Anahita - "Nieskazitelna"; niepokalana bogini jutrzenki i płodności pochodzenia asyryjskiego i babilońskiego. Czczona jako władczyni wód a także bóstwo księżycowe, odpowiadające greckiej Artemidzie i Selene lub Afrodycie/Venus. Wierzono, że jest źródłem kosmicznego morza i wszystkich wód oraz prokreacji ludzi. Jej kult szerzył się głównie w Iranie, Azji Mniejszej, a także w Armenii. Ara Mater - Matka Ziemi, opiekunka rolników, reprezentuje pracowitość, cierpliwość, pokorę.
Din, Dajena - w mitologii perskiej jasna bogini, córka Ormuzda i Spandarmat. Dawczyni tajemnic wieczności za pośrednictwem kultu. Zawdzięczamy jej zmartwychwstanie i nieśmiertelność.
Drwaspa - bogini potężnych. Parendi - bogini patronująca kobietom, dawczyni obfitości i dóbr.
Abudad - bóg o postaci drzewa. Aszti - bogini personifikująca szczęście i sławę.
Abraxas - w mitologii irańskiej bóstwo identyfikowane z Mitra, pośredniczy miedzy Arymanem a Ormuzdem; według gnostyków Istota Najwyższa rządząca 365 duchami albo emanacjami przynależnymi poszczególnym dniom roku; Bóstwo przedstawiane jako istota fantastyczna półczłowiek - pól zwierze. Słowo kabalistyczne ryte na metalach i kamieniach szlachetnych noszonych jako talizmany.
Ahura-Mazda, Armazd, Ormuzd - „Mądry Pan”; najwyższe bóstwo Persów, reprezentujący niebo, "Pan Wszechwiedzący". Bóg dobrych zaklęć, jasności, dobra, opiekun wojowników i stwórca świata. Stanowił wcielenie mądrości, prawdy, wiedzy, płodności i dobroci. Jego przeciwnikiem (przez niego samego stworzonym) był Angra Mainju (Aryman), bóg ciemności i bezpłodności. Życie przedstawiano jako walkę między nimi. W VII lub w VI wieku p.n.e. prorok Zoroaster, założyciel zoroastrianizmu, głosił, że jedynie Ahura Mazda jest godny absolutnej czci. Ahura Mazda był zasadniczym elementem dobroczynnej przyrody, stworzycielem nieba i ziemi, źródłem prawa i moralności oraz najwyższym sędzią wszechświata. Do jego potomków zalicza się Gajomart, praojciec ludzi.
Arsztat - bóstwo personifikujące szczerość i uczciwość w myślach, słowach i uczynkach.
Aryman, Ariman, Ahraman, Dahak, Ahriman - ze staroirańskiego Angra Mainju - "Zły Duch", "Duch Zniszczenia"; perski Książe zła, bóg zła i ciemności, kłamstwa i zniszczenia, złych czarów i czarnej magii; przywódca Zła przebywający w ciemnej, cuchnącej otchłani; pierwowzór chrześcijańskiego Szatana. Według Zaratustry, który był kuszony przez Arymana, ale wyszedł z tej próby zwycięsko, to właśnie Aryman sprowadził śmierć na ziemie, zabijając pierwowzór człowieka i zwierząt. W mazdaizmie (zaratusztrianizmie) było to uosobienie zła, ciemności i kłamstwa, w dualistycznej koncepcji tej religii wróg Spenta Mainju (czyli „Ducha Stworzyciela”), emanacji Ahura Mazdy. Angra Mainju toczy z nim odwieczną walkę której celem jest zniszczenie świata, do pomocy stworzył armię demonów dewów), między innymi- zawiść, zazdrość, nienawiść, chciwość itp., w tym planety - główne źródło niepowodzenia i złego losu. W późniejszych źródłach przeciwnikiem Angra Mainju jest sam Ahura Mazda. Angra Mainju nie ma jednak siły twórczej i na końcu dziejów zmagania dobra ze złem poniesie ostateczną klęskę. W czasach poprzedzających panowanie dynastii Sasanidów Aryman nie był uważany za ducha całkowicie złego. Mazdajscy magowie składali mu ofiary. Aryman dorównuje potęga swemu bliźniaczemu duchowi, Ahura Mazdzie, ale, zgodnie z przepowiednia Zaratustry, ostatecznie zostanie pokonany przez "wszechwiedzącego pana nieba i ziemi". Manichejczycy twierdzili, że "materia" jest źródłem i jestestwem Arymana, wyłoniła się z Królestwa Ciemności wraz z demonami, ogniem, dymem nieprzychylna pogoda i kobietami. Aryman, według manicheizmu, stworzył zarówno Adama, jak i Ewę.
