Joanna T
Irmina B
Joanna G
Iwona Z
Zapadalność: 3,4/100000/rok. Rocznie
rozpoznaje się w Polsce około 1300
przypadków raka przełyku.
Częściej chorują mężczyźni, prawie
wyłącznie po 40. roku życia.
Dynamizm wzrostu zachorowalności na
gruczolakoraka przełyku jest największy
spośród wszystkich raków u ludzi
(związane jest to ze wzrastającą
częstością występowania przełyku
Barreta).
Rak przełyku zwykle występuje u osób
po 50 roku życia, częściej u mężczyzn,
aniżeli kobiet. Histologicznie jest rakiem
płaskonabłonkowym (około 80%) lub
gruczolakorakiem. 20% zmian występuje
w górnej części przełyku, 50% w
środkowej, a 30% w dolnej.
Rozwój raka przełyku jest spowodowany zaburzeniami kontroli
proliferacji i różnicowania oraz apoptozy komórkowej. Dochodzi
do mutacji w obrębie genów supresorowych, takich jak: p53,
p21, p14, p16, a także onkogenów - Bcl-1.
Czynniki ryzyka
Czynniki etiologiczne:
* Wiek - średnia wieku zachorowań dla mężczyzn wynosi 66 lat,
a dla kobiet 67 lat.
* palenie papierosów
* alkohol
* gorące napoje
* otyłość
* niski status społeczny
* refluks żołądkowo-przełykowy
* rak głowy i szyi w wywiadzie
* stan po radioterapii śródpiersia
* nitrozaminy
* aflatoksyna
* orzeszki betelu
* wirusy Papilloma (HPV-16)
Stany przedrakowe:
Endoskopowy obraz przełyku Barretta
* przełyk Barretta
* wieloletnia achalazja
* oparzenia przełyku
* modzelowatość
* zespół Plummera-Vinsona
* zwężenia pozapalne i po oparzeniach
* brodawczak płaskonabłonkowy
Największym czynnikiem ryzyka gruczolakoraka przełyku jest
przełyk Barretta.
Postacie
1. Rak płaskonabłonkowy - najczęściej spotykana postać.
2. Gruczolakorak.
3. Rak śluzowonaskórkowy.
4. Rak torbielowatogruczołowy.
Dwa ostatnie spotykane są bardzo rzadko.
Pierwsze etapy transformacji
nowotworowej śluzówki przełyku
przebiegają bezobjawowo. Z czasem
występują problemy z przełykaniem,
zwłaszcza pokarmów stałych
(dysfagia). U połowy chorych
występują bóle przełyku, wymioty,
krwioplucie, a niekiedy również
chrypka. U 80% chorych następuje
znaczna utrata wagi.
Najczęściej:
* dysfagia
* zmniejszenie masy ciała
* odynofagia
Rzadziej:
* duszność
* kaszel
* chrypka
* ból zamostkowy promieniujący do pleców
* czkawka
Powiększenie nadobojczykowych i szyjnych
węzłów chłonnych świadczy o znacznym
zaawansowaniu procesu chorobowego.
Obecnie najwyższy odsetek wykrywalności
zmian daje badanie endoskopowe, które
powinno być poprzedzone badaniem
radiologicznym. Endoskopii powinno
towarzyszyć zrobienie wymazu
cytologicznego (materiał uzyskiwany za
pomocą szczoteczki) oraz wykonanie
biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, w celu
pobrania komórek z podejrzanej zmiany do
badania histopatologicznego. Dwa ostatnie
sposoby pozwalają na stwierdzenie czy
występują tam komórki nowotworowe czy
nie.
Doskonałą metodą służącą do oceny
rozległości zmiany i głębokości nacieku jest
echoendoskopia, czyli ultrasonografia
endoskopowa – niestety jeszcze mało
popularna metoda.
Na podstawie badania
endoskopowego i oceny
histopatologicznej pobranego
wycinka.
