Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji
Praca egzaminacyjna z pedeutologii.
Anna ….
SUM WS Grupa K
Nr indeksu:
…. 2011
Mój ideał nauczyciela.
„Za wybitnych nauczycieli uważamy zwykle takich, którzy nie mają potężnych wad pedagogicznych, lecz sporo pedagogicznych przymiotów rozmaitej skali i jakąś jedna wielką zaletę, wokół której zbudowana jest reszta pedagogicznej osobowości nauczyciela. Dlatego doskonali nauczyciele tak różnią się między sobą, dlatego tak trudno opisać wzorzec dobrego nauczyciela”
Krzysztof Kruszewski
Zawód nauczyciela jest szczególny i trudno porównać go z innymi nam znanymi. Nauczyciel w pracy ma do czynienia ze złożonością natury człowieka, często młodego, poszukującego sensu swojego życia, wartości oraz ideałów. Niejednokrotnie od umiejętności pedagogicznych i mądrości nauczyciela zależy droga życiowa, jaka obiorą wychowankowie, ich rozwój umysłowy, charakter, postawy, miejsce i rola w życiu a także szczęście osobiste.
Nauczyciel odgrywa bardzo ważną rolę w procesie edukacji. Na pracę nauczyciela należy patrzeć z dwóch perspektyw: teorii, jako podstawy poznawczej ich działania, oraz praktyki, jako źródła ich doświadczeń zawodowych.
Nie można mieć żadnych wątpliwości, co do tego, że dobre kształcenie i dobre wychowanie może być jedynie dziełem dobrego nauczyciela - wychowawcy.
Jan Władysław Dawid uważał, że wszystko spoczywa w rękach wychowawcy, nauczyciel jest kierowniczą siłą wychowania, ta siła działa za sprawą tego, kim jest nauczyciel, za co się uważa, a przede wszystkim, jakim chciałby być.
Różne są miary „dobrego nauczyciela”. Za podstawowe kryterium przyjmuje się osobowość oraz „zwierciadło wszelkich cnót”. Nie brakuje tu takich pojęć opisujących dobrego nauczyciela jak: wzór, ideał, talent, instynkt, powołanie, misja, służba dziecku.
Zawód nauczyciela traktowany jest nie tylko, jako profesja, ale także, jako szczególne powołanie, misja społeczna. Często podkreśla się, iż praca nauczycielska wymaga samodzielności, inwencji i tworzenia własnych metod postępowania, gdyż niejednokrotnie nauczyciel pełni wiele różnorodnych ról zawodowych jednocześnie. Działalność zawodową nauczyciela określa się też mianem sztuki, co eksponuje kreatywny charakter jego poczynań.
Nieustanne zmiany dokonujące się w naszym kraju niosą ze sobą wiele wyzwań i problemów. Z jednej strony poszerzają zakres wolności i samorealizacji, z drugiej jednak przyczyniają się do powstawania wielu trudności i patologii. Wielu ludzi jest bezradnych wobec zmieniającego się świata. Zjawiska te nie ominęły również edukacji szkolnej. Dzisiejszy świat nie jest stabilny, jasno urządzony, z przejrzyście wytyczoną perspektywą. Współczesność, w którym przyszło nam żyć pogrążona jest w chaosie norm i zasad, a przyszłość rysuje się dość mgliście.
Tak więc, dobry pedagog „to ktoś, kto prowadzi człowieka do pełni rozwoju, kto przewodzi wśród zawiłości ścieżek życiowych i nieustannych wyborów, kto umie mądrze doradzić lub odradzić, kto troszczy się o to, aby inni ludzie, aby każdy człowiek nie stawał się biernym tworzywem dziejów i wielkich mocy politycznych, lecz był samodzielnym podmiotem, sprawcą własnego losu i współtwórcą pomyślności społeczeństwa”.
Osoby zajmujący się oświatą, a przede wszystkim nauczyciel mają do spełnienia niezwykle ważną misję. W ostatnich latach Polska ma ogromną szansę rozwoju. Zachodzące coraz to nowe zmiany sprawiają, że pojawia się nowy model oświaty, pojawia się nowa rola nauczyciela. Przestaje on pełnić głównie rolę przekazującego wiedzę, a staje się również doradcą. Ma wzrastający wpływ na swoich w wyniku tworzenia nowego środowiska nauki, opierającej się przede wszystkim na zasadach współdziałania ucznia i nauczyciela. Nauczyciel powinien odchodzić od roli instruktora, który jedynie przekazuje wiedzę. Powinien strać się osobą, która wszelkimi możliwymi sposobami ułatwia uczenie się, która również tworzy środowisko wychowawcze z miejscem dla wolności jak i pewnej dozy dyscypliny, która towarzyszy każdemu działaniu. Potrzebny jest „mądry, krytyczny, wrażliwy i kompetentny pedagog, lecz już nie tylko, jako pewny drogi przewodnik, a bardziej, jako tłumacz różnych możliwości do wyboru na indywidualnej, osobniczej, niepowtarzalnej drodze do pełni rozwoju podmiotowej tożsamości, do pełnomocnego radzenia sobie w zmaganiach ze światem i losem życia”.
