KOREKTYWA

1. Postawa ciała człowieka - definicja, determinanty, cechy charakterystyczne.

Postawa ciała- swobodny układ ciała w pozycji stojącej.

Determinanty:

-wewnętrzne (układ mięśniowy, kostno stawowo- więzadłowy ,nerwowy)

-zewnętrzne (ubiór, plecak, pozycja siedząca)

- inne (płeć, wiek)

Cechy charakterystyczne:

1. Prostym ustawieniem głowy

2. Fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa

3. Dobrze wysklepioną klatką piersiową

4. Dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych

5. Prostymi kończynami dolnymi

6. Prawidłowym wysklepieniem stóp

2.FILOGENETYCZNY ROZWÓJ POSTAWY CIAŁA

Kształtowanie się istot żywych następuje pod wpływem czynników środowiskowych i morfologiczno-fizjologicznych. Ewolucyjne zmiany gatunkowe dokonują się bardzo powoli, miliony lat są potrzebne na minimalne zmiany. Z początku u organizmów żywych jednym z zasadniczych cech wytworzonych podczas ewolucji jest zdolność do poruszania się. Jest to możliwe poprzez pokonanie bezwładności ciał i siły ciążenia. Dzieje się to tak dzięki układowi mięśniowemu. Dalszym etapem u ssaków było wytworzenie się narządu ruchu. Tym narządem są kończyny. Aby było możliwe przemieszczanie się ssaków potrzeba było dużej ilości pożywienia gdyż lokomocja wzmaga procesy spalania a do zdobywania pożywienia potrzebny jest jeszcze jeden narząd który kontroluje otoczenie. Głównym narządem tego typu jest narząd wzroku. Czynnikami które decydowały o ułożeniu głowy były: łatwy dopływ tlenu do płuc i zapewnienie optymalnego pola widzenia.
Człowiek jest jedynym przedstawicielem ssaków którego charakteryzuje wyprostowana postawa ciała. Trzeba było około 30 mln lat zanim człowiek z postawy czworonożnej zmienił na postawę dwunożną (wg Degi 1970) Dziś pionowa postawę mogę przybierać tylko niektóre zwierzęta (małpy, tresowany koń, pies itp.). Przyjmują ją tylko chwilowo. gdyż jest ona dla nich męcząca. Dla człowieka jest to naturalne. Postawa wyprostowana dla nas nie wymaga dużego wysiłku mięśniowego. To dzięki długotrwałym zmianom zachodzącym w procesie pionizacji układ mięśniowy jest przystosowany do właśnie takiego ułożenia ciała.
Początkowa postawa człekokształtnych jest zbliżona do dzisiejszej małpy. Z powodu znacznego pochylenia tułowia do przodu wymaga znacznego wysiłku mięśni grzbietu. Praca którą wykonują te mięśnie jest dość duża by zrównoważyć siłę ciężaru głowy i tułowia. By zmniejszyć wysiłek mięśni podczas ewolucji ugięły się głównie w stawie kolanowym i biodrowym. Do utrzymania pionowej postawy potrzebny jest znaczny wysiałek mięśni pośladkowych i prostowników uda. U małpy zmniejszenie tego napięcia następuje poprzez podparcie kończynami przednimi.

3 . ONTOGENETYCZNY ROZWÓJ POSTAWY CIAŁA

-kręgosłup

- miednica

-kończyny dolne

- klatka piersiowa

- zmiany postawy z wiekiem

*lordoza szyjna - 3 miesiąc

* lordoza lędźwiowa- 7 miesiąc

* przodopochylenie miednicy

*kolana szpotawe do 3 roku życia

* kolana koślawe od 3 do 7 roku życia

* stopa płaska do 3-4 roku życia

* dziecko do 10 roku życia oddycha tylko przeponowo ( brzuch) żebra ustawione poziomo ( tak jak wdech)

-krytyczne okresy kształtowania postawy ciała.

4. podstawowe metody badania postawy ciała dzieci i młodzieży - ocena wzrokowa, metoda linii pionowych

Metody wzrokowej oceny sylwetki - inaczej metody sylwetkowe. Polegają one na tym, że rozebraną i odpowiednio ustawioną osobę porównuje się z sylwetkami-wzorcami, kwalifikując ją do sylwetki najbardziej do niej podobnej. W tej grupie metod znanych w świecie jest ponad 20 rozwiązań. Oryginalną polską metodą oceny postawy ciała jest metoda sylwetkowa Wolańskiego. Wyodrębnił on trzy rodzaje postaw biorąc pod uwagę

przednio-tylne krzywizny kręgosłupa:

1) postawa o przewadze krzywizny piersiowej nad lędźwiową, którą nazwał postawą

kifotyczną i oznaczył literą „K”;

2) postawa o przewadze krzywizny lędźwiowej nad piersiową, nazwana postawą

lordotyczną i oznaczona literą „L”;

3) postawa o prawie jednakowo zaznaczonych krzywiznach piersiowej i lędźwiowej,

tzw. postawa równoważna „R”.

