Szkodniki borówki
Rząd − chrząszcze (Coleoptera)
Rodzina − żukowate (Scarabaeidae)
Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha)
Chrząszcz jest wydłużony, 20-25 mm, czarny. Pokrywy oraz duże wachlarzowate czułki i nogi są brązowe. Na bokach odwłoka są rzędy białych, trójkątnych plam. Jaja są żółtawe, wielkości ziarna prosa, składane w grupach po 25-30 sztuk do gleby. Larwa jest wygięta w podkówkę, białokremowa, z dużą brunatną głową i trzema parami nóg tułowiowych, wyrośnięta ma długość około 50 mm. Zimują larwy zwane pędrakami i chrząszcze w glebie. Lot chrząszczy trwa od końca kwietnia do końca maja lub początku czerwca. Żerują na liściach drzew i krzewów. Jaja są składane w glebie, a wylęgłe larwy żerując, zjadają drobne korzenie, oraz ogryzają korę z grubszych korzeni i z szyjki korzeniowej borówki, prowadząc do jej osłabienia, a nawet zamierania krzewów. Pełny rozwój szkodnika trwa 3-4 lata. Wyrośnięte larwy kończą żerowanie w czerwcu-lipcu i przepoczwarczają się w glebie na głębokości około 50 cm, gdzie pozostają do wiosny.
Ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola)
Ogrodnica niszczylistka to chrząszcz długości 10-12 mm, rudobrązowy, którego głowa i przedplecze są zielononiebieskie, błyszczące. Jaja są owalne, żółtawe; larwa kremowobiała, podobna do młodych pędraków chrabąszcza majowego, dorasta do 2 cm, żeruje na korzeniach roślin. Ich rozwój trwa jeden rok. Szkodniki te nalatują na krzewy w maju i na początku czerwca. Wyjadają nieregularne dziury w liściach, ale mogą też uszkadzać owoce. Ich żerowanie zwykle nie trwa długo. Chrząszcze nalatują okresowo na borówkę i nie wymagają zwalczania. Gdyby pojawiły się masowo, można zniszczyć je preparatem o działaniu wgłębnym lub kontaktowym.
Rodzina - sprężykowate (Elateridae) Osiewnik rolowiec (Agriotes lineatus)
Larwy osiewnika rolowca - drutowce są wydłużone, walcowatego kształtu, średnicy 3-5 mm, długości 20-25 mm, z niewielkimi nogami. Ich ciało okryte jest grubym, twardym oskórkiem chitynowym, barwy od jasnożółtej do jasnobrązowawej. Pełny ich rozwój trwa 4-5 lat. Chrząszcz osiewnika ma ciało wąskie i płaskie, długości 7,5-10 mm, z małą głową i brunatnoczarnymi pokrywami. Położony na grzbiecie, podskakuje, z charakterystycznym trzaskiem i wraca do normalnej pozycji. Chrząszcze pojawiają się w maju i samice składają jaja do gleby, w pobliżu korzeni roślin. Larwy żerują na korzeniach różnych roślin, bardzo często na polach zaperzonych. Drutowce mogą niszczyć korzenie roślin borówek i osłabiać krzewy. Największe szkody wyrządzają na najmłodszych plantacjach.
Rodzina − ryjkowcowate (Curculionidae)
Opuchlak truskawkowiec (Otiorhynchus sulcatus)
Chrząszcz opuchlaka truskawkowca jest czarny, długości 7-10 mm, z krótkim, grubym ryjkiem, ale pokryty jaśniejszymi włoskami, a jego pokrywy są bruzdkowane. Larwy dorasta-ją do 8-10 mm, poczwarka ma wielkość 7-10 mm.
Opuchlak chropawiec (Otiorhynchus raucus)
Szarobrązowy, długości około 7 mm, z krótkim, grubym ryjkiem.
Zimują głównie larwy, także pojedyncze chrząszcze, w glebie w pobliżu korzeni. Wiosną żerują na korzeniach roślin, zjadają drobne korzenie, a ze starszych ogryzają korę. Chrząszcze pojawiają się w końcu maja i w czerwcu, pozostają na krzewach do jesieni, żywiąc się liśćmi
Żerują na liściach, wyjadając ich brzegi. Uszkodzenia te, widoczne jako charakterystyczne zatokowe wyżery na brzegach blaszki liściowej, nie mają jednak dużego znaczenia. Poważne szkody mogą wyrządzać chrząszcze wiosną, kiedy wyjadają pąki borówki, a także zdarza się, że "obrączkują" pędy, ogryzając z nich korę. Larwy opuchlaków mogą uszkadzać korzenie, niszcząc drobne i ogryzając korę z grubszych korzeni bądź szyjki korzeniowej borówki. Wzrost krzewów jest osłabiony, niekiedy występuje zamieranie pędów z uszkodzoną korą, niższy i słabej jakości plon.
