WSPÓLNE POLITYKI UE I 22.10.2008
(60% dług publiczny!)
Pakt Stabilności i Wzrostu
Część prewencyjna Paktu:
Państwa członkowskie przedstawiają kilkuletnie programy stabilizacyjne lub programy zbieżności.
Programy powinny być nastawione na osiągnięcie równowagi budżetowej lub nadwyżki.
KE dokonuje oceny programów i nadzoruje ich wykonanie.
W przypadku stwierdzenia znacznej różnicy miedzy celem programu z rzeczywista sytuacja Rada UE kieruje do danego kraju „wczesne ostrzeżenie”, by zapobiec powstaniu nadmiernego deficytu budżetowego.
Część represyjna Paktu:
Komisja i Rada stosują procedurę dotyczącą nadmiernego deficytu budżetowego.
Komisja monituje sytuację budżetowa państw członkowskich i przedkłada Radzie stosowne zalecenia.
Rada kieruje swoje zalecenia do kraju mającego nadmierny deficyt.
Zastosowanie się do zaleceń Rady zamyka procedurę.
Nie skorygowanie w wyznaczonym terminie nadmiernego deficytu może spowodować zastosowanie sankcji.
Cele programów stabilizacyjnych lub konwergencji:
Osiągnięcie w średnim okresie i utrzymanie sytuacji budżetowej bliskiej równowagi lub salda dodatniego.
Wczesne zapobieganie nadmiernym deficytom przez monitorowanie sytuacji budżetowej państw członkowskich i kierowanie ostrzeżeń.
Wspieranie ogólnego nadzoru i koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich.
Powinny określać zadania realizowane w obszarze finansów publicznych przy przyjętych założeniach dotyczących wzrostu gospodarczego i obejmować okres 5 lat.
Programy stabilizacyjne lub konwergencji:
Kodeks postępowania przy opracowywaniu programów stabilności i konwergencji.
Założenia makroekonomiczne mające wpływ na realizację przyjętego programu stabilizacyjnego.
Opis środków polityki gospodarczej, które mają być wykorzystane do osiągnięcia lub utrzymania celów programu stabilizacji/konwergencji.
Analiza wpływu przyjętych założeń na sytuację w zakresie równowagi budżetu publicznego oraz długu publicznego.
Informacje o równoważeniu budżetu oraz spodziewanym poziomie długu publicznego.
Program Konwergencji
Zgodnie z zasadami funkcjonowania Funduszu Spójności, pomoc finansowa w jego ramach jest uwarunkowana przestrzeganiem zasad Paktu Stabilności i Wzrostu.
O środki w FS mogą się ubiegać jedynie te kraje UE, które wprowadziły program konwergencji bądź stabilności i PKB per capita jest niższy niż 90% średniej UE.
W przypadku wystąpienia nadmiernego deficytu budżetowego Rada UE może podjąć decyzję o zawieszeniu pomocy finansowej dla danego państwa członkowskiego.
Polski Program Konwergencji
Założenia planowanej polityki gospodarczej w średnim okresie, zorientowanej na spełnienie warunków niezbędnych do przyjęcia wspólnej waluty.
Pierwszy program RM przyjęła 30.03.2004.
Najnowsza, czwarta aktualizacja przyjęta przez RM 16 października 2007r.
Sankcje w PSiW:
Informacje przed emisją obligacji i papierów wartościowych
Zrewidowanie prze EBI polityki pożyczkowej
Nieoprocentowany depozyt w roku n - depozyt (jako % PKB) = 0,2 + 0,1 * (deficyt - 3% PKB)
Nieoprocentowany dodatkowy depozyt w roku n + 1 - depozyt (jako % PKB) = 0,1 * (deficyt - 3% PKB)
Każdorazowy depozyt nie może przekroczyć w danym roku 0,5% PKB
Przekształcenie depozytu w karę - świadczenie bezzwrotne w roku n + 2
Reforma prewencyjnego ramienia Paktu:
Średniookresowy cel w postaci równowagi lub nadwyżki budżetowej, który dotychczas był stosowany do wszystkich państw członkowskich, został uzupełniony o aspekty specyficzne dla danego kraju.
W średnim okresie państwa członkowskie zostały zobowiązane do utrzymywania deficytu (oczyszczonego z wpływów koniunktury i jednorazowych środków polityki budżetowej) na poziomie poniżej 1%.
Średniookresowe cele budżetowe dotyczą tylko krajów strefy euro i uczestniczących w ERM II oraz są ustalane na podstawie analizy zadłużenia publicznego i potencjalnego wzrostu gospodarczego.
Jeżeli dane państwo przeprowadza reformy strukturalne (takie jak reforma systemu emerytalnego), wskaźniki mogą odchylać się od ścieżki dostosowawczej.
Poważne ostawienie koniunktury określono jako okres bardzo niskiego wzrostu lub spadku PKB.