W ramach tych trzech kategorii postaw Wolański wyróżnił po trzy podtypy w zależności od ukształtowania krzywizn kręgosłupa. W ten sposób powstała typologia zawierająca 9wzorców, z których w praktyce wykorzystuje się 7: typ kifotyczny I i III, typ równoważny I, II i III oraz typ lordotyczny I i III. Ocenę postawy ciała za pomocą metody Wolańskiego można przeprowadzić dwojako:

1) przez wzrokowe porównanie badanego do typów wzorcowych,

2) przez analizę kątów przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, mierzonych skonstruowanym przez autora przyrządem, tzw. sferodorsiometrem.

Zaletą tej grupy metod jest nie tylko prostota ich stosowania, ale przede wszystkim to, że „mówią” one o sposobie „trzymania się”, a nie budowie ciała. Pozwalają zarejestrować nie tylko jeden moment przybranej postawy, ale postawę nawykową, najczęstszą dla badanego

metoda linii pionowych

Metody oceny oparte na kryterium linii pionowych, linii symetrycznych, kątów

(zasada równowagi mechanicznej i symetrii). Istotną cechą tych metod jest to, że ich autorzy za główny warunek poprawnej postawy przyjęli optymalne zrównoważenie poszczególnych elementów ciała w myśl prawa, że ciało przyjmuje równowagę wówczas gdy rzut jego środka ciężkości nie wykracza poza granicę podstawy. Poszczególne elementy ciała są właściwie zestawione wtedy, gdy punkt ciężkości tych elementów leży w jednej linii pionowej przechodzącej przez środek ciężkości ciała. Oprócz linii ciężkości ciała w ocenach wzrokowych często wykorzystuje się zasadę linii prostych, w celu stwierdzenia symetrii budowy lub odchyleń od normy w poszczególnych elementach postawy.

5. epidemiologia i przyczyny wad postawy ciała człowieka. Wady postawy ciała wrodzone i nabyte.

-Epidemiologia

-Z jednej strony wskaźnik ten obejmuje uczniów z wyraźnymi wadami postawy ciała, z drugiej zaś wielką liczbę młodzieży, o wyraźnym zaniedbaniu ruchowym, małej sprawności fizycznej i ruchowej oraz różnych zaburzeniach układu ruchu.

Najczęściej spotykamy podział wad postawy i budowy ciała na dwie grupy:

Wady wrodzone - należą tu przypadki z odchyleniami prawidłowej budowy ciała w następstwie czynników, które zadziałały w okresie płodowym. Przyczyny powstawania tych wad są różne. Niektóre z nich są przekazywane dziedzicznie.

Wady nabyte - mogą być wywoływane przebytymi chorobami - te określamy terminem wady rozwojowe lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - te określamy terminem wady nawykowe.

Wyodrębniono trzy sfery czynników, w następstwie których dochodzi do rozwoju wad postawy, są to:

Czynniki fizjologiczne : istotą jest tu nawyk prawidłowej postawy. Dla dziecka z wadą postawy nawykowa postawa nieprawidłowa jest czymś naturalnym, zwykłym i nie wymagającym wysiłku ( przyjmowana podświadomie).

Czynniki morfologiczne: polegają na występowaniu dystonii mięśniowej w obrębie kręgosłupa, nadmiernym napięciu i rozciągnięciu pewnych grup więzadeł oraz części torebek stawowych.

Czynniki środowiskowe : dotyczą warunków życia człowieka; gł. są to:

- nie unormowany tryb życia;

- złe warunki higieniczne i bytowe;

- nie przebywanie na świeżym powietrzu;

- brak ćwiczeń ruchowych, hipokinezja;

- przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji ( w szkole i w pracy, podczas odpoczynku(niedostosowane ławki szkolne, nieodpowiednie noszenie teczki).

6. trójtorowość postepowania korekcyjnego

polega na oddziaływaniu na ćwiczącego w 3 czynnikach

A. morfologiczny- wzmocnienie i rozciągniecie odpowiednich parti mieśniowych odpowiadających za poszczególna wadę postawy.

b. fizjologiczny- wpojenie nawyku utrzymywania prawidłowej postawy i poprawnego wykonywania ćwiczeń

c- środowiskowy- wdrożenie poprawnego nawyku trzymania postawy ciała w życiu codziennym, podczas siedzenia chodzenia, czynności związanych typowo z pracą codzienna.

