situ
T1 - Guz nacieka błonę postawną lub warstwę podśluzową
T2 - Guz nacieka warstwę mięśniówki właściwej
T3 - Guz nacieka przydankę
T4 - Guz nacieka okoliczne narządy
Cecha N (węzły chłonne)
NX - brak możliwości oceny regionalnych węzłów chłonnych
N0 - brak przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych
N1 - obecne przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych
Regionalne węzły chłonne ( X ) dla poszczególnych umiejscowień guzów przełyku.
Cecha M (przerzuty odległe)
Przerzuty odległe (M1) dla poszczególnych umiejscowień guzów przełyku:
Węzły chłonne |
Umiejscowienie guza |
|||
|
Część szyjna |
Śródpiersie część górna |
Śródpiersie część środkowa |
Śródpiersie część dolna |
Węzły szyjne |
X |
M1 |
M1 |
M1 |
Węzły śródpiersiowe |
M1 |
X |
X |
X |
Węzły okolicy pnia trzewnego |
M1 |
M1 |
M1 |
M1 |
Leczenie
Podstawową metodą leczenia raka przełyku jest jego rozległe wycięcie. Jednak ze względu na zaawansowanie raka, obecność przerzutów odległych i stan ogólny w chwili zgłaszania się do lekarza, jedynie około 30% kwalifikuje się do zabiegu radykalnego. Pozostali część chorych wymaga jedynie leczenia paliatywnego lub zachowawczego.
Do najczęściej wykonywanych zabiegów resekcyjnych należą:
operacje sposobem Akiyamy (resekcja całkowita piersiowego odcinka przełyku, przeciągnięcie żołądka w tunelu zamostkowym a następnie wykonanie zespolenia przełykowo-żołądkowego na szyi),
operacje sposobem Orringera (resekcja całkowita piersiowego odcinka przełyku bez otwierania klatki piersiowej a następnie wykonanie zespolenia przełykowo-żołądkowe na szyi).
Śmiertelność okołooperacyjna w zależności od doświadczenia ośrodka wynosi 5% - 30%.
Nadzieję na poprawę wyników leczenia wiąże się z leczeniem skojarzonym obejmującym chirurgię, chemioterapię i radioterapię. Zarówno chemioterapia jak i radioterapia stosowana jest przedoperacyjnie i pooperacyjnie.
Do najczęściej wykonywanych zabiegów paliatywnych mających na celu udrożnienie przełyku, którego światło zostało zamknięte przez rozrastający się guz należą:
laseroterapia - laserowe udrożnienie przełyku
gastrostomia- przetoka żołądkowa służąca podawaniu pokarmu bezpośrednio do żołądka
mikroprzetoka do karmienia zakładana dojelitowo,
koagulacja bipolarna,
samorozprężalne protezy przełykowe (stant)
radioterapia paliatywna.
Rokowanie
Rokowanie w raku przełyku mimo postępów terapeutycznych jest nadal złe. Tylko około 5% chorych przeżywa 5 lat.
Rak żołądka
Rak żołądka (carcinoma ventriculi) jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów z powodu nowotworów złośliwych. Rak żołądka stanowi około 95% wszystkich nowotworów żołądka, rzadziej występują chłoniaki i mięsaki gładkokomórkowe. Rozpowszechnienie występowania raka żołądka w świecie wykazuje ogromne różnice. Największy wskaźnik zachorowań obserwuje się w Japonii, Chile i Islandii. Polska znajduje się w pierwszej 10 państw o najwyższym wskaźniku zachorowań. Ostatnie lata wykazują spadek zachorowań na raka żołądka i wzrost zapadalności na raka wpustu i połączenia przełykowo-żołądkowego. Rak żołądka w 35-40% umiejscawia się w części przedoddźwiernikowej i w odźwierniku (tendencja spadkowa), w 25% w trzonie oraz w 30-40% we wpuście (tendencja wzrastająca). Rak żołądka rozprzestrzenia się najczęściej poprzez wszczepianie komórek nowotworowych do otrzewnej drogą śródotrzewnową (około 50%) lub drogą układu chłonnego (około 27%) oraz drogą układu krwionośnego (około 23% przypadków) w wyniku której powstają przerzuty w wątrobie, płucach i kościach.
