Język i jego podstawowe funkcje.

Czym się różnią znaki pierwotne od znaków wtórnych ?

Znaki pierwotne posiadają logiczny charakter zdań, znaki wtórne pozbawione są takiego charakteru.

Co to jest znak ?

Znak to wszelki przedmiot lub zespól przedmiotów pośredniczących w sposób nieinstrumentalny pomiędzy podmiotem poznającym a przedmiotem poznawanym w określonym akcie poznania.

Podstawowe własności znaku to zdaniowość, przedmiotowość oraz relatywność. Każdy znak jest przedmiotem i tylko przedmioty mogą być znakami. Każdy znak musi być przedmiotem, ponieważ każdy znak musi być postrzeżony w bezpośrednim akcie poznania, a ludzie bezpośrednio mogą postrzegać tylko i wyłącznie przedmioty.

Relatywność znaku polega na tym, że dany przedmiot staje się znakiem (jest znakiem) tylko i wyłącznie dzięki temu, że uczestnicy w jakimś akcie poznania pośredniego nieinstrumentalnego jako element pośredniczący w tym poznaniu.

Rodzaje nazw i ich zakres

Nazwami są te i tylko te znaki wtórne, które w dowolnej wypowiedzi o schemacie A jest B występują bądź są na miejscu B.

Funktory tym się różnią od nazw, że nie mogą one, przy swym zwykłym znaczeniu występować w wypowiedziach o schemacie A jest B ani na miejscu A, ani na miejscu B.

Nazwy przedmiotowe są inaczej zwane nazwami oznaczającymi, zaś nazwy bezprzedmiotowe nazwami pustymi.

Nazwy puste (bezprzedmiotowe) nie desygnują (nie wskazują) żadnego elementu otaczającej nas rzeczywistości. Nazwa przedmiotowa desygnuje co najmniej jeden element otaczającej nas rzeczywistości.

Nazwami relatywnymi są te nazwy które zmuszają nas przy ustalaniu o konkretnych elementach otaczającej nas rzeczywistości czy są, czy nie są ich desygnatami, wychodzić w badaniu poza te przedmioty. Badania samych tych przedmiotów w izolacji od innych nie może dać podstawy do rozstrzygnięcia o nich czy są, czy też nie desygnatami tej nazwy.

Nazwy dzielimy na relatywne i nierelatywne ze względu na sposób ustalania o konkretnych przedmiotach tego czy są, czy nie są desygnatem danej nazwy. Jeżeli badanie konkretnego przedmiotu w izolacji pozwala rozstrzygnąć czy jest on czy nie jest desygnatem danej nazwy - to tą nazwę nazywamy nierelatywną. W przeciwnym przypadku nazywamy ją relatywną.

Istotą nazw zbiorowych jest to, ze w ich znaczeniu występuje cecha zbiorowości.

Wyróżniamy siedem podstawowych stosunków zakresowych: pokrywania się zakresów(Warszawa - obecna stolica Polski; przedmiot - rzecz; słuchacz wyższej uczelni - student), dopełniania się zakresów (słuchacz wyższej uczelni - niestudent; człowiek - nieczłowiek; las - nielas) , podrzędności (student - człowiek; ssak - kręgowiec; fotel - mebel), przeciwieństwa (pies - kot; okulary - książka; człowiek - długopis), nadrzędności (kręgowiec - ssak; mebel - fotel; czlowiek - student), niezależności (urzędnik - sportowiec; słuchacz wyższej uczelni - nieblondyn; niestudent - niebrunet ) i podprzeciwieństwa (niepies - niekot; nieczłowiek - ssak;) oraz trzy zbiorcze stosunki zakresowe: zawieranie się zakresów, wykluczania się zakresów, krzyżowania się

zakresów.

Żadna nazwa jednostkowa nie może pozostawać do żadnej nazwy w stosunku nadrzędności. Nazwa jednostkowa nie może też pozostawać w stosunku krzyżowania się zakresów z żadną nazwą.

Nazwa powszechna ani nie może być podrzędna do żadnej nazwy ani nie może krzyżować się z zakresem żadnej nazwy.

Funktory i relacje

Funktory są to te znaki wtórne (pochodne), które w swoim zwykłym użyciu (nie w użyciu materialnym) nie mogą pełnić w zdaniu ani roli podmiotu ani orzecznika. Inaczej mówiąc w zdaniu o schemacie A jest B nie mogą występować ani na miejscu A ani na miejscu B. Są trzy rodzaje funktorów: nazwotwórcze, zdaniotwórcze, funktorotwórcze.

