VIII. Właściwości i dawkowanie wybranych leków stosowanych u dzieci w stanie zagrożenia życia (Grażyna Szirer)
(zastosowane skróty: i.v.=dożylnie, i.m.= domięśniowo, s.c.= podskórnie, p.r.=doodbytniczo)
LEK |
POSTAĆ |
DZIAŁANIE |
ZASTOSOWANIE KLINICZNE |
NAJWAŻNIEJSZE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE |
FARMAKOKINETYKA |
DAWKOWANIE I DROGA PODANIA |
UWAGI |
ADENOZYNA (ADENOCOR, STRIADYNA) |
amp. 2ml=6 mg amp. 2ml=20 mg |
zwalnia przewodzenie w węźle przedsionkowo-komorowym, może przerwać falę reentry |
przerwanie częstoskurczu nadkomorowego |
przejściowy blok przedsionkowo-komorowy, asystolia |
początek działania <20 sekund okres półtrwania: 10 sek. eliminacja: wychwyt komórkowy i metabolizm |
szybkie wstrzyknięcie i.v,: 0,04-0,25 mg/kg/dawkę |
antagonistą adenozyny są metyloksantyny |
ADRENALINA |
amp.1 ml.=1mg |
pobudza receptory adrenergiczne: beta 1 i 2, alfa 1 i 2., działanie zależy od dawki |
resuscytacja, wstrząs anafilaktyczny, niewydolność krążenia, obturacja dróg oddechowych |
tachyarytmia, obrzęk płuc, niepokój, ból głowy, krwawienie śródczaszkowe, hiperglikemia |
początek działania: i.v. po 30-60 sek, s.c. 6-15 min, dotchawiczo 5-15 sek, inhalacje 3-5 min czas działania: i.v. 5-10 min, dotchawiczo 15-25 min., inhalacje, podskórnie 1-3 godz. rozkładana w ciągu kilku sekund |
0,01-0,03 mg/kg/dawkę wlew i.v. 0.01-1 µg/kg/min. dotchawiczo: 0,1 mg/kg/min. |
Podana poza żyłę może spowodować martwicę tkanek. Wskazana podaż do naczyń centralnych. |
ATROPINA |
amp. 0,05% 1 ml.= 0.5mg 0,1% 1 ml = 1mg |
blokuje cholinergiczne receptory muskarynowe |
bradykardia, stany spastyczne oskrzeli, miejscowo w okulistyce |
tachykardia (duże dawki), bradykardia (małe dawki), pobudzenie lub senność, omamy, zmniejszenie wydzielania potu, zaczerwienienie skóry, zaburzenia widzenia, wzrost ciśnienia śródgałkowego |
początek działania: natychmiast po podaniu i.v. maksymalne. działanie po i.v. po 2 min., po i.m. po 30 min. okres półtrwania: 3 godz., u niemowląt do 10 godz. wydalanie: 50% w stanie niezmienionym przez nerki 30% metabolizowana w wątrobie |
i.v./ i.m.: 0,01-0,015 mg/kg/dawkę dotchawiczo, p.o.: 0,02 mg/kg na dawkę |
|
AMINOPHILLINI (Aminofilina) |
amp. 10ml = 240 mg 2 ml = 480 mg tabl. 250, 350mg krople;20 kr.=240mg |
działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie prawdopodobnie wskutek zwiększenia stężenia w komórkach cAMP |
stany spastyczne oskrzeli, ośrodkowe zaburzenia regulacji oddychania, pomocniczo jako lek poprawiający krążenie krwi i funkcję nerek |
tachykardia, tachypnoe, spadek ciśnienia tętniczego krwi, drgawki, niepokój, bóle głowy, wymioty, biegunka, hiperglikemia |
początek działania: kilka min po podaniu i.v. efekt szczytowy: i.v.1 godz., p.o. 1-2 godz. czas działania: kilka godzin (zależy od preparatu i drogi podania) eliminacja: wątrobowa |
i.v./ i.m. 3-5 mg/kg/dawkę wlew i.v. 1-1,5 mg/kg/godz. |
|
ALUPENT (ASTMOPENT) |
amp. 1ml = 0,5 mg. |
pobudza receptory beta-adrenergiczne, głównie beta 2 w oskrzelach |
stany spastyczne oskrzeli, blok pdzedsionkowo-komorowy, bradykardia ponaparstnicowa |