Aby uniknąć szkód powodowanych przez pędraki, drutowce i opuchlaki trzeba starannie wybrać i przygotować stanowisko pod uprawę. Najlepiej borówkę sadzić na polu, na którym nie stwierdzono larw w glebie. Jeśli podczas kontroli w przygotowywanej glebie znajdowano pędraki, drutowce lub opuchlaki należy zmienić lokalizację uprawy albo przeprowadzić intensywne ich zwalczanie. Wskazana jest wówczas orka i kilkakrotna mechaniczna uprawa gleby ostrymi narzędziami, które redukują populację tych larw. Na terenach bardziej zagrożonych można, jako przedplon, uprawiać grykę, gdyż zawarte w niej taniny hamują rozwój tych szkodników.
Kwieciak borówkowiec (Anthonomus muscules)
Larwa tego szkodnika odżywia się zawartością środkowej części pąka kwiatowego. Paki porażone zasychają i opadają. Zwalczanie tego szkodnika polega na wykonywaniu oprysków preparatami polecanymi do zwalczania kwieciaka malinowca. Zabieg ten wykonuje się przed kwitnieniem borówki.
Naliściaki (Phyllobius spp.)
Chrząszcze naliściaków spotyka się na krzewach wiosną i w lecie. Są one zielone lub brązowe, o metalicznym połysku, wielkości 3-6 mm, z charakterystycznym grubym, krótkim ryjkiem.
Chrząszcze żerują na liściach, wyjadają tkankę liścia od brzegu, na liściach widoczne są charakterystyczne zakola, co nie ma istotnego znaczenia.
Rodzina − tutkarzowate (Rhynchitidae)
Tutkarz cygarowiec (Byctiscus betulae), (tutkarz brzozowiec, zwijacz cygarowiec, zdobnik brzozowiec)
Chrząszcz jest niebieski lub zielony, błyszczący, wielkości 6-10 mm. Jaja są białawe, owalne, około 0,5 mm długości. Larwa jest wydłużona, beznoga, biała z żółtymi włoskami, dorasta do 6-8 mm.
Zimują chrząszcze w resztkach roślinnych. Wiosną samice składają po kilka jaj w cygarowato zwinięte przez siebie liście, gdzie bezpiecznie żerują larwy. Wyrośnięte przepoczwarczają się w glebie. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie.
W maju i czerwcu chrząszcze najpierw żerują na liściach zeskrobując tkankę, a później nadgryzają wyrośnięte liście na wierzchołku, zwijają je w kształcie cygara i podcinają ogonki. Zwinięte liście brązowieją i opadają. Jedna samica może zniszczyć około 30 liści. Obecność szkodnika najłatwiej stwierdzić przeglądając krzewy i szukając charakterystycznie zwiniętych, uszkodzonych liści.
Zwalczanie polega głównie na zbieraniu i niszczeniu uszkodzonych liści z jajami i larwami
Rząd − roztocze (Acaridida)
Rodzina − szpecielowate (Eriophyidae)
Szpeciel pączkowy borówki (Acalitus vaccini)
Szpeciel jest maleńki, niewidoczny gołym okiem, około 0,2 mm długości, ciało wydłużone, perłowobiałe, z dwiema parami odnóży w pobliżu głowy. Jaja są maleńkie, a larwy wy-dłużone, mniejsze od dorosłych szpecieli.
Zimują szpeciele w grupach pomiędzy łuskami pąków. Wiosną, na początku wegetacji, wychodzą z miejsc zimowania i zasiedlają ukazujące się liście, pąki kwiatowe, kwiaty a następnie zawiązki owoców oraz formujące się pąki w kątach liści i w nich żerują i zimują. Przez cały sezon wegetacji wszystkie stadia rozwojowe szkodnika można znaleźć na roślinie, w pąkach, kwiatach lub na zawiązkach owoców. W ciągu roku może wystąpić kilka pokoleń szkodnika.
