INFINITIVUS

• Inf.praes.act. - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony czynnej,

( II forma słownikowa czasownika ). ( → str.38,146 )

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
orn -a-re	vid -e -re	leg -ere	aud -i-re
ozdabiać	widzieć	czytać	słuchać

• Inf.praes.pass. - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej. ( → str.48,146 )

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
orn -a-ri	vid -e -ri	leg -i	aud -i-ri
być ozdabianym	być widzianym	być czytanym	być słuchanym

• Inf.perf.act. - bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony czynnej,

od 1 osoby perf. ( III formy słownikowej czasownika ) np. ornav - i odcinamy końcówkę - i o dodajemy końcówkę -isse : ornav - isse. ( → str.101-102,146 )

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornav- isse	vid - isse	leg - isse	audiv - isse
że ozdobiłem	że zobaczyłem	że przeczytałem	że usłyszałem

• Inf.perf.pass. - bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony biernej, ( → str.102-102,146 )

w NCI do part.perf.pass. 1 os. m. orantus dodajemy bezokolicznik esse czyli ornatus esse,

w ACI esse dodajemy do part.perf.pass. 1 os. n. np. orantum czyli ornatum esse.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornatus esse	visus esse	lectus esse	auditus esse
że zostałem ozdobiony	że zostałem zobaczony	że zostałem przeczytany	że zostałem usłyszany

• Inf.fut.act. - bezokolicznik czasu przyszłego strony czynnej, ( → str.145,146-147 )

do part.fut.act np. ornaturus, -a, -um dodajemy bezokolicznik esse,

czyli ornaturus, -a, -um esse.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornaturus esse	visurus esse	lecturus esse	auditurus esse
że będę ozdabiał	że będę widział	że będę czytał	że będę słyszał

• Inf.fut.pass. - bezokolicznik czasu przyszłego strony biernej, ( → str.145,146-147 )

do part.perf.pass. 1 os. n. np. orantum dodajemy słówko iri, czyli ornatum iri.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornatum iri	visum iri	lectum iri	auditum iri
że będę ozdabiany	że będę widziany	że będę czytany	że będę słyszany

PARTICIPIUM

• Part.praes.act. - imiesłów czasu teraźniejszego strony czynnej, ( → str.73,142 )

do tematu inf.praes.act. np. orna - dodajemy końcówkę -ns, w III i IV deklinacji pomiędzy tematem a końcówką występuje spójnik -e.

Part.praes.act. odmieniamy wg III deklinacji typu samogłoskowego.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
orna-ns	vide -ns	leg- e - ns	audi - e - ns
ozdabiający ozdabiając	widzący widząc	czytający czytając	słuchający słuchając

• Part.perf.pass. (PPP) - imiesłów czasu przeszłego dokonanego strony biernej, ( → str.97,143 )

tworzymy odcinając od supinum ( IV forma słownikowa czasownika ) końcówkę -um np. ornat /-um i dodając końcówki odpowiednio dla rodzajów -us, -a, -um, czyli ornatus, -a, -um.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornatus, -a, -um	visus, -a, -um	lectus, -a, -um	auditus, -a, -um
ozdobiony	widziany	czytany	słuchany

• Part.fut.act. - imiesłów czasu przyszłego strony czynnej, ( → str.141,143,186).

tworzymy odcinając od supinum ( IV forma słownikowa czasownika ) końcówkę -um np. ornat /-um i dodając końcówki odpowiednio dla rodzajów -urus, -ura, -urum, czyli ornaturus, -ura, -urum.

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornaturus, -a, -um	visurus, -a, -um	lecturus, -a, -um	auditurus, -a, -um
mający zamiar ozdabiać, ten, który będzie ozdabiał	mający zamiar widzieć, ten, który będzie widział	mający zamiar czytać, itd....	mający zamiar słuchać, itd...