Funktorami zdaniotwórczymi nazywamy te funktory, które łącząc się z różnymi elementami językowymi tworzą wraz z nim zdania. Wśród funktorów zdaniotwórczych wyróżniamy dwie podstawowe klasy: funktorów zdaniotwórczych od argumentów nazwowych i od argumentów zdaniowych.(np. "idzie" neoklasyka, anty powieść)

Funktory nazwotwórcze są to wszystkie i tylko te funktory, które łącząc się z nazwami lub ze zdaniami albo z funktorami tworzą nowe całości będące nowymi nazwami.

Funktory funktorotwórcze są takie słowa lub zwroty, które łącząc się z jakimiś znakami wtórnymi lub zdaniami tworzą z nimi nowe funktory zatem zwroty nie będące ani zdaniami ani nazwami (np. nie dba, radośnie wita)

Rodzaje relacji:

Relacje symetryczno - regularne - są to zatem takie relacje których zachodzenie pomiędzy x i y przesądza jednoznacznie to jak ma się y do x. (Jeżeli Jan lubi Piotra, to jaki jest Piotr dla Jana ?)

Relacje symetryczno nieregularne czyli niesymetryczne - dowolna relacja R jest relacją niesymetryczną zawsze i tylko wtedy gdy, jeśli x pozostaje w relacji R do y, to w pewnych wypadkach y też pozostaje w tej samej relacji R do x, a w pewnych innych wypadkach y nie pozostaje w relacji R do x.

Relacje symetryczne

Relacje symetryczne to wszelkie i tylko te relacje dla których spełniony jest warunek że jeżeli dana jest relacja R zachodzi pomiędzy elementami x i y, to zawsze też zachodzi ona pomiędzy elementami y i x.

Relacje asymetryczne

Dana relacja R jest relacją asymetryczną jeśli spełnia warunek, że jeśli relacja R zachodzi pomiędzy elementami x i y to nigdy nie zachodzi ona pomiędzy y i x. (np. relacja bycia ojcem x jest ojcem y; bycia wyższym, bycia młodszym, bycia przodkiem).

Relacje przechodnie

Dana relacja R jest przechodnią wtedy, gdy, jeżeli (xRz) i (yRz) oraz (x jest różne od z), to zawsze (xRz) np. relacja braterstwa (x jest bratem y) ponieważ jeżeli x jest bratem y i y jest bratem z oraz x nie jest tą samą osobą co z to zawsze x jest też bratem z; relacja starszeństwa, relacja rówieśnicza, bycia potomkiem.

Relacje przeciwprzechodnie

Dana relacja R wtedy jest przeciwprzechodnia gdy jeżeli (xRy) i (y Rz) to nigdy (xRz) ale zawsze (xR'z).

Np. relacja bycia ojcem: x jest ojcem y ponieważ jeśli x jest ojcem y i y jest ojcem z to nigdy x nie jest ojcem z ale zawsze x jest dziadkiem z.

Relacje nieprzechodnie.

Dana relacja R wtedy jest nieprzechodnia gdy jeżeli (xRy) i (yRz) oraz (x jest różne od z) to w pewnych wypadkach (xRz) a w innych nieprawda, że (xRz).np. relacja przyjaźnienia się. (x przyjaźni się z y) ponieważ jeżeli x przyjaźni się z y i y przyjaźni się z z oraz x nie jest tą samą osobą co z to w pewnych przypadkach x przyjaźni się z z, a winnych nie jest prawdą że x przyjaźni się z z.

Rachunek zdań.

Dział logiki nazwany rachunkiem zdań zajmuje się związkami międzyzdaniowymi ich własnościami i ich wzajemnymi powiązaniami.

Zdaniem w sensie logicznym jest wypowiedź która bądź sama bądź jej zaprzeczenie jest prawdziwe.

Zdanie w sensie logicznym jest to wypowiedź prawdziwa lub fałszywa.

Zdania złożone są to tylko te zdania w których wyrażany jest jakiś związek międzyzdaniowy np. Staś lubu kolegów chociaż Staś pilnie się uczy. Do zdań złożonych zalicza się również wszystkie zdania negatywne np. Nieprawda, że Jan idzie do szkoły.

Zdania proste to te i tylko te zdania w których nie jest wyrażany żaden stosunek międzyzdaniowy. Np. Jaś pilnie się uczy.

---