tachykardia, obrzęk płuc, niepokój, drżenie kończyn, nudności wymioty, zaczerwienieni twarzy, paradoksalny skurcz oskrzeli po przedawkowaniu. |
początek działania: po i.v. natychmiast, po inhalacjach po 10-20sek. czas działania po i.v. 1-5 min. wydalanie z moczem w postaci glukuronianów |
i.v.: 0,01-0,02 mg/kg/dawkę |
|
DEXAVEN |
amp.4 mg, 8 mg |
syntetyczny glikokortykosteryd. działa przeciwzapalnie. |
obrzęk mózgu różnego pochodzenia (w pourazowym i u noworodków wskazania dyskusyjne) |
krwawienie z przewodu pokarmowego, zmniejszenie tolerancji glukozy, zmniejszenie odporności na zakażenia |
maksymalne działanie po i.v. po 10 min., po i.m. po 60 min. maksymalne stężenie w płynie mózgowo-rdzeniowym po i.v. po 4 godz. |
i.v./i.m. 0,5-1 mg/kg/dawkę |
|
DOBUTAMINA DOBUTREX, DOBUJECT |
fiol. 250 mg |
pobudza receptory adrenergiczne beta 1i2. Poprawia siłę skurczu mięśnia sercowego,
nieznacznie rozszerza naczynia obwodowe. |
niewydolność krążenia, niski rzut serca |
nieznaczne przyspieszenie czynności serca |
okres półtrwania ok. 2 min. czas działania: <10 min eliminacja: wątrobowa |
wlew i.v. 2-30 µg/kg/min |
|
DOPAMINA |
amp. 1%- 5ml= 50 mg. 4%- 5ml =200 mg. |
pobudza receptory adrenergiczne beta 1, alfa 1 i dopaminergiczne, działanie zależy od dawki. |
niewydolność krążenia, zespół niskiego rzutu, hipotensja |
nieznaczne przyspieszenie czynności serca |
okres półtrwania ok. 2 min. czas działania: <10 min eliminacja: wątrobowa |
wlew i.v. 2-30 µg /kg/min |
chronić przed światłem u małych dzieci podana do naczynia obwodowego może powodować skurcz tego naczynia. Wskazana podaż do naczyń centralnych. |
DORMICUM (MIDAZOLAM) |
amp. 5mg, 15mg, 50 mg. tabl. 15 mg
|
działa sedacyjnie, przeciwlękowo, powoduje niepamięć wsteczną |
pobudzenie lub planowa sedacja |
depresja ośrodka oddechowego, może wywołać drgawki |
początek działania: i.v. 30-60 sek., i.m. 15 min., p.o./p.r.<10 min, donosowo<5 min. czas działania: i.v./ i.m. średnio ok.15-80 min.p.o./ p.r. ok 2-6 godz. eliminacja: nerkowa |
i.v./i.m. 0,1-0,3 mg/kg/dawkę wlew i.v. 0,25-0,5 mg/kg/godz. p.r., donosowo: 0,3-0,5 mg/kg p.o. 0,5-0,75 mg/kg/dawkę |
tachyfilaksja (w przedłużającej się sedacji konieczne zwiększanie dawki) chronić przed światłem |
DROPERIDOL |
amp.10ml; 1ml=2,5 |
wpływa na przewodzenie w synapsach w OUN, wywołując uspokojenie I zobojętnienie, blokuje chemoreceptory ośrodka wymiotnego, antagonista receptorów alfa1 adrenergocznych |
jako lek neuroleptyczny, przeciwwymiotny, poprawiający krążenie krwi przez naczynia obwodowe |
obniżenie ciśnienia tętniczego krwi |
początek działania: i.v./ i.m. 3-10 min. efekt szczytowy: i.v./ i.m. ok.30 min. czas działania: i.v./ i.m. 2-4 godz. eliminacja: wątrobowa, nerkowa
|
i.v../ i.m. 0,1-0,25 mg/kg/dawkę |
chronić przed światłem |
GLUKAGON |
fiol. 1 mg |
podnosi stężenie glukozy we krwi. W mięśniu sercowym zwiększa produkcję cAMP zwiększając rzut serca, nawet w warunkach blokady receptorów beta adrenergicznych |
leczenie hipoglikemii, przedawkowanie beta blokerów, jako lek inotropowy, obkurczający drogi żółciowe |
nadciśnienie lub hipotensja, zaburzenia oddychania,zawroty głowy, nudności wymioty, pokrzywka, paradoksalna hipoglikemia |
