Polityka gospodarcza - co to takiego?

1. Polityka + gospodarka = polityka gospodarcza
   czyli etymologiczna definicja polityki gospodarczej

Metoda etymologiczna (genetyczna, słowotwórcza) - bada znaczenia słowa na podstawie jego pochodzenia.

1. Pojęcie polityki i gospodarki

Czym jest polityka?

Dążenie do przejęcia (lub/i poszerzenia) oraz utrzymania władzy.

Ale wyłącznie gdy jednostka ją podejmująca jest ograniczona przez inne, mające te same cele i nie będące podporządkowanymi tejże jednostce.

Polityka - sztuka sprawowania władzy.

Żmigrodzki: „polityka jest sztuką wyboru, ale także sztuką osiągania założonych celów”.

Wariant mieszany: sztuka podejmowania decyzji dla utrzymania władzy.

Orientacje teoretyczno-metodologiczne w definicjach „polityki”:

1. w sensie formalno-prawnym - działalność instytucji państwowych;

2. w podejściu behawioralnym - definiowana w kategoriach władzy, wpływu i konfliktów istniejących w różnych płaszczyznach życia społecznego;

3. w orientacji funkcjonalnej - służąca rozwojowi społeczeństwa, poprzez rozwiązywanie konfliktów, grupowanie i wybór interesów, socjalizację polityczną, komunikację polityczną itd.;

4. w ujęciu racjonalnym - podejmowanie decyzji w procesie dążenia do przejęcia i utrzymania władzy;

5. stanowisko postbehawioralne - dziedzina życia społecznego mająca na celu rozwiązywanie problemów społeczeństwa i osiąganie celów wynikających z rozpatrywania potrzeb społecznych.

Gospodarka - czym jest?

• mechanizm alokacji rzadkich zasobów pomiędzy konkurencyjnymi podmiotami

• system produkcji, dystrybucji i konsumpcji

• Wikipedia: Gospodarka - całokształt działalności gospodarczej prowadzonej w danym obszarze. Czego tu brakuje?

Składniki gospodarki: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, instytucje.

Obie definicje razem - etymologiczna definicja polityki gospodarczej:

Polityka gospodarcza - takie sprawowanie władzy nad gospodarką,
by jej efekty prowadziły do utrzymania władzy.

lub

Polityka gospodarcza - sztuka sprawowania dokonywania wyborów i osiągania celów gospodarczych.

1. Polityka a wybory

Wnioski z definicji etymologicznej PG:

Politycy gospodarczy niekoniecznie muszą sterować gospodarką w takim kierunku, by przynieść optymalne rezultaty gospodarcze, bo nie musi być to celem zgodnym z tym, obranym przez aktualnie znajdującą się u sterów państwa grupą rządzącą.

Celem PG może być więc nie tyle rozwiązywanie problemów społeczeństwa, lecz utrzymanie władzy (już nie tylko gospodarczej) nawet za cenę kondycji gospodarki.

Działanie takie może budzić wątpliwości moralne.

Machiavelli: polityka z natury swej wymaga oddzielenia od moralności. Może być ona nawet niemoralna.

Uwaga: tradycyjna, neoklasyczna ekonomia (economics) może nie być wystarczająca do wyjaśniania prawidłowości występujących w gospodarce, w której coraz częściej w przeciągu ostatnich dziesięcioleci, państwo odgrywa aktywną rolę w kształtowaniu procesów gospodarczych. Rola dla innych odłamów ekonomii (instytucjonalna, dobrobytu, in.) i teorii PG.

Założenie: rozpatrujemy wyłącznie systemy polityczne oparte na demokracji, gdzie władza pochodzi z wyboru społecznego.

Hipoteza: w wyborach zwycięża ten program, który daje największe gwarancje (prawdopodobieństwo) realizacji celów społeczeństwa.

Polityka gospodarcza zmierza do otrzymania takiego stanu gospodarki, którego ocena dokonywana co kilka lat przez wyborców zwiększałby prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu wyborczego ekipy rządzącej w następnych wyborach, co umożliwiło by utrzymanie władzy.

• polityczny cykl koniunkturalny

Wniosek: dochody w społeczeństwie nie mogą być rozłożone równomiernie na wszystkich jego członków.

* * *

Wpływ finansowania partii politycznych na wyniki makroekonomiczne.

Dwa główne sposoby: z budżetu państwa oraz ze źródeł prywatnych.

Wady i zalety. Przyczyny i skutki.

Które programy są wspierane przez przedsiębiorstwa?

Jak wtedy wygląda realizacja celów społecznych?

1. Podsumowanie

Definicja PG: sposób sprawowania władzy nad gospodarką państwa. Taki, który mógłby zapewnić wygraną w następnych wyborach.

Jakie sposoby przyjmują partie prawicowe, a jakie - lewicowe?

Dylematy natury politycznej, czyli związane z koniecznością dokonywania wyborów celów i sposobów ich realizacji, a także horyzontu - zmiany długo- czy krótkoterminowe.