Szpeciele wysysają soki z komórek rośliny i ogładzają krzewy. Silnie uszkodzone pąki, kwiaty i zawiązki opadają, a słabiej uszkodzone owoce są gorzej wykształcone i mają chropowatą skórkę. Prawdopodobnie szpeciel jest wektorem wirusów, powodujących choroby wirusowe borówki. Na nowe plantacje szpeciele są przenoszone na ciele owadów lub roztoczy oraz z kroplami wody podczas deszczu, a także z zasiedlonym materiałem nasadzeniowym. Na zagrożonych uprawach szpeciel może być zwalczany po zakończonym zbiorze owoców, za pomocą środków polecanych do zwalczania wielkopąkowca na porzeczce czarnej. Liczebność populacji szpeciela ograniczają również drapieżne roztocze i wciornastki
Rząd − muchówki (Diptera)
Rodzina − pryszczarkowate (Cecidomyiidae)
Pryszczarek borówkowiec (Dasyneura vaccini)
Muchówka jest maleńka, długości około 1,5 mm. Jaja są wydłużone, błyszczące, przezroczyste, później żółtawe. Larwy są beznogie, mlecznobiałe, 1,5-2 mm długości.
Zimują larwy w glebie pod krzewami, przepoczwarczają się wiosną. Muchówki pojawiają się wiosną, w okresie ukazywania się nowych przyrostów. Samice składają jaja na górnej stronie blaszki zwiniętego liścia lub wciskają je między zwinięte jeszcze najmłodsze listki na wierzchołkach pędów. Jaja składane są od pojawienia się nowych przyrostów wiosną do późnego lata, kiedy kończy się wzrost pędów. W sezonie wegetacji rozwijają się dwa lub więcej pokoleń szkodnika. Larwy ostatniego pokolenia i część larw poprzednich pokoleń pozostają w kokonach w glebie do wiosny następnego roku.
Larwy żerują na górnej stronie blaszki liścia, a wydzielane przez nie substancje enzymatyczne powodują zwijanie się i skręcanie liścia. Silnie uszkodzone liście i wierzchołki pędów zamierają. Zahamowany jest też wzrost pędów, a z bocznych pąków wyrastają pędy i następuje nadmierne krzewienie się roślin. Takie uszkodzenia liści oraz wierzchołków są łatwe do zauważenia i w ten sposób można stwierdzić występowanie szkodnika. Wyrośnięte larwy spadają na glebę, wwiercają się w nią i tam następuje przepoczwarczenie.
Zwalczanie pryszczarka konieczne jest tylko na zagrożonych plantacjach, jeśli obserwuje się liczne uszkodzone liście na wierzchołkach. Zaleca się opryskiwanie krzewów preparatem Owadofos 540 EC (2,25 l/ha) po zauważeniu pierwszych uszkodzeń na liściach, w razie potrzeby zabieg można powtórzyć po mniej więcej 2 tygodniach. Na plantacjach matecznych i w szkółkach konieczne może być kilkakrotne opryskiwanie krzewów.
Zaleca się sadzić tylko zdrowe rośliny. Pomocne w zwalczaniu może być ściółkowanie krzewów czarną agrowłókniną lub rozłożenie grubej warstwy ściółki organicznej, prowadzenie systematycznych lustracji plantacji i usuwanie porażonych pędów lub krzewów. Należy również zbierać i niszczyć uszkodzone wierzchołki z larwami, zanim zejdą na przepoczwarczenie.
Najważniejsze jest zniszczenie muchówek pierwszego pokolenia szkodnika.
Rodzina -wywilżnowate (Drosophilidae)
Drospphila suzukii (proponowana nazwa muszka plamoskrzydła)
Ta bliska krewna muchy owocówki wywodzi się z południowo-wschodniej Azji i charakteryzuje się wyjątkową mobilnością. Jest jednak od niej o wiele groźniejsza, bowiem atakuje owoce zdrowe, świeże, dojrzałe i nieuszkodzone. Oprócz borówki, także: winogrona, maliny, truskawki, czereśnie i inne.
Maleńka muchówka, wielkości 2,5-3,5 mm, skrzydła mają rozpiętość 5-6 mm. Na dolnej części skrzydeł samca występują ciemne plamy. Charakterystyczną cechą są duże, czerwone oczy.