początek działania: i.v.<1 min, i.m.<5 min. efekt szczytowy: 5-20 min czas działania: 1-2 godz. eliminacja: wątrobowa, nerkowa |
i.v./ i.m. 0,5-1mg inotropowo: i.v. 1-5 mg, wlew 20 mg/godz. |
|
FENTANYL |
amp 2ml=100 mg |
agonista receptorów opioidowych, działa silnie przeciwbólowo, sedacyjnie |
analgezja, anestezja |
depresja ośrodka oddechowego, sztywność klatki piersiowej, zwolnienie perystaltyki jelit |
początek działania: i.v. <30 sek. i.m.<8 min. efekt szczytowy: i.v.5-15 min, i.m. <15 min czas działania: i.v. 30-60 min., i.m. 1-2 godz., przezskórnie 3 dni, doustnie (przezśluzówkowo) 1-2 godz. eliminacja: wątrobowa, płucna |
i.v./ i.m.: 1-5 µg /kg/dawkę donosowo: 2 µg /kg/dawkę |
chronić przed światłem |
FENACTIL (Chlorpromazyna) |
amp. i.m.25 mg., i.v. 50 mg. krople 4% |
neuroleptyk, działa przeciwwymiotnie, antyadrenergicznie, antycholinergicznie, uspokajająco, blokuje zwoje. |
jako lek antypsychotyczny, przeciwwymiotny, łagodzący czkawkę, doraźnie poprawiający krążenie obwodowe |
hipotensja, tachykardia, objawy pozapiramidowe, złośliwy zespół neuroleptyczny, drgawki, senność, pokrzywka |
początek działania: i.v./ i.m. w ciągu 30 min., p.o. 30-60 min., czas działania: i.m. 3-4 godz., p.o.4-6 godz. eliminacja: wątrobowa
|
i.v./ i.m. 0,1 mg/kg/dawkę |
|
FUROSEMID |
amp. 20 mg. tabl 0,04g |
diuretyk pętlowy hamujący zwrotne wchłanianie jonów sodowych i chlorkowych w rdzeniowej części pętli Henlego |
jako lek moczopędny |
hipotensja ortostatyczna, zaburzenia słuchu, nudności wymioty, trombocytopenia, anemia aplastyczna, świąd, hipokaliemia i.in. |
początek działania: i.v. 5-15 min, p.o. 30-60 min efekt szczytowy: i.v. 20-60 min, p.o. 1-2 godz. czas działania: i.v. 2 godz., p.o. 6-8 godz. eliminacja: nerkowa |
i.v./ i.m. 0,2-1mg /kg/dawkę |
chronić przed światłem |
HYDROKORTYZON |
amp. 25,100,500, 1000 mg. |
glikokortykosteryd wydzielany przez korę nadnerczy, wykazuje silną aktywność mineralokortykoidową |
stany zapalne, reakcje uczuleniowe, terapia substytucyjna, przeszczepy narządów, wstrząs |
krwawienia z przewodu pokarmowego, powikłania zatorowo-zakrzepowe, zwiększona wrażliwość na zakażenia, osteoporoza, zatrzymanie sodu, retencja płynów, arytmia, nadciśnienie |
początek działania.: i.v./ i.m. kilka minut efekt szczytowy: <1godz. czas działania: 30-36 godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v./ i.m. 5-10 mg/kg/dawkę |
|
ISOPTIN (Werapamil) |
amp.2ml=5mg. tabl powl. 0,04g, 0,08g,012g |
blokuje kanały wapniowe, wybiórczo hamuje napływ wapnia do komórek mięśnia sercowego i mięśni gładkich |
tachyarytmie nadkomorowe, dusznica bolesna, nadciśnienie |
hipotensja, bradykardia, tachykardia, skurcz oskrzeli, krtani, nudności, wymioty, pokrzywka, |
początek działania: i.v. 2-5min., p.o. 30 min. efekt szczytowy: i.v. ok. 10 min., p.o. 1-2 godz. czas działania: i.v. 30-60min., p.o. 3-7godz. (okres półtrwania) eliminacja: nerkowa |
i.v. 0,05 mg/kg/dawkę |
|
KSYLOKAINA (Lidokaina) |
fiolki 50 ml 2% 1ml=20 mg, fiolki 30 ml żel 2%, 5% |
stabilizuje błony komórek nerwowych przez hamowanie przepływu jonów sodowych |
arytmie komorowe, znieczulenie miejscowe, przewodowe |
