UKŁAD LIMFATYCZNY(CHŁONNY)-układ chłonny to otwarty układ naczyń i przewodów,którymi płynie limfa,biorąc swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach.Układ limfatyczny ws półpracuje z układem krwionośnym i uczestniczy w transporcie chłonki.Pełni ważną rolę jako układ immunolo giczny,czynnie reagujący w okresie choroby.Zadania i funkcjonowanie układu chłonnego: *odpornościowa-w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe ciałka krwi; *nautralizującą-zwalczanie ciał oraz substancji obc ych i szkodliwych dla organizmu; *odprowadzającą-odprowadzanie limfy z powrotem do krwi.Chłonka(limfa) -jasny,wodnisty płyn,zawierający elektrolity i białko(składem zbliżona do osocza),w różnych częściach ciała ma zmienny skład i wygląd. Limfa jest przesączem krwi. Krąży w przestrzeniach międzykomórkowych oraz w układzie naczyń i narządów limfatycznych.Naczynia limfatyczne chłoną limfę z przestrzeni śródkomórkowych i doprowadzają ją do żyły głównej biegnącej ku sercu.Zatem chłonka płynie od tkanek do dużych żył.Naczynia limfatyczne wyposażone są w zastawki zapewniające kierunek ruchu limfy i zapobiegającej jej cofaniu.Ruch limfy zapewniają także nacisk okolicznych tkanek.Zawiera głównie limfocyty zapewniające reakcje immunolo giczne.Limfa transportuje głównie drobnocząsteczkowe białka,cukry i tłuszcze i dostarcza je do komórek.Odbi era substancje zbędne lub szkodliwe.Limfa płynąca z przewodu pokarmowego,wypełnionego trawionym pokar mem,nazywana jest mleczem(ma barwę białawą).Jest bogata w kropelki lipidów-chylomikrony(emulsja).Limf a nie dopływa do ośrodkowego układu nerwowego,do tkanki mięśniowej szkieletowej oraz do szpiku.Układ ch łonny zbudowany jest z wielu powiązanych ze sobą czynnościowo części: Naczynia chłonne- *rozpoczynają się siecią naczyń włosowatych w przestrzeniach międzykomórkowych; *włośniczek nie mają: nabłonek skóry, błony śluzowe,tkanka chrzęstna,części oka; *chłonka z naczyń włosowatych przechodzi do naczyń o coraz to większej średnicy,następnie naczyniami doprowadzającymi wnika do węzłów chłonnych,stąd wypływa mniej licznymi szerszymi naczyniami wyprowadzającymi; *większe naczynia chłonne tworzą pnie lub przewody uch odzące ostatecznie do układu żylnego.PRZEWÓD PIERSIOWY-główne naczynie chłonne,w przebiegu wyró żnia się: -część brzuszną;-cz.piersiową;-cz.szyjną. -rozpoczyna się zbiornikiem mleczu; -położony w jamie brz usznej na wysokości Th12-L2; -powstaje z połączenia pni lędźwiowych(prawego i lewego)oraz pni jelitowych; -z jamy brzusznej przewód piersiowy przechodzi przez rozwór aortowy w przeponie,biegnie na prawo od aorty do śródpiersia; -biegnie po prawej stronie kręgosłupa,między aortą a żyłą nieparzystą,za przełykiem; -krzyżuje się od przodu z tętnicami międzyżebrowymi prawymi,poniżej rozdwojenia tchawicy; -na wysokości Th5 przec hodzi na prawą stronę łuku aorty,kieruje się w stronę tętnicy podobojczykowej lewej; -w końcowym odcinku biegnie za żyłą szyjną wew.,po mięśniach długich kręgosłupa; -uchodzi do kąta żylnego lewego powstałego z połączenia ż.podobojczykowej z ż.szyjną wew. Przewód piersiowy zbiera chłonkę z: -lewej połowy głowy i szyi,- lewej kończyny górnej,-klatki piersiowej,-narządów i ścian jamy brzusznej,-miednicy i kończyn dolnych .Dopływy przewodu piersiowego: 1.pnie chłonne lędźwiowe prawy i lewy-zbierające chłonkę z kończyn dolny ch i miednicy.2.pnie jelitowe-zbierają chłonkę z narządów przewodu pokarmowego.3.pień szyjny lewy-lewa połowa głowy i szyi.4.pień podobojczykowy lewy-zbiera chłonkę z lewej kończyny górnej.5.pnie śródpiersiow e lewe-chłonka z narządów klatki piersiowej.PRZEWÓD CHŁONNY PRAWY-jest krótszym naczyniem chł onnym,-zbierającym chłonkę z ¼ części ciała,-uchodzi do prawego kąta żylnego;powstaje z połączenia:1.pnia oskrzelowo-śródpiersiowego-zbierającego chłonkę z prawej połowy klatki