Jan Raszka

III rok zarz.

Molestowanie

Wydział zarządzania i inżynierii produkcji

Molestowanie

Wybrałem ten temat jako przedmiot mojej prezentacji, ponieważ jest to nowe zjawisko i często ignorowane przez ludzi. Większość myśli, że łatwo jest sobie poradzić z takim problem jednakże w rzeczywistości gdzie w grę wchodzi rodzina, zdrowie, pieniądze postrzegamy to zupełnie inaczej. Postanowiłem przedstawić ten problem studentom jako zjawisko, które może dotknąć każdego a nie jako opowieści "ktoś kiedyś słyszał od kogoś". Na samym początku musimy sobie odpowiedzieć na pytania: co to jest molestowanie? Jak odróżnić molestowanie od mobbingu? jaką może przybrać formę? jakie mamy rodzaje molestowania? jak postrzega to zjawisko UE? na jak duża skale ono występuje? jak wygląda molestowanie w związku? Poprzez odpowiedź na te pytania możemy dobrze zapoznać się z tym zjawiskiem i przez posiadanie takiej wiedzy będziemy mogli śmiało ustosunkować swoje zdanie na temat tego problemu. Molestowanie występuje od wielu wieków jednakże dopiero w niedawnych czasach zaczęto je zwalczać, mówić o nim głośno oraz prawo zaczęło chronić osoby molestowane. Na dzień dzisiejszy literatura jest bardzo ograniczona w tym temacie i większość informacji można znaleźć jedynie w Internecie. Nie stanowi to większego problemu dla ludzi gdyż przeważnie najpierw sięgamy do Internetu w celu odnalezienia jakichkolwiek informacji a dopiero później do literatury, jednak książka jest zawsze pewnym źródłem i możemy być spokojni o prawdziwość informacji. Osobiście nie miałem styczności z problemem, który opisuje, ale wiem ze często w pracy występują flirty, romanse i musimy się nauczyć rozróżniać granice przyzwoitości, kiedy komuś się narzucamy. W mojej pracy książka autorki Hirigoyen bardo pomogła mi opisać zjawi psychicznego molestowania innych, że często nieświadomie przez „nabijanie się” możemy molestować drugą osobę (z jej punktu widzenia) a my będziemy uznawać to za żart. W mojej pracy postaram się wyczerpująco odpowiedzieć na powyższe pytania oraz pokazać wagę zaistniałego problemu, którym jest molestowanie.

Aby zacząć mówić o molestowaniu należy przedstawić definicje. Polska definicja molestowania została wyznaczona przez Kodeks pracy w art. 18[3a] § 5, który stanowi:

1. działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu,

2. zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika (molestowanie)

Taka kodeksowa konstrukcja definicji molestowania koncentruje swoją uwagę na ochronie godności zatrudnionego pracownika.
Traktowanie molestowania jako dyskryminacji w zatrudnieniu oprócz poczucia poniżenia u pracownika powinno powodować również pogorszenie sytuacji w której znajduje się molestowany pracownik w stosunku do innych pracowników. W sytuacji aby dane zachowanie które może pozornie przypominać mobbing i aby zostało uznane za molestowanie, muszą zajść następujące zachowania:

• zachowanie musi być uwłaczające i subiektywnie przykre dla pracownika do którego się odnosi. Przy czym ważnym elementem jest wyrażenie sprzeciwu przez osobę molestowaną.

• zachowanie takie może być zachowaniem jednorazowym. Jednak nie powinno uznawać się za molestowanie pojedyncze sytuacje w których pracodawca lub inni pracownicy zachowują się naruszając dobra osobiste molestowanego pracownika.

• za pomocą obiektywnych kryteriów działania zostają uznane za naruszające godność danego pracownika.

• zachowania są upokarzające wobec molestowanego pracownika i tworzą klimat zastraszenia.

• powstaje skutek naruszenia uprawnień osoby molestowanej w zakresie zatrudnienia.

Szczególną formą dyskryminacji ze względu na płeć jest molestowanie seksualne. Kodeks pracy przedstawia definicję w art. 18[3a] § 6, który brzmi następująco: dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika: na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy.

Cechą molestowania seksualnego jest to, iż pozostaje ono nieakceptowane i niechciane. Przybiera ono najczęściej postać:

• czynienia sugestii,

• domagania się lub proszenia o korzyści seksualne,

• flirtowania, które może być obraźliwe,

• sprośnych aluzji,

• czynienia propozycji.

