Wydzielanie śliny, funkcje śliny. -Ślina jest wydzieliną trawienną. Spełnia dwie zasadnicze funkcje: ochronną i trawienną. -Działanie ochronne śliny wiąże się z wypłukiwaniem pozostałych w jamie ustnej resztek pokarmowych, buforowaniem przez mucynę, i HCO3- kwaśnych i drażniących substancji pokarmowych, działaniem bakteriobójczym oraz stałym nawilżeniem jamy ustnej. -Funkcja trawienna śliny polega na zlepianiu cząstek pokarmowych w możliwą do połknięcia masę pokarmową i wypłukiwaniu cząstek pokarmowych z powierzchni języka co ułatwia kontakt pokarmy z receptorami smakowymi języka i dzięki temu umożliwia powstawanie wrażeń smakowych oraz odruchowe pobudzenie wydzielania śliny, soku żołądkowego i trzustkowego. -Ślina uczestniczy w trawieniu skrobi i lipidów, z udziałem alfa-amylazy ślinowej - ptialina (trawienie skrobi), wytwarzana głównie przez ślinianki przyuszne oraz lipazy językowej (trawienie lipidów) wydzielanej przez gruczoły ślinowe (Ebnera) Skład śliny Woda około 98%, Związki nieorganiczne: sole potasu, sole wapnia, Związku organiczne: mucyna - ułatwia połykanie pokarmu; ptialina - trawi skrobię na maltozę; maltaza - rozkłada maltozę na glukozę
Objętość i skład śliny -Wydzielanie śliny zachodzi cały czas nawet podczas snu i jest wynikiem pobudzenia nerwów przywspółczulnych -Wydzielanie podstawowe śliny wynosi średnio 0,5 ml/min, przy silnym pobudzeniu wydzielniczym może wzrosnąć do 5,0 ml/min, -Wydzielanie dobowe śliny wynosi przeciętnie 1,5l, ale może wzrosnąć nawet do kilku litrów, -W warunkach podstawowych ok. 70% śliny dostarcza ślinianka podżuchwowa, 20% - przyuszna, a 5% podjęzykowa. Reszta pochodzi z gruczołów rozrzuconych w błonie śluzowej jamy ustnej i języka. -Głównym składnikiem śliny jest woda ok. 99,5% jej objętości, -Reszta składniki nieorganiczne (jony Na+, K+, Ca2+, Cl-, HCO3-) oraz substancje organiczne (mucyna i białko), -Objętość śliny, zawartość w niej substancji nieorganicznych oraz jej osmolarność (termin określający liczbę moli substancji osmotycznie czynnych w 1 litrze roztworu; ciśnienie osmotyczne roztworu zależy od stężenia substancji rozpuszczonej. Ciśnienie osmotyczne - różnica ciśnień wywieranych na półprzepuszczalną membranę przez dwie ciecze, która ta membrana rozdziela), -Głównymi kationami śliny są jony Na+, K+, ich stężenie zmienia się zależnie od objętości śliny; gdy objętość rośnie, stężenie jonów Na zwiększa się, stężenie jonów K maleje. Stężenie jonów Ca2+, Mg2+ w ślinie nie podlega większym zmianom. -Największe znaczenie dla utrzymania osmolarności i ich zdolności buforującej śliny mają odpowiednio jony Na+ i HCO3-. Stężenie jonów HCO3- podnosi się wraz ze wzrostem objętości śliny. Wzrost zawartości jonów HCO3- wiąże się ze wzrostem pH śliny z 5 do 8, -Gruczoły ślinowe mają zdolność do wychwytu, magazynowania i wydzielania jodków. -Ślina zawiera również ślady fluorków. -W skład śliny również wchodzą różne związki wielkocząsteczkowe: enzymy, białka osocza, mucyna, substancje grupowe krwi, lizozym, laktoferyna, kalikreina, czynnik wzrostowy naskórka (EGF) -Najważniejszym enzymem znajdującym się w ślinie jest ptialina. Wykazuje ona optymalną aktywność przy pH 6,9 atakując wewnętrzne wiązania alfa-1,4-glikozydowe łańcucha glikozydowego skrobi i hydrolizuje go na odcinki 2-8 cukrowe, głównie na maltozę, maltotriozę i alfa-dekstryny. Ulega ona inaktywacji przy niskim pH w żołądku. Drugim enzymem śliny jest lipaza językowa, która rozkłada triacyloglicerole. Jej udział w procesie trawienia tłuszczów może dochodzić do 20% Do substancji białkowych śliny należą: lizozym o działaniu przeciwbakteryjnym atakujący błonę komórkową mikrobów; immunoglobulina (Ig) - substancje aktywne przeciw niektórym bakteriom. Laktoferyna ślinowa wiąże żelazo i zapobiega jego wykorzystaniu przez liczne mikroorganizmy. - Ślina wytwarzana przez śliniankę podjęzykową i podżuchwową wykazuje dużą lepkość dzięki mucynie (składa się z mukopolisacharydów) - Ślinianki wytwarzają również kalikreinę - Białka bogate w prolinę ochraniają emalię zębową przed uszkodzeniem.
Trawienie pokarmów w żołądku. Sok żołądkowy jest wydzielany przez gruczoły błony śluzowej żołądka średnio 1,5 litra w ciągu doby o pH 1,0. Sok żołądkowy zawiera: Kwas solny, Enzymy, Śluz, Sole mineralne, Wodę Kwas solny jako jeden ze składników soku żołądkowego Powstaje w kanalika wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod wpływem histaminy działające na receptoryH2. -Jony wodorowe powstające w czasie dysocjacji kwasu węglowego są aktywnie wydzielane do światła kanalików komórkowych, w tym procesie biorą udział cyklaza adenylanowa i cykliczny AMP. -Jednocześnie z jonami wodorowymi wydzielane są jony chlorkowe w świetle kanalików powstaje kwas solny. -Kwas solny uaktywnia enzymy trawienne i zabija drobnoustroje. Pepsynogen - W komórkach głównych gruczołów błony śluzowej żołądka znajduję się w cytoplazmie ziarnistości zawierające pepsynogen - nieczynny enzym proteolityczny (Są to grupy enzymów trawiennych posiadające zdolność rozpraszania białek). - Pepsynogen wydzielony do światła gruczołów błony śluzowej zamienia się pod wpływem kwasu solnego w aktywny enzym - pepsynę. Pepsyna -Składnik soku żołądkowego rozkłada duże cząsteczki białek na mniejsze cząsteczki polipeptydów. -Zrywa wiązania peptydowe w cząsteczkach białek, z których powstają cząsteczki mające zarówno krótkie jak i długie łańcuchy -Największa aktywność pepsyna posiada przy pH 1,6-3,2 Śluz -Komórki dodatkowe gruczołów błony śluzowej wydzielają śluz, który pokrywa ściany żołądka i zabezpiecza je przed działaniem kwasu solnego i enzymów.
Trawienie w jelicie cienkim -W trawieniu treści pokarmowej w jelicie cienkim biorą udział. Sok jelitowy, Sok trzustkowy, Żółć, Wydzielania soku jelitowego. - Gruczoły dwunastnicze podśluzówkowe wydzielają gęsty śluz, który zabezpiecza błonę śluzową dwunastnicy przed szkodliwym działaniem zakwaszonej żołądkowej treści pokarmowej. -W błonie śluzowej jelita cienkiego znajdują się gruczoły jelitowe, które wytwarzają sok jelitowy, zawierający enzymy trawienne. -Sok jelitowy - występują w nim: -Aminopeptydazy rozkładające peptydy do aminokwasów, -Enzymy rozkładające kwasy nukleinowe do pentoz, zasad purynowych i pirymidynowych oraz kwasu fosforowego, -Enzymy rozkładające wielocukry i dwucukry do jednocukrów, -Lipaza hydrolizująca tłuszcze obojętne do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Sok jelitowy Ma odczyn słabo zasadowy bądź zasadowy, -Wydzielany jest w objętości ok. 3-6 litrów, -Hydrolizuje składniki pokarmowe, -Alkalizuje treść jelitową, -Doprowadza ciśnienie osmotyczne treści jelitowej do ciśnienia izotonicznego (ciśnienie osmotyczne równe ciśnieniu płynu tkankowego), -Wydziela się pod wpływem bezpośredniego mechanicznego podrażnienia błony śluzowej przez przesuwającą się treść jelitową i pośrednio po wpływem pobudzającego działania hormonów żołądkowo-jelitowych
Wydzielanie soku trzustkowego -Sok trzustkowy jest wydzieliną zewnętrza trzustki., która przez przewód trzustkowy i bańkę wątrobowo-trzustkową dostaje się do dwunastnicy. W ciągu doby wydziela się ok. 2 litró soku trzustkowego o odczynie zasadowym i pH w granicach 7,1-8,4,. -Sok trzustkowy jest bogaty w węglowodany to pod jego wpływem kwaśna treść żołądka dostająca się do dwunastnicy zostaje zobojętniona. Sok trzustkowy zawiera: Trypsynogen i chymotrypsynogen - nieaktywne enzymy proteolityczne , -Rybonukleazę i deoksyrybonukleazę - enzymy trawiące kwasy rybonukleinowe i deoksyrybonukleinowe, -Alfa-amylazę - enzym rozkładający wielocukry do dwucukrów, -Lipazę - enzym hydrolizujący tłuszcze roślinne i zwierzęce (o punkcie topnienia niższym od 46 stopni C) do kwasów tłuszczowych i glicerolu. -Tryspynogen znajdujący się w soku trzustkowym po dostaniu się do dwunastnicy zostaje zamieniany pod wpływem enzymu enteropeptydazy (enterokinazy) na enzym aktywny, -Enterokinaza wydzielana przez błonę śluzową dwunastnicy aktywuje nieaktywny trypsynogen na aktywną trypsynę, która aktywuję następne porcje trypsynogenu dostające się do dwunastnicy oraz zamienia nieaktywny chymotrypsynogen na aktywną chymotrypsynę.
Wydzielanie żółci -Jest wytwarzana w wątrobie przez hepatocyty zawiera liczne katabolity, które przez drogi żółciowe i przewód pokarmowy wydalane są z organizmu. Katabolity te mają ogromne znaczenie dla procesu trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim. -W czasie trawienia pokarmów w jelicie cienkim żółć wytwarzana przez komórki wątrobowe odpływa do dwunastnicy przez przewodziki żółciowe, przewód wątrobowy prawy i lewy, przewód wątrobowy wspólny, przewód żółciowy wspólny, bańkę wątrobowo-trzustkową. -W okresach gdy trawienie nie zachodzi mięsień zwieracz bańki wątrobowo-trzustkowej jest skurczony i żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym. Udział żółci w trawieniu -Ok 0,5 litra żółci wydzielane jest na dobę. -Głównymi składnikami są: sole kwasów żółciowych, barwniki żółciowe, cholesterol, sole mineralne - W trawieniu w jelicie cienkim współdziałają sole kwasów żółciowych: sodowe i potasowe kwasu cholowego i deoksycholowego i chenodeoksycholowego -Komórki wątrobowe wydzielają kwasy żółciowe w postaci związanej z tauryną i glicyną. W przewodach żółciowych następuje tworzenie się odpowiednich soli po związaniu się tych kwasów z sodem lub potasem. -Sole kwasów żółciowych wydzielone do światła jelita: Zmniejszają napięcie powierzchniowe, Łączą się z produktami lipolizy: kwasami tłuszczowymi o długich łańcuchach i monoglicerydami, Aktywują lipazę - enzym hydrolizujące tłuszcze.
Wydzielanie śliny, funkcje śliny. -Ślina jest wydzieliną trawienną. Spełnia dwie zasadnicze funkcje: ochronną i trawienną. -Działanie ochronne śliny wiąże się z wypłukiwaniem pozostałych w jamie ustnej resztek pokarmowych, buforowaniem przez mucynę, i HCO3- kwaśnych i drażniących substancji pokarmowych, działaniem bakteriobójczym oraz stałym nawilżeniem jamy ustnej. -Funkcja trawienna śliny polega na zlepianiu cząstek pokarmowych w możliwą do połknięcia masę pokarmową i wypłukiwaniu cząstek pokarmowych z powierzchni języka co ułatwia kontakt pokarmy z receptorami smakowymi języka i dzięki temu umożliwia powstawanie wrażeń smakowych oraz odruchowe pobudzenie wydzielania śliny, soku żołądkowego i trzustkowego. -Ślina uczestniczy w trawieniu skrobi i lipidów, z udziałem alfa-amylazy ślinowej - ptialina (trawienie skrobi), wytwarzana głównie przez ślinianki przyuszne oraz lipazy językowej (trawienie lipidów) wydzielanej przez gruczoły ślinowe (Ebnera) Skład śliny Woda około 98%, Związki nieorganiczne: sole potasu, sole wapnia, Związku organiczne: mucyna - ułatwia połykanie pokarmu; ptialina - trawi skrobię na maltozę; maltaza - rozkłada maltozę na glukozę
Objętość i skład śliny -Wydzielanie śliny zachodzi cały czas nawet podczas snu i jest wynikiem pobudzenia nerwów przywspółczulnych -Wydzielanie podstawowe śliny wynosi średnio 0,5 ml/min, przy silnym pobudzeniu wydzielniczym może wzrosnąć do 5,0 ml/min, -Wydzielanie dobowe śliny wynosi przeciętnie 1,5l, ale może wzrosnąć nawet do kilku litrów, -W warunkach podstawowych ok. 70% śliny dostarcza ślinianka podżuchwowa, 20% - przyuszna, a 5% podjęzykowa. Reszta pochodzi z gruczołów rozrzuconych w błonie śluzowej jamy ustnej i języka. -Głównym składnikiem śliny jest woda ok. 99,5% jej objętości, -Reszta składniki nieorganiczne (jony Na+, K+, Ca2+, Cl-, HCO3-) oraz substancje organiczne (mucyna i białko), -Objętość śliny, zawartość w niej substancji nieorganicznych oraz jej osmolarność (termin określający liczbę moli substancji osmotycznie czynnych w 1 litrze roztworu; ciśnienie osmotyczne roztworu zależy od stężenia substancji rozpuszczonej. Ciśnienie osmotyczne - różnica ciśnień wywieranych na półprzepuszczalną membranę przez dwie ciecze, która ta membrana rozdziela), -Głównymi kationami śliny są jony Na+, K+, ich stężenie zmienia się zależnie od objętości śliny; gdy objętość rośnie, stężenie jonów Na zwiększa się, stężenie jonów K maleje. Stężenie jonów Ca2+, Mg2+ w ślinie nie podlega większym zmianom. -Największe znaczenie dla utrzymania osmolarności i ich zdolności buforującej śliny mają odpowiednio jony Na+ i HCO3-. Stężenie jonów HCO3- podnosi się wraz ze wzrostem objętości śliny. Wzrost zawartości jonów HCO3- wiąże się ze wzrostem pH śliny z 5 do 8, -Gruczoły ślinowe mają zdolność do wychwytu, magazynowania i wydzielania jodków. -Ślina zawiera również ślady fluorków. -W skład śliny również wchodzą różne związki wielkocząsteczkowe: enzymy, białka osocza, mucyna, substancje grupowe krwi, lizozym, laktoferyna, kalikreina, czynnik wzrostowy naskórka (EGF) -Najważniejszym enzymem znajdującym się w ślinie jest ptialina. Wykazuje ona optymalną aktywność przy pH 6,9 atakując wewnętrzne wiązania alfa-1,4-glikozydowe łańcucha glikozydowego skrobi i hydrolizuje go na odcinki 2-8 cukrowe, głównie na maltozę, maltotriozę i alfa-dekstryny. Ulega ona inaktywacji przy niskim pH w żołądku. Drugim enzymem śliny jest lipaza językowa, która rozkłada triacyloglicerole. Jej udział w procesie trawienia tłuszczów może dochodzić do 20% Do substancji białkowych śliny należą: lizozym o działaniu przeciwbakteryjnym atakujący błonę komórkową mikrobów; immunoglobulina (Ig) - substancje aktywne przeciw niektórym bakteriom. Laktoferyna ślinowa wiąże żelazo i zapobiega jego wykorzystaniu przez liczne mikroorganizmy. - Ślina wytwarzana przez śliniankę podjęzykową i podżuchwową wykazuje dużą lepkość dzięki mucynie (składa się z mukopolisacharydów) - Ślinianki wytwarzają również kalikreinę - Białka bogate w prolinę ochraniają emalię zębową przed uszkodzeniem.
Trawienie pokarmów w żołądku. Sok żołądkowy jest wydzielany przez gruczoły błony śluzowej żołądka średnio 1,5 litra w ciągu doby o pH 1,0. Sok żołądkowy zawiera: Kwas solny, Enzymy, Śluz, Sole mineralne, Wodę Kwas solny jako jeden ze składników soku żołądkowego Powstaje w kanalika wewnątrz komórek okładzinowych gruczołów błony śluzowej pod wpływem histaminy działające na receptoryH2. -Jony wodorowe powstające w czasie dysocjacji kwasu węglowego są aktywnie wydzielane do światła kanalików komórkowych, w tym procesie biorą udział cyklaza adenylanowa i cykliczny AMP. -Jednocześnie z jonami wodorowymi wydzielane są jony chlorkowe w świetle kanalików powstaje kwas solny. -Kwas solny uaktywnia enzymy trawienne i zabija drobnoustroje. Pepsynogen - W komórkach głównych gruczołów błony śluzowej żołądka znajduję się w cytoplazmie ziarnistości zawierające pepsynogen - nieczynny enzym proteolityczny (Są to grupy enzymów trawiennych posiadające zdolność rozpraszania białek). - Pepsynogen wydzielony do światła gruczołów błony śluzowej zamienia się pod wpływem kwasu solnego w aktywny enzym - pepsynę. Pepsyna -Składnik soku żołądkowego rozkłada duże cząsteczki białek na mniejsze cząsteczki polipeptydów. -Zrywa wiązania peptydowe w cząsteczkach białek, z których powstają cząsteczki mające zarówno krótkie jak i długie łańcuchy -Największa aktywność pepsyna posiada przy pH 1,6-3,2 Śluz -Komórki dodatkowe gruczołów błony śluzowej wydzielają śluz, który pokrywa ściany żołądka i zabezpiecza je przed działaniem kwasu solnego i enzymów.
Trawienie w jelicie cienkim -W trawieniu treści pokarmowej w jelicie cienkim biorą udział. Sok jelitowy, Sok trzustkowy, Żółć, Wydzielania soku jelitowego. - Gruczoły dwunastnicze podśluzówkowe wydzielają gęsty śluz, który zabezpiecza błonę śluzową dwunastnicy przed szkodliwym działaniem zakwaszonej żołądkowej treści pokarmowej. -W błonie śluzowej jelita cienkiego znajdują się gruczoły jelitowe, które wytwarzają sok jelitowy, zawierający enzymy trawienne. -Sok jelitowy - występują w nim: -Aminopeptydazy rozkładające peptydy do aminokwasów, -Enzymy rozkładające kwasy nukleinowe do pentoz, zasad purynowych i pirymidynowych oraz kwasu fosforowego, -Enzymy rozkładające wielocukry i dwucukry do jednocukrów, -Lipaza hydrolizująca tłuszcze obojętne do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Sok jelitowy Ma odczyn słabo zasadowy bądź zasadowy, -Wydzielany jest w objętości ok. 3-6 litrów, -Hydrolizuje składniki pokarmowe, -Alkalizuje treść jelitową, -Doprowadza ciśnienie osmotyczne treści jelitowej do ciśnienia izotonicznego (ciśnienie osmotyczne równe ciśnieniu płynu tkankowego), -Wydziela się pod wpływem bezpośredniego mechanicznego podrażnienia błony śluzowej przez przesuwającą się treść jelitową i pośrednio po wpływem pobudzającego działania hormonów żołądkowo-jelitowych
Wydzielanie soku trzustkowego -Sok trzustkowy jest wydzieliną zewnętrza trzustki., która przez przewód trzustkowy i bańkę wątrobowo-trzustkową dostaje się do dwunastnicy. W ciągu doby wydziela się ok. 2 litró soku trzustkowego o odczynie zasadowym i pH w granicach 7,1-8,4,. -Sok trzustkowy jest bogaty w węglowodany to pod jego wpływem kwaśna treść żołądka dostająca się do dwunastnicy zostaje zobojętniona. Sok trzustkowy zawiera: Trypsynogen i chymotrypsynogen - nieaktywne enzymy proteolityczne , -Rybonukleazę i deoksyrybonukleazę - enzymy trawiące kwasy rybonukleinowe i deoksyrybonukleinowe, -Alfa-amylazę - enzym rozkładający wielocukry do dwucukrów, -Lipazę - enzym hydrolizujący tłuszcze roślinne i zwierzęce (o punkcie topnienia niższym od 46 stopni C) do kwasów tłuszczowych i glicerolu. -Tryspynogen znajdujący się w soku trzustkowym po dostaniu się do dwunastnicy zostaje zamieniany pod wpływem enzymu enteropeptydazy (enterokinazy) na enzym aktywny, -Enterokinaza wydzielana przez błonę śluzową dwunastnicy aktywuje nieaktywny trypsynogen na aktywną trypsynę, która aktywuję następne porcje trypsynogenu dostające się do dwunastnicy oraz zamienia nieaktywny chymotrypsynogen na aktywną chymotrypsynę.
Wydzielanie żółci -Jest wytwarzana w wątrobie przez hepatocyty zawiera liczne katabolity, które przez drogi żółciowe i przewód pokarmowy wydalane są z organizmu. Katabolity te mają ogromne znaczenie dla procesu trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim. -W czasie trawienia pokarmów w jelicie cienkim żółć wytwarzana przez komórki wątrobowe odpływa do dwunastnicy przez przewodziki żółciowe, przewód wątrobowy prawy i lewy, przewód wątrobowy wspólny, przewód żółciowy wspólny, bańkę wątrobowo-trzustkową. -W okresach gdy trawienie nie zachodzi mięsień zwieracz bańki wątrobowo-trzustkowej jest skurczony i żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym. Udział żółci w trawieniu -Ok 0,5 litra żółci wydzielane jest na dobę. -Głównymi składnikami są: sole kwasów żółciowych, barwniki żółciowe, cholesterol, sole mineralne - W trawieniu w jelicie cienkim współdziałają sole kwasów żółciowych: sodowe i potasowe kwasu cholowego i deoksycholowego i chenodeoksycholowego -Komórki wątrobowe wydzielają kwasy żółciowe w postaci związanej z tauryną i glicyną. W przewodach żółciowych następuje tworzenie się odpowiednich soli po związaniu się tych kwasów z sodem lub potasem. -Sole kwasów żółciowych wydzielone do światła jelita: Zmniejszają napięcie powierzchniowe, Łączą się z produktami lipolizy: kwasami tłuszczowymi o długich łańcuchach i monoglicerydami, Aktywują lipazę - enzym hydrolizujące tłuszcze.