Konspekt „Nielegalne przepływy kapitału”

(Agnieszka Schneider, Natalia Serotiuk)

Pranie pieniędzy- definicja

Pranie pieniędzy to wprowadzanie do obrotu finansowego, gospodarczego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł.

Do najczęstszych źródeł brudnych pieniędzy należą:

Sprzedaż narkotyków, handel żywym towarem, handel bronią, kradzież samochodów, prostytucja, łapówki, nierejestrowana i nieopodatkowana działalność gospodarcza

Fazy prania brudnych pieniędzy

1. Lokowanie (umiejscawianie) polega na wprowadzeniu nielegalnie zdobytych środków pieniężnych do systemu finansowego.

Na tym etapie stosuje się specyficzne techniki służące wprowadzeniu pieniądza do obrotu, a mianowicie:

- wpłata gotówki na rachunek bankowy - W przypadku wielu, powtarzanych systematycznie wpłat, technikę tę określa się mianem structuringu.

- smerfowanie - otwieranie rachunków bankowych przez wiele osób, które dokonują systematycznych wpłat poniżej określonych limitów.

- mieszanie z dochodami z legalnej działalności gospodarczej - przestępcy wykorzystu­ją podmioty gospodarcze o profilu działalności, gdzie przepływ gotówki jest duży i trudny do oszacowania.

- wykorzystywanie kasyn i gier losowych - m.in. zakupywanie znacznej ilości żetonów o dużej wartości, a następnie zwracanie je z dyspozycją przelania „wygranej” na rachunek bankowy.

- zlecenie przekazu zagranicznego będącego zapłatą za rzekome usługi świadczone przez zagranicznych kontrahentów;

- wpłaty w spółce na podwyższenie kapitału zakładowego na fikcyjnego udziałowca

2. Maskowanie (ukrycie) - polega na nakładaniu na siebie wielu operacji w celu oddzielenia nielegalnie osiągniętych zysków od źródła ich pochodzenia.

Techniki wykorzystywane na tym etapie to:

- seryjne wykorzystywanie przelewów i przekazów pieniężnych

- transakcje instrumentami finansowymi

- transfery pieniędzy z wykorzystaniem rachunków bankowych przedsiębiorstw

- handel dobrami,

- przelew na nieistniejące konto nieistniejącego klienta

3. Integrowanie (legitymizacja) - polega ona na znalezieniu odpowiednich pozorów i usprawiedliwieniu pojawienia się znacznych środków materialnych w legalnym obrocie gospodarczym. Stosowane są na tym etapie takie działania jak:

- zakup i sprzedaż drogich dóbr trwałych - wykorzystywane są przede wszystkim takie dobra jak nieruchomości, jachty, samochody, antyki.

- zaciąganie i spłata kredytu - metoda ta polega na spłacie brudnymi pieniędzmi legalnie zaciągniętego kredytu przez przedsiębiorstwo pozostające pod kontrolą przestępców.

- udzielanie pożyczek lub kredytów na atrakcyjnych warunkach legalnie działającym przedsiębiorcom;

- zaciągnięcie kredytu zabezpieczonego depozytem- sprawca zakłada długoterminową lokatę, jednocześnie w innym banku, najczęściej zagranicznym, zaciąga kredyt na podstawie gwarancji bankowej zabezpieczonej lokatą.

Raje podatkowe

Raje, oazy lub azyle podatkowe to nazwy używane w stosunku do krajów lub obszarów, w których są stworzone zachęcające warunki podatkowe zarówno w stosunku do prowadzenia działalności gospodarczej, jak też lokowania kapitałów.

Niezależnie od typ oaz podatkowych można mówić o ich charakterystycznych cechach, do których należą:

- całkowicie poufny charakter informacji handlowych i finansowych,

- brak opodatkowania dochodów lub dogodne opodatkowanie dochodów,

- minimum formalności podczas zakładania i prowadzenia spółek,

- brak wymogów odnośnie kontroli dewizowej, sprawozdań podatkowych i księgowych,

- symboliczne opłaty za rejestrację spółki oraz stałe opłaty roczne za funkcjonowanie spółki,

- możliwość zastrzeżenia anonimowości, co do osoby udziałowca (działy na okaziciela),

- stosunkowo stabilna sytuacja polityczna i gospodarcza,

- elastyczne prawo,

- wykorzystywanie nowoczesnych środków przekazu informacji.

Typy oaz:

Oazy pełne- funkcjonujące na zasadzie świadczenia usług bankowych, doradztwa finansowego i organizowania kontraktów finansowych. Najczęściej są to wyspy położone u zbiegu szlaków morskich, np. Wyspa Man, Bermudy, Malta,.