Komisja Ekspertów w sprawie przestrzegania Konwencji MOP (międzynarodowa organizacja pracy) dotyczącej dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu przedstawiła raport zawierający przykładową listę zachowań stanowiących przejaw molestowania. Takimi zachowaniami są:

• insynuacje,

• niestosowne uwagi na temat wieku, ubioru, uczesania czy też sytuacji rodzinnej,

• obelgi i zniewagi,

• opowiadanie niestosownych dowcipów,

• niestosowne spojrzenia,

• prezentacja treści o charakterze pornograficznym itp.

Należy zaznaczyć, że przytoczona lista zachowań stanowi katalog otwarty a niedopuszczalnym jest klasyfikowanie każdego przypadku molestowania seksualnego jako naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu ze względu na płeć. Można dopiero sklasyfikować taką sytuację w przypadku gdy zachowanie sprawcy (poza wypełnieniem ustawowych znamion molestowania seksualnego) wypełni jednocześnie warunek niedozwolonego zróżnicowania sytuacji pracownika.

Molestowanie seksualne jako przejaw dyskryminacji ze względu na płeć może przybrać dwie różne formy:

1. formę stwarzania nieprzyjaznych warunków pracy.
   
   Sprawcą tego modelu molestowania może być współpracownik ofiary.
   Polega on na niepożądanym, niechcianym przez ofiarę zainteresowaniu seksualnym bezpośrednio skierowanym pod adresem konkretnej osoby, który wpływa na obniżenie efektywności pracy.
   Forma ta czyli "wrogie środowisko" wyraża się dwoma rodzajami zachowań:

1. niepożądanym zainteresowaniem seksualnym obejmującym takie zachowania jak:

• żarty i komentarze o tematyce seksualnej,

• nieodpowiednie dotykanie,

• uwagi dotyczące seksu

• okazywanie materiałów o charakterze seksualnym;

2. molestowanie obejmujące przynależność do danej płci, przejawiające się przykładowo przez:

• zniewagi

• wulgaryzmy

• komentarze o zachowaniach charakterystycznych dla danej płci,

• obraźliwe komentarze o ograniczeniach wynikających z przynależności do danej płci.

forma seksualnego szantażu

W tej formie sprawcą molestowania seksualnego może być jedynie pracodawca lub też przełożony jako jedyne osoby, które decydują o zatrudnieniu pracowników i łączyć się może ze stosowaniem gróźb. Forma ta jest jedynym przejawem molestowania seksualnego jako przejaw dyskryminacji ze względu na płeć bezpośrednio wpływa na położenie zawodowe pracownika. Szantaż w tych warunkach polega na domaganiu się seksualnych względów w zamian za zatrudnienie na stanowisko pracy lub w późniejszym czasie utrzymanie stanowiska pracy.

Unijne standardy ochrony również obejmują ochronę przed molestowaniem seksualnym. Prawo UE definiuje molestowanie następująco. Sytuacja, w której ma miejsce niepożądane zachowanie o podłożu seksualnym, werbalne, niewerbalne, fizyczne, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby i stworzenie zastraszającego, wrogiego, poniżającego, upokarzającego lub obraźliwego środowiska. Ochrona przed molestowaniem na obszarze unijnym wiąże się bezpośrednio z pojęciem dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, rasę, pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, orientację seksualną co pozwala zwalczać te niepożądane zjawiska instrumentami prawnymi używanymi do zwalczania dyskryminacji.

Odszkodowania i kary za molestowanie seksualne

Jeżeli chodzi o formę molestowania seksualnego w postaci stwarzania nieprzyjaznych warunków pracy

Pracownik, który zdecyduje się na wystąpienie do sądu będzie miał obowiązek udowodnić fakt zaistnienia molestowania seksualnego.
W tym przypadku pracodawca ponosi odpowiedzialność jedynie za naruszenie przez niego obowiązku poszanowania godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, wyznaczony przez Kodeks pracy w art. 11[1] oraz za niezapewnienie bezpiecznego środowiska pracy (art. 15 k.p).

Przy formie molestowania seksualnego typu ""wrogie środowisko":

Pracownikowi przysługuje dochodzenie przed sądem odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18[3d] k.p.)
Oznacza to również, że pracownik ciężar dowodu przerzuca na zaskarżonego pracodawcę.
Pracodawca w takiej sytuacji będzie starał się udowodnić, że decyzja dotycząca pogorszenia sytuacji zawodowej pracownika spowodowana była wyłącznie obiektywnymi kryteriami, nie stanowiła natomiast konsekwencji odrzucenia przez zatrudnionego pracownika propozycji w sytuacji seksualnego szantażu.