Etiologia
Rak żołądka występuje dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, zapadalność i umieralność wzrastają z wiekiem. Czynniki rodzinne i dziedziczne zwiększają podatność osobniczą na chorobę. Rak żołądka częściej występuje u osób z grupą krwi A. W Wysokie spożycie soli kuchennej, żywności wędzonej i marynowanej, aflatoksyn, pokarmów bogatych w skrobię, niskie spożycie tłuszczów zwierzęcych, białka, świeżych owoców i warzyw, mleka, pełnoziarnistego pieczywa, witamin A, E, C to czynniki które usposabiają do rozwoju choroby. Spośród czynników inicjujących kancerogenezę w żołądku wymienia się azotany będące prekursorami nitrozoamin. Zakażenie Helicobacter pylori, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu to kolejne czynniki mogące przyspieszyć rozwój raka żołądka.
Wśród stanów i zmian przedrakowych zagrażających powstaniem raka żołądka wymienia się:
polipy gruczolakowate żołądka,
nieżyt zanikowy błony śluzowej żołądka,
nieżyt zanikowy błony śluzowej w przebiegu niedokrwistości złośliwej,
metaplazja jelitowa,
ogniska dysplazji błony śluzowej żołądka
przewlekły wrzód żołądka,
stan po uprzedniej częściowej resekcji żołądka.
Klasyfikacja
Rak wczesny to nowotwór, którego naciek ograniczony jest wyłącznie do błony śluzowej i podśluzowej. Rak taki rozwija się może rozwijać się nawet do 14-20 lat po czym przechodzi w raka zaawansowanego.
Rak żołądka można klasyfikować wg różnego kryterium.
Klasyfikacja Borrmanna (1926r) wg oceny makroskopowej (endoskopowj) raka zaawansowanego.
rak grzybiasty- pojedynczy, ograniczony, polipowaty guz bez owrzodzenia
owrzodziały naciek o zmienionych brzegach i ostrym odgraniczeniu
owrzodziały naciek o zmienionych brzegach i rozlanym wzroście
rak rozlany ( linitis plastica)- płasko naciekający całą ścianę żołądka i zwężający jego światło,
Klasyfikacja Laurena (1965r) wg obrazu histopatologicznego:
typ jelitowy (inestinalis) lity guz o dobrze ograniczonych brzegach, zbudowany z komórek gruczołowych podobnych do jelitowych (około 60%)
typ rozlany (diffusum) rak nacieka żołądek w granicach trudnych do określenia (około 30%)
typ mieszany ( ~ 10% )
Objawy
We wczesnym okresie choroby rak żołądka przebiega zazwyczaj bezobjawowo. W bardziej zaawansowanych stanach objawy są nieswoiste i często lekceważone przez pacjentów. Należą do nich:
utrata łaknienia
zmniejszenie masy ciała,
tępe bóle w nadbrzuszu, często po jedzeniu
uczucie pełności po jedzeniu
nudności,
wymioty,
wymioty treścią fusowatą (),
smolisty stolec,
niedokrwistość,
zaburzenia połykania przy raku wpustu żołądka
W zaawansowanym raku guz może być wyczuwalny przez powłoki, stwierdza się bolesność uciskową, wyniszczenie, żółtaczka, objawy otrzewnowe (perforacja żołądka w miejscu guza), powiększenie wątroby (przerzuty), niedokrwistość.
Rozpoznanie
Podstawą rozpoznania raka żołądka jest badanie gastroskopowe z pobraniem wycinków. Pozwala to na rozpoznaie w około 93% raka wczesnego oraz w 98% raka zaawansowanego. Jest to najszybsze i najdokładniejsze badanie diagnostyczne w raku żołądka.
Dodaktowo można wykonać takie badania jak:
USG jamy brzusznej,
badania radiologicznego żołądka z kontrastem,
RTG klatki piersiowej,
tomografia komputerowa.
badania ultrasonografii endoskopowej (EUS) pozwala na rozponanie wczesnej postaci raka
badanie laparoskopowe - ocena podtorebkowych przerzutów do wątroby, sieci większej i mniejszej,
Przerzuty do jajników ("guz Krukenberga") lub do otrzewnej części miednicznej ("próg Blumer'a") mogą wyć wykryte badaniem per rectum. Odległe przerzuty drogą układu chłonnego mogą dawać objaw powiększonych węzłów nadobojczykowych po stronie lewej (węzeł Virchova) lub okolicy pępka (węzeł siostry Mary Joseph).
