Szkodniki orzecha włoskiego
Pilśniowiec orzechowy - Aceria tristriatus
Rząd: roztocze - Acarina
Rodzina: szpecielowate - Eriophyidae
Są to szkodniki bardzo małe, niewidoczne gołym okiem, długości 0,2mm. Zarówno dorosłe szpeciele jak i nimfy są białe, robakowatego kształtu, posiadają 2 pary odnóży. Jaja są kuliste bezbarwne. Dorosłe szkodniki pojawiają się wiosną w chwili pękania pąków liściowych. Dość szybko przystępują do rozmnażania, a fragmenty zmienionych tkanek liścia, świadczą o pełni rozwoju szkodliwego pokolenia tych szkodników. Szkodniki w ciągu roku rozwijają się w kilku pokoleniach. Ich masowemu rozwojowi i intensywnemu żerowaniu sprzyja wilgotna i ciepła pogoda. Pilśniowce dość szybko przechodzą w stan spoczynku zimowego, nawet już w połowie lipca. Sygnałem do rozpoczęcia zimowania jest tworzenie nowych pąków liściowych. Płodne samice zagnieżdżają się między łuskami okrywy pączka liściowego i tak wytrzymują do rozpoczęcia kolejnego sezonu wegetacyjnego.
Ich obecność na drzewie poznajemy po wybrzuszeniach na górnej stronie liści. Na dolnej stronie liścia w miejscach żerowania tworzy się zbita pilśń ze srebrzystych włosków. W miesiącach letnich włoski brązowieją i tkanki liścia zamierają. Z czasem następuje opadanie liści. Należy zauważyć, że szkodnik nie atakuje owoców. Kilkuletnie, intensywne żerowanie pilśniowca orzechowego doprowadza do osłabienia drzewa, co w rezultacie może być przyczyną śmierci pojedynczych konarów, a nawet całych drzew.
Profilaktyka i zwalczanie:
Trzeba usuwać porażone liście, stare pąki kwiatowe, jak również można wykonać oprysk po zauważeniu pierwszych zmian na liściach, na przełomie maja i czerwca
Usuwanie zaatakowanych liści i ich palenie w czerwcu i na początku lipca ogranicza występowanie tego szkodnika. W następnym roku, regularnie w momencie pękania pąków liściowych opryskiwać drzewa, środkiem do likwidowania roztoczy. Po takiej serii zabiegów kondycja drzewa polepszy się.
Zdobniczka orzechowa mniejsza - Chromaphis juglandicola
Rząd: pluskwiaki - Homoptera
Rodzina: mszycowate - Aphididae
Osobniki wszystkich stadiów rozwojowych tej mszycy są cytrynowożółte lub zielonkawe bez widocznych, ciemnych plam na odwłoku. Uskrzydlone osobniki osiągają długość 1,6 mm. Jaja są owalne, czarne i błyszczące. Zimują jaja na pędach w pobliżu pąków. Larwy wylęgają się w kwietniu. Żerują na dolnej stronie liści oraz na owocach, które dodatkowo pokrywają spadzią. Nie tworzą jednak zwartych kolonii. W trakcie sezonu wegetacyjnego rozwija się na tym samym żywicielu do 8 pokoleń szkodnika.
Larwy i owady dorosłe wysysają soki z liści. Żerują i tworzą kolonie w postaci charakterystycznego szeregu, wzdłuż nerwu głównego liścia. Na skutek żerowania liście są poskręcane i zasychają. Zmniejsza się znacznie plon owoców i przyrost drzew. Licznemu występowaniu mszycy sprzyja wczesna, ciepła wiosna z umiarkowanymi opadami. Zajmuje tylko dolną stronę liścia.
Zwalczanie:
Zazwyczaj populację tego szkodnika w znacznym stopniu regulują biedronki. Można stosować preparaty roślinne z pokrzywy, wrotycza, czosnku lub cebuli, a w przypadku masowego wystąpienia zastosować jeden z preparatów zarejestrowanych w programie.