hipotensja, arytmia, depresja oddychania, drgawki, szum w uszach, pokrzywka |
początek działania: i.v. 45-90 sek., dotchawiczo 10-15sek., nasiękowo 30-60sek., zewnątrzoponowo 5-15min. efekt szczytowy: i.v. 1-2 min., nasiękowo <30 min. czas działania: i.v.30-50min., nasiękowo 0,5-1godz. eliminacja: wątrobowa, płucna |
i.v., dotchawiczo: 1-2 mg/kg/dawkę wlew i.v. 1-2 mg/kg/godz. |
|
MANNITOL |
flakony 20% - 250 ml, 100 ml |
środek osmotycznie czynny, nie metabolizowany w organizmie, swobodnie przenika przez błonę filtracyjną kłębków nerkowych, zwiększa wydzielanie z moczem wody, Na, Cl i HCO3. |
nadciśnienie śródczaszkowe, śródgałkowe, niektóre postacie niewydolności nerek, ochronnie w mioglobinurii i hemoglobinurii |
obrzęk płuc, obrzęki tkanek, paradoksalnie wzrost obrzęku miejscowego mózgowia, wymioty, biegunka, dreszcze, gorączka, uczucie pragnienia i in. |
początek działania: 15-60min efekt szczytowy: ok.1godz. czas działania: 3-8godz. eliminacja: nerkowa |
i.v. 1- 2 ml/kg/dawkę zagrażające wgłobienie mózgu i.v. 2-8ml/kg |
|
MORFINA |
amp. 10, 20 mg. tabl powl. 0,01g, 0,03g., 0,06g., 0,1g., 0,2g. |
agonista receptorów opioidowych, działa przeciwbólowo, powoduje euforię, senność, rozkurczenie drobnych naczyń tętniczych i żylnych, w dużych dawkach zahamowanie odpowiedzi stresowej nadnerczy |
analgezja, anestezja, ostra niewydolność lewokomorowa |
Depresja oddychania, zaparcia, opóźnione opróżnianie żołądkowo-jelitowe, świąd, pokrzywka, skurcz krtani, oskrzeli, zwężenie źrenic |
początek działania: i.v. 1-3min., i.m. 1-5min., s.c. 15-60min., p.o.60-90min efekt szczytowy: i.v. 5-20min., i.m. 30-60min., s.c. 50-90min., p.r. 20-60min, p.o. 1-4godz. czas działania: i.v/i.m. 2-7godz., p.o. 6-12godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v./ i.m.: 0,05-0,2 mg/kg/dawkę p.o.: 0,3 mg/kg/dawkę |
Nagłe odstawienie może wywołać objawy abstynencji |
NARCAN (NALOKSAN) |
amp. 1 ml=0,4 mg |
antagonista receptorów opioidowych |
w celu odwrócenia niepożądanych objawów działania środków opioidowych |
tachykardia, nadciśnienie lub hipotensja, drźenia, nudności, wymioty, wzmożona potliwość |
początek działania: i.v. 1-2min., i.m./s.c. 2-5min. efekt szczytowy: i.v./i.m./s.c. 5-15min czas działania: i.v./i.m./s.c. 1-4godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v./i.m.: 1-5 µg /kg/dawkę |
|
NITROGLICERYNA |
amp.5ml=5mg tabl.podjęzykowe 0,5g |
jest organicznym azotanem rozkurczającym głównie naczynia żylne
|
dusznica bolesna, obrzęk płuc, nadciśnienie, w celu kontrolowanej hipotensji
|
tachykardia, paradoksalna bradykardia, zapaść, napadowe zaczerwienie skóry, bóle głowy, methemoglobinemia |
początek działania: i.v. 1-2 min., s.c. 1-3min. efekt szczytowy: i.v. 1-5min. czas działania: i.v. 3-5min., s.c. 30-60min. eliminacja: wątrobowa, nerkowa |
i.v.: 0,25-8 µg/kg/min. |
chronić przed światłem |
NORADRENALINA (LEVONOR) |
amp. 1ml=1mg amp. 4ml=4mg |
pobudza receptory alfa i beta 1 adrenergiczne silnie obkurczając naczynia tętnicze i żylne, zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego |
hipotensja, wstrząs septyczny |
tachyarytmia |
początek działania: <1 min. efekt szczytowy: 1-2 min. czas działania: 2-10 min. eliminacja: degradacja enzymatyczna, płucna |