W celu ustalenia stopnia
zaawansowania choroby należy
wykonać następujące badania:
* bronchoskopię - ustalenie stopnia
ucisku na tchawicę lub oskrzela
* PET - ocena miejscowego
zaawansowania i przerzutów
wziernikowanie przełyku czyli ezofagoskopia z pobraniem
wycinków z guza celem ustalenia rozpoznania
mikroskopowego.
badanie radiologiczne przełyku i żołądka (z podwójnym
kontrastem).
badanie komputerowej tomografii spiralnej (KT) z podaniem
kontrastu
i ewentualne badanie rezonansu magnetycznego (MR) z
oceną szyi, śródpiersia i nadbrzusza.
wewnątrzprzełykowa ultrasonografia celem oceny
naciekania guza w głąb ściany przełyku i oceny węzłów
chłonnych śródpiersia
badanie radiologiczne klatki piersiowej (PA + prawy bok),
badania ultrasonograficzne szyi i jamy brzusznej.
bronchoskopia celem oceny drzewa oskrzelowego.
badanie laryngologiczne celem wykluczenia zmian
nowotworowych w zakresie nosogardła.
endosonografia (EUS) - ocena głębokości penetracji raka w
obrębie przełyku i sąsiadujących struktur, a także zajęcie
regionalnych węzłów chłonnych. Umożliwia także wykonanie
celowanej biopsji cienkoigłowej węzła chłonnego.
markery nowotworowe (CEA, CA 19-9, CA 125) - mała
czułość i swoistość. Mogą być przydatne w monitorowaniu
nawrotów.
Leczenie radykalne
Leczenie chirurgiczne-Skuteczne jest jedynie leczenie operacyjne,
polegające na wycięciu zmienionego chorobowo fragmentu
przełyku oraz połączeniu pozostałej części z żołądkiem. Jeśli nie
jest to możliwe zamiast przełyku wstawia się odcinek jelita.
Kwalifikują się do niego tylko chorzy bez przerzutów. Wybór
metody zależy od stopnia zaawansowania choroby:
* T1 N0 M0 - wstępna operacja lub wstępna chemioterapia (stosuje
się 5-fluorouracyl i cisplatynę)
* T4 N1 M0 - nowotwór nieoperacyjny, wstępna chemioradioterapia
* T2/3 N0 M0/1a - wstępna operacja + terapia adiuwantowa;
wstępna chemioradioterapia; chemoradioterapia neoadiuwantowa
z późniejszą operacją
Podstawową metodą operacyjną w leczeniu raka przełyku jest jego
całkowite lub subtotalne wycięcie wraz z okolicznymi węzłami
chłonnymi. Ciągłość przewodu pokarmowego odtwarza się przez
przemieszczenie żołądka do klatki piersiowej lub wytworzenia
wstawki z jelita.
Leczenie paliatywne -W przypadkach bardzo zaawansowanych
zmian, gdy niemożliwe jest usunięcie przełyku, wykonuje się
tzw. zabiegi paliatywne mające na celu przywrócenie drożności
przełyku poprzez rozszerzanie przełyku, wstawienie protezy
lub usunięcie zmiany przez promienie laserowe.
Samorozprężalny metalowy stent zastosowany w paliatywnym
leczeniu raka przełyku - obraz endoskopowy
Metody:
* radiochemioterapia
* elektrokoagulacja
* terapia laserowa
* koagulacja argonowa
* terapia fotodynamiczna - 72 h po podaniu substancji
uczulającej na światło (np. hematoporfiryny) stosuje się
napromienianie guza laserem. Wcześniejsze podanie
fotouczulacza prowadzi do powstania wolnych rodników w
guzie. Powodują one destrukcję błony komórkowej, śmierć
komórki i martwicę guza.
* protezowanie przełyku
* gastrostomia
Leczenie ma na celu zminimalizowanie objawów i poprawę
jakości życia pacjentów z nieoperacyjnym rakiem przełyku.
Stopień 5-letnie przeżycie
0 >95 % %
I 50-80 %
IIA 30-40 %
IIB 10-30 %
III 10-15 %
IVA
<5 %
IVB
<1 %
W większości przypadków rozpoznanie raka
przełyku następuje w stadium
zaawansowanym, dlatego średni odsetek
przeżyć wynosi 5-10%.