Rodzaje molestowania seksualnego

Fizyczne molestowanie seksualne - Zasięg zachowań seksualnych mający na celu wykorzystanie ofiary włącza: seksualne objęcia lub całowanie; wszelkie rodzaje seksualnego dotyku lub pieszczoty; oraz stosunków płciowych

Jawne molestowanie seksualne - Dotyczy podglądania i ekshibicjonizmu. Może się pojawić w domu jak i poza domem. Rodzice często molestują dzieci poprzez podglądanie i ekshibicjonizm. Kryterium dla domowego podglądania lub ekshibicjonizmu: występuje wtedy gdy rodzic się seksualnie stymuluje.

Zamaskowane molestowanie seksualne:

• Werbalne - Obejmuje nie właściwe mówienie o seksie

• Naruszenie granic - Dotyczy dzieci które były świadkami zachowań seksualnych rodziców. Mogą wejść przypadkowo do pokoju ponieważ rodzice nie zamykają drzwi. Często dotyczy dzieci pozbawionych prywatności. Nie są nauczone zamykania drzwi lub nie dawno im zezwolenia na zamykanie swoich drzwi.

Emocjonalne molestowanie seksualne - Występuje jako rezultat przekroczenia ogólnej więzi. W takich przypadkach jest częste, że jedno lub dwoje małżonków wiążę się z jednym z dzieci. Rodzic posługuje się dzieckiem dla zaspokojenia swoich emocjonalnych potrzeb. Związek może łatwo przemienić się w romans czy związek seksualny. Córka może stać się Tatową małą księżniczką lub syn małym mężczyzną Mamy. W obydwu przypadkach dziecko zostaje opuszczone. Rodzice zaspokajają swoje potrzeby za cenę potrzeb dziecka. Dziecko potrzebuje rodzica a nie współmałżonka. Definicja emocjonalnego molestowanie seksualnego: jedno z rodziców ma związek z dzieckiem, związek ten jest ważniejszy od związku ze współmałżonkiem.

Molestowanie moralne

Podobnie jak mobbing, molestowanie moralne oznacza proces rozmyślnej destrukcji jednostki przez inną jednostkę przy użyciu systematycznej i trwającej w czasie przemocy psychicznej.
Termin (MF Hirigoyen), który powstał na gruncie francuskiej psychologii klinicznej, kładzie nacisk na aspekt godności i praw jednostki, w które takie praktyki są bezpośrednio wymierzone.
W odróżnieniu do terminu "mobbing", powstałego na gruncie psychologii społecznej, określenie "molestowanie moralne" wywodzi się z tradycji klinicznej oraz psychoanalitycznej, gdyż wyrasta z refleksji nad perwersją moralną, jak też z klasyfikacji masochizmu (masochizm seksualny, masochizm moralny). Wprowadza ono także analizę osobowości narcystyczno-perwersyjnej, dla której molestowanie moralne kogoś z otoczenia jest sposobem funkcjonowania i mechanizmem obronnym, zapewniającym jej równowagę i przetrwanie.

MF Hirigoyen podkreśla indywidualny i subiektywny wymiar relacji perwersyjnej, na której opiera się molestowanie moralne. Z jednej strony agresor obiera sobie ofiarę ze względu na jej specyficzne słabe punkty, które będą celem jego ataków, doprowadzając do wzmocnienia u ofiary poczucia winy. Z drugiej zaś, aby stwierdzić istnienie molestowania, niezbędne jest odwołanie się do odczuć jednostki, która uważa się za prześladowaną.
Molestowanie moralne nie ogranicza się do sfery zawodowej, lecz obejmuje również kontekst prywatny: stosunki w rodzinie, związku małżeńskim, między rodzicami i dziećmi.
Tak jak w przypadku mobbingu, agresja ma charakter ukryty, często niewerbalny, stąd trudności ofiar w uświadomieniu sobie jej niszczącego charakteru oraz obojętność otoczenia, które zazwyczaj nie rozumie i nie reaguje.