Za wyjątkowe okoliczności uzasadniające niestosowanie procedury nadmiernego deficytu wobec danego państwa uznano: reformę systemu emerytalnego, „wspieranie międzynarodowej solidarności”, implementację polityk w celu realizacji strategii lizbońskiej, wysiłki konsolidacyjne podejmowane w okresie korzystnej koniunktury, stabilność poziomu długu publicznego, inwestycje publiczne i jakość finansów publicznych, wspieranie badań naukowych i innowacji, ponoszenie przez Niemcy kosztów zjednoczenia.
Wydłużone zostały poszczególne etapy procedury wynikającej z Paktu: ocena Rady IE dotycząca występowania lub nie nadmiernego deficytu (do 4 miesięcy); decyzja Rady IE dotycząca publikowania zaleceń kierowanych do danego kraju zgodnie z art. 104(8) TWE (do 2 miesięcy); itd. itp. itd.
Komisja otrzymała uprawnienie do oceniania stopnia redukcji długu publicznego (jeśli jest on wysoki) i wydawania zaleceń.
Wprowadzono także możliwość powtarzania poszczególnych kroków procedury (zaleceń zgodnie z art. 104(7) TWE oraz zaleceń związanych z wystosowaniem ostrzeżenia zgodnie z art. 104(9) TWE) w razie wystąpienia nieoczekiwanych (?)
Dalsza reforma PSiW
13 czerwca 2007r. Komisja przyjęła Komunikat w sprawie zapewnienia skuteczności prewencyjnej części Paktu na rzecz Stabilności i Wzrostu, stanowiący kontynuację reformy Paktu z 2005r.
Przedstawione propozycje dotyczą sposobu formułowania i realizowania przez rządy średniookresowych strategii budżetowych oraz wzmocnienia na szczeblu UE nadzoru i koordynacji prowadzonej przez poszczególne kraje polityki gospodarczej i budżetowej.
Budżet ogólny WE a Perspektywa Finansowa
Liczba budżetów Wspólnot
1952-1957 - 2 budżety
1958-1967 - 5 budżetów
1968-1970 - 3 budżety
1971-2002 - 2 budżety
Obecnie - 1 budżet
Budżet ogólny WE
Na mocy rozporządzenia RM z 21 kwietnia 1970 r. utworzono jeden budżet i ustalono nowy sposób finansowania działalności Wspólnot tj. wpłat do wspólnego budżetu - budżetu ogólnego WE.
Po uzgodnieniu ogólnej kwoty wydatków ustalane są dopiero dochody.
Sporządzany obecnie w euro.
Opracowywany przez KE, Radę UE, PE na podstawie Perspektywy Finansowej.
Wpłaty do budżetu ogólnego WE
Ogromny wzrost wpłat do budżetu od 1971 r.
Stopniowe zastępowanie wpłat bezpośrednich dochodami własnymi.
Określenia dochody własne używa się celem podkreślenia, że Wspólnoty osiągnęły samodzielność finansową i nie muszą oczekiwać na wpłaty władz narodowych państw członkowskich WE.
Wpłaty do budżetu ogólnego WE
Środki, dochody własne WE: opłaty wyrównawcze (obecnie cła rolne) i składki cukrowe (TOR), cła (TOR), VAT, „czwarte źródło”.
Inne dochody, np. kary nakładane na przedsiębiorstwa, podatki płacone przez urzędników.
Pułap środków własnych.
W tej chwili odprowadza się 75% ceł pobranych na granicy państwa członkowskiego, 0,3% pobranego VATu. Ponieważ handel międzynarodowy jest liberalizowane wpływy z opłat celnych malały. VAT pierwszy raz odprowadzono w 1979 r. W budżecie ogólnym dochody są równe wydatkom. Czwarte źródło ma uzupełniać niedobór trzech pierwszych (cła rolnego, cła i VATu) i polega na odprowadzaniu przez państwa członkowskie pewnej części Dochodu Narodowego Brutto (takiej samej przez każde państwo). Wynosi ono różnicę wydatków i sumy trzech pierwszych źródeł.
Mechanizm korekcyjny
Uruchomiony w celu rozwiązania problemu płatników netto do budżetu ogólnego.
Zwrot części wpłat do budżetu ogólnego, jeżeli nie odpowiadają one udziałowi kraju w łącznym DNB WE. (do tej pory był rabat brytyjski, a od 2007 r. pewną redukcję wpłat mają również Finlandia, Francja, Niemcy, Holandia, Szwecja, istnieje redukcja wpłat w postaci czwartego źródła oraz rabat od rabatu brytyjskiego)
Wydatki z budżetu ogólnego WE
Ogromny wzrost wydatków WE.
Zmiany priorytetów wydatków.
Wydatki z budżetu ogólnego WE stanowią jedynie ok. 2,5% wydatków publicznych państw członkowskich WE.