Zdobniczka orzechowa większa - Callaphis juglandis
Rząd: pluskwiaki - Homoptera
Rodzina: mszycowate - Aphididae
Uskrzydlone mszyce są żółte z ciemnobrunatną głową i tułowiem, lekko opylone, długości 3,5 - 3,8mm. Na ich odwłoku widoczne są brunatne, poprzeczne skleryty (w postaci ciemnych smug) oraz drobne skleryty boczne. Larwy długości do 2,5 mm, żółtozielone z czterema rzędami prostokątnych, ciemnych plam (skleryty). Jaja owalne, czarne, błyszczące. Zimują jaja na pędach w pobliżu pąków. Larwy po wylęgu zasiedlają górną stronę liścia. W lipcu pojawiają się osobniki uskrzydlone. W cyklu rozwojowym tej mszycy nie ma bezskrzydłych samic ( dzieworódek), toteż na liściach można spotkać wyłącznie larwy i osobniki uskrzydlone. Migrantki przelatują na sąsiednie drzewa. Mszyce żerują i tworzą kolonie (w postaci charakterystycznego szeregu) wzdłuż nerwu głównego. Uszkodzone liście żółkną. Mszyca ta jest gatunkiem intensywnie wydalającym duże ilości spadzi.
Zwalczanie:
Mszyca ta nie ma znaczenia gospodarczego i nie wymaga zwalczania.
Zwójkówki liściowe (Tortricidae)
Gąsienice uszkadzają liście, kwiaty, zawiązki i owoce. Podczas żerowania oprzędzają brzegi jednego liścia lub kilku liści tworząc kryjówki („gniazda”) charakterystyczne dla danego gatunku. Pod takim „przykryciem” gąsienica żeruje, tworząc na powierzchni owocu mniejsze lub większe zranienia. Zwójkówki są gatunkami wielożernymi.
Zwalczanie:
Liczebność zwójkówek jest ograniczana przez parazytoidy, wśród których dużą rolę odgrywa kruszynek (Trichogramma sp.) pasożytujący ich jaja oraz trzy gatunki pasożytujące gąsienice - Campoplex mutabilis, Ascogaster rufidens i Colpoclypeusflorus. Dodatkowo trzeba je zwalczać stosując preparaty bakteryjne oparte na Bacillus thuńngiensis lub preparaty zawierające naturalne pyretryny. Pierwszy zabieg wykonuje się w fazie późnego zielonego pąka lub wczesnego różowego pąka jabłoni. Następne zabiegi należy wykonać w drugiej połowie czerwca i pierwszej połowie lipca.
Szkodniki leszczyny
Słonkowiec orzechowy
Rząd:Chrząszcze
Rodzina:Ryjkowcowate
Gatunek ten często mylony jest z innym, powszechnie bytującym na dębach słonikiem żołędziowcem. Różnią się one jednak nieznacznymi cechami morfologicznymi.Dorosłe chrząszcze są jasnobrązowe, długości około 8mm, żerują one na liściach wygryzając w nich dziury. Samice składają jaja do młodych, jeszcze miękkich orzechów. W ich wnętrzu rozwijają się białe, beznogie larwy z czarną głową. Porażone orzechy nie nadają się do spożycia, gdyż ich wnętrze w całości wypełnione jest odchodami gąsienicy. Żerują one w orzechach do końca sierpnia, wygryzają wtedy dziurkę i wydostają się na zewnątrz. Spadają na ziemię, zakopują się i przepoczwarczają w kokonie, aby w kolejnym sezonie wyjść na powierzchnię jako dorosły chrząszcz.
Szkodliwość i zwalczanie:
Wewnątrz zaatakowanego orzecha, po otwarciu, możemy zauważyć larwę barwy kremowej z brązową główką, zazwyczaj otoczoną odchodami. Okrągła dziura w orzechu świadczyć może o tym, że larwa zakończyła już żerowanie i opuściła orzech. Larwy początkowo żerują w miejscu złożenia jaja, następnie wgryzają się do wnętrza orzecha i wyjadają jego zawartość. Po uzyskaniu dojrzałości przez larwy, co przypada zwykle na koniec sierpnia/początek września, larwy wygryzają otwór w skorupce orzecha i wypadają z niego na glebę pod krzewami leszczyny. Larwy wchodzą do gleby i w powierzchniowej jej warstwie oprzędzają się i zimują w kolebkach do kolejnej wiosny (część larw może diapauzować 2 a nawet 3 lata). Podstawową metodą kontroli tego szkodnika jest oprysk sadów insektycydami (zawierającymi między innymi metomyl).Ponadto, nie sadzić krzewów obok starszej zasiedlonej plantacji. Zimujące w glebie larwy niszczyć przez głęboką uprawę gleby wokół krzewów. Na silnie zagrożonych uprawach, stosować naturalne pyretryny w okresie żerowania chrząszczy na liściach.