Leczenie
Jedynym skutecznym sposobem leczenia raka żołądka jest resekcja radykalna z usunięciem regionalnych węzłów chłonnych łącznie z węzłami zatrzustkowymi, krezkowymi i przyaortalnymi. W przypadku raka wczesnego wyleczalnego w 95% operacja radykalna polega na wycięciu prawie całkowitym części dalszej lub bliższej zołądka tzw. resekcja subtotalna z węzłami chłonnymi znajdującymi się głównie wzdłuż krzywizny mniejszej i większej żołądka. Po wycięciu subtotalnym obwodowej części żołądka zaleca się wykonanie zespolenia dwunastnicy z kikutem żołakda wg Rydygiera a po wycięciu górnej części wykonanie zespolenia przełykowo-żołądkowego. Po całkowitym usunięciu żołądka wytwarza się żoładek zastępczy z odpowiednio zszytego jelitaczczego co stwarza choremu warunki najlepszej jakości życia.
W przypadku, kiedy operacja jes niewykonalna lub niecelowa ze względu na przerzuty odległe, naciekanie otoczenia czy rozsiew nowotworowy w jamie otrzewnej wykonuje się zabiegi paliatywne, łagodzące:
protezowanie wpustu
paliatywna resekcja żołądka
zespolenie omijające
przetoka żołądkowa tzw. gastrostomia
Leczenie chemiczne stosowane coraz częściej i radioterapia są teraz powszechniej stosowane w skojarzonym leczeniu raka żółądka.
Rokowanie
Tylko około 20% chorych, u których możliwe było wykonanie resekcji radykalne przeżywa 5 lat.
Rak jelita grubego
Rak jelita grubego i odbytnicy jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, w szczególności u tych powyżej 50 roku życia. Pod względem budowy mikroskopowej raki jelita grubego i raki odbytnicy są takie same, wiec w dalszej części artykułu dla obu nowotworów będę używał terminu "rak jelita grubego".
NOWOTWORY
W zdrowym organizmie zachowana jest równowaga pomiędzy powstawaniem nowych komórek, a naturalna śmiercią innych. Nowotworzenie to powstawanie w sposób niekontrolowany nowych komórek, które nie powinny w danym miejscu występować i są tam niepotrzebne. Te nadliczbowe komórki to nowotwory, które mogą być łagodne lub złośliwe. Nowotwory łagodne (niezłośliwe) cechują się tym, ze ich komórki są podobne do tych, które normalnie występują w danym narządzie, maja torebkę, więc nie szerzą się do innych narządów i najczęściej nie dają przerzutów, a ich wzrost jest powolny. Co istotne dla pacjenta, rzadko są bezpośrednim zagrożeniem dla życia oraz można je usunąć. W niektórych przypadkach, nieleczonych nowotworów łagodnych możliwe jest przejście w formę złośliwa. W nowotworach złośliwych komórki są mało podobne do tych, które występują w zdrowej tkance, cechują się prymitywna budowa, najczęściej mnożą się bez jakiejkolwiek kontroli, nie są otoczone torebka, więc mogą niszczyć otaczające zdrowe tkanki, mogą dostawać się do układu krążenia i wraz z krwią lub limfą wędrować do innych miejsc organizmu dając tam przerzuty. Nie leczone nowotwory złośliwe prowadza do wyniszczenia organizmu i śmierci. Należy tez pamiętać, że nie każdy nowotwór złośliwy jest rakiem, a jedynie nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego można określać tym terminem.
RYZYKO ZACHOROWANIA
Niestety nadal nie są znane bezpośrednie przyczyny występowania raka jelita grubego, aczkolwiek badania naukowe prowadzone od wielu lat pozwoliły wyróżnić następujące czynniki ryzyka. Zalicza się do nich:
1. Wiek Rak jelita grubego raczej występuje u osób powyżej 50 r.ż., ale może tez zdarzyć się u osoby młodszej, nawet młodzieży.
2. Dieta Obecnie uważa się, ze dieta wysokokaloryczna, bogata w tłuszcze oraz ubogo resztkowa (z mała zawartością błonnika) zwiększa ryzyko zachorowania.
3. Polipy Łagodne zmiany nowotworowe, wyrastające ze ściany jelita, określane mianem polipów, również zwiększają ryzyko zachorowania. Polipowatość rodzinna, rzadko występująca choroba dziedziczna, w której polipy występują w liczbie setek lub tysięcy, nieleczona prawie zawsze prowadzi do raka.
4. Inne choroby towarzyszące
Badania naukowe mówią o tym, że kobiety, u których rozpoznano raka piersi, macicy lub jajników są bardziej narażone na wystąpienie raka jelita grubego. Ponadto osoby wcześniej chorujące na raka jelita grubego mogą powtórnie na niego zachorować.
5. Wywiad rodzinny Krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) osoby chorej na raka jelita grubego są bardziej narażeni na zachorowanie, a niebezpieczeństwo wzrasta wraz z liczba krewnych z pozytywnym rozpoznaniem.
6. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które należy do tzw. zapalnych chorób jelita grubego, podnosi szanse zachorowania na raka jelita grubego.
7. Inne W wielu badaniach naukowych analizuje się zależność miedzy występowaniem raka jelita grubego, a spożywaniem wysoce przetworzonych pokarmów, środków konserwujących, podłożem bakteryjnym, czy barwnikami. Niektóre z doniesień potwierdzają taka zależność, ale nadal jest za wcześnie by moc jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, co powoduje raka jelita grubego.
Należy pamiętać, ze stwierdzenie jednego lub więcej z powyższych czynników nie jest równoznaczne z wystąpieniem choroby, a jedynie zwiększa ryzyko zachorowania i zwiększona "czujność" powinna być zachowana.
JAK ZMNIEJSZYĆ RYZYKO
Badania naukowe mówią, że rak jelita grubego bardzo często wywodzi się z łagodnych polipów, w związku z czym wczesne wykrycie i usuniecie może zapobiec powstaniu raka. Inne badania próbują znaleźć powiązanie miedzy występowaniem raka a paleniem tytoniu, aktywnością fizyczna, zmniejszeniem spożycia alkoholu, czy stosowaniem pewnych lęków. Obecnie uważa się, ze dieta bogata w błonnik zmniejsza ryzyko zachorowania.
PROFILAKTYKA
osoby, które ukończyły 40 lat co roku poddawały się badaniu per rectum oraz oddawały kal. na krew utajona
OBJAWY
Najczęstsze objawy to:
- Zmiana w regularności oddawania stolca
- Biegunka, zatwardzenie, uczucie niepełnego wypróżnienia
- Krew w stolcu, zarówno jasno czerwona jak i bardzo ciemna
- Wąskie ("ołówkowate") stolce
- Uczucie pełności, ból brzucha
- Utrata wagi bez wyraźnej przyczyny
- Uczucie ciągłego zmęczenia
- Wymioty
Powyższe objawy mogą być spowodowane rakiem jelita grubego, ale także innej poważnej choroby, nie należy ich lekceważyć i jest wskazane by udać się do lekarza w razie ich wystąpienia.
ROZPOZNANIE / BADANIA DODATKOWE
W celu postawienia rozpoznania lekarz po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego, może zlecić badania dodatkowe. Osoby, które należą do grupy ryzyka (jeden lub więcej czynników ryzyka) powinny zapytać swojego lekarza rodzinnego, kiedy i jakie badania sugeruje.
Najczęściej wykonuje się jedno lub więcej z poniższych badań:
1. Badanie per rectum,
podczas którego lekarz wprowadza palec do odbytnicy przez odbyt, by sprawdzić czy nie ma tam nieprawidłowości. Pomimo swojej prostoty jest to bardzo ważne i podstawowe badanie, jako ze nawet do 75% raków odbytnicy jest wyczuwalne podczas tego badania, co stanowi w sumie około 20% raków jelita grubego i odbytnicy. Inna zaleta jest możliwość jednoczesnego zbadania prostaty.
2. Badanie stolca na krew utajona
Często polipy krwawią, a badanie to może wykazać czy w stolcu znajduje się krew, nawet bardzo mała ilość niewidoczna gołym okiem.
3. Sigmoidoskopia Jest badaniem, które polega na wziernikowaniu dolnej części jelita grubego oraz odbytnicy za pomocą sigmoidoskopu.
4. Kolonoskopia banie podobne do powyższego, ale obejmujące cale jelito grube i odbytnice.
Zarówno podczas sigmoidoskopii i kolonoskopii, w razie obecności polipa, możliwe jest jego usuniecie, ponadto możliwe jest pobranie małego wycinka podejrzanej tkanki (biopsja) w celu mikroskopowej oceny przez histopatologa.
5. Enterokliza Badanie RTG z podwójnym kontrastem.
STOPNIE ZAAWANSOWANIA CHOROBY
Jeśli u chorego w badaniu mikroskopowym wycinka stwierdzi się raka jelita grubego, w celu dobrania najlepszego sposobu leczenia lekarz będzie chciał ocenić stopień zaawansowania choroby. Być może w tym celu będzie chciał wykonać badania, które nie były do tej pory zrobione lub powtórzyć inne.