7. Zasady reedukacji posturalnej, specyfika ćwiczeń grupowych i indywidualnych.

I. Kształtowanie nawyku prawidłowej postawy- reedukacja posturalna
1. Uświadomienie dziecku nieprawidłowości jego postawy, a także możliwych negatywnych konsekwencji w przypadku pozostawienia sprawy własnemu biegowi
2. Opanowanie przez dziecko umiejętności dokonywania tzw. korekcji lokalnych a następnie globalnych
3. Wyrobienie wytrzymałości posturalnej, tj. długotrwałego utrzymania postawy prawidłowej
4. Utrwalenie nawyku postawy prawidłowej w warunkach zbliżonych do życia codziennego automatycznie, tj. bez udziału ciągłej kontroli świadomości.
II. Korekcja odchyleń w sferze morfologicznej.
Głównym zadaniem jest usunięcie dystonii mięśniowej oraz wytworzenie tzw. gorsetu mięśniowego z mięśni posturalnych.. Usunięcie dystonii mięśniowej dokonuje się przez rozciągnięcie, rozluźnienie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, oraz wzmocnienie mięśni osłabionych. Rozciągać należy w sposób bierny i czynny. Biernie wykonuje się za pomocą przyborów, przyrządów, z pomocą współćwiczącego lub z wykorzystaniem siły ciężkości ciała, jako siły rozciągającej. Czynne rozciąganie przeprowadza się za pomocą skurczu mięśni przeciwstawnych.
III. Korekcja odchyleń w sferze środowiskowej.
Polega na organizowaniu warunków życia pod kątem profilaktyki przeciwdziałania wadom postawy. W tej sferze bardzo wiele zależy od świadomości samych rodziców. Przemyślana organizacja życia dziecka w systemie 24 godzinnym stwarza dopiero sytuację, w której gimnastyka korekcyjna może dać oczekiwane rezultaty. Wszyscy wiemy jak trudno jest to osiągnąć.

8. Plecy okrągłe - charakterystyka, zasady postępowania korekcyjnego.

* Występuje tu nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej.

* Wada ta charakteryzuje się: osłabieniem mięśni grzbietu, przykurczem mięśni piersiowych, barki są wysunięte do przodu, łopatki odstające. Łokcie i kolana są często w pozycji lekkiego zgięcia.

W tym typie wady również występuje zmniejszone przodopochylenie miednicy. Doprowadza to do spłycenia lordozy lędźwiowej, czego następstwem jest pogłębienie kifozy piersiowej. Cały tułów nachylony jest do przodu, a równowagę można utrzymać dzięki cofnięciu miednicy do tyłu. Nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym skompensowane jest w odcinku szyjnym zwiększoną lordozą szyjną i pochyleniem głowy do przodu. Wada ta charakteryzuje się :
· wysunięciem do przodu głowy i barków,
· odstawaniem łopatek,
· osłabieniem lub nawet zwiotczeniem mięśni grzbietu,
· przykurczem mięśni klatki piersiowej
· tym, że kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego zgięcia.
Bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej jest upośledzona. Wada postawy o typie pleców okrągłych może być wrodzona lub nabyta. Nabyta powstaje najczęściej w następstwie chorób takich jak: krzywica, gruźlica, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Przyczyną powstawania pleców okrągłych może być dystonia mięśniowa, czyli zaburzenie napięć mięśniowych mięśni grzbietu, które mogą być wynikiem przeciążenia mięśni prostowników grzbietu pracą statyczną np. w czasie nieprawidłowego siedzenia czy stania przy pracy lub nauce.

Ćwiczenia:

Ćwiczenie rozciągające mięśnie piersiowe

Ćwiczenie wzmacniające mięśnie grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie karku:

9. Plecy wklęsłe - charakterystyka, zasady postępowania korekcyjnego.

* Istota tej wady polega na pogłębieniu lordozy lędźwiowej.

* Sylwetkę charakteryzuje:

- pogłębione wygięcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa,

- zwiększone przodopochylenie miednicy,

- wypięty brzuch (tzw. przodujący brzuch)

- wypięte pośladki.

Plecy wklęsłe są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa. W odcinku tym u osób zdrowych występuje wygięcie kręgosłupa do przodu. Pogłębienie tego wygięcia, czyli hiperlordoza lędźwiowa, to właśnie plecy wklęsłe.
Sylwetkę dziecka z plecami wklęsłymi charakteryzuje:

• pogłębiona lordoza lędźwiowa, 

• zwiększone przodopochylenie miednicy,

• uwypuklenie pośladków.