Ciało ma barwę od żółtawej do brązowej, z ciemnymi pasami na odwłoku. Odwłok samicy zakończony jest ząbkowanym pokładełkiem. Wylęgłe z jaj larwy są beznogie, białe lub brudnobiałe, dorastają do 3,5 mm. W jednym owocu może być od kilku do kilkunastu larw.
Zimują osobniki dorosłe w resztkach roślinnych i ściółce pod roślinami lub w ich pobliżu. Pełny cykl rozwojowy szkodnika trwa od 8 do 28 dni. Optymalna temperatura dla aktywności samic i rozwoju szkodnika to około 20 °C.
Na skórce dojrzewającego owocu jest widoczne niewielkie zranienie, przez które samica złożyła jajo. W owocu obecne są najpierw jaja, a później żerujące larwy, może ich być kilka. W miejscu żerowania larw skórka zapada się. Uszkodzone owoce są miękkie i gniją, wyczuwalny jest zapach fermentującego soku.
Na zasiedlonych plantacjach szkodliwość jest duża. Szkodnik obecny w Europie, może pojawić się także w Polsce.
Rodzina - nasionnicowate (Trypetidae)
Nasionnica borówkowa (Rhagoletis pomonella)
Samica szkodnika składa jaja pod skórkę owoców, a wyległe larwy żerują w owocu przez około 20 dni, następnie opadają z owocami na ziemię i tam zimują.
Rząd − pluskwiaki (Homoptera)
Rodzina − mszycowate (Aphididae)
Mszyca trzmielinowo-burakowa (Aphis fabae)
Mszyca jest niewielka, około 2 mm, czarna. Osobniki uskrzydlone są czarne, błyszczące.
Zimują czarne jaja mszycy na trzmielinie. Wylęgłe wiosną larwy żerują i rozwijają się (2-4 pokolenia) na tym krzewie. Od drugiego pokolenia w populacji pojawiają się osobniki uskrzydlone przelatujące na wtórne rośliny żywicielskie, m.in. na borówkę. Po kilku tygodniach żerowania pojawiają się osobniki uskrzydlone i przenoszą się na inne rośliny. Żeruje w koloniach na wierzchołkach pędów i liściach wierzchołkowych, wysysając soki roślinne, co powoduje deformację opanowanych części rośliny, zahamowany wzrost pędów, osłabione owocowanie, liście i owoce pokryte nalotem `sadzaków' tracą wartość handlową.
Mszyca brzoskwiniowa (Nectarosiphon persicae - Myzus persicae)
Mszyca wielkości około 3 mm jest barwy od jasno- do ciemnozielonej. Osobniki uskrzydlone są różowawe, a nieuskrzydlone zielone i zielonożółte.
Zimują jaja, wiosną wylęgają się larwy, a z nich wyrastają samice, założycielki rodu. Rozwój jednego pokolenia trwa zwykle kilkanaście dni, a na borówce może rozwijać się od 2 do 4 generacji tej mszycy.
Mszyca brzoskwiniowa żeruje na liściach i wierzchołkach pędów, wysysa soki roślinne i powoduje deformacje liści oraz pędów. Jest wektorem wirusów.
Na wydzielanej przez mszyce rosie miodowej (lepkie, słodkie odchody) rozwijają się grzyby `sadzakowe'.
Mszyca borówkowa (Amphorophora borsalis)
Mszyca borówkowa żerując ogładza rośliny borówki i powoduje deformacje uszkodzonych ich części. Występuje na dolnej stronie liści i wierzchołkach pędów.
Mszyca malinowo-trawowa (Sitobion fragariae)
Bezskrzydła forma dorosła jest wielkości 1.6 - 3.0 mm, barwy żółto-zielonej. Zimują jaja na jeżynie, borówce, malinie i różach polnych. Larwy wylęgają się wiosną. Latem mszyce migrują na zboża i trawy a jesienią powracają na miejsce zimowania.
Larwy i owady dorosłe mszyc wysysają soki z pąków, liści, kwiatów, zawiązków owoców oraz młodych, zielonych pędów. Na skutek żerowania liście są poskręcane i zasychają, pąki nie rozwijają się, zawiązki owoców i młode pędy są zniekształcone. Zmniejsza się znacznie plon owoców i przyrost drzew. Licznemu występowaniu mszycy sprzyja wczesna, ciepła wiosna z umiarkowanymi opadami. Występowanie mszyc można stwierdzić przeglądając systematycznie krzewy.