piersiowej.2.pnia szyjnego prawego -zbiera chłonkę z szyi.3.pnia podobojczykowego prawego-chłonka z prawej kończyny górnej.Węzły chłonne-są to narządy zbudowane głównie z tkanki łącznej siateczkowatej,otoczonej torebką łącznotkankową,nadająca im kształt przypominający ziarno fasoli.Ich średnica waha się od 2 do 30 mm.Od torebki w głąb węzła wnikają beleczki łącznotkankowe,które dzielą wnętrze węzła na niższe,wypełnione tkanką łączną siateczkowatą,zawier ające grudki chłonne,czyli miejsca rozmnażania i dojrzewania limfocytów.Pod torebką węzła znajduje się prze strzeń,zwana zatoką brzeżna,od której w głąb węzła odchodzą zatoki pośrednie kończące się w zatokach końco wych.Chłonka z naczyń doprowadzających do węzła wlewa się do zatoki brzeżnej,skąd przez zatoki pośrednie i końcowe płynie do naczyń wyprowadzających.W organizmie człowieka znajduje się od 360 do 1200 węzłów, zgrupowanych w różnych okolicach,niektóre podskórne węzły są wyczuwalne dłońmi:zwłaszcza podżuchwow e,szyjne,znajdujące się pod pachami i w pachwinach.Chłonka zanim wniknie do żył jest filtrowana w wielu wę złach,oczyszczana jest z bakterii,wirusów czy obumarłych komórek,do chłonki dostają się limfocyty z przeciw ciałami.Narządy chłonne-zbudowane są z tkanki limfatycznej,składającej się z siateczki,której przestrzenie wypełnione są limfocytami.Występuje w postaci grudek limfatycznych samotnych i skupionych,migdałków,wę złów chłonnych,białej miazgi śledziony,grasicy.GRASICA-leży w górnej części śródpiersia,za rękojeścią most ka,w dolnym odcinku szyi przed tchawicą,górnym odcinkiem dochodzi do tarczycy;-ma charakter narządu prze jściowego,największy rozwój występuje u dzieci od 2-3 lat do 12 roku życia,od okresu dojrzewania zaczyna za nikać pod wpływem hamującego działania hormonów gruczołów płciowych,przekształca się w narząd tłuszczo wy;-zbudowana jest z dwóch wydłużonych płatów prawego i lewego,otoczonych torebką dzielącą grasicę na zraziki(płaciki);-w obrębie płatów wyróżniamy korę bogatą w tymocyty(limfocyty)i rdzeń zbudowany z ciałek grasicy(ciałka Hassala);-jest centralnym(pierwotnym)narządem limfatycznym,kontrolującym rozwój obwodow ych(wtórnych)tkanek limfatycznych(węzły chłonne,śledziona)w życiu zarodkowym i okresie dojrzewania.Ko mórki grasicy wędrują do obwodowych tkanek limfatycznych i zasiedlają je.Po tym procesie układ chłonny mo że funkcjonować nawet po usunięciu grasicy;-grasica wytwarza limfocyty T;-do hormonów grasicy należą:tym ozyna,tymopoetyna,grasiczy czynnik humoralny;Tymozyna-przyśpiesza dojrzewanie limfocytów T,pobudza limfopoezę(powstawanie limfocytów),wzmaga odpowiedź na mitogeny,hamuje nowotwory,zapobiega chorobo m autoimmunologicznym,przyśpiesza odrzucanie przeszczepów tkankowych i przeszczepionych organów.Ty mopoetyna-jest blokerem synaptycznym, wzmaga limfopoezę i dojrzewanie limfocytów T.Wszystkie hormon y grasicy pobudzają gr nulocyto-,erytro-i limfopoezę.Wzmagają syntezę immunoglobulin,podnoszą odporność ogólną i miejscową organizmu na choroby.Przyśpiesza procesy regeneracji tkanek.Wykazują synergizm z som atotropiną i z estrogenami oraz antagonizm do kortykosteroidów,progesteronu i androgenów.ŚLEDZIONA—jest największym narządem układu chłonnego;-leży w jamie brzusznej,wewnątrzotrzewnowo,w lewym podżeb rzu między IX a XI żebrem;-na kształt śledziony wpływają sąsiadujące z nią narządy,wyróżnia się: *pow.gładk ą-przeponową i powierzchnie: -żołądkową-od przodu;-nerkową-graniczy z nerką lewą od tyłu;-okrężniczą-połą czona końcem przednim. -między pow.nerkową a żołądkową znajduje się wnęka śledziony,przez którą wnika tętnica śledzionowa a wychodzi kilka gałęzi żylnych.;-otoczona błoną surowiczą i torebką łącznotkankową,któ ra ku wnętrzu tworzy beleczki,tworzące zrąb narządu(dzieli na zraziki).Beleczki zawierają włókna mięśni gład kich,dzięki czemu śledziona może