Plecy wklęsłe podobnie jak plecy okrągłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą. Spośród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej.
Dystonię mięśniową w plecach wklęsłych charakteryzuje nadmierne napięcie i często przykurcz mięśni:

• prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego,

• czworobocznego lędźwi,

• biodrowo-lędźwiowego,

• prostego uda.

Mięśniami osłabionymi i rozciągniętymi są:

• mięśnie brzucha (zwłaszcza mięsień prosty brzucha),

• mięśnie pośladkowe wielkie,

• mięśnie kulszowo-goleniowe.

Ćwiczenia:

Ćwiczenie rozciągające mięśnie biodrowo-lędźwiowe i proste uda

Ćwiczenie rozciągające mięśnie prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego i czworoboczne lędźwi

Ćwiczenie wzmacniające mięśnie brzucha

Ćwiczenie wzmacniające mięśnie pośladkowe i kulszowo-goleniowe

10. Plecy okrągło-wklęsłe - charakterystyka, zasady postępowania korekcyjnego.

Plecy te są wadą postawy, w której występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych. U dziecka z tą wadą postawy obserwuje się pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy i barków do przodu, odstawanie łopatek, pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, wypięty brzuch i uwypuklenie pośladków. Towarzysząca tej wadzie dystonia mięśniowa jest połączeniem dystonii występującej w plecach wklęsłych i okrągłych.

Wskazania :

- ćw. wzmacniające mm. grzbietu odcin. piersiowego , mm.brzucha , pośladkowe , mm. kulszowo-goleniowe,

- ćw. rozciągające mm. piersiowe, zębate przednie, biodrowo-lędźwiowe, mm. grzbietu odcin. lędźwiowego,

- ćw. elongacyjne,

- ćw. w wodzie dobrane indywidualnie do przypadków,

11. Wady kończyn dolnych (kolana koślawe, kolana szpotawe) - charakterystyka, zasady postępowania

korekcyjnego.

Kolana szpotawe. W wadzie tej oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty do wewnątrz. Kolana są skierowane

na zewnątrz, przez co kończyny przyjmują kształt litery „O”.

Kolana koślawe(pow 5 cm). Kolana skierowane do wewnątrz, oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty na zewnątrz,

podudzie jest nadmiernie oddalone od osi środkowej ciała. Kostki wewnętrzne oddalone są od siebie więcej niż 5 cm.

12. Wady klatki piersiowej (klatka piersiowa kurza i szewska) - charakterystyka, zasady postępowania

korekcyjnego.

Klatka piersiowa lejkowata (tzw. szewska) -charakterystyczną cechą tej wady jest lejkowate zapadnięcie

dolnej części mostka i przylegających do niego żeber. Przyczyną jest wrodzone zaburzenie rozwoju przepony lub nieprawidłowy rozwój chrząstek żebrowych. Osoby z tym schorzeniem mają upośledzony mechanizm oddychania i zaburzenia ze strony układu krążenia, są apatyczne, zmęczone i chorowite.

Klatka piersiowa kurza występuje tu zniekształcony, silnie wysunięty do przodu mostek tworzący uwypuklenie

w kształcie dzioba łodzi. Wada ta podobnie jak klatka piersiowa lejkowata silnie zaburza wydolność układu

oddechowego i sercowo-naczyniowego.

- ćw . ogólnorozwojowe ,

- ćw . oddechowe-mają na celu nauczenie prawidłowego oddychania , zwiększenie pojemności życiowej płuc , wzmocnienie mięśni oddechowych oraz zwiększenie ruchomości kl. Piersiowej,

Sposób wykonania ćwiczeń oddechowych przy kl. piersiowej szewsko-lejkowatej przedstawia się następująco :

a) akcentujemy fazę wdechu ,

b) wdech wspomagamy pracą ramion o kierunku : przodem w górę-wdech , bokiem w dół-wydech ,

c) kształtujemy piersiowy tor oddechowy ,

Przy kl. piersiowych kurzych :

a)akcentujemy fazę wydechu ,

b) wdech wspomagamy pracą ramion o kierunku : bokiem w górę-wdech , przodem w dół-wydech ,

c) kształtujemy przeponowy tor oddechowy .

- pływanie ,

- ćw. specjalne- kl . piersiowa szewsko-lejkowata . Dążymy do zwiększenia ruchomości w stawach barkowych , wzmocnienia mięśni grzbietu i pozostałych mięśni posturalnych .