Jest wiele podziałów, ale najczęściej stosuje się tzw. Zmodyfikowana Klasyfikacje Dukesa:
Stopień A zmiana ograniczona tylko do ściany jelita lub odbytnicy
Stopień B zmiana szerzy się poza ścianę, ale nie do węzłów chłonnych
Stopień C przerzuty występują w okolicznych węzłach chłonnych
Stopień D odlegle przerzuty np. w wątrobie lub/i płucach
LECZENIE
Wybór metody leczenia jest uzależniony od wielu czynników w tym od rozmiaru nowotworu, zaawansowania, umiejscowienia, czy ogólnego stanu zdrowia chorego.
- Leczenie operacyjne
Najczęstszy sposób postępowania, mający na celu usuniecie zmiany chorobowej. Zwykle chirurg usuwa chora cześć jelita wraz z marginesem zdrowej tkanki oraz węzłami chłonnymi. W większości przypadków można połączyć ze sobą pozostałe części jelita grubego i odbytnicy, ale jeśli nie jest to możliwe, gdyż usunięta została cala odbytnica, wytwarza się kolostomię (jest to wyciągniecie zakończenia jelita na powierzchnie jamy brzusznej, które służyć będzie do usuwania produktów przemiany materii, w miejscu ujścia jelita umieszcza się specjalny, szczelny worek). Około 15% pacjentów z rakiem jelita grubego wymaga stałej kolostomii.
- Chemioterapia
Jest to zastosowanie lęków, które maja na celu zniszczenie komórek rakowych. Ten sposób leczenia stosuje się czasem wraz z leczeniem operacyjnym, by zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe, w celu kontrolowania wzrostu nowotworu lub by łagodzić objawy choroby. W chemioterapii leki podaje się bezpośrednio do żyły lub w formie tabletek.
- Radioterapia
Wykorzystuje promieniowanie o dużej energii w celu zniszczenia komórek rakowych oraz zapobieżenia dalszemu wzrostowi i podziałom. Może być użyta przed operacja w celu zmniejszenia rozmiarów raka lub po zabiegu, by zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe, a w zaawansowanej chorobie w celu łagodzenia objawów.
Może być dwojakiego rodzaju: zewnętrzna (źródło promieniowania umieszczone jest na zewnątrz organizmu człowieka), bądź wewnętrzna, czyli brachyterapia (mały pojemnik z radioaktywnym materiałem jest umieszczony blisko nowotworu, może być związana z koniecznością pozostania w szpitalu). Niektórzy pacjenci otrzymują oba typy radioterapii.
- Immunoterapia
Wykorzystuje ludzki układ odpornościowy w celu zwalczenia nowotworu, ma za zadanie pobudzić i wzmocnić, naturalna zdolność organizmu do radzenia sobie z komórkami nowotworowymi. Większość pacjentów otrzymuje leczenie w formie zastrzyku dożylnego.
EFEKTY UBOCZNE LECZENIA
Chociaż każde leczenie podejmowane jest po rozważeniu wszystkich czynników, to należy pamiętać, ze polega ono w głównej mierze na usunięciu i zlikwidowaniu chorych tkanek, ale może tez niszczyć zdrowe komórki, powodując efekty uboczne.
W zależności od metody leczniczej efekty uboczne mogą być różne:
1. Leczenie operacyjne
Krótkotrwały ból w miejscu operacji, może tez wystąpić czasowe zatwardzenie lub biegunka. U pacjentów z wytworzona kolostomia może dojść do podrażnienia skóry w okolicy stomii.
2. Chemioterapia
Ma za zadanie niszczyć chore komórki, ale także może mięć negatywny wpływ na zdrowe. Efekty uboczne w głównej mierze zależą od zastosowanego leku i jego dawki. Wspólne objawy to nudności, wymioty, łysienie, biegunki, zmęczenie, rzadziej infekcje lub krwawienia
3. Radioterapia
Częstym efektem ubocznym jest ciągle zmęczenie, ponadto pacjenci mogą mięć biegunki, brak łaknienia oraz często oddawać mocz. W czasie terapii zewnętrznej może dochodzić do podrażnienia skory w okolicy miednicy, utraty owłosienia. U niektórych mogą wystąpić krwiste stolce.
4. Immunoterapia
Działanie niepożądane zależy od zastosowanego leku, ale dość częste są objawy grypo podobne (dreszcze, gorączka, osłabienie, mdłości).
WIZYTY KONTROLNE
Regularne kontrole są bardzo ważne, lekarz prowadzący powinien ustalić harmonogram wizyt, podczas, których będzie mógł upewnić się czy nie nastąpił nawrót choroby oraz czy dalsze leczenie nie jest konieczne. W ramach tych wizyt lekarz może zlecić wykonanie badania krwi (w tym CEA, czyli antygenu carcyno-embrionalnego), badania stolca na krew utajona, czy kolonoskopię, RTG lub inne.