Przepisy dotyczące molestowania i molestowania seksualnego

• ustawa z dn. 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy:

• art. 11[1] [naruszenie przez pracodawcę obowiązku poszanowania godności oraz innych dóbr osobistych pracownika]

• art. 15 [niezapełnienie przez pracodawcę bezpiecznego środowiska pracy]

• art. 18[3a]

• § 5 [przejawem dyskryminowania w rozumieniu § 2 jest także:

1. działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu,

2. zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika] (molestowanie)

• § 6 [dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika: na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy] (molestowanie seksualne)

Aby lepiej zrozumieć problem jakim jest molestowanie należy przedstawić przykład z życia wzięty. Poniżej opisana jest sytuacja młodej dziewczyn pracującej w dużej firmie:

Od pół roku pracowałam w firmie, gdy dyrektor pionu kazał mi przyjść do swojego gabinetu. Zaproponował wspólne pójście do sauny - opowiada Małgosia, księgowa w dużej firmie. - Byłam zszokowana. Odpowiedziałam, że nie. Ale on drążył temat: Dlaczego? Nie musimy być nago. Będziemy w ręcznikach. Znowu powiedziałam, że nie. I dodałam, że sauna mi szkodzi. Wtedy zaczął przekonywać mnie o jej walorach zdrowotnych. I tak to trwało jeszcze kilka minut. Czułam się potem fatalnie: zdecydowanie nie chciałam spotykać się z dyrektorem, ale nie chciałam też stracić pracy. Bałam się, że takie właśnie będą konsekwencje odmowy. A on odczekał miesiąc i znowu mnie wezwał. Tym razem proponował pójście na wino. Znowu musiałam się wykręcać. Po roku pracy odważyłam się zapytać, czy nie mogłabym już zarabiać więcej - tyle, ile inne osoby na takich samych stanowiskach. Odpowiedział, że osoba tak atrakcyjna jak ja nie powinna martwić się o pieniądze. Powinna mieć opiekuna, który zaspokoi jej potrzeby. O moich przygodach z dyrektorem opowiadałam koleżankom i kolegom z pracy. Mówili: to okropne, co za cham. Radzili: unikaj go, nie przejmuj się. I tłumaczyli: on już taki jest, przejdzie mu ktoś nowy, to przestanie się tobą interesować. A gdy bezpośredniego przełożonego pytałam o podwyżkę, mówił, że budżetem w naszym pionie zajmuje się tylko dyrektor.

Molestowanie w związku

Przemoc w związku dwojga ludzi nie polega wyłącznie na wykorzystywaniu fizycznej przewagi jednej ze stron w celu zniewolenia, molestowania seksualnego i bicia partnera, lecz także na psychicznym znęcaniu się nad nim, urąganiu jego godności osobistej. W przypadku, gdy partner posuwa się tylko do tego drugiego rodzaju przemocy, jego ofiara często sama nie jest pewna, czy ten typ zachowań mieści się w granicach normy burzliwych związków, czy może je przekracza. Wątpliwości wykorzystywanej w związku strony są tym większe, że jej partner potrafi być czarujący, troskliwy i uprzejmy, aż do czasu niekontrolowanego wybuchu złości, za który winą obarcza właśnie ją, maltretowaną przez siebie osobę.

Jak rozpoznać osobę, która wykorzystuje emocjonalnie partnera? Należy szukać schematów postępowań, których celem jest kontrola, ograniczenie swobody, w tym podejmowania ważnych wyborów życiowych i sponiewieranie swojej towarzyszki życia niż pojedynczych przypadków zachowań.

Zachowania, które kwalifikują się jako akty przemocy psychologicznej dzieli się na następujące kategorie:

1. Destrukcyjna krytyka i werbalna agresja: przedrzeźnianie, krzyk, oskarżanie, obrzucanie wyzwiskami

2. Taktyki wywierania presji: zabieranie dzieci, pieniędzy, kluczy, samochodu, wyłączanie telefonu, rozpowiadanie fałszywych informacji na temat partnera

3. Okazywanie pogardy: lekceważenie, poniżanie przy obcych ludziach, przerywanie rozmów telefonicznych, brak szacunku dla pracy, wysiłków i opinii partnera

4. Izolowanie: kontrolowanie lub blokowanie rozmów telefonicznych, narzucanie swojej woli w sprawie, gdzie partner wychodzi i z kim się spotyka, utrudnianie kontaktów z rodziną i przyjaciółmi

5. Prześladowanie: śledzenie, stałe weryfikowanie, czy partner mówi prawdę, zaglądanie do jej korespondencji, publiczne zawstydzanie partnera

6. Grożenie: wykonywanie grożących gestów, niszczenie osobistych przedmiotów ofiary, rzucanie tym, co „się nawinie pod rękę”

7. Zaprzeczenie: oskarżanie partnera o to, że sprowokowała przemoc, publicznie odgrywanie kogoś innego

Osoby o silnych skłonnościach do wykorzystywania i znęcania się nad innymi najpewniej można wskazać na podstawie ich poprzednich związków. Jeśli stosowały w nich przemoc emocjonalną, nie inaczej będą się zachowywać w związku z tobą. Nie popełniaj błędu myślenia, że „ze mną będzie inny, to była jej wina” - właśnie do takiej wersji będzie cię przekonywał „emocjonalny sadysta”. Osobnicy, którzy wykorzystywali psychicznie i fizycznie swojego partnera, prawie bez wyjątku, twierdzą i nierzadko głęboko w to wierzą, że to oni byli ofiarą w ich związku.