Każdy dobry nauczyciel musi posiadać talent. Stefan Szuman rozumie talent, „jako zespół pewnych zdolności” Za zdolności uważa natomiast „posiadanie określonej cechy psychicznej, która ułatwia wykonywanie pewnych czynności na wysokim poziomie”. Szuman sprowadza talent pedagogiczny do osobowości nauczyciela. Zaznacza, że struktura osobowości nie musi być u wszystkich utalentowanych nauczycieli podobna, a wręcz przeciwnie, to każdy nauczyciel jest twórcą swojego talentu.
Nauczyciel z racji wykonywanego zawodu rozumianego nie rzadko, jako powołanie, ma prawo i przede wszystkim obowiązek wprowadzenia ucznia w świat kultury i wartości. Jednak on sam musi starać się być wzorem, ucieleśnieniem propagowanych przez siebie idei, nie może głosić ich jedynie za pomocą słowa. Osobiste wartości wyznawane przez nauczyciela stanowią nierozłączny warunek pożądanego oddziaływania pedagogicznego, są źródłem, z którego czerpie nauczyciel, lecz nie przesądzają jeszcze wyniku tego oddziaływania. Wynik ten zależy od odpowiednich stosunków między nauczycielem a uczniem, od metod, środków i form organizacyjnych jego pracy nad kształtowaniem osobowości wychowanków.
Bardzo ważną cechą nauczyciela w jego relacji z uczniem jest kontaktowość, czyli „swoisty sposób porozumiewania się dwóch osób, poprzez istniejący między nimi oddźwięk psychiczny, wspólnotę znaczeń, odczuć i reakcji”. W ten sposób nauczyciel szybciej jest w stanie porozumieć się z uczniem, łatwiej udaje mu się integrować zespół klasowy. Kontaktowość ułatwiają:
- żywość wyobraźni, co pomaga wczuć się w cudze stany psychiczne,
- instynkt rodzicielski - wzajemne przeżywanie różnych zdarzeń,
- zdolność do ekspresji uczuć - nauczyciel staje się w ten sposób osobą bliską, przekonywującą,
- nastawienie psychiki na zewnątrz - umożliwia działanie prospołeczne, skierowane na innych, chroni przed zamknięciem się w świecie osobistych problemów.
Wizja doskonałej przyszłości, którą nauczyciel chciałby wykreować lub w której chce chociażby służyć wymaga przede wszystkim jego aktywności intelektualnej, szerokiej wiedzy i określonej wyobraźni. Reforma edukacji spowodowała ogromne zainteresowanie różnymi formami doskonalenia umiejętności zawodowych. Nauczyciel w obecnych czasach to człowiek bardzo wykształcony, który jednak musi cały czas udoskonalać swój warsztat pracy, zaczynając od samokształcenia poprzez lekturę różnych publikacji a na szkoleniach i kursach kończąc.
„Doskonalenie się w zawodzie jest nie tylko instrumentem ciągłej odnowy kwalifikacji, ale może być skutecznym środkiem zapobiegania procesom „wypalania zawodowego” nauczycieli i terapią na już zaistniałe objawy takiego zniechęcenia i utraty motywacji”.
Nie można zapominać również o tym, że dzisiejsze dziecko jest bardzo nowoczesne, obyte z nowoczesnymi osiągnięciami technicznymi. Nakłada to na nauczyciela obowiązek „nadążania” za rozwojem wychowanków, czemu sprzyja jego kształcenie.
Wydarzenia ostatniej dekady wieku i tysiąclecia skłaniają do rozważań o współczesnych potrzebach edukacji. Przemiany ustrojowe i kształtowanie się nowego ładu społecznego wyraźnie ukazują przestarzałość dotychczasowego modelu. Stale rosnące wymagania stawiane jednostce powodują wzrost znaczenia edukacji, gdzie jej rola staje się coraz trudniejsza. Przed szkołą i nauczycielem stoi niezmiennie duży trud przygotowania młodego pokolenia do życia w trudnym świecie konieczności wyborów, których każdy człowiek musi dokonywać osobiście. Rolą edukacji jest przygotowanie do wyzwalania i budowania siły w człowieku.