13. Boczne skrzywienie kręgosłupa - epidemiologia, klasyfikacje, etiologia, patomechanika.

Skolioza (boczne skrzywienie kręgosłupa) polega na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu

prawidłowego. Odchylenie to występuje w trzech płaszczyznach: czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Dlatego

w skoliozie kręgi przemieszczają się w prawo lub lewo, pogłębia się lordoza lub kifoza oraz następuje obrót kręgów.

Ćwiczenie elongacyjne czynne:

Ćwiczenie antygrawitacyjne:

Ćwiczenie oddechowe

14. Trójpłaszczyznowy model postępowania korekcyjnego w skoliozach idiopatycznych.

Wielopłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej wraz z rotacją i torsją kręgów o nieznanej etiologii; zlokalizowana najczęściej w odcinku piersiowym, wypukłością zwrócona w stronę prawą; częściej występująca u dziewcząt

1) kifozować i równocześnie derotować kręgosłup;
2) skracać wybiórczo mięśnie strony wypukłej skrzywienia i rozciągać przykurcze po stronie wklęsłej;
3) oddziaływać korygująco na wszystkie trzy płaszczyzny skrzywienia;
4) przywrócić prawidłowe wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

15.ZASADY REEDUKACJI POSTURALNEJ, SPECYFIKA CWICZEŃ GRUPOWYCH I INDYWIDUALNYCH.

Jak wiadomo przy ćwiczeniach korekcyjnych ważna jest ocena indywidualna każdego dziecka, jego wady postawy i dalszego postępowania w celu poprawienia jego stanu zdrowia. Ćwiczenia grupowe są dobrym elementem ćwiczeń ruchowych poprawiających postawę dziecka. Jednakże nie każde dziecko jest takie samo, posiada inne wady postawy i żeby zajęcia odbywały się w sposób bezpieczny należy dobierać ćwiczenia tak by nie pogłębiać wad postawy u dzieci. W ćwiczeniach grupowych nie można spodziewać się znakomitych rezultatów jak przy ćwiczeniach indywidualnych gdzie mamy przed sobą konkretny przypadek i można dobrać odpowiednie ćwiczenia do danej wady. Doskonałym sposobem ułatwienia sobie pracy przy dużej ilości dzieci na zajęciach jest prowadzenie ich poprzez zabawę wplatając w gry i zabawy ruchawe ćwiczenia wzmacniające dane grupy mięśniowe i poprawiając tym samym postawę i wpajając nawyki trzymania prawidłowej postawy. Mając przed sobą jedno dziecko i pracując z nim indywidualnie można lepiej wykonać postawione wcześniej sobie zadania i plany stosując ćwiczenia dokładnie dobrane do konkretnej wady postawy, które dziecko posiada. Dzięki ćwiczeniom indywidualnym prowadzący ma lepszy kontakt z ćwiczącym i może razem z nim ćwiczyć, lepiej nadzorować wykonywanie tych ćwiczeń, korygować błędy a tym samym ćwiczenia będą bardziej efektywne niż ćwiczenia grupowe.

16. Omów znaczenie aktywności fizycznej dla profilaktyki i korekcji wad postawy ciała.

Ćwiczenia fizyczne można i należy wykonywać w każdym wieku. Mają one wpływ na układ mięśniowy, kostny i na funkcjonowanie stawów .Systematyczne ćwiczenia przyspieszają i regulują prawidłowy rozwój kości, mają wpływ na ich długość i grubość a także na gęstość co pozwala walczyć z osteoporozą . Aktywność fizyczna zwiększa proces wychwytywania wapnia z organizmu i wykorzystywania go w procesach budowy i regeneracji kości, wywiera również wpływ na kształtowanie się powierzchni stawowych. Wzrost masy mięśniowej podczas ćwiczeń prowadzi do utrzymania prawidłowej postawy ciała. Mięśnie stanowią aparat utrzymujący cały układ kostny w prawidłowej pozycji. Należy zwrócić szczególną uwagę na ćwiczenia mięśni brzucha, grzbietu ,uda i łydki-są to mięśnie odpowiedzialne za naszą prawidłową postawę ciała.

Ma zapobiec narastaniu i utrwalaniu deformacji poprzez utrzymanie prawidłowej postawy ciała, odtworzeniu prawidłowej siły i pracy mięśni, uzyskaniu i zachowaniu prawidłowego zakresu ruchów w obrębie stawów, zwiększaniu codziennej aktywności ruchowej, zniesieniu bólu. Uzyskujemy to przez kompleksowe użycie różnych metod kinezyterapii (ćwiczeń) i fizykoterapii. W niektórych przypadkach konieczne jest zaopatrzenie ortopedyczne.

---