Rodzina − tarcznikowate (Diaspididae)
Skorupik jabłoniowy (Lepidosaphes ulmi)
Tarczka skorupika jabłoniowego ma kształt przecinka, barwę jasno- lub ciemnobrązową. Tarczka samicy ma wielkość około 3 mm, a samiec jest o połowę mniejszy. Jaja są białe, owalne, długości około 0,3 mm. Larwa ma owalny kształt i jest żółto-brązowa.
Zimują jaja pod tarczką samicy. W maju i czerwcu wylęgają się larwy, zasiedlają pędy i żerują wysysając soki z komórek rośliny. Po zakończeniu żerowania samce wylatują, a zapłodnione samice pozostają pod tarczką do jesieni, składają pod nią jaja i zamierają.
Rodzina − tarcznikowate (Diaspididae) i misecznikowate (Lecaniidae)
Tarcznik (Aspidiotus ancylus),
Misecznik (Lecanium nigrofasciatum)
Tarczki miseczników są owalne, wielkości 3-6 mm.
Na opanowanych organach widoczne są przecinkowate tarczki skorupika lub owalne misecznika lub tarcznika.
W maju i czerwcu larwy zasiedlają pędy, liście i owoce, wysysając soki z komórek rośliny. Wydzielają słodkie, lepkie odchody, na których rozwijają się grzyby sadzakowe.
Rośliny są osłabione a owoce pokryte nalotem `sadzaków' tracą wartość handlową.
W okresie wylęgania się i wędrowania larw po roślinie, co przypada w okresie kwitnienia, rośliny należy opryskać 2-krotnie, co dwa tygodnie preparatem Owadofos 540 EC (0,15%) lub Mospilan 20 SP (0,02%).
Rodzina - skoczkowate (Cicadellidae)
Skoczek różany (Edwardsiana rosae)
Larwy dorastają do 3 mm a owady dorosłe do 3,5 mm długości. Dorosły szkodnik jest koloru biało-żółtego, posiada klinowato zaostrzony odwłok i dachówkowato ułożone skrzydła (przednie przezroczyste, tylne mleczne z niebieskim odcieniem). Samice składają jaja dwukrotnie przy nerwach liści, najpierw od maja do czerwca, a później od sierpnia do nastania pierwszych przymrozków. Jaja zimują pod powierzchnią kory pędów jednorocznych.
Szkodnik nakłuwa liście (zazwyczaj ze spodu) i wysysa z nich soki, co prowadzi do jaśniejszych plam na liściach, przebarwień, a nawet zamierania liści. Górna strona liścia pokrywa się niewielkimi biało-żółtymi plamkami (czasem mają kolor czerwonobrunatny). Po pewnym czasie liście mają barwę białawoszarą lub żółtawoszarą, a następnie zasychają i opadają. Pąki kwiatowe nie rozwijają się lub wydają mniejsze, drobniejsze kwiaty. Na dolnej stronie blaszki liściowej można zauważyć liczne, ruchliwe i mszycopodobne larwy i dorosłe osobniki.
Zaleca się przycinanie porażonych pędów oraz ich palenie. W ten sposób niszczy się zimujące jaja skoczka różanego.
Rząd − motyle (Lepidoptera)
Rodzina − zwójkowate (Tortricidae)
Zwójka różóweczka (Archips rosanus)
Motyl ma skrzydła oliwkowo-brązowe, o rozpiętości około 20 mm. Jaja są płaskie, szarawozielonkawe, są składane w złożach, po kilkanaście lub kilkadziesiąt sztuk. Złoże jaj ma kształt lekko wypukłej tarczki, średnicy około 8 mm, pokryte wydzieliną samicy. Gąsienica zielona z ciemnobrązową głową dorasta do 15-22 mm. Poczwarka jest ciemnobrązowa, długości 9-11 mm. Zimują jaja w złożach na pędach. Gąsienice wylęgają się w kwietniu, a okres ten trwa zwykle 9-17 dni. Gąsienice żerują do czerwca, a następnie przepoczwarczają się na liściach. Motyle pojawiają się w czerwcu i lipcu, samice składają jaja. W sezonie rozwija się jedno pokolenie szkodnika.