Atar - bóg personifikujący ogień, Uważany za wcielenie Ahura Mazdy, następnie uważany za jego syna.
Baal - bóg burzy i deszczu, syn Dagana. Bahram - pomocnik Ardibeheszta, walczy ze złymi mocami.
Bahman - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry bóg sprawiedliwosci, pokoju i boskiej madrosci.
Bel - bóg lata. Bhaga - ten który dzieli i przyznaje każdemu to co mu się należy.
Dagon, Dagan- bóstwo agrarne, dawca zboża, wynalazca pługu i uprawy ziemi. Jego kult, znany od III tysiąclecia p.n.e. u Sumerów, rozprzestrzenił się na cały starożytny semicki Bliski Wschód. W Ugarit czczono go jako główne bóstwo i ojca Baala. Jako bóg Filistynów w Palestynie miał sanktuaria m.in. w Gazie i Aszdod. Najczęściej wyobrażano go sobie pod postacią człowieka z rybim ogonem zamiast nóg. Ea - bóstwo wody, mądrości, magii i medycyny.
Jazaty, Jazatowie - bóstwa niższego rzędu przypominające aniołów, stanowiące najbliższe otoczenie Ahuramazdy.
Melkart - "Strażnik Miasta". Był to fenicki epitet Baala jako głównego bóstwa opiekuńczego miasta Tyr. Melkart- Baal uchodził również za opiekuna fenickich żeglarzy i kolonistów. Składano mu liczne ofiary, między innymi z ludzi.
Mitra - -„Umowa”. Bóg-słońce indoirański, uważany za jednego z jazatów. Opiekun władców i wojowników, opiewany w Rigwedzie, szczególnie czczony w Iranie. Bóg słońca, opiekun władców i wojowników, a także sprawiedliwości. Jako bóg wojny jeździł w złotym rydwanie, zaprzężonym w cztery konie, aby zwalczać demony i ich stronników. Był strażnikiem ładu i prawdy. Mity przypisują mu wiele niezwykłych czynów, między innymi ujarzmienie i zabicie prabyka- pierwszego stworzenia na Ziemi. W Persji popularny także za dynastii Sasanidów (III-VII wiek), kiedy religią państwową był zoroastryzm. W pierwszym wieku kult Mitry zaczął szerzyć się w Rzymie. W sztuce rozpowszechnił się temat Mitry zabijającego byka (reliefy kultowe w mitreach). Jazdan - najwyższe bóstwo światłości i dobra.
Rapithwina - bóg lata i ciepła. Rapithwina władał ziemią przez cały rok do nadejścia demona zimy, kiedy to wycofywał się pod ziemię, aby utrzymywać w cieple podziemne wody. Wracał wraz z odejściem zimy i jej demona.
Tisztrja - bóg deszczu. Według jednego z przekazów przybrał postać białego konia, aby stanąć do walki z Apaoszą. Po trzech dniach zmagań Apaosza zwyciężył, a ziemię zaczęła trapić susza. Tisztrja odwołał się do najwyższego boga Ahury Mazdy, z prośbą o pomoc. Ahura Mazda dał mu siłę potrzebną do pokonania Apaoszy, zapewniając tym samym powrót deszczu na ziemię. Waju - perski i wedyjski bóg powietrza i wiatru. Akatasz - demon nienawiści i złości.
Aeszma - personifikacja nienawiści i grabieżczych najazdów. Główny przeciwnik to Sraosza.
Airjaman - lekarz niebieski, podlega Spandarmat. Aka Mano - duch zła, ciemności i tępoty.
Akoman - zły duch, arcydew, demon złej myśli; Skłócał ludzi podając im złe myśli i podżegnywał ich do wojny.
Alastor - demon mściciel: karał zbrodniarzy i podstępnie zmuszał ludzi do złych czynów.
Ameszaspenty, Amszaspandowie, Amurtaspontowi, Amesza Spenta - dobre duchy stworzone przez Ormuzda, boga swiatła, do walki ze złymi duchami boga ciemnosci Arymana.
Amurtat, Amartat - opiekun roślin, Amszaspand. Andar - demon rozpusty, stworzony przez Arymana.
Aniran - pomocnik Szahriwara, dobroczynny duch w szacie z klejnotów.
Apaosz, Dew Apusz, Apaosza - demon suszy. Został pokonany przez Tisztrję, boga deszczu.
Araska, Aresz - demon zawiści stworzony na zgubę ludziom po czasach złotego wieku.
Arasz, Argasz - bohater, symbol poświęcenia za ojczyznę. Aramajti - opiekunka ziemi i rolników, Amszaspand.
Ardibeheszt, Arta Wahiszta - stworzony przez Ormuzda dobry, nieśmiertelny duch ognia i rzeczy świętych.