Inne cechy i skutki zachowania osoby, która w związku dopuszcza się terroru psychicznego:

• Twój partner traci panowanie nad sobą z błahych powodów

• Obsesyjnie podejrzewa cię o zdradę lub chęć zdradzenia go

• Ma bardzo sztywne poglądy na to, co tobie przystoi a co nie

• W waszym związku wszystko jest podporządkowane nastrojom twojego partnera do tego stopnia, że pozostajesz ciągle czujny/na, starasz się odgadywać jego oczekiwania.

• Nic nie jest mniej pewne niż jego humor. W jednej minucie czuły, w drugiej okrutny.

• Nie znosi, gdy pragniesz prowadzić jakąś część życia towarzyskiego bez niego.

• Mówi ci, jak się masz ubierać, z kim się masz przestać przyjaźnić, stara się kontrolować sfery „autonomiczne” twojego życia.

• Boisz się go, zrobisz wiele, właściwie prawie wszystko, by tylko się nie zdenerwował.

• Pod wpływem jego złości i gróźb zmieniłeś/aś wiele rzeczy w swoim życiu, z wielu zrezygnowałaś, żeby go nie „prowokować”.

• Gdy mówisz, że jesteś zdecydowany/a odejść, nie waha się sięgnąć po ostateczne argumenty; straszy cię, że będziesz go miał/a na sumieniu...

Uważam, że temat prze zemnie podjęty został wystarczająco wyczerpany lecz nie całkowicie ponieważ sądzę że każdy pojedynczy przypadek molestowania różni się od siebie i ma inny charakter. Możemy je kategoryzować i opisywać, ale zawsze brane są pod uwagę inne czynniki, mamy co innego do stracenia. Biorąc również pod uwagę, że każda osoba inaczej odczuwa to dla jednej osoby jakaś sytuacja może być molestowaniem a dla innej już nie. Powinno skłonić to nas do refleksji zachowujemy się należycie. Dzięki tej pracy nauczyłem się inaczej spoglądać na ten problem i pozwoliło mi bardziej zrozumieć ofiary molestowania. Wszyscy powinniśmy tępić zachowania prowadzące do molestowania, upokarzania drugiej jednostki, wyśmiewania się, gdyż zawsze to my moglibyśmy się znaleźć w tej sytuacji.

Bibliografia:

1.Maria-France Hirigoyen „Molestowanie w pracy” Poznań 2003

2.Jacek Kerplik „kodeks pracy” Warszawa 2009

3.John Bradshaw „Toksyczny wstyd” Warszawa 1997

4.Joanna Ćwiek; Molestowanie jak się przed nim uchronić „Gazeta wyborcza” 28 grudnia 2006

5. E. Mandal, Molestowanie seksualne w miejscu pracy, „Palestra” 2002, nr 1-2,

6. http://www.kafeteria.pl/drukuj.php?id_obiekt=75&typ=1

.Jacek Kerplik „kodeks pracy” Warszawa 2009 art.18

.John Bradshaw „Toksyczny wstyd”

.Jacek Kerplik „kodeks pracy” Warszawa 2009 art.18

E. Mandal, Molestowanie seksualne w miejscu pracy, „Palestra” 2002, nr 1-2, s. 80.

.Jacek Kerplik „kodeks pracy” Warszawa 2009 art.11; art.15 art.18

.John Bradshaw „Toksyczny wstyd”

.Maria-France Hirigoyen „Molestowanie w pracy” Poznań 2003 s.13-15

.Jacek Kerplik „kodeks pracy” Warszawa 2009 art.11; art.15 art.18

Joanna Ćwiek; Molestowanie jak się przed nim uchronić „Gazeta wyborcza” 28 grudnia 2006 s.23

http://www.kafeteria.pl/drukuj.php?id_obiekt=75&typ=1

http://www.kafeteria.pl/drukuj.php?id_obiekt=75&typ=1

4

---