Sprzędzają one pojedyncze liście w rulon lub 2, 3 liście razem bądź liście z kwiatostanem. Żerują wewnątrz tych kryjówek, zjadając tkankę roślinną. Przy masowym pojawieniu się mogą zniszczyć dużo liści i kwiatostanów. Lokalnie na silnie porażonych plantacjach może być potrzebne zwalczanie, jednak wiele gąsienic zwójki na borówce bywa spasożytowane. Tam, gdzie konieczne jest zwalczanie, zaleca się w początkowym okresie żerowania gąsienic preparaty bakteryjne, a później środki o działaniu kontaktowo-wgłębnym.
Zwójka bukóweczka (Pandemis heparana)
Gatunek ten jest polifagiem. Występuje licznie na terenie całej Polski. Motyle zwójki bukóweczki mogą mieć zmienną barwę przednich skrzydeł: od brunatnej do rdzawej.
Charakterystyczny jest dla nich rysunek w postaci poprzecznych, brunatnych smug. Skrzydła tylne są zwykle brązowoszare. Samice są większe od samców. Gąsienice zwójki bukóweczki są zielone z jaśniejszymi brodawkami i żółtozieloną głową. Dorastają do 25 mm.
Zwójka bukóweczka składa jaja w złożach, przeważnie na górnej stronie liści. Poczwarka jest ciemnobrązowa lub brązowoczarna, osiąga długość do 12 mm. Zwójka bukóweczka w warunkach Polski ma dwa pokolenia. Zimują gąsienice w kokonach, zwykle w szczelinach kory na dolnej części pni drzew.
Motyle pierwszego pokolenia mogą pojawiać się od początku czerwca do lipca. Gąsienice tej generacji najliczniej pojawiają się w lipcu. Część z nich przepoczwarcza się, i pod koniec drugiej dekady sierpnia wylatują motyle drugiego pokolenia (pozostałe gąsienice zapadają diapauzę). Motyle te składają jaja, a wylęgłe z nich gąsienice mogą żerować do zbioru owoców.
Gąsienice żerują głównie w rozwijających się pąkach i w rozetach kwiatowo-liściowych. Po kwitnieniu, w czerwcu, uszkadzają zawiązki. Gąsienice pokoleń letnich uszkadzają liście (wyżerając w nich drobne okienka) oraz owoce, wyjadając w nich niewielkie wgłębienia.
Acleris minuta
Gąsienice zwójki Acleris minuta są bladożółte z żółtą głową, dorastają do 13 mm. W sezonie wegetacji występują zwykle dwa pokolenia. Zimują owady dorosłe. Samice składają jaja pojedynczo na korze na wiosnę albo na liściach w lecie. Larwy żerują na spodniej stronie blaszki liściowej. W maju i na początku czerwca widoczne są zwinięte wzdłuż nerwu pojedyncze liście lub luźno sprzędzone rozety liściowe na wierzchołkach pędów. Gąsienice mogą uszkadzać młode zawiązki owocowe. Dochodzi do osłabienia wzrostu roślin, a także zmniejszenia ilości i jakości plonu.
Zwójka plameczka (Rhopobota naevana)
Motyl jest ciemnoszaro-brązowy długości około 6 mm, o skrzydłach rozpiętości do 10 mm. Jajo o wymiarach 0,7 x 0,5 mm jest płaskie i owalne. Gąsienica długości 8-9 mm jest żółto-biała z brązowo-czarną głową.
Zimują jaja na dolnej stronie liści. Gąsienice wylęgają się zwykle w połowie maja. Żerują na młodych liściach i wierzchołkach pędów oraz na kwiatach i zawiązkach owoców do około połowy czerwca. Następnie przepoczwarczają się i pod koniec czerwca (lipiec) pojawiają się motyle. Samice składają jaja, które zimują.
Gąsienice sczepiają własną przędzą razem 3, 4 młode liście lub kilka wierzchołków i żerują wewnątrz takiej kryjówki. Uszkadzają kwiaty i zawiązki owoców. Powodując osłabienie wzrostu roślin, a także zmniejszenie ilości i jakości plonu.
Hendecaneura shawiana syn. Enarmonia shawiana
Motyl ma skrzydła rozpiętości 9,5-14,5 mm. Skrzydła są brązowe, a na każdym z nich na brzegu znajduje się pomarańczowa plamka i srebrne kropki wzdłuż brzegu. Jaja składane są na dolnej stronie liści. Gąsienice najpierw są pomarańczowe, później ciemnieją. Dorastają do 12 mm długości. Przepoczwarczają się w maju, a wylot dorosłych ma miejsce w czerwcu.