Susówka leszczynowa
Susówka leszczynowa jest to chrząszcz dorastający do 5 mm, posiadający granatowe, metalicznie połyskujące ciało. Larwy tego szkodnika wylęgają się w łodygach rośliny i nie powodują dużych szkód.
Żerowanie chrząszcze rozpoczynają wiosną - na przełomie kwietnia i maja, w pąkach i rozwijających się liściach. Efektem ich bytowania są liczne, nieregularne dziury wygryzione w liściach leszczyny. W tym czasie samice składają jaja na spodniej stronie liści, a na przełomie wiosny i lata z tych jaj wylęgają się larwy. Mogą one znacznie bardziej ogołacać liście, z których nieraz pozostaje jedynie unerwienie. W lipcu larwy schodzą do gleby, gdzie się przepoczwarzają, a od sierpnia możemy obserwować kolejne pokolenie chrząszczy. Aby zapobiec ogołacaniu liści przez susówkę leszczynową, po zauważeniu objawów bytowania chrząszczy lub ich larw, w warunkach uprawy amatorskiej, należy przeprowadzić oprysk. Zwalczanie chemiczne: Porażone krzewy opryskujemy już w momencie pojawienia się pierwszych chrząszczy jednym z preparatów o działaniu kontaktowym, najlepiej z grupy pyretroidów np. Fastac 100 EC (0,015%), Savonil Super AL.
Narożnica zbrojówka
Rząd: Motyle
Rodzina: Garbatkowate
Tułów motyla jest pokryty jasnymi, miodowymi łuskami w otoczeniu tylnym i bocznym łusek ciemniejszych - brunatnych, przechodzących w popielatoszare.
Odwłok pokryty łuskami miodowożołtymi.
Tło skrzydeł przednich ma barwę popielatobrunatną. Można na nim wyróżnić: miodową plamkę w wierzchołku skrzydła oraz dwie przepaski złożone z brunatno-żółtych łusek. Jedna z nich leży tuż za plamką wierzchołkową a druga jest umieszczona bliżej nasady skrzydła. Sam brzeg boczny skrzydła posiada także brunatno-żółtą strzępinę. Każda przepaska jest od wewnątrz zaznaczona czarnymi łuskami. Pośrodku skrzydła znajduje się plamka nerkowata. Jest ona tła skrzydła w żółtej otoczce i tylko w dolnej części jest nieznacznie rozjaśniona na biało. Pomiędzy przepaskami, na ciemnoszarym tle skrzydła występuje kilka mniej wyraźnych jasnoszarych przepasek.
Skrzydła drugiej pary jasnożółte z niewyraźnymi delikatnymi ciemnymi przepaskami. Wczesnym latem z poczwarki wychodzą motyle dorosłe i przystępują do składania jaj. Jaja są składane grupowo na liściach drzew, którymi żywią się gąsienice. Larwy bardzo szybko rosną.
Gąsienica jest ubarwiona ciemnobrunatno z pomarańczowym rysunkiem, na który składają się poprzeczne i podłużne linie. Dodatkowo larwy są pokryte dość długimi szczecinkami. Gąsienice pędzą gromadny tryb życia, ale zaraz po ostatnim linieniu larwalnym, tuz przed przepoczwarczeniem rozchodzą się i te ostatnie kilka dni pędzą samotnie. Pod koniec lata gąsienice zakopują się w ziemi i tam w kolebce wyścielonej delikatnie i luźno jedwabną nitką ulegają przepoczwarczeniu. Zimuje poczwarka. Efektem żerowania gąsienic narożnicy zbrojówki jest szkieletowanie liści, które pojawiają się od połowy czerwca.
Bardzo często obserwuje się masowe żerowania gąsienic na drzewach. Preferuje lasy liściaste, głownie grądy oraz zarośla i parki.
Opanowane przez szkodnika fragmenty pędów należy wyciąć i spalić, a krzewy opryskać
Wielkopąkowiec leszczynowy - Phytoptus avellanae
Wielkopąkowiec leszczynowy to szkodnik, atakujący wyłącznie leszczynę. To roztocz z rodziny szpecielowatych, długości około 0,2 mm, o zabarwieniu kremowo-białym. Zimują wszystkie stadia rozwojowe w pąkach, które na skutek żerowania nabrzmiewają i są większe od zdrowych pąków. Tak więc, wielkopąkowiec leszczynowy powoduje powiększenie i usychanie pąków liściowych. Pierwsze takie pąki można zaobserwować już w sierpniu. W kwietniu roztocze opuszczają pąki i przez pewien czas żerują na zielonych częściach. Podczas zawiązywania się pąków roztocze wnikają do nich i tam rozwijają się do wiosny. Zaatakowane pąki zasychają i opadają.