Arfasijab - syn Peszenga, brat złotego Gersiweza i dobrego Aghriresa, którego zabił. Bohater i król-czarownik Turanu.
Aspandarusz - pomocnik Apaosza. Astowidad - demon choroby i zmęczenia, jego cień przynosi gorączkę.
Asza - uosobienie sprawiedliwości, czystość rytualna. Aszi - klucznica niebiańskiego skarbca.
Asztat - geniusz regularności niebieskich obrotów, anioł pomagający Mordadowi. Az - demon pożądliwości i łakomstwa.
Ażi Dahaka - trójgłowy smok, wróg życia. Bahman - duch inteligencji i rozumu.
Beelzebub, Belzebub, Bee(l)zebul - prawdopodobnie zniekształcenie nazwy Baal Zebul - semickie "pan podziemia", związanego z Baalem-Alijanem jako bogiem źródeł; był panem piekła i księciem ciemności. Imię bostwa Ekronu. Opiekun filistyńskiego miasta Akkron. W Nowym Testamencie - wódz złych duchów i władca podziemia.
Buszasp - demon, namawia do długiego spania i wylegiwania się nad ranem.
Chordad i Mordad - w mitologii perskiej dobre duchy rządzące światem przyrody ziemskiej i kosmosu. Czuwają przy śmierci ludzi dobrych i wiodą ich ku wiecznemu szczęściu. Czinwat - most łączący świat żywych ze światem pozagrobowym.
Dewy, Diwy, Daewy - złe duchy, złośliwe demony stworzone przez boga ciemności Arymana do walki z jasnym bogiem Ormuzdem. Drudza - w mitologii perskiej straszliwa okrutna czarownica, która dąży do zniszczenia świata.
Farwardin - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry duch, przełożony duchów ludzi zmarłych, sprawiedliwych oraz jeszcze nie narodzonych. Drudż, Drauga, Ażi Dahaka - żeński demon personifikujący fałsz.
Gandarw, Gandarwa - olbrzymi potwór, któremu morze sięgało do kolan, pożeracz ludzi.
Garonmana - siedziba bogów znajdująca się na słońcu lub na szczycie góry Hukarja.
Giw - wielki bohater zwany Nieustraszonym. Gudarz - wielki bohater, uprawniony do noszenia złotego obuwia, ojciec Giwa.
Haoma - boski napój. Hara - święte pasmo górskie, pierwszy stworzony element świata.
Homaj - fantastyczny ptak. Jego siedzibą były szczyty gór, a cień Homaja padający na człowieka oznaczał wyniesienie go na tron. Huszang - posiadł tajemnicę krzesania ognia, jako pierwszy wytopił żelazo oraz wykonał siekierę i piłę.
Irman - w mitologii perskiej dobry duch, strażnik wszystkich medykamentów.
Jima - pierwszy człowiek i władca w okresie złotego wieku. Małżonką była bliźniacza siostra Jimak.
Kamak - pożerający ludzi i zwierzęta olbrzymi ptak.
Kangha - cudowne miasto twierdza o siedmiu murach wykonanych z różnych materiałów (złotego, srebra, brązu, stali, żelaza, szkła i ceramiki). Kara - cudowna, gigantyczna, stworzona u początków świata ryba.
Karsziptar - skrzydlaty pan żywiołu wodnego, władca ptactwa.
Mitocht - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon fałszu i oszustwa.
Nakahed - stworzony przez Arymana demon cierpienia i smutku.
Nasu - demon śmierci w postaci trupożernej muchy, wywoływał trąd.
Peri - czarodziejka, obdarzona skrzydłami. Strzegła ludzi przed szkodliwymi wpływami obcych duchów
Rachsz - bułano-jabłkowy ogier Rustama. Rustam - syn Zala i Rudabe, heroiczny bohater.
Sawar - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon pijaństwa, złych uczynków, nieposłuszeństwa. Przełożony pomniejszych demonów.
Simurg - w mitologii irańskiej ptak-złodziej, który ukradł haome, święte ziele (o właściwościach narkotycznych) i ofiarował ją ludziom. Także mityczny ptak zoroastryzmu. Gnieździ się na drzewie rodzącym wszystkie nasiona świata.
Sorusz - w mitologii perskiej dobry duch, postrach demonów i czarowników. Wspomagają go koguty i strózujące psy.
Sraosza - syn Ahuramazdy, archanioł, personifikacja posłuszeństwa, oddania, pobożności i pokory. Posłaniec ojca i święty ptak. Przyczyni się przy końcu świata do pokonania arcyszatana Aeszmy należącego do Arymana.
Szahriwar - stworzony przez Ormuzda dobry duch, demon metali.
Tairew - stworzony przez Arymana demon trucizny.
2