Oazy ograniczone specyficzne oazy, dla pewnego rodzaju spółek lub dochodów. Ten typ cieszy się dużą sympatią podatników, mimo że same oazy nie mają najlepszej opinii. Należą do nich np. Luksemburg- raj podatkowy dla spółek handlowych, lub Panama, gdzie dochody ze źródeł zagranicznych nie są opodatkowane

Obszary o normalnym systemie opodatkowania, w których występują niektóre cechy rajów podatkowych

Spółki offshore

Dosłowne tłumaczenie słowa „offshore” oznacza „poza lądem” i pierwotnie odnosiło się do wysp położonych u brzegów Europy i Ameryki. Charakteryzowały się one niskimi podatkami bądź ich brakiem i ułatwieniami formalnymi w zakresie tworzenia i rejestracji różnego typu podmiotów gospodarczych, w tym także banków i innych instytucji finansowych. Dzisiaj pojęcie „finansowe centrum offshore” kojarzy się z wolnością w zakresie prowadzenia działalności finansowej i zwolnieniem z podatków.

Centra offshore są to z reguły niewielkie terytoria, autonomiczne w znaczeniu publiczno-prawnym, niekiedy suwerenne państewka lub państwa, zlokalizowane najczęściej na małych wyspach rozsianych po morzach i oceanach, przeważnie niezbyt daleko od brzegów kontynentów, do których ciążą pod względem gospodarczym i politycznym

Spółka „offshore” to podmiot, który jest zarejestrowany w państwach zaliczanych do kategorii rajów podatkowych, natomiast prowadzi działalność poza jego granicami.

Zalety wykorzystania „offshore“

• Absolutne utajnienie informacji

• Ochrona majątku

• Niskie lub zerowe opodatkowanie przychodów

• Brak podatków z tytułu dziedzictwa lub darowizny

• Ochrona przed inflacją

• Ograniczenie obowiązków prawnych

• Obniżenie kosztów eksploatacyjnych

• Brak ograniczeń w rozporządzaniu ze środkami dewizowymi

• Pomoc i ulgi od rządu lokalnego

• Dane o właścicielach i dyrektorach spółek nie są powszechnie dostępne

• Łatwy dostęp do północnoamerykańskich i europejskich rynków kapitałowych

• Brak ograniczeń w handlu międzynarodowym

• Zeznanie podatkowe nie jest wymagane

• Brak limitów dotyczących importu/exportu

• Brak kosztownej biurokracji

Zapobieganie praniu pieniędzy

• Deklaracja zasad dotyczących wystrzegania się banków przed wykorzystywaniem do prania dochodów (1988) - Staranne ustalanie przez banki tożsamość wszystkich swoich klientów, zamrażanie bądź zamykanie konta wykorzystywanego do celów przestępczych i wzmożenie kontroli wewnętrznej banków

• Konwencja wiedeńska ONZ - Nakłada ona na ustawodawców obowiązek penalizacji nabywania, posiadania i użytkowania mienia, o którym wiadomo w chwili jego otrzymania, że pochodzi z przestępstwa. Konwencja dopuszcza też konfiskatę mienia pochodzącego z przestępstwa

- Zasada tajemnicy bankowej

• Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force- FATF) - 1989 -opracowywanie, rozwój oraz promocja środków do walki z praniem pieniędzy, bada ona zasięg, rozmiary i metody wykorzystywane w procederze prania pieniędzy, ocenia skuteczność stosowanych działań zapobiegawczych. W 1990 wydała ona 40 zaleceń , które są uznawane na świecie za standard

• Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z 10 czerwca 1991

Nakłada ona na banki następujące obowiązki:

- bezwzględną rejestrację klientów podejrzanych o pranie pieniędzy,

- przechowywanie przez okres 5 lat dokumentów dotyczących dokonanych transakcji,

- obowiązek współpracy z odpowiednimi władzami administracyjnymi w zakresie wymiany stosownych informacji,

- wstrzymywanie realizacji podejrzanych operacji

- wprowadzenie specjalnych programów szkoleniowych dla personelu bankowego

Sytuacja w Polsce

W sumie na liście krajów o najwyższym nielegalnym przepływie finansowym Polska uplasowała się na 13 miejscu z kwotą 106,486 miliardów dolarów.

Ustawa o praniu brudnych pieniędzy

Ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. potocznie zwana ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy obliguje określone instytucje do przekazywania informacji o transakcjach zarejestrowanych zgodnie z ustawą. Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) uzyskuje informacje od instytucji obowiązanych i jednostek współpracujących, gromadzi, przetwarza i analizuje je w trybie określonym w ustawie oraz podejmuje działania w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W szczególności bada przebieg transakcji, które mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.

Skutki

- naruszanie zasad uczciwej konkurencji

- uszczuplenie wpływów z podatków

- korumpowanie pracowników administracji, decydujących o reglamentacji niektórych dóbr lub sfer działalności gospodarczej

- przejmowanie niektórych działów gospodarki przez grupy przestępcze

- podważenie zaufania do krajów, w których szeroko kwitnie proceder prania brudnych pieniędzy

- groźba destabilizacji sytuacji finansowej banków wykorzystywanych pośrednio lub bezpośrednio w tym niebezpiecznym procederze

- niebezpieczeństwo skorumpowania pracowników placówek bankowych, którzy następnie akceptują szkodliwe dla banku operacje z wykorzystaniem brudnych pieniędzy

- utrata reputacji i zaufania klientów do pojedynczych banków i całego sektora bankowego

- wysokie koszty realizacji programów zwalczania prania pieniędzy (szkolenie personelu, oprogramowanie komputerowe)

---