2. Meandry znaczeniowe

Rodzaje polityki państwa

POLITYKA PAŃSTWA

ekologiczna

zagraniczna

i bezpieczeństwa

(w tym wewnętrznego) gospodarcza społeczna

Dla zainteresowanych - niuanse semantyczne:

Polityka gospodarcza czy polityka ekonomiczna?

Słownik encyklopedyczny Webstera - economic (gospodarczy) ma znaczenie:

1. odnoszące się do nauki ekonomii (economics),

2. o wydźwięku finansowym, rozsądnie zyskowny,

3. użyteczny w produkcji bogactwa lub promowanie dobrobytu handlowego.

„Gospodarczy” odnosi się do gospodarki, „ekonomiczny” powinien odnosić się do kategorii wydajnościowej. Zatem economic policy to polityka:

1. ekonomiczna - w sensie polityki wobec nauk ekonomicznych,

2. ekonomiczna - w sensie kategorii zyskowności, wydajności, efektywności, ekonomiczności,

3. gospodarcza.

Uwaga: polityka gospodarcza nie musi być w ogóle ekonomiczna.

Władze mogą podejmować decyzje, które z punktu widzenia ekonomicznego nie są zyskowne, a wręcz przynoszą jedynie koszty („becikowe” i inne elementy polityki społecznej).

Dążenie do optymalnej (logicznie, matematycznie) struktury gospodarki państwa może być celem polityki ekonomicznej, natomiast w polityce gospodarczej należy jeszcze oprócz tego wziąć pod uwagę jej cele, podmioty, narzędzia, decyzje.

Wniosek: polityka ekonomiczna jest pojęciem węższym wobec polityki gospodarczej. Aczkolwiek potocznie (a czasami również w podręcznikach do ekonomii czy „polityki ekonomicznej / gospodarczej) są one tożsame.

3. Przegląd definicji polityki gospodarczej

Inne definicje PG

4. Podstawowe cechy polityki gospodarczej

Brak powszechnie zaakceptowanej definicji polityki gospodarczej.

1. Polityka gospodarcza jako praktyka i teoria

Podział polityki gospodarczej na:

1. praktykę - czyli zjawisko kształtowania przez władze państwa pożądanego przez nie stanu gospodarki,

2. teorię - czyli dyscyplinę naukową opisującą i objaśniającą tę praktykę.

Co jest przedmiotem teorii PG?

Rozwój teorii PG w Niemczech oraz ostatnio w UE (!).

W krajach anglosaskich - prawie nie występuje (bo liberalizm).

Podział polityków gospodarczych na: teoretyków i praktyków.

1. Cechy praktyki i teorii polityki gospodarczej

Co łączy zaprezentowane definicje PG? Praca grupowa nad definicją PG.

Wynik: cechy polityki gospodarczej (w ujęciu praktycznym):

1. politykę gospodarczą kształtuje państwo (tj. jego władze, w tym rząd) i jego organy w sposób świadomy, bezpośredni (lub pośredni);

2. polityka gospodarcza to oddziaływanie, wpływanie państwa na gospodarkę (w tym gospodarcze: procesy, zjawiska, wydarzenia), lub w inny sposób kształtowanie jej;

3. państwo oddziałuje na gospodarkę by osiągnąć cele; zmieniać, stymulować i racjonalizować działalność gospodarczą;

4. PG i jej cele związane są z określonym, unikalnym dla danego kraju kontekstem historycznym, instytucjonalnym, społecznym i instrumentalnym (przy wykorzystaniu dostępnych narzędzi i środków), zwanym uwarunkowaniami wewnętrznymi i zewnętrznymi;

5. oddziaływanie to oparte jest na prawach ekonomicznych oraz zachodzi w określonym czasie.

Zainteresowani - przypomnienie definicji J. Tinbergena:

polityka gospodarcza jest skierowana na maksymalizację funkcji satysfakcji ekonomicznej. Do jej podmiotów zalicza nie tylko rządy, lecz inne grupy zorganizowane (np. związki zawodowe).

Ale uwaga: praktyka polityki gospodarczej powinna być skierowana na maksymalizację satysfakcji ekonomicznej społeczeństwa, gdy tymczasem często ogranicza się to jedynie do części społeczeństwa.

5. Podsumowanie - sokratyczna definicja polityki gospodarczej

Definiendum	Definiendis
Praktyka PG	świadome oddziaływanie jej podmiotów na gospodarkę za pomocą określonych narzędzi i środków, służące do osiągnięcia założonych przez jej podmioty celów w otoczeniu uwarunkowań doktrynalnych, wewnętrznych i zewnętrznych.
Teoria PG	dyscyplina naukowa, której celem jest opisanie i wyjaśnienie jej przedmiotu, którym jest praktyka polityki gospodarczej, przez jej teoretyków przy dostępnych informacjach (danych) oraz metodologii.

---