• Part.fut.pass ( GERUNDIVUM ) - imiesłów czasu przyszłego strony biernej, ( → str.141,142,143,149). Do tematu inf.praes.act. np. orna - dodajemy końcówkę -nd, w III i IV deklinacji pomiędzy tematem a końcówką występuje spójnik -e, oraz końcówki odpowiednio do rodzajów -us, -a, -um, czyli ornandus, -a, -um

koniugacja I -a	koniugacja II -e	koniugacja III -spółg	koniugacja IV -i
ornandus, -a, -um	videndus, -a, -um	legendus, -a, -um	audiendus, -a, -um
mający być ozdabiany, ten, który ma być ozdabiany	mający być widziany, ten, który ma być widziany	mający być czytany, itd....	mający być słuchany, itd...

GENUS PASSIVUM - STRONA BIERNA

III	Ind.praes.act	Ind.praes.pass.	Ind.impf.act.	Ind.impf.pass.	Ind.futI.act.	Ind.futI.pass.	Ind.perf.act	Ind.perf.pass.
1.	leg- o	leg-or	leg-ebam	leg-ebar	leg-a-m	leg-a-r	leg-i	lectus,a,um sum, es, est lecti,ae,a sumus, estis,sunt
2.	leg-i - s	leg-e-ris	leg-ebas	leg-ebaris	leg-e-s	leg-e-ris	leg-isti
3.	leg-i - t	leg-i-tur	leg-ebat	leg-ebatur	leg-e-t	leg-e-tur	leg-it
1.	leg-i-mus	leg-i-mur	leg-ebamus	leg-ebamur	leg-e-mus	leg-e-mur	leg-imus
2.	leg-i-tis	leg-i-mini	leg-ebatis	leg-ebamini	leg-e-tis	leg-e-mini	leg-itis
3.	leg-u-nt	leg-u-ntur	leg-ebant	leg-ebantur	leg-e-nt	leg-e-ntur	leg-erunt

Discipulus librum legit. (Uczeń czyta książkę)

↓ ↓ ↓

podmiot dopełnienie orzeczenie

osoba bliższe czynność wykonywana przez podmiot

działająca w Acc. w ind.praes.act ( w czasie teraźniejszym w str. czynnej)

w N.

ZAMIANA NA STR. BIERNĄ ( krok po kroku :)

1. Dopełnienie bliższe w Acc. zamieniamy na podmiot w N.

librum → liber ( II dekl. m.)

2. Stronę czynną orzeczenia zamieniamy na bierną zachowując odpowiedni czas, liczbę i osobę dopasowując do nowego podmiotu

legit → legitur ( III k.)

3. Podmiot w N. zamieniamy na Abl. dodając przyimek „a” co znaczy „przez”

discipulus → a discipulo

3. Formujemy logiczne zdanie w str. biernej analogicznie jak w j. polskim:

Librum a discipulo legitur. (Książka jest czytana przez ucznia)

• Puella cantilenas canebat. (Dziewczynka śpiewała piosenki)

Należy zwrócić uwagę, że dopełnienie bliższe jest w plur. i odpowiednio dopasować orzeczenie w pass. ( tutaj już w impf.) czyli:

Cantilenae a puellā canebantur (Piosenki były śpiewane przez dziewczynkę)

( N.plur.f.) przyimek ( Ind.impf.pass.3p.plur. !!!)

z Abl.

• Pueri verba magistri audiunt. (Chłopcy słuchają słów nauczyciela)

Zamieniamy wszystko wg wzoru oprócz przydawki, która określa dopełnienie bliższe ( słowa czyje? nauczyciela → verba magistri (G. sing.m.)

Verba magistri a pueris audiuntur. ( Słowa nauczyciela są słuchane przez chłopców)

( N =Acc

bo neutrum !)

• przymiotnik towarzyszący podmiotowi jest tak samo zamieniany na Abl. np.

Matrona severa ancillam castigat → Ancilla a matronā severā castigatur

( Surowa pani karze niewolnicę) ( Niewolnica jest karana przez surową panią)

---