Zwalczanie:
Aby ograniczyć występowanie tego szkodnika leszczyny, wiosną jeszcze przed kwitnieniem krzewów, należy usuwać zaatakowane jesienią pąki. Wówczas usuniemy je wraz ze szkodnikami, nie dopuszczając aby szpeciele opuściły pąki i dokonały kolejnych zniszczeń na roślinach. Jeżeli nie uda się usunąć porażonych pąków, w kwietniu, w czasie gdy szpeciele opuszczają pąki i przechodzą na liście, należy wykonać oprysk preparatem Karate Zeon 050 CS.
Sadzić tylko zdrowe krzewy, z dala od zasiedlonych przez szkodnika plantacji i krzewów. Zbierać i palić uszkodzone pąki oraz wycinać i palić pędy z uszkodzonymi pąkami.
Dłużynka leszczynówka-Oberea linearis
Szkodnik ten posiada ciało długości 11-15. Gatunek zamieszkujący głównie południową i środkową część Europy, docierający na północ do Danii i południowej Skandynawii, a na wschód do Kaukazu i Uralu Południowego. W Polsce, choć nie jest jeszcze , występuje prawdopodobnie na całym obszarze prócz wyższych partii górskich. Główną rośliną żywicielską omawianego gatunku jest leszczyna zwyczajna , niekiedy także grab zwyczajny, orzech włoski , olsze i wiązy. Rójka chrząszczy rozpoczyna się w maju i trwa do sierpnia, a największe nasilenie pojawu przypada na lipiec. Osobniki dorosłe przebywają zwykle na dolnej stronie liści, w dni pogodne odbywają loty w godzinach południowych wokół roślin żywicielskich. Samice przed złożeniem jaj obrączkują żuwaczkami tylko zeszłoroczne pędy o średnicy około 5-12 mm. Poniżej obrączki samica składa jajo pod korę przez nacięcie. Larwa drąży początkowo placykowaty chodnik pod korą, następnie wgłębia się w drewno w górnej części wygryzionego chodnika. Po pewnym upływie czasu pęd powyżej obrączki usycha. Przepoczwarczenie następuje w maju-czerwcu dopiero po drugim przezimowaniu. Omawiany gatunek należy do szkodników fizjologicznych, przyczynia się do usychania liści i zamierania pędów
Cydia fagiglandana- Pachówka bukwioweczka
Rozpiętość skrzydeł 13-19 mm. Podobny do Cydia splendana, ale posiada mniejszy kontrast między jasnymi i ciemnymi barwami na skrzydłach. Gatunek ten jest dość powszechnie znany w większości Anglii i Walii, a także występuje w południowej Szkocji i Irlandii. Wylot odbywa się w czerwcu i lipcu, korzystnym siedliskiem dla tego szkodnika są lasy bukowe, gdzie larwy żerują wewnątrz orzeszków bukowych.
Przędziorek leszczynowiec - Eotetranychus coryli
Przędziorki te mają od 0,3 do 0,4 mm długości, ciało zielonożółte, często z ciemniejszymi plamkami na bokach. Zwalczanie stosuje się tylko w przypadku masowego wystąpienia.
Powoduje powstawanie żółtawych, a z czasem brązowiejących plamek na liściach, ograniczonych nerwami.
Phyllonorycter coryli
Rozpiętość skrzydeł 7 - 9mm. Gatunek ten jest jednym z nielicznych, które minują górną stronę blaszki liściowej a nie dolnej. Larwa tworzy kanały minujące na liściu leszczyny o powierzchni górnej jak pergamin, powodując zwijanie się liści zwłaszcza przy brzegach blaszki liściowej. Na jednym liściu może znajdować się kilka kanalików widocznych późnym latem i jesienią. Są dwa pokolenia w ciągu roku a osobniki dorosłe wylatują w maju i w sierpniu.
Phyllonorycter nicellii
Rozpiętość skrzydeł 7-8 mm. Ćma ta jest powszechne i często spotykana w całej Wielkiej Brytanii. Ma dwa pokolenia i można je spotkać wylatujące w maju i sierpniu. Szkodniki te żerują tworząc długie kanaliki, wewnątrz liścia, wyjadając miękisz między górną a dolną skórką. Wskutek tego żerowania powstają puste przestrzenie, silnie wysklepione. Podobne korytarze tworzą Parornix devoniella, ale są one mniejsze, prostokątnego kształtu i mniej łukowate. Pierwsze objawy minowania liści można zaobserwować już w lipcu, a następnie utrzymują się od września do października.