skurczać się i rozkurczać.W miąższu śledziony znajdują się grudki śledzion owe,przez które przechodzą tętniczki rozpadające się na drobne naczynia nazywane pędzelkami-otwierają się one do rozszerzonych naczyń włosowatych żylnych-zatok-które łączą się w większe żyły a następnie w żyłę śledzionową.;-miąższ śledziony zbudowany jest z miazgi białej i czerwonej. -miazga biała-zbudowana jest głównie z grudek chłonnych tworzonych przez limfocyty zgromadzone wokół naczyń będących odgałęzieniam i tętnicy śledzionowej; -miazga czerwona-,w której leżą wysepki miazgi białej,zbudowana jest z tkanki łączn ej,w której są makrofagi oraz komórki krwi. Funkcje śledziony: -wytwarzanie w życiu płodowym wszystkich krwinek,a po urodzeniu limfocytów i monocytów;-fagocytuje i niszczy stare krwinki czerwone,białe i tromboc yty(„cmentarzysko erytrocytów); -udział w odpowiedzi immunologicznej-fagocytuje ciała obce,które przedost ały się do krwi; -współdziała w produkcji barwników żółciowych-hemoglobina powstała z rozpadu krwinek tra nsportowana jest do wątroby,gdzie tworzą się barwniki żółciowe; -wyzwolone żelazo dostaje się z krwią do sz piku-służy do tworzenia nowych krwinek; -magazynuje krew(kurczy się przy zapotrzebowaniu) i ją zagęszcza. KRĄŻENIE WROTNE WĄTROBOWE-włączone jest do układu żyły głównej dolnej. -Łączy się z układem żyły głównej górnej za pośrednictwem splotu przełykowego,natomiast z układem żyły głównej dolnej splotem odbytniczym. -Żyła wrotna prowadzi do wątroby krew z podprzeponowej części przewodu pokarmowego(ż.żo łądkowa prawa i lewa),śledziony,trzustki i pęcherzyka żółciowego. -Powstaje z połączenia: żyły krezkowej gó rnej; -żyły krezkowej dolnej(uchodzącej gł. do ż.śledzionowej); -żyły śledzionowej. Początek ż.wrotnej znajduj e się na tylnej ścianie jamy brzusznej,od miejsca połączenia głowy i trzonu trzustki. -Żyła wrotna biegnie ku górze i w stronę prawą,na tylnej powierzchni głowy trzustki, -wstępuje do więzadła wątrobowo-dwunastniczeg o, W obrębie więzadła wątrobowo-dwunastniczego żyła wrotna biegnie:do tyłu od przewodu żółciowego wspó lnego i od tętnicy wątrobowej; -biegnie aż do wrót wątroby,gdzie kończy się,dzieląc na gałęzie:-prawą(zaopatr uje:prawy płat wątroby); -lewą(zaopatruje:część płata lewego). Żyła wrotna dzieli się w wątrobie na coraz mni ejsze żyły, -ż.międzyzrazikowe leżą w przegrodach międzyzrazikowych,te dają naczynia włosowate wątroby. -w naczyniach włosowatych zostają oddane z krwi substancje wchłonięte w ukł.pokarmowym(białka,węglowod any i tłuszcze,zw.szkodliwe typu leki,alkohol)oraz ze śledziony(barwniki z rozpadu krwinek potrzebne do prod ukcji żółci)i ulegają zagospodarowaniu. -krew z naczyń włosowatych przechodzi w nacz.włosowate żylne-jest to sieć dziwna żylno-żylna. -z naczyń włosowatych krew płynie:ż.środkową zrazika-ż. przedzrazikowe - żyły wątrobowe zbierają krew doprowadzaną do wątroby zarówno przez żyłę wrotną,jak i tętnicę wątrobową, występują zazwyczaj w postaci trzech pni(żyła wątrobowa prawa,środkowa i lewa)-łączą się w żyle głównej dolnej. -w wątrobie występują dwa układy krwionośne: 1.odżywczy-tętnicami wątrobowymi właściwymi dost arczana jest krew natleniona; 2.czynnościowy-układ żyły wrotnej dostarczający krew bogatą w substancje wchł onięte z przewodu pokarmowego i ze śledziony. Żyła krezkowa górna-zbiera krew z jelita ślepego,wyrostka ro baczkowego,okrężnicy wstępującej i poprzecznej,jelita cienkiego; -do ż.krezkowej górnej uchodzą:ż.żołądkow o-sieciowa prawa, -ż.trzustkowo-dwunastnicza. Żyła śledzionowa-powstaje z gałęzi wychodzących z wnęki śle dziony; -biegnie do strony prawej; -do ż.śledzionowej wpada:ż.żołądkowo-sieciowa lewa zbiera krew z:krzywi zny większej żołądka, nieco większej; drobne żyły trzustki i żołądka; żyła krezkowa dolna zbiera krew z:okręż nicy zstępującej i esowatej górnej części odbytnicy. |
|