Każdy nauczyciel, wywiera określony wpływ na uczniów, co oznacza, że wychowuje: wpływa na zachowanie, sposób myślenia i obyczaje uczniów. Bardzo ważne jest, aby ten wpływ był pozytywny, aby był podporządkowany wszechstronnemu rozwojowi ucznia, jako dobrego człowieka. We współczesnym świecie, gdzie coraz częściej dochodzi do głosu przemoc, gdzie słabszy bywa podporządkowany silniejszemu, gdzie autorytety moralne są niszczone przez przemoc i pieniądze - potrzeba wzorów miłości i prawdy, szlachetnych serc i mądrych umysłów. Potrzeba nam ludzi z wyobraźnią. Współczesnego nauczyciela obok szerokiej, gruntownej i rzetelnej wiedzy i umiejętności metodycznych powinny charakteryzować trzy podstawowe cechy osobowościowe: miłość do drugiego człowieka, łatwość nawiązywania kontaktów i wyobraźnia. Bez tych trzech cech, nauczyciel nawet w najmniejszym stopniu nie przybliży się do „ideału”.
Wzajemna życzliwość i zaufanie nauczyciela do ucznia i uczniów do nauczyciela stanowią właściwą podstawę, a więc punkt wyjścia pracy edukacyjnej i warunek jej powodzenia. Nauczyciel powinien dążyć do stania się autorytetem, doradcą, przewodnikiem dla swoich uczniów, Postawa taka stworzy uczniom możliwość ich pełnego rozwoju, a także przyczynią się do wzmocnienia i wzrostu swojej roli, jako nauczyciela. Każdy nauczyciel powinien zmierzać ku tym samym wartościom, które wskazuje swoim uczniom.
Nauczyciel „musi być twórczy, czynny w motywacji, uczuciach i działaniu, tylko, bowiem przez czyn człowiek swe człowieczeństwo okazuje i utrwala, tylko w działaniu dla drugich rodzi się i wyraża godność człowieka. Tylko czynem budujemy świat dobra lub zaniechaniem tworzymy świat lęku i pustkę osamotnienia” Być dobrym nauczycielem, to znaczy prowadzić „ku wyjściu z siebie do zadań i do innych ludzi, do ich i własnej wartościowości, po to, by zrozumieć świat, odnaleźć miłość i solidarność, umieć kierować sobą”.
Bibliografia:
Henryka Kwiatkowska, Pedeutologia, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Tadeusz Lewowicki, Problemy kształcenia i pracy nauczycieli, Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa - Radom 2007,
Elżbieta Sałata, Pedagogiczno - psychologiczne kształcenie nauczycieli, Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom - Warszawa 2005,
Bogusław Śliwerski, Pedagogika alternatywna, Oficyna Wydawnicza, Kraków 1988
Tadeusz Pilch, Rozważania wokół zawodu nauczyciela,
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, wyd. IV, Warszawa 1998
Alicja Siemak - Tylikowska, Edukacja nauczycielska w perspektywie wymagań zmieniającego się świata, wyd. ŻAK, Warszawa 1998
E. Sałata, Pedagogiczno - psychologiczne kształcenie nauczycieli, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom - Warszawa 2005, s. 47,
H. Kwiatkowska, Pedeutologia, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 11
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, wyd. IV, Warszawa 1998, s. 370,
H. Kwiatkowska, Pedeutologia, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 29
T. Lewowicki, Problemy kształcenia i pracy nauczycieli, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa - Radom 2007, s. 57
A. Siemak - Tylikowska, Edukacja nauczycielska w perspektywie wymagań zmieniającego się świata, wyd. ŻAK, Warszawa 1998, s. 15
A. Siemak - Tylikowska, Edukacja nauczycielska w perspektywie wymagań zmieniającego się świata,wyd. ŻAK, Warszawa 1998, s. 18,
H. Kwiatkowska, Pedeutologia, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 31,
B. Śliwerski, Pedagogika alternatywna, Oficyna Wydawnicza, Kraków 1988, s.100,
H. Kwiatkowska, Pedeutologia, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 31,
B. Śliwerski, Pedagogika alternatywna, Oficyna Wydawnicza, Kraków 1988, s.100,
. Lewowicki, Problemy kształcenia i pracy nauczycieli, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa - Radom 2007, s. 65
B. Śliwerski, Pedagogika alternatywna, Oficyna Wydawnicza, Kraków 1988, s.100,
T. Pilch, Rozważania wokół zawodu nauczyciela, s. 25
B. Śliwerski, Pedagogika alternatywna, Oficyna Wydawnicza, Kraków 1988, s.18