i.v.: 0,03-1µg/kg/min. |
u małych dzieci podana do naczynia obwodowego może powodować skurcz tego naczynia. Wskazana podaż do naczyń centralnych chronić przed światłem |
PROPRANOLOL |
amp. 1mg, 5mg. tabl. 10 mg, 40 mg. |
nieselektywny antagonista receptora beta adrenergicznego |
nadkomorowe i komorowe zaburzenia rytmu, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny, drżenia |
bradykardia, blok przedsionkowo-komorowy, hipotensja, skurcz oskrzeli |
początek działania: i.v. <2min., p.o. <30min. efekt szczytowy: i.v. 1min. czas działania: i.v. 1-6godz., p.o. 6-12 godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v.: 0,1 mg/kg/dawkę p.o. 0,5 mg/kg |
chronić przed światłem w zatruciu: Glukagon |
RELANIUM (DIAZEPAM) RELSED DIAZEPAM rectal tube |
amp. 2ml=10 mg. draż. 2 mg,5 mg zawiesina 1ml=0,3125mg tuby 5mg ,10 mg |
działa przeciwdrgawkowo, sedacyjnie, przeciwlękowo, rozluźnia mięśnie szkieletowe |
drgawki, sedacja |
depresja oddychania, bradykardia, hipotensja |
początek działania: i.v. ,2min., p.r. <10 min., p.o. ok. 15 min., efekt szczytowy: i.v. 3-4 min., p.o. 1godz czas działania: i.v. 15-60min., p.o. 2-6 godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v.: 0,1-0,5 mg/kg/dawkę doodbytniczo ok. 0,5 mg/kg/dawkę |
W zatruciu: Anexate |
SALBUTAMOL Preparaty wziewne np: Steri-Neb Salamol, Ventolin, Salbutamol |
amp. 5ml=0,5 mg preparaty wziewne |
agonista receptorów beta 2 adrenergicznych, w dużych dawkach i podany i.v. pobudza też receptory beta1 |
stany skurczowe oskrzeli, zagrożenie przedwczesnym porodem |
tachykardia, obrzęk płuc, drżenie kończyn, niepokój, zaczerwienie twarzy |
początek działania: iv./wziewnie wkrótce po podaniu czas działania: zależy od drogi podania eliminacja: nerkowa |
i.v. 1-5 µ/kg/dawkę wlew i.v. 10-20 µg/kg/godz.
|
|
THIOPENTAL |
fiol. 0,5 g, 1,0 g. |
działa przeciwdrgawkowo, sedacyjnie, obniża metabolizm mózgowy, hamuje czynność kory nadnerczy |
stan padaczkowy, sedacja, ochrona mózgu, urazy czaszkowo-mózgowe |
depresja oddechowo-krążeniowa, skurcz krtani, oskrzeli reakcje anafilaktyczne |
początek działania: i.v. ok.15 sek. efekt szczytowy: i.v. 30-40 sek. czas działania: i.v. wybudzenie 5-15 min. Senność może się utrzymywać do ok. 24 godz. eliminacja: wątrobowa |
i.v.: 5 mg/kg/dawkę wlew i.v. 2-8 mg/kg/godz. doodbytniczo: 25 mg/kg/dawkę |
Wiąże się z albuminami Kumuluje się (wolna eliminacja z tkanki tłuszczowej) Podany poza żyłę może spowodować martwicę Przed podaniem i.v. rozcieńczyć (10mg/1ml) |
Natrium bicarbonicum (Wodorowęglan sodu, NaHCO3) |
amp. 20 ml |
dysocjuje w roztworze wodnym dostarczając jonów Na+ i HCO3-., podnosi pH krwi |
kwasica metaboliczna |
obrzęki obwodowe, obrzęk płuc, krwawienia śródczaszkowe (zwłaszcza noworodki), hipernatremia, hipokaliemia, zasadowica, kwasica wewnątrzkomórkowa oraz w płynie mózgowo-rdzeniowym, hamowanie uwalniania tlenu do tkanek |
początek działania: 2-10min efekt szczytowy: 10-30min czas działania: 30-60min eliminacja: nerkowa |
i.v.: 1-2 ml/kg |
Podany poza żyłę może spowodować martwicę U małych dzieci wskazane rozcieńczenie z wodą do wstrzyknięć w stosunku 1:1 |