Stigmella microtheriella
Rozpiętość skrzydeł 3 - 4mm. Larwy tworzą wąskie, często kanciaste kanaliki w liściach leszczyny. Czasem może występować kilka larw na jednym liściu. Tunele minujące tworzą w lipcu, październiku i listopadzie. Dorośli mają fioletowo brązowe skrzydła ze srebrzystymi prążkami. Wylot w maju i ponownie w sierpniu.
Stigmella floslactella
Rozpiętość skrzydeł 6 mm. Powszechne i dość popularne gatunki w całej większości Wysp Brytyjskich. Gatunek ten żywi się, podobnie jak Stigmella microtheriella leszczyną lub grabem i jego larwy tworzą kanały obok tego gatunku, na tym samym liściu. Jednak korytarze Stigmella floslactella są zazwyczaj szersze, mniej kanciaste oraz mniej rozproszone. Dorosłe osobniki jest są dość łatwo odróżnić, Stigmella floslactella jest większy, bardziej chropowate łuski i ma szersze, często uszkodzone prążki. Są dwa pokolenia, z dorosłymi na skrzydle w maju i sierpniu. Pierwsze objawy minowania liści można zaobserwować już w czerwcu i lipcu, ale częściej we wrześniu i październiku.
Recurvaria nanella
Rozpiętość skrzydeł do 12 mm. Recurvaria nanella po raz pierwszy odkryto w Anglii na południu miejscowości Yorkshire oraz w północnej Walii, choć jego zakres wydaje się szybko zmniejszać. Występuje w sadach, w których może być szkodnikiem, żerującym na jabłoniach, gruszach a także śliwach. Minują larwy na młodych liściach, później wgryzają się wewnątrz pąków śpiących. Dorosłe osobniki wylatują w lipcu i sierpniu, i ciągnie je do światła, ale można je również znaleźć spoczywające na pniach drzew.
Trachys minuta
Gatunek rozpowszechniony w prawie całej Europie z wyjątkiem jej skrajnych obszarów północnych.
Trachys minutus jest chrząszczem o małej wielkości osiąga długości od 3 do 3,5 mm. Jest ciemny, błyszczący, lekko owłosiony. Samica składa jaja na liściach drzew liściastych, szczególnie na wiązach i leszczynach. Larwy zjadają zielone tkanki między górną i dolną warstwą liści, tworząc okazałe kanały.
Postacie dojrzałe są obserwowane od maja do września na drzewach, a w zimniejszych okresach roku również w glebie, i w próchnicy.
Parornix devoniella
Rozpiętość skrzydeł 9-10 mm.Wszystkie gatunki Parornix mają charakterystyczną postawę z podniesioną przednią częścią ciała, podniesioną na przednich kończynach i nieco odchyloną do tyłu. Larwy tych gatunków tworzą kwadratową plamę na dolnej stronie blaszki liściowej, żerują przy krawędziach a następnie przechodzą na pobliskie liście. Ćmy mają 2 pokolenia, najpierw w maju i ponownie w czerwcu. Larwy tych gatunków tworzą kwadratową plamę na dolnej stronie blaszki liściowej, żerują przy krawędziach a następnie przechodzą na pobliskie liście. Ćmy mają 2 pokolenia, najpierw w maju i ponownie w czerwcu.
Coleophora serratella
Rozpiętość skrzydeł 11 - 14 mm. Jest to prawdopodobnie najczęściej występujący gatunek na całym obszarze Wysp Brytyjskich, tam gdzie znajdują się jego rośliny żywicielskie. Dorosły owad, który pojawia się w czerwcu, przypomina kilka innych gatunków szaro - brązowych Caleophora. Niewyraźny pierścień na końcu czułka odróżnia go od niektórych z nich, ale dla pozytywnej identyfikacji gatunku zalecane jest badanie genitaliów.
Larwa żywi się wkładając głowę do małych kanalików które tworzy na liściach brzozy, wiązu, olchy i leszczyny. Czasem żeruje na innych drzewach lub roślinach zielnych na które przypadkowo spadła. Przepoczwarczenie następuje od czerwca do początku lipca w przypadku larwy przymocowanej do górnej powierzchni liścia w warunkach słonecznych. Czasami przepoczwarczają się na innych roślinach, na których żerują.