Gąsienice wgryzają się do jednorocznych pędów na wysokości 5-15 cm od wierzchołka i drążą tunel w kierunku podstawy pędu. W lecie liście żółkną, a na pędach są widoczne otwory wejściowe gąsienic, wielkości około 1 mm. Wierzchołki pędów brązowieją, zamierają, łamią się, a w miejscu złamania wysypują się z rdzenia trocinowate odchody gąsienicy.
Niszczona może być znaczna liczba wierzchołków pędów, co osłabia owocowanie. W wyniku tego następuje wybijanie pędów bocznych i nadmierne krzewienie się pędów.
Nowy szkodnik w Polsce. Pierwsze uszkodzenia notowano w lecie 2012.
Zaleca się zbierać i niszczyć uszkodzone pędy z gąsienicami. Dotychczas nie ma potrzeby zwalczania chemicznego.
Owocówka boróweczka (Grapholita packardi)
Dorosły owad (ćma) składa jaja na powierzchni zawiązków owocowych. Larwy wgryzają się do owoców i w nich żerują. Zwalczanie należy wykonywać w czasie gdy larwy zaczynają wgryzać się do owoców. Stosuje się środki owadobójcze o szerokim spektrum działania.
Rodzina - garbatkowate (Notodontidae)
Narożnica zbrojówka (Phalera bucephala)
Skrzydła szaro-popielate z ciemnymi, falistymi prążkami. W ciągu roku występuje jedno pokolenie. Owady dorosłe latają od końca maja do polowy lipca. Samice składają kuliste jaja, z których wylęgają się gąsienice żywiące się liśćmi.
Gąsienice długości do 60 mm zjadają liście, pozostawiając tylko nerw główny.
Rodzina - miernikowcowate (Geometridae)
Piędzik przedzimek (Operophthera brumata)
Samica ma 8-10 mm długości, brunatno-szarą barwę, gruby odwłok i szczątkowe skrzydła 2-3 mm. Skrzydła samca mają rozpiętość 20-25 mm, są brązowo-czarne. Jajo jest owalne, długości około 0,5 mm, żółtopomarańczowe.
Gąsienica jest żółtozielona, z trzema białymi pasami po bokach, dorasta do 25 mm długości. Przy chodzeniu porusza się wyginając ciało w kształcie litery omega (ma trzy pary nóg na przednich i dwie pary na ostatnich segmentach ciała).
Zimują jaja na pędach. Od kwietnia gąsienice żerują na liściach i kwiatach. Gąsienice mogą być przenoszone z wiatrem. Przepoczwarczają się w glebie. Motyle pojawiają się w drugiej połowie października i samice składają jaja, które zimują. W sezonie rozwija się 1 pokolenie piędzika.
Wczesną wiosną gąsienice żerują na liściach i kwiatach, wyjadają ich tkankę, występując licznie, mogą powodować gołożer. Niszczą słupki i pręciki w pąkach i kwiatach, mogą też uszkadzać zawiązki owoców.
Rząd − przylżeńce (Thysanoptera)
Rodzina − wciornastkowate (Thripidae)
Wciornastek różówek (Thrips fuscipennis)
Owad dorosły ma ciało wąskie, wydłużone, do około 1,45 mm, żółte z czarnymi skrzydłami. Larwa jest jasnożółta, wydłużona, dorasta do 1,3 mm.
Zimują samice pod krzewami, na rośliny nalatują w maju i składają jaja. Dorosłe wciornastki i larwy żerują na kwiatach i na najmłodszych liściach. W sezonie rozwijają się 2-3 pokolenia wciornastka.
Wciornastki uszkadzają rośliny nakłuwając i wysysając komórki skórki liścia. Powoduje to powstawanie na liściach srebrzystoszarych przebarwień i ciemnozielonych plamek (odchody) oraz obniżenie plonów. W przypadku zaatakowania rośliny przez liczną kolonię szkodników, liście mogą nawet zasychać. Wciornastki żerując na najmłodszych liściach, pąkach kwiatowych i kwiatach ogładzają rośliny. Następuje zahamowanie wzrostu pędów, ograniczanie zawiązywania owoców i ich deformacja.