STRATEGIE

I

STYLE

WYCHOWANIA

Urszula Skupień

Joanna Stachoń

Grupa c8,

1 rok,

Pedagogika, Stacjonarne

Spis treści

Kwestie definicyjne:

Strategia wychowania

Strategia (z grec. strategos - dowódca):

a) dział sztuki wojennej zajmujący się planowaniem i prowadzeniem wojny,
jej kampanii, bitew i manewrów. Potocznie mówi się o strategii w różnych dziedzinach, np. gospodarczej.

b) (angielskie strategy) czynnościowy wzorzec projektowania definiujący
rodzinę obudowanych algorytmów i umożliwiający ich wymianę.

System

W potocznym rozumieniu oznacza skoordynowany układ elementów, koncepcję takiego układu, który ma realizować wychowanie podporządkowane wspólnym celom wychowania.

System wychowania

W pojęciu socjologa obejmuje sieć instytucji zaangażowanych w procesie wychowania. Stanisław Kowalski uważa, że każda z instytucji wychowawczych, między innymi szkoła, jest w rozmaitych dziedzinach swej działalności zdeterminowana przez rozmaite układy niektórych elementów środowiska.

Styl wychowania

To ogół czynności składających się na sposób postępowania wychowawczego, wychowawcy, nauczyciela wobec wychowanka według określonych zasad wychowania.

Teoretyczne aspekty systemu dydaktyczno - wychowawczego.

Do instytucji, które w ramach określonego systemu zajmują się wychowaniem pośrednio - bezpośrednio możemy zaliczyć: szkolnictwo, organizacje polityczne, młodzieżowe, społeczne, wojsko, rodzinę, środki masowego przekazy, kościół, instytucje kulturalno - oświatowe i artystyczne, wydawnictwa.
Mówiąc o systemie wychowania mamy zawsze na myśli sposób zorganizowanego funkcjonowania utworzonej dla złożonych celów wychowawczych społecznej struktury, która stanowiąc całość, złożona jest z elementów działających w sposób wzajemnie zintegrowany.
Integracja działalności tych elementów zakłada funkcjonalne powiązanie z sobą wszystkich składowych jej części.

Systemowe podejście do wychowania.

Każda organizacja i instytucja może rozwinąć własny odrębny system wychowawczy, lub w ramach integracji podlegać jednolitej organizacji działania ze względu na centralnie założone cele. (przedszkole, szkoła, wojsko, policja, kościół). Aby przyjęty system wychowawczy właściwie działał - przynosił efekty musi być realizowany w oparciu o określone etapy.

Etapy tworzenia systemu wychowania:

1. sprecyzowanie zamierzonych wyników wychowania - celów wychowania.

2. charakterystyka pod różnymi istotnymi względami stanu osobowości wychowanków i ich możliwości rozwojowych.

3. określenie procesów osobotwórczych, jakich uruchomienie powinno stanowić

zadanie danej organizacji (instytucji) aby jej funkcjonowanie mogło stać się

efektywne.

4. systematyczne wypełnianie przez wszystkich wychowawców ogółu czynności dla uruchomienia zintegrowanych ze sobą procesów wychowawczych.

5. działanie wszystkich wychowawców w taki sposób, aby każdy przez wykonywanie zadań cząstkowych współuczestniczył w realizacji całokształtu procesów wychowawczych.

6. organizacja planowania koordynacji, kontroli oraz oceny działalności wszystkich podgrup pracowników wychowawczych.

Charakterystyka systemu wychowania.

Komponenty systemu wychowania

W środowisku Kowalski wyróżnia trzy rodzaje komponentów uczestniczących w różny sposób w procesie wychowania.

Są to:
a) grupy i instytucje wychowania naturalnego,
b) instytucje wychowania bezpośredniego, powołane do pełnienia funkcji wychowawczych,
c) instytucje wychowania pośredniego, tzn. powołane do rozmaitych innych funkcji, lecz uczestniczące w procesie wychowawczym ubocznie.

Rodzaje poziomów integracji w systemie wychowania:

• organizacyjno-porządkowy - podstawowy, dotyczy powiązania ze sobą

działalności poszczególnych elementów, w których jedne nie wchodzą w kolizję z drugimi (porządkuje niezależne zadania na wykonanie produktu - wychowania)

• funkcjonalny - dotyczy wyższego poziomu działań elementów kiedy każdy wykonuje cząstkę jakiegoś zadania wymagającego synchronizacji działań wszystkich elementów składowych (cały produkt wykonuje kilka osób, instytucji)

Warunki systemu wychowania

Wychowanie, aby było realizowane w systemie wychowania musi spełniać następujące warunki:

• instytucja składa się z szeregu elementów wykonawczych wykonujących wspólne zadanie

• elementy te funkcjonują w sposób zintegrowany (łączą się)

ogół wykonywanych zadań podporządkowany jest realizacji wspólnych celów wychowania

Typy systemów wychowawczych

Wyróżniamy następujące typy systemów wychowawczych:

• ogólnospołeczny - system wychowawczy, obejmujący wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych w społeczeństwie;

• środowiskowy - lokalny system wychowawczy, obejmujący wiele stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych zlokalizowanych na jednym, wspólnym terenie, np. wieś, rejon szkolny;

• podstawowy (elementarny) - system wychowawczy odnoszący się do funkcjonowania wychowawczego pojedynczej instytucji (np. przedszkola, szkoły)

Podstawowe elementy struktury ogólnospołecznej

Do podstawowych elementów składających się na strukturę ogólnospołecznego wychowania można zaliczyć:

• rodzinę

• szkołę, przedszkole

• organizacje dziecięce i młodzieżowe

• stowarzyszenia i instytucje społeczne oraz polityczne

• instytucje opiekuńcze i ochrony zdrowia

• zakłady pracy

• organy administracyjno-porządkowe

• środki masowego oddziaływania

• instytucje i placówki upowszechniania kultury

Rodzaje systemów oddziaływań wychowawczych:

• właściwy system wychowania - wszyscy nauczyciele - wychowawcy uczestniczą w realizacji procesów wychowawczych podporządkowanym celom wspólnym dla uczniów tej samej szkoły,

• ogólnospołeczny system wychowania - integracja działań wychowawczych wielu osób odnosząca się np. do placówek oświatowych w stosunku do młodzieży całego kraju w duchu samych celów,

• system wychowawczy danej Instytucji - integracja działań wychowawczych obejmuje tylko wszystkich pracowników danej instytucji

• system wyższego rzędu - integracja działań wychowawczych obejmuje pracowników wielu instytucji

Funkcjonowanie lokalnych systemów wychowania.

Cechy charakterystyczne lokalnego systemu wychowania:

- bezpośrednie kontaktowanie się ze sobą przedstawicieli wszystkich instytucji tworzących system.

- działania wychowawcze wszystkich instytucji systemu odnoszą się do tej samej populacji dzieci i młodzieży.

- obejmuje wszystkie elementy, których działalność może być sterowana w skali lokalnej.

Na środowiskowy, lokalny system wychowawczy składa się instytucjonalny system wychowawczy, który dotyczy wewnętrznej integracji działań wszystkich jej składowych elementów wokół jednolitych celów wychowania

Typy instytucji wychowawczych:

Wyróżniamy dwa typy instytucji wychowawczych:

1. instytucje wyspecjalizowane w wypełnianiu zadań wychowawczych, zatrudniające kadrę, która zawodowo zajmuje się działalnością wychowawczą (np. szkoły)

2. instytucje nie posługujące się wyspecjalizowaną kadrą (np. organizacje młodzieżowe)

Style wychowania

W wychowaniu wyróżnia się następujące style:

a) autokratyczny

b) demokratyczny

c) liberalny

a) styl autokratyczny:

• kierowanie zachowaniem wychowanka poprzez formułowanie poleceń do wykonania, w postaci nakazów i zakazów

• wychowanek dowiaduje się co po powinien, a czego nie powinien robić

• wychowawca ingeruje w przypadku nie wykonania polecenia stosując kary

• styl ten ogranicza inicjatywę wychowanka, nie pobudza do refleksji

• zawęża i utrudnia poznanie zasad postępowania, określonych norm społecznych

b) styl demokratyczny:

• kładzie nacisk na to by wychowanek był przekonany o słuszności wykonywanego zadania

• wychowanek ma pewien zakres swobody, ma możliwość wnoszenia propozycji do wykonywanych poleceń

• dopuszczalna jest dyskusja pomiędzy wychowankiem a wychowawcą

• wychowawca większą uwagę zwraca na stosowanie nagród, a nie kar

• styl ten nie ogranicza inicjatywy wychowanka, pobudza do refleksji, ułatwia poznanie zasad postępowania oraz norm społecznych

• osoby, na które oddziaływuje się wychowawczo w ten sposób są bardziej zdyscyplinowane wewnętrznie, nie wymagają ciągłej kontroli

c) styl liberalny (partnerski)

• wychowawca w zasadzie przyjmuje postawę biernego obserwatora, stara się nie narzucać niczego, udziela rad tylko gdy wychowankowie o nie poproszą

• zapewnia się jak największa swobodę działania, uważając,

że jest to dla wychowanków najkorzystniejsze dla ich rozwoju

• wychowankowie nie są przyzwyczajeni do jakichkolwiek ograniczeń i podporządkowania się

• ignorują uwagi bądź protestują przeciwko ograniczeniom,

co z reguły